پرش به محتوا

علم معصوم در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جز (جایگزینی متن - '{{علم معصوم افقی}}' به '')
خط ۱: خط ۱:
{{علم معصوم}}
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = علم امام
| موضوع مرتبط = علم امام
خط ۱۴: خط ۱۳:
مهم‌ترین وظیفه معصوم، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این مهم بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست؛ از این‌رو، [[امام]] باید به ویژگی [[علم]] مجهّز باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[سعادت]] و کمال رهنمون شود. از سویی، کسی می‌تواند [[امام]] و عهده‌دار [[رهبری]] [[انسان‌ها]] شود که هم [[نیاز]] [[حقیقی]] مخاطبان و ظرفیت آنها را بشناسد و هم بتواند نیازهای علمی و [[معنوی]] افراد و اقشار گوناگون را برآورده کند<ref>آیات الولایة فی القرآن، ص۳۵۸؛ الشافی فی الإمامة، ج۲، ص۱۵؛ علم الإمام، ص۵؛ آگاهی سوم یا علم غیب.</ref>.
مهