پرش به محتوا

علم معصوم: تفاوت میان نسخه‌ها

۲۹ بایت حذف‌شده ،  ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲
جز
جز (جایگزینی متن - '{{علم معصوم افقی}}' به '')
خط ۱: خط ۱:
{{علم معصوم}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = علم امام
| موضوع مرتبط = علم امام
خط ۱۰: خط ۹:


==لزوم علم داشتن [[معصوم]]==
==لزوم علم داشتن [[معصوم]]==
مهم‌ترین [[وظیفه معصوم]]، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این مهم بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست؛ از این‌رو، [[معصوم]] باید به ویژگی [[علم]] مجهّز باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[سعادت]] و کمال رهنمون شود<ref>آیات الولایة فی القرآن، ص۳۵۸؛ الشافی فی الإمامة، ج۲، ص۱۵؛ علم الإمام، ص۵؛ آگاهی سوم یا علم غیب.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در تفهیم [[لزوم]] [[علم]] برای [[رهبر]] و [[امام]] [[جامعه]] علاوه بر تأکید به [[آگاهی امام]]، [[جهل]] به برخی از امور را با [[شأن امام]] منافی می‌داند و می‌فرماید: "نه به [[خدا]] عالم هرگز [[جاهل]] نباشد (یعنی عالمی‌که [[خدا]] اطاعتش را بر [[مردم]] [[واجب]] کرده و از همان [[امام]] است) ممکن نیست چیزی را بداند و چیزی را نداند (او همه چیز می‌داند) سپس فرمود: [[خدا]] والاتر از آن است که [[فرمانبری]] از بنده‌ای را [[واجب]] کند که [[علم]] [[آسمان]] و زمینش را از او [[نهان]] داشته است و باز فرمود: آن را از او [[نهان]] نکند"<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ عَالِمٌ جَاهِلًا أَبَداً عَالِماً بِشَيْ‌ءٍ جَاهِلًا بِشَيْ‌ءٍ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَجَلُّ وَ أَعَزُّ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ يَحْجُبُ عَنْهُ عِلْمَ سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ قَالَ لَا يَحْجُبُ ذَلِكَ عَنْهُ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۶۲.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۷۰-۷۱.</ref>
مهم‌ترین [[وظیفه معصوم]]، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این مهم بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست؛ از این‌رو، [[معصوم]] باید به ویژگی [[علم]] مجهّز باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[سعادت]] و کمال رهنمون شود<ref>آیات الولایة فی القرآن، ص۳۵۸؛ الشافی فی الإمامة، ج۲، ص۱۵؛ علم الإمام، ص۵؛ آگاهی سوم یا علم غیب.</ref>. [[امام باقر]]{{ع}} در تفهیم [[لزوم]] [[علم]] برای [[رهبر]] و [[امام]] [[جامعه]] علاوه بر تأکید به [[آگاهی امام]]، [[جهل]] به برخی از امور را با [[شأن امام]] منافی می‌داند و می‌فرماید: "نه به [[خدا]] عالم هرگز [[جاهل]] نباشد (یعنی عالمی‌که [[خدا]] اطاعتش را بر [[مردم]] [[واجب]] کرده و از همان [[امام]] است) ممکن نیست چیزی را بداند و چیزی را نداند (او همه چیز می‌داند) سپس فرمود: [[خدا]] والاتر از آن است که [[فرمانبری]] از بنده‌ای را [[واجب]] کند که [[علم]] [[آسمان]] و زمینش را از او [[نهان]] داشته است و باز فرمود: آن را از او [[نهان]] نکند"<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ عَالِمٌ جَاهِلًا أَبَداً عَالِماً بِشَيْ‌ءٍ جَاهِلًا بِشَيْ‌ءٍ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَجَلُّ وَ أَعَزُّ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ يَحْجُبُ عَنْهُ عِلْمَ سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ قَالَ لَا يَحْجُبُ ذَلِكَ عَنْهُ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۶۲.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۷۰-۷۱.</ref>


==[[ضرورت]] [[علم]] [[معصوم]]==
==[[ضرورت]] [[علم]] [[معصوم]]==
#از جمله [[دلایل]] امامیه بر اینکه امام باید به جمیع احکام شریعت عالم باشد آن است که او [[حافظ شریعت]] است و [[حفظ شریعت]] بدون آگاهی جامع و کامل از آن ممکن نخواهد بود.  
#از جمله [[دلایل]] امامیه بر اینکه امام باید به جمیع احکام شریعت عالم باشد آن است که او [[حافظ شریعت]] است و [[حفظ شریعت]] بدون آگاهی جامع و کامل از آن ممکن نخواهد بود.  
#[[استدلال]] دیگر آنان استناد به [[سیره]] [[عقلای بشر]] است زیرا از نظر عقلای بشر روا نیست که [[زمامدار]]، افرادی را به [[وزارت]] و [[سرپرستی]] امور مملکت برگزیند که به امور مربوط به وزارت و [[منصب]] خود؛ علم کافی ندارند. هرگاه این شرط را رعایت نکند مورد [[نکوهش]] عقلا واقع خواهد شد. همین گونه است اگر فردی، [[اداره امور]] مربوط به [[فرزندان]] یا [[اموال]] و [[شئون]] دیگرش را به [[فرد]] [[ناآگاه]] بسپارد<ref>الشافی فی الامامة، ج۱، ص۱۹۳-۱۶۵؛ الذخیرة فی علم الکلام، ص۴۳۳-۴۳۴؛ الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۳۱۰؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۵؛ تلخیص الشافی، ج۱، ص۲۴۵-۲۶۶.</ref>. این سیره عقلایی، اولاً: ریشه در [[عقل]] دارد و ثانیاً: از سوی [[شرع]] رد نشده است، پس اعتبار [[عقلی]] و [[شرعی]] دارد. مضافا بر اینکه [[آیات]] و [[روایات]] نیز مؤید آن است. بنابراین، کسی که از مسائل مربوط به [[امامت]]، [[آگاه]] است، با [[ناآگاهان]] یکسان نیست، و او [[شایسته]] احراز [[مقام امامت]] است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۶۷-۷۸.</ref>.
# [[استدلال]] دیگر آنان استناد به [[سیره]] [[عقلای بشر]] است زیرا از نظر عقلای بشر روا نیست که [[زمامدار]]، افرادی را به [[وزارت]] و [[سرپرستی]] امور مملکت برگزیند که به امور مربوط به وزارت و [[منصب]] خود؛ علم کافی ندارند. هرگاه این شرط را رعایت نکند مورد [[نکوهش]] عقلا واقع خواهد شد. همین گونه است اگر فردی، [[اداره امور]] مربوط به [[فرزندان]] یا [[اموال]] و [[شئون]] دیگرش را به [[فرد]] [[ناآگاه]] بسپارد<ref>الشافی فی الامامة، ج۱، ص۱۹۳-۱۶۵؛ الذخیرة فی علم الکلام، ص۴۳۳-۴۳۴؛ الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۳۱۰؛ المنقذ من التقلید، ج۲، ص۲۹۰-۲۹۵؛ تلخیص الشافی، ج۱، ص۲۴۵-۲۶۶.</ref>. این سیره عقلایی، اولاً: ریشه در [[عقل]] دارد و ثانیاً: از سوی [[شرع]] رد نشده است، پس اعتبار [[عقلی]] و [[شرعی]] دارد. مضافا بر اینکه [[آیات]] و [[روایات]] نیز مؤید آن است. بنابراین، کسی که از مسائل مربوط به [[امامت]]، [[آگاه]] است، با [[ناآگاهان]] یکسان نیست، و او [[شایسته]] احراز [[مقام امامت]] است<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۶۷-۷۸.</ref>.
#دلیل دیگر آنکه [[پیشوا]] و جلودار باید از راه و پیچ و خم‌ها‌یش کاملاً [[آگاه]] باشد و علمش از تمامی پیروانش بیشتر باشد؛ در غیر این صورت تقدّم [[مفضول]] بر [[فاضل]] و مرجوح با راجح است و این هم [[قبیح]] خواهد بود. در مورد [[امام]] که از سوی [[خدا]] برای [[هدایت]] بندگانش [[منصوب]] می‌شود و [[عهد الهی]] ([[امامت]]) که بر عهده‌اش گذاشته می‌شود باید با [[علمی]] خاص ـ که از سوی [[پروردگار]] به او [[افاضه]] می‌شود ـ از همه حقایق [[دین]] [[آگاه]] باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[حقّ]] رهنمون گردد. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«بگو آیا از شریکانتان کسی هست که به سوی "حق" رهنمون باشد؟ بگو خداوند به "حق" رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۶۰؛ جمعی از نویسندگان، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۱۶۷؛ [[عبدالحسین خسروپناه]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ج۲، ص ۳۷۵ - ۳۷۷.</ref>
#دلیل دیگر آنکه [[پیشوا]] و جلودار باید از راه و پیچ و خم‌ها‌یش کاملاً [[آگاه]] باشد و علمش از تمامی پیروانش بیشتر باشد؛ در غیر این صورت تقدّم [[مفضول]] بر [[فاضل]] و مرجوح با راجح است و این هم [[قبیح]] خواهد بود. در مورد [[امام]] که از سوی [[خدا]] برای [[هدایت]] بندگانش [[منصوب]] می‌شود و [[عهد الهی]] ([[امامت]]) که بر عهده‌اش گذاشته می‌شود باید با [[علمی]] خاص ـ که از سوی [[پروردگار]] به او [[افاضه]] می‌شود ـ از همه حقایق [[دین]] [[آگاه]] باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[حقّ]] رهنمون گردد. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لَا يَهِدِّي إِلَّا أَنْ يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref>«بگو آیا از شریکانتان کسی هست که به سوی "حق" رهنمون باشد؟ بگو خداوند به "حق" رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟» سوره یونس، آیه ۳۵.</ref>.<ref>[[رضا محمدی|محمدی، رضا]]، [[امام‌شناسی ۵ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۶۰؛ جمعی از نویسندگان، [[امامت‌پژوهی (کتاب)|امامت‌پژوهی]]، ص۱۶۷؛ [[عبدالحسین خسروپناه]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ج۲، ص ۳۷۵ - ۳۷۷.</ref>


خط ۶۲: خط ۶۱:
{{اصلی|علم دفعی}}
{{اصلی|علم دفعی}}
{{اصلی|علم تدریجی }}
{{اصلی|علم تدریجی }}
# '''[[علم دفعی]]:''' آن است که [[علم]] به یکباره به [[امامان]]{{عم}} [[ تعلیم]] داده شود. دربارۀ علم دفعی معصوم دو دیدگاه کلی وجود دارد: برخی قائل‌اند [[علوم]] امامان{{عم}} به صورت دفعی است هر چند علم به معلومات به صورت تدریجی بوده است. [[تعلّم]] و [[یادگیری]] [[پیامبر]] دفعی بوده است؛ چراکه در [[آیات قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْء}}<ref>سورۀ نحل، آیۀ ۸۹.</ref> و برخی دیگر قائل‌اند چنین نیست که همۀ [[علوم]] [[امامان]]{{عم}} را دفعی بدانیم زیرا [[علم‌آموزی]] به شیوه‌هایی مانند [[وحی]]، [[الهام]]، [[شهود]] و عرضۀ [[اعمال]]، به ‌طور طبیعی تدریجی بودن این علوم را می‌رساند. همچنین [[روایات]] [[ازدیاد علم]] در شب‌های [[جمعه]] و یا [[شب قدر]] و یا ازدیاد علم ایشان به صورت دائمی در [[دنیا]] در [[آخرت]] بیانگر تدریجی بودن [[علم]] ایشان است<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، [[علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء (مقاله)|علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء]]، ص۳۳۱؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: تحلیل عاشورا بدون علم غیب تحلیل جامعی نیست، وبگاه خبرگزاری بین‌المللی قرآن؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن]].</ref>.
# '''[[علم دفعی]]:''' آن است که [[علم]] به یکباره به [[امامان]]{{عم}} [[تعلیم]] داده شود. دربارۀ علم دفعی معصوم دو دیدگاه کلی وجود دارد: برخی قائل‌اند [[علوم]] امامان{{عم}} به صورت دفعی است هر چند علم به معلومات به صورت تدریجی بوده است. [[تعلّم]] و [[یادگیری]] [[پیامبر]] دفعی بوده است؛ چراکه در [[آیات قرآن]] آمده است: {{متن قرآن|وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِّكُلِّ شَيْء}}<ref>سورۀ نحل، آیۀ ۸۹.</ref> و برخی دیگر قائل‌اند چنین نیست که همۀ [[علوم]] [[امامان]]{{عم}} را دفعی بدانیم زیرا [[علم‌آموزی]] به شیوه‌هایی مانند [[وحی]]، [[الهام]]، [[شهود]] و عرضۀ [[اعمال]]، به ‌طور طبیعی تدریجی بودن این علوم را می‌رساند. همچنین [[روایات]] [[ازدیاد علم]] در شب‌های [[جمعه]] و یا [[شب قدر]] و یا ازدیاد علم ایشان به صورت دائمی در [[دنیا]] در [[آخرت]] بیانگر تدریجی بودن [[علم]] ایشان است<ref>ر.ک: [[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، [[علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء (مقاله)|علم امام و عصمت انبیاء و اوصیاء]]، ص۳۳۱؛ [[محمد جواد فاضل لنکرانی|فاضل لنکرانی، محمد جواد]]، سخنرانی با موضوع: تحلیل عاشورا بدون علم غیب تحلیل جامعی نیست، وبگاه خبرگزاری بین‌المللی قرآن؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن (مقاله)|قلمرو علوم برگزیدگان خداوند در قرآن]].</ref>.
# '''[[علم تدریجی ]]:'''  
# '''[[علم تدریجی]]:'''  


===به لحاظ گستره===
===به لحاظ گستره===
خط ۹۲: خط ۹۱:
====علم الیقین معصوم====
====علم الیقین معصوم====
{{اصلی|علم الیقین}}
{{اصلی|علم الیقین}}
[[یقین]] عبارت است از [[علم]] صد در صدی که [[شک]] و تردید در آن رخنه نداشته باشد و علم الیقین عبارت است از علم به چیزی غایب از چشم و [[دل]] بر اساس [[دلایل عقلی]] و نظری. یکی از اوصافی که در [[قرآن کریم]] برای [[امامان]]{{عم}} بیان شده است یقین است: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون شکیب ورزیدند و به آیات ما یقین داشتند  برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref>. باید دانست [[علم لدنی]] که امامان{{عم}} از آن برخوردار هستند، یقین تام می‌آورد که [[انسان]] نمی‌تواند چیز دیگری [[اراده]] کند و یکی از استلزاماتش [[عصمت]] است<ref>ر.ک: [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امامان در قرآن و روایات]]، ص۳۰؛ [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، آشنایی با عرفان اسلامی، ص۴۶؛ [[سید محمد حسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی، سید محمد حسین]]، [[امام‌شناسی ۳ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۲.</ref>.
[[یقین]] عبارت است از [[علم]] صد در صدی که [[شک]] و تردید در آن رخنه نداشته باشد و علم الیقین عبارت است از علم به چیزی غایب از چشم و [[دل]] بر اساس [[دلایل عقلی]] و نظری. یکی از اوصافی که در [[قرآن کریم]] برای [[امامان]]{{عم}} بیان شده است یقین است: {{متن قرآن|وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ}}<ref>«و چون شکیب ورزیدند و به آیات ما یقین داشتند  برخی از آنان را پیشوایانی گماردیم که به فرمان ما (مردم را) رهنمایی می‌کردند» سوره سجده، آیه ۲۴.</ref>. باید دانست [[علم لدنی]] که امامان{{عم}} از آن برخوردار هستند، یقین تام می‌آورد که [[انسان]] نمی‌تواند چیز دیگری [[اراده]] کند و یکی از استلزاماتش [[عصمت]] است<ref>ر.ک: [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|منابع علم امامان در قرآن و روایات]]، ص۳۰؛ [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، آشنایی با عرفان اسلامی، ص۴۶؛ [[سید محمد حسین حسینی طهرانی|حسینی طهرانی، سید محمد حسین]]، [[امام‌شناسی ۳ (کتاب)|امام‌شناسی]]، ص۲.</ref>.


====علم حادث معصوم====
====علم حادث معصوم====
{{اصلی|علم حادث}}
{{اصلی|علم حادث}}
[[علم حادث]] به معنای واقع و وجود یافته عبارت از الهامی است که به [[معصوم]] القاء می‌‌شود<ref>ر.ک: [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت (کتاب)|امامت]]، ص۲۰۱ ـ ۲۱۰.</ref>. براساس [[روایات]] این نوع از [[علم]] إفاضات دائمی الهی است که همیشه رو به إزدیاد بوده و برترین علم ایشان است. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: "همانا علم آنی است که در شب و [[روز]]، روز به روز و [[ساعت]] به ساعت حادث می‌شود"<ref>ر.ک: [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>.
[[علم حادث]] به معنای واقع و وجود یافته عبارت از الهامی است که به [[معصوم]] القاء می‌‌شود<ref>ر.ک: [[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت (کتاب)|امامت]]، ص۲۰۱ ـ ۲۱۰.</ref>. براساس [[روایات]] این نوع از [[علم]] إفاضات دائمی الهی است که همیشه رو به إزدیاد بوده و برترین علم ایشان است. [[امام صادق]]{{ع}} فرمودند: "همانا علم آنی است که در شب و [[روز]]، روز به روز و [[ساعت]] به ساعت حادث می‌شود"<ref>ر.ک: [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]].</ref>.


====علم حضوری معصوم====
====علم حضوری معصوم====
{{اصلی|علم حضوری}}
{{اصلی|علم حضوری}}
[[علم حضوری معصوم]]، آن است که علم، نزد ایشان بالفعل حاضر باشد. مراد از علم در این مقام، [[آگاهی]] از موضوعات [[خارجی]] جزئی است، نه آگاهی از موضوعات [[احکام کلی]]. حال این علم به وسیله [[وحی]] حاصل شود یا [[الهام]] و یا هر اسبابی که اختصاص به انبیا و [[اوصیا]] آنها دارد. در مقابلِ علم حضوری و یا فعلی، علم شأنی قرار دارد؛ شأنی دانستن علم امام یعنی [[امام]] به برخی موضوعات، [[علم]] ندارد؛ اما [[توان]] دریافت آنها را به شیوه‌های خاص خود دارد. نافع‌تر بودن علم حضوری برای [[امت]]؛ کامل‌تر بودن علم حضوری در [[رسالت]] و [[امامت]]؛ سزاوارتر بودن [[انتخاب]] [[افضل]] برای امام و ... از جمله ادله حضوری بودن علم معصوم است<ref>ر.ک: [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۷ ـ ۱۵۰؛ [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]]، ص۱۰۸ـ ۱۱۳؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۱۸.</ref>.
[[علم حضوری معصوم]]، آن است که علم، نزد ایشان بالفعل حاضر باشد. مراد از علم در این مقام، [[آگاهی]] از موضوعات [[خارجی]] جزئی است، نه آگاهی از موضوعات [[احکام کلی]]. حال این علم به وسیله [[وحی]] حاصل شود یا [[الهام]] و یا هر اسبابی که اختصاص به انبیا و [[اوصیا]] آنها دارد. در مقابلِ علم حضوری و یا فعلی، علم شأنی قرار دارد؛ شأنی دانستن علم امام یعنی [[امام]] به برخی موضوعات، [[علم]] ندارد؛ اما [[توان]] دریافت آنها را به شیوه‌های خاص خود دارد. نافع‌تر بودن علم حضوری برای [[امت]]؛ کامل‌تر بودن علم حضوری در [[رسالت]] و [[امامت]]؛ سزاوارتر بودن [[انتخاب]] [[افضل]] برای امام و ... از جمله ادله حضوری بودن علم معصوم است<ref>ر.ک: [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص۱۴۷ ـ ۱۵۰؛ [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]]، ص۱۰۸ـ ۱۱۳؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۱۸.</ref>.


====علم حصولی معصوم====
====علم حصولی معصوم====
{{اصلی|علم حصولی}}
{{اصلی|علم حصولی}}
[[علم حصولی]] دارای دو معناست: ۱. علم حصولی در اصطلاح [[فلسفه]] و [[منطق]] [[دانش|دانشی]] است که از طریق [[صورت‌های ذهنی]] حاصل شده و از راه [[ابزارهای حسی]] به‌ دست می‌‏آید، در مقابل [[علم حضوری]]؛ ۲. علم حصولی در اصطلاح [[دانشمندان]] [[کلام]] و [[امام‌شناسی]]: به معنای "[[علم ارادی]]" که در این صورت مراد از علم حضوری، "[[علم فعلی]]" است؛ مراد در اینجا معنای اول است. در اینکه آیا [[علوم]] [[معصومین]]{{عم}} حضوری است یا حصولی؟ گفته شده، [[امام]] هم مانند همۀ انسان‌های دیگر علومی دارد که از طریق به‌کارگیری [[حواس ظاهری]] به دست می‌آید، منتها برخی از راه‌های کسب علوم [[امامان]]{{عم}} حضوری و برخی حصولی هستند مانند: [[نزول]] بی‌واسطۀ [[وحی]] بر [[قلب]]؛ دریافت علوم از [[فرشتگان]]؛ [[نزول وحی]] در [[خواب]] و بهره‌گیری از حواس<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۰؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۲۶.</ref>.
[[علم حصولی]] دارای دو معناست: ۱. علم حصولی در اصطلاح [[فلسفه]] و [[منطق]] [[دانش|دانشی]] است که از طریق [[صورت‌های ذهنی]] حاصل شده و از راه [[ابزارهای حسی]] به‌ دست می‌‏آید، در مقابل [[علم حضوری]]؛ ۲. علم حصولی در اصطلاح [[دانشمندان]] [[کلام]] و [[امام‌شناسی]]: به معنای "[[علم ارادی]]" که در این صورت مراد از علم حضوری، "[[علم فعلی]]" است؛ مراد در اینجا معنای اول است. در اینکه آیا [[علوم]] [[معصومین]]{{عم}} حضوری است یا حصولی؟ گفته شده، [[امام]] هم مانند همۀ انسان‌های دیگر علومی دارد که از طریق به‌کارگیری [[حواس ظاهری]] به دست می‌آید، منتها برخی از راه‌های کسب علوم [[امامان]]{{عم}} حضوری و برخی حصولی هستند مانند: [[نزول]] بی‌واسطۀ [[وحی]] بر [[قلب]]؛ دریافت علوم از [[فرشتگان]]؛ [[نزول وحی]] در [[خواب]] و بهره‌گیری از حواس<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی]]، ص۱۴۶؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۲۰؛ [[زهرةالسادات میرترابی حسینی|میرترابی حسینی، زهرةالسادات]]، [[علم لدنی در قرآن و حدیث (پایان‌نامه)|علم لدنی در قرآن و حدیث]]، ص۲۶.</ref>.


خط ۱۲۳: خط ۱۲۶:
====علم پیامبر====
====علم پیامبر====
{{اصلی|علم پیامبر}}
{{اصلی|علم پیامبر}}
[[پیامبران الهی]] به اقتضای مأموریتی که دارند، دارای برخی صفات هستند که یکی از مهم‌ترین آنان [[علم خدادادی]] است. تفاوت اصلی فرستادگان [[الهی]] با [[مردم]] عادی در برخورداری آنان از [[علوم]] [[وحیانی]] است. منشأ این [[علم]] [[وحی]] و یا [[الهام الهی]] و یا دانش‌های [[انبیا]] پیشین است که البته منشأ دانش‌های [[انبیای گذشته]] نیز [[وحی|وحی الهی]] است<ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۱۸۷-۱۹۲؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[نبوت (کتاب)|نبوت]].</ref>.
[[پیامبران الهی]] به اقتضای مأموریتی که دارند، دارای برخی صفات هستند که یکی از مهم‌ترین آنان [[علم خدادادی]] است. تفاوت اصلی فرستادگان [[الهی]] با [[مردم]] عادی در برخورداری آنان از [[علوم]] [[وحیانی]] است. منشأ این [[علم]] [[وحی]] و یا [[الهام الهی]] و یا دانش‌های [[انبیا]] پیشین است که البته منشأ دانش‌های [[انبیای گذشته]] نیز [[وحی|وحی الهی]] است<ref>[[محمد تقی سبحانی|سبحانی، محمد تقی]] و [[رضا برنجکار|برنجکار، رضا]]، [[معارف و عقاید ۱ (کتاب)|معارف و عقاید]]، ص ۱۸۷-۱۹۲؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[نبوت (کتاب)|نبوت]].</ref>.


====علم امام====
====علم امام====
{{اصلی|علم امام}}
{{اصلی|علم امام}}
[[علم امام]] یکی از مهم‌ترین خصوصیات اوست. مهم‌ترین [[وظیفه امام]]، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این، بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست. علم امام از برخی راه‌ها به دست می‌آید مانند: [[قرآن]]؛ [[علم]] [[نبوی]]؛ [[محدَّث]] بودن و.... از [[دلایل]] علم داشتن [[امام]]، [[حافظ شریعت]] بودن و [[سیره]] عقلاست<ref>[[عبدالحسین خسروپناه]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ج۲، ص۳۸۸ ـ ۳۹۶؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص۶۷-۷۸؛ [[محمد سعیدی مهر]]، همکار، معارف اسلامی، ج۲، ص۱۴۸ ـ ۱۴۸.</ref>.
[[علم امام]] یکی از مهم‌ترین خصوصیات اوست. مهم‌ترین [[وظیفه امام]]، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این، بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست. علم امام از برخی راه‌ها به دست می‌آید مانند: [[قرآن]]؛ [[علم]] [[نبوی]]؛ [[محدَّث]] بودن و.... از [[دلایل]] علم داشتن [[امام]]، [[حافظ شریعت]] بودن و [[سیره]] عقلاست<ref>[[عبدالحسین خسروپناه]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ج۲، ص۳۸۸ ـ ۳۹۶؛ [[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص۶۷-۷۸؛ [[محمد سعیدی مهر]]، همکار، معارف اسلامی، ج۲، ص۱۴۸ ـ ۱۴۸.</ref>.


خط ۱۴۶: خط ۱۵۱:
===وراثت علوم انبیا===
===وراثت علوم انبیا===
{{اصلی|وراثت علوم انبیا}}
{{اصلی|وراثت علوم انبیا}}
[[وراثت]] [[علوم]] [[انبیاء]] یعنی اینکه [[علم]] هر [[پیامبری]] به [[پیامبر]] پس از خود و اوصیای او منتقل می‌شود؛ لذا یکی از منابع [[علم امامان]]{{ع}}، [[تعلیم]] [[سنت نبوی]] و [[وصایت]] و وراثت از [[پیامبران]] و [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} است. این وراثت می‌تواند به صورت اعتباری و در امور ظاهری باشد مانند پیراهن [[حضرت یوسف]] {{ع}} و یا به صورت [[حقیقی]] و در علوم، حکمت‌ها و [[کمالات]] و [[سجایای اخلاقی]] باشد<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، فصلنامه امامت پژوهی، ش ۶، ص ۱۷۷؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲.</ref>.
[[وراثت]] [[علوم]] [[انبیاء]] یعنی اینکه [[علم]] هر [[پیامبری]] به [[پیامبر]] پس از خود و اوصیای او منتقل می‌شود؛ لذا یکی از منابع [[علم امامان]]{{ع}}، [[تعلیم]] [[سنت نبوی]] و [[وصایت]] و وراثت از [[پیامبران]] و [[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} است. این وراثت می‌تواند به صورت اعتباری و در امور ظاهری باشد مانند پیراهن [[حضرت یوسف]] {{ع}} و یا به صورت [[حقیقی]] و در علوم، حکمت‌ها و [[کمالات]] و [[سجایای اخلاقی]] باشد<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص ۳۶۳ ـ ۳۶۵؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، فصلنامه امامت پژوهی، ش ۶، ص ۱۷۷؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲.</ref>.


===وراثت از پیامبر===
===وراثت از پیامبر===
{{اصلی|وراثت از پیامبر}}
{{اصلی|وراثت از پیامبر}}
[[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} یکی از منابع [[علم امامان]]{{ع}} است. [[امام]] [[تالی]] تلو [[نبی]] بوده و [[امامت]] با [[نبوت]] اتصال و ارتباط بلافصل دارد، لذا امام، [[وارث]] انبیاست و اگر این [[علم]] به [[ارث]] نمی‌رسید [[مردم]] [[جاهل]] می‌ماندند و [[خداوند]] حجّتی بر مردم نداشت<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ص ۲۹؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۵۰.</ref>.
[[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]]{{صل}} یکی از منابع [[علم امامان]]{{ع}} است. [[امام]] [[تالی]] تلو [[نبی]] بوده و [[امامت]] با [[نبوت]] اتصال و ارتباط بلافصل دارد، لذا امام، [[وارث]] انبیاست و اگر این [[علم]] به [[ارث]] نمی‌رسید [[مردم]] [[جاهل]] می‌ماندند و [[خداوند]] حجّتی بر مردم نداشت<ref>ر.ک: [[مرتضی مطهری|مطهری، مرتضی]]، [[امامت و رهبری (کتاب)|امامت و رهبری]]، ص ۲۹؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۵۰.</ref>.


خط ۱۵۸: خط ۱۶۵:
===علم‌الکتاب===
===علم‌الکتاب===
{{اصلی|علم الکتاب}}
{{اصلی|علم الکتاب}}
[[علم الکتاب]] براساس [[آیات قرآن کریم]]، اقیانوسی از [[دانش]] است که [[اسرار هستی]] در آن [[نهان]] است. این [[علم]] به گونه‌ایی است که همراه با [[تسلط]] بر [[عالم]] است یعنی به هر اندازه که گستره‌اش بیشتر باشد، تسلط صاحبش بر عالم بیشتر است. صاحب علم الکتاب به درجاتی بالا از علم و [[معرفت]] [[دست]] یافته و از حقایقی [[آگاهی]] دارد که انسان‌های عادی از آن بی‌بهره‌اند. و آگاهی از علم الکتاب یکی از منابع [[علوم]] [[امامان]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص ۶۶؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۶۲؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص ۵۵ ـ ۶۲.</ref>.
[[علم الکتاب]] براساس [[آیات قرآن کریم]]، اقیانوسی از [[دانش]] است که [[اسرار هستی]] در آن [[نهان]] است. این [[علم]] به گونه‌ایی است که همراه با [[تسلط]] بر [[عالم]] است یعنی به هر اندازه که گستره‌اش بیشتر باشد، تسلط صاحبش بر عالم بیشتر است. صاحب علم الکتاب به درجاتی بالا از علم و [[معرفت]] [[دست]] یافته و از حقایقی [[آگاهی]] دارد که انسان‌های عادی از آن بی‌بهره‌اند. و آگاهی از علم الکتاب یکی از منابع [[علوم]] [[امامان]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمد حسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص ۶۶؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۶۲؛ [[سید محمد جواد بنی‌سعید لنگرودی|بنی‌سعید لنگرودی، سید محمد جواد]]، [[شرب مدام در تبیین علم امام (کتاب)|شرب مدام در تبیین علم امام]]، ص ۵۵ ـ ۶۲.</ref>.


خط ۱۶۶: خط ۱۷۴:
===جفر===
===جفر===
{{اصلی|جفر}}
{{اصلی|جفر}}
[[جفر]] یکی از معروف‌ترین منابع و کتب نزد [[امامان]]{{عم}} است. [[کتابی]] است شامل [[علم منایا و بلایا]] و [[مرگ]] و میرها و آنچه در [[جهان]] اتفاق افتاده و آنچه در [[آینده]] روی خواهد داد، در این کتاب منعکس گردیده است. این کتاب، هم‌اکنون در دست [[مبارک]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۴۴ ـ ۵۰؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۴۹.</ref>.
[[جفر]] یکی از معروف‌ترین منابع و کتب نزد [[امامان]]{{عم}} است. [[کتابی]] است شامل [[علم منایا و بلایا]] و [[مرگ]] و میرها و آنچه در [[جهان]] اتفاق افتاده و آنچه در [[آینده]] روی خواهد داد، در این کتاب منعکس گردیده است. این کتاب، هم‌اکنون در دست [[مبارک]] [[حضرت ولی عصر]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۹۹ ـ ۱۳۰؛ [[داوود افقی|افقی، داوود]]، [[بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات (پایان‌نامه)|بررسی غلو در روایات علم اهل بیت از کتاب بصائر الدرجات]]، ص ۴۴ ـ ۵۰؛ [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص ۳۹۲ ـ ۳۹۶؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص ۲۴۹.</ref>.


خط ۱۷۸: خط ۱۸۷:
===ام الکتاب===
===ام الکتاب===
{{اصلی|ام‌الکتاب}}
{{اصلی|ام‌الکتاب}}
[[ام الکتاب]] یا به معنای [[کتابی]] است که اصل و اساس همه [[کتاب‌های آسمانی]] است و یا همان لوحی است که از آن به [[لوح محفوظ]] یاد می‌شود و از هرگونه [[تغییر]] و تبدیل و تحریفی محفوظ است و همه [[حقایق]] [[عالم]] و [[حوادث آینده]] و گذشته و همه کتاب‌های آسمانی در آن نوشته شده است. این کتاب یکی از  منابع [[معرفتی]] [[ائمه]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص۳۸۰؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۸؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن و حدیث]]، ص۱۳۱.</ref>.
[[ام الکتاب]] یا به معنای [[کتابی]] است که اصل و اساس همه [[کتاب‌های آسمانی]] است و یا همان لوحی است که از آن به [[لوح محفوظ]] یاد می‌شود و از هرگونه [[تغییر]] و تبدیل و تحریفی محفوظ است و همه [[حقایق]] [[عالم]] و [[حوادث آینده]] و گذشته و همه کتاب‌های آسمانی در آن نوشته شده است. این کتاب یکی از  منابع [[معرفتی]] [[ائمه]] {{ع}} است<ref>ر.ک: [[دائرةالمعارف قرآن کریم (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۴، ص۳۸۰؛ [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ج ۱، ص۱۳۸؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن و حدیث]]، ص۱۳۱.</ref>.


خط ۱۹۰: خط ۲۰۰:
===تعلیم اسماء===
===تعلیم اسماء===
{{اصلی|تعلیم اسماء}}
{{اصلی|تعلیم اسماء}}
[[تعلیم]] الاسماء عبارت است از تعلیم برخی از [[حقایق]] توسط [[خداوند]] به [[حضرت آدم]]{{ع}} در پی [[اعتراض]] [[ملائکه]] به [[خلقت انسان]] و مقصود از [[تعلیم اسماء]]، [[شناخت]] حقاق و [[سنن]] [[حاکم]] بر آنهاست. این تعلیم گرچه در مورد حضرت آدم{{ع}} بوده است، [[ولی]] مخصوص او نبوده و شامل [[انبیاء]] و [[امامان]]{{عم}} نیز می‌شود<ref>ر.ک: [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]، ص۸۷؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه]]، فصل اول.</ref>.
[[تعلیم]] الاسماء عبارت است از تعلیم برخی از [[حقایق]] توسط [[خداوند]] به [[حضرت آدم]]{{ع}} در پی [[اعتراض]] [[ملائکه]] به [[خلقت انسان]] و مقصود از [[تعلیم اسماء]]، [[شناخت]] حقاق و [[سنن]] [[حاکم]] بر آنهاست. این تعلیم گرچه در مورد حضرت آدم{{ع}} بوده است، [[ولی]] مخصوص او نبوده و شامل [[انبیاء]] و [[امامان]]{{عم}} نیز می‌شود<ref>ر.ک: [[جعفر سبحانی|سبحانی، جعفر]]، [[آگاهی سوم یا علم غیب (کتاب)|آگاهی سوم یا علم غیب]]، ص۸۷؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه]]، فصل اول.</ref>.


خط ۱۹۸: خط ۲۰۹:
===اسم اعظم===
===اسم اعظم===
{{اصلی|اسم اعظم}}
{{اصلی|اسم اعظم}}
[[اسم اعظم]] بزرگ‌ترین نام [[خداوند]] است که [[پیامبران]] و [[اولیای الهی]] به وسیلۀ آن، [[دست]] به تصرفات غیر طبیعی و خوارق عادات می‌زنند و از [[امور غیبی]] [[آگاهی]] پیدا می‌کنند. در [[روایات]]، اسم اعظم الهی اصل و عنوانی دانسته شده که شامل امور و حروف متعددی است که قابل انتقال به دیگران است. این اسم یکی از [[منابع علم]] [[ائمه]] {{ع}} دانسته شده است<ref>ر.ک: [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص۲۷۳؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۷۸ ـ ۸۰؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، ش ۶، ص۱۷۰.</ref>.
[[اسم اعظم]] بزرگ‌ترین نام [[خداوند]] است که [[پیامبران]] و [[اولیای الهی]] به وسیلۀ آن، [[دست]] به تصرفات غیر طبیعی و خوارق عادات می‌زنند و از [[امور غیبی]] [[آگاهی]] پیدا می‌کنند. در [[روایات]]، اسم اعظم الهی اصل و عنوانی دانسته شده که شامل امور و حروف متعددی است که قابل انتقال به دیگران است. این اسم یکی از [[منابع علم]] [[ائمه]] {{ع}} دانسته شده است<ref>ر.ک: [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص۲۷۳؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص۷۸ ـ ۸۰؛ [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن (مقاله)|منابع علم امام در قرآن]]، ش ۶، ص۱۷۰.</ref>.


===روح القدس===
===روح القدس===
{{اصلی|روح القدس}}
{{اصلی|روح القدس}}
[[روح القدس]] به‌معنای موجودی [[پاک]] عنوانی است که دو مصداق برای آن بیان شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] و دیگری: [[نیروی مرموز غیبی]] خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است. برخی از [[روایات]] بیانگر آن است که روح القدس حقیقتی همراه [[اهل بیت]]{{عم}} بوده است که با آن [[حقایق]] بسیاری را [[درک]] می‌کرده‌اند. این [[روح]] یکی از [[منابع علم]] [[امامان]]{{عم}} است که آنان را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان [[القاء]] می‌کند<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص ۲۱۰؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۷۱.</ref>.
[[روح القدس]] به‌معنای موجودی [[پاک]] عنوانی است که دو مصداق برای آن بیان شده است؛ یکی: [[فرشتۀ وحی]] و دیگری: [[نیروی مرموز غیبی]] خاصّی که با [[برگزیدگان الهی]] بوده است. برخی از [[روایات]] بیانگر آن است که روح القدس حقیقتی همراه [[اهل بیت]]{{عم}} بوده است که با آن [[حقایق]] بسیاری را [[درک]] می‌کرده‌اند. این [[روح]] یکی از [[منابع علم]] [[امامان]]{{عم}} است که آنان را [[همراهی]] کرده، حقایق و معارفی را به ایشان [[القاء]] می‌کند<ref>ر.ک: [[محمد باقر تحریری|تحریری، محمد باقر]]، [[جلوه‌های لاهوتی (کتاب)|جلوه‌های لاهوتی]]، ص ۲۱۰؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات و اصحاب ائمه]]؛ [[سید محمد جعفر سبحانی|سبحانی، سید محمد جعفر]]، [[منابع علم امامان شیعه (کتاب)|منابع علم امامان شیعه]]، ص ۱۴۱ ـ ۱۴۴؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۷۱.</ref>.


خط ۲۱۰: خط ۲۲۳:
===عرش===
===عرش===
{{اصلی|عرش}}
{{اصلی|عرش}}
[[عرش]] به معنای تخت و [[سلطنت]]، در اصطلاح [[دینی]] کنایه از [[حاکمیت]] و [[فرمانروایی]] مطلق [[خداوند]] بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای [[علم]] و [[قدرت الهی]] است و حامل آن دارای [[علم]] و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و [[پیامبران]] و [[اهل بیت]]{{عم}} حاملان این [[علم]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، فصلنامه حضور، ش ۸۸.</ref>.
[[عرش]] به معنای تخت و [[سلطنت]]، در اصطلاح [[دینی]] کنایه از [[حاکمیت]] و [[فرمانروایی]] مطلق [[خداوند]] بر همه هستی و موجودات است. عرش به معنای [[علم]] و [[قدرت الهی]] است و حامل آن دارای [[علم]] و قدرتی است که بدین وسیله، بر همۀ مخلوقات دانا و تواناست و [[پیامبران]] و [[اهل بیت]]{{عم}} حاملان این [[علم]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد زمان رستمی|رستمی، محمد زمان]]، [[طاهره آل‌بویه|آل‌بویه، طاهره]]، [[علم امام ۲ (کتاب)|علم امام]]، ص ۸۵ ـ ۹۰؛ [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی]]، فصلنامه حضور، ش ۸۸.</ref>.


خط ۲۳۳: خط ۲۴۷:
===افزایش علم معصوم===
===افزایش علم معصوم===
{{اصلی|افزایش علم معصوم}}
{{اصلی|افزایش علم معصوم}}
[[پیامبر]] و امامِ هر زمانی باید [[اعلم]] [[مردم]] آن [[زمان]] باشد، لذاست که در برخی از [[روایات]]<ref>‏مانند: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی‌، ج ۱، ص۲۵۵.</ref> اشاره به افزایش پذیری [[علم]] [[امامان]]{{عم}} شده است. افزایش پذیری علم معصوم دو معنا دارد: نوعی از علومی که دائماً به [[امام]]{{ع}} افزوده می‌شود که همان [[سیر]] [[نفس]] امام در [[عالم]] کلیات و [[تجلی اسماء]] کلیه الهیه است و نوع دیگر از علومی که افزوده می‌شود، علم به حقائق مادی و خصوصیات [[عالم]] طبع است که به تناسب شرائط [[زمان]] و مکان از [[باطن]] [[امام]] بر [[ظاهر]] تنزل می‌کند و امام بدان تفصیلاً و در [[عالم ظاهر]] [[آگاه]] می‌شوند. این افزایش پذیری به اندازه‌ای مهم است که امامان{{عم}} به اصحابشان فرموده‌اند، اگر این افزایش نباشد، علم ایشان پایان می‌یابد<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۴۰ ـ ۱۴۲؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص۲۸۷؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکویی، محمد]]، امامت؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمدحسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از دیدگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص۶۱.</ref>.
[[پیامبر]] و امامِ هر زمانی باید [[اعلم]] [[مردم]] آن [[زمان]] باشد، لذاست که در برخی از [[روایات]]<ref>‏مانند: کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی‌، ج ۱، ص۲۵۵.</ref> اشاره به افزایش پذیری [[علم]] [[امامان]]{{عم}} شده است. افزایش پذیری علم معصوم دو معنا دارد: نوعی از علومی که دائماً به [[امام]]{{ع}} افزوده می‌شود که همان [[سیر]] [[نفس]] امام در [[عالم]] کلیات و [[تجلی اسماء]] کلیه الهیه است و نوع دیگر از علومی که افزوده می‌شود، علم به حقائق مادی و خصوصیات [[عالم]] طبع است که به تناسب شرائط [[زمان]] و مکان از [[باطن]] [[امام]] بر [[ظاهر]] تنزل می‌کند و امام بدان تفصیلاً و در [[عالم ظاهر]] [[آگاه]] می‌شوند. این افزایش پذیری به اندازه‌ای مهم است که امامان{{عم}} به اصحابشان فرموده‌اند، اگر این افزایش نباشد، علم ایشان پایان می‌یابد<ref>ر.ک: [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۴۰ ـ ۱۴۲؛ [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص۲۸۷؛ [[سید علی هاشمی|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود]]؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکویی، محمد]]، امامت؛ [[اصغر غلامی|غلامی، اصغر]]، [[آفاق علم امام در الکافی (مقاله)|آفاق علم امام در الکافی]]؛ [[محمد حسن نادم|نادم، محمدحسن]]، [[سید ابراهیم افتخاری|افتخاری، سید ابراهیم]]، [[منابع علم امام از نگاه متکلمان قم و بغداد (مقاله)|منابع علم امام از دیدگاه متکلمان قم و بغداد]]، ص۶۱.</ref>.


===راسخان در علم===
===راسخان در علم===
{{اصلی|راسخان در علم}}
{{اصلی|راسخان در علم}}
[[راسخان در علم]] که در دو [[آیه]] از [[قرآن کریم]] آمده، کسانی هستند که به [[علم]] و [[دانش]] آراسته شده و شبهه‌ای بر آنها عارض نمی‌شود. براساس روایات، [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} از [[راسخان در علم]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد اسعدی|اسعدی، محمد]]، [[معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی (مقاله)|معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی]]، فصلنامه علوم حدیث، ش ۵۳؛ [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۴۱۸؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۶۰؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۹۹؛ [[علی اصغر ناصحیان|ناصحیان، علی اصغر]]، [[تأویل و راسخان در علم (مقاله)|تاویل و راسخان در علم]]، ماهنامه علوم حدیث، ش ۱۱، ص ۱۴۳ ـ ۱۴۶.</ref>.
[[راسخان در علم]] که در دو [[آیه]] از [[قرآن کریم]] آمده، کسانی هستند که به [[علم]] و [[دانش]] آراسته شده و شبهه‌ای بر آنها عارض نمی‌شود. براساس روایات، [[پیامبر]]{{صل}} و [[امامان]]{{عم}} از [[راسخان در علم]] هستند<ref>ر.ک: [[محمد اسعدی|اسعدی، محمد]]، [[معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی (مقاله)|معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی]]، فصلنامه علوم حدیث، ش ۵۳؛ [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۳، ص ۴۱۸؛ [[سید امین موسوی|موسوی، سید امین]]، [[گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی (کتاب)|گستره علم غیب از دیدگاه ادیان ابراهیمی]]، ص ۲۶۰؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۹۹؛ [[علی اصغر ناصحیان|ناصحیان، علی اصغر]]، [[تأویل و راسخان در علم (مقاله)|تاویل و راسخان در علم]]، ماهنامه علوم حدیث، ش ۱۱، ص ۱۴۳ ـ ۱۴۶.</ref>.


===[[خزانه‌داری علم الهی]]===
===[[خزانه‌داری علم الهی]]===
{{اصلی|خزانه‌داری علم الهی}}
{{اصلی|خزانه‌داری علم الهی}}
[[ائمه]]{{ع}}، [[نگهبان]] [[دانش خداوند]] هستند و آن را مانند گنجی پاس می‌دارند. براساس [[روایات]] [[ائمه]]{{ع}} خزانه‌دار [[علم خدا]] هستند: {{متن حدیث|خزان علم الله}}<ref>ر.ک: [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]]، ص۶۷؛ [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۳۰؛ [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]، ج ۲، ص۱۲۶ ـ ۱۳۳؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]].</ref>.
[[ائمه]]{{ع}}، [[نگهبان]] [[دانش خداوند]] هستند و آن را مانند گنجی پاس می‌دارند. براساس [[روایات]] [[ائمه]]{{ع}} خزانه‌دار [[علم خدا]] هستند: {{متن حدیث|خزان علم الله}}<ref>ر.ک: [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]]، ص۶۷؛ [[علی نمازی شاهرودی|نمازی شاهرودی، علی]]، [[علم غیب ۲ (کتاب)|علم غیب]]، ص۱۳۰؛ [[سید علی حسینی میلانی|حسینی میلانی، سید علی]]، [[با پیشوایان هدایتگر (کتاب)|با پیشوایان هدایتگر]]، ج ۲، ص۱۲۶ ـ ۱۳۳؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]].</ref>.


خط ۲۷۳: خط ۲۹۰:
====علم معصوم به تأویل قرآن====
====علم معصوم به تأویل قرآن====
{{اصلی|علم معصوم به تأویل قرآن}}
{{اصلی|علم معصوم به تأویل قرآن}}
[[تأویل قرآن]] عبارت است از حقایقی [[خارجی]] که [[آیات قرآن]] در [[معارف]]، [[شرایع]] و سایر بیانات خود مستند به آن [[حقایق]] است، به طوری که اگر آن حقایق دگرگون شود، معارفی هم که در مضامین [[آیات]] است دگرگون می‌‏شود. براساس [[روایات]]، [[رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از [[راسخین در علم]] بوده و از [[تأویل]] [[آیات قرآن کریم]] [[آگاهی]] دارند<ref>ر.ک: [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص۶۳؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۱۹۷.</ref>.
[[تأویل قرآن]] عبارت است از حقایقی [[خارجی]] که [[آیات قرآن]] در [[معارف]]، [[شرایع]] و سایر بیانات خود مستند به آن [[حقایق]] است، به طوری که اگر آن حقایق دگرگون شود، معارفی هم که در مضامین [[آیات]] است دگرگون می‌‏شود. براساس [[روایات]]، [[رسول اکرم]]{{صل}} و [[اهل بیت]] ایشان از [[راسخین در علم]] بوده و از [[تأویل]] [[آیات قرآن کریم]] [[آگاهی]] دارند<ref>ر.ک: [[محمد حسین مظفر|مظفر، محمد حسین]]، [[پژوهشی در باب علم امام (کتاب)|پژوهشی در باب علم امام]] ص۶۳؛ [[مجید معارف|معارف، مجید]]، [[نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن (مقاله)|نقد شبهه تعارض آیات علم غیب در قرآن]]؛ [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۱۹۷.</ref>.


خط ۳۲۳: خط ۳۴۱:


==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
{{منبع‌ جامع}}
{{منبع جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
خط ۳۵۶: خط ۳۷۴:
# [[پرونده:1368251.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|'''ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی''']]
# [[پرونده:1368251.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی (کتاب)|'''ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی''']]
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']]
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']]
#[[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه (کتاب)|'''ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه (کتاب)|'''ویژگی‌های علوم ائمه از دیدگاه علمای امامیه''']]
# [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|'''شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه''']]
# [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه (مقاله)|'''شهود یکی از روش‌های علم‌آموزی ائمه''']]
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|'''قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه''']]
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه (پایان‌نامه)|'''قلمرو علم امام از دیدگاه آیات روایات  و اصحاب ائمه''']]
#[[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، [[آشنایی با عرفان اسلامی (کتاب)|'''آشنایی با عرفان اسلامی''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید مرتضی حسینی شاهرودی|حسینی شاهرودی، سید مرتضی]]، [[آشنایی با عرفان اسلامی (کتاب)|'''آشنایی با عرفان اسلامی''']]
# [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|'''منابع علم امامان در قرآن و روایات''']]
# [[پرونده:899550304.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[منابع علم امام در قرآن و روایات (پایان‌نامه)|'''منابع علم امامان در قرآن و روایات''']]
# [[پرونده:ohf.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[پژوهشی در روایات الف باب (مقاله)|'''پژوهشی در روایات الف باب''']]
# [[پرونده:ohf.jpg|22px]] [[محمد تقی شاکر|شاکر، محمد تقی]]، [[پژوهشی در روایات الف باب (مقاله)|'''پژوهشی در روایات الف باب''']]
خط ۳۹۲: خط ۴۱۰:
# [[پرونده:11203.jpg|22px]] [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|'''علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی''']]
# [[پرونده:11203.jpg|22px]] [[حسین صالحی مالستانی|صالحی مالستانی، حسین]]، [[علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی (مقاله)|'''علم غیب و علم لدنی پیامبر از منظر امام خمینی''']]
# [[پرونده:Ohf.jpg|22px]] [[محمد اسعدی|اسعدی، محمد]]، [[معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی (مقاله)|'''معناشناسی راسخان در علم با تأکید برری کاربرد روایی''']]
# [[پرونده:Ohf.jpg|22px]] [[محمد اسعدی|اسعدی، محمد]]، [[معناشناسی راسخان در علم با تأکید بر کاربرد روایی (مقاله)|'''معناشناسی راسخان در علم با تأکید برری کاربرد روایی''']]
# [[پرونده:11180.gif|22px]] [[علی اصغر ناصحیان|ناصحیان، علی اصغر]]، [[ تأویل و راسخان در علم (مقاله)|''' تأویل و راسخان در علم''']]
# [[پرونده:11180.gif|22px]] [[علی اصغر ناصحیان|ناصحیان، علی اصغر]]، [[تأویل و راسخان در علم (مقاله)|''' تأویل و راسخان در علم''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|'''سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد صادق عظیمی|عظیمی، محمد صادق]]، [[سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی (پایان‌نامه)|'''سیر تطور موضوع گستره علم امام در کلام اسلامی''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[محمد نظیر عرفانی|عرفانی، محمد نظیر]]، [[بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین (پایان‌نامه)|'''بررسی علم غیب معصومان در تفاسیر فریقین''']]
خط ۴۰۷: خط ۴۲۵:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:علم لدنی]]
[[رده:علم لدنی]]
[[رده:علم]]
[[رده:علم]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش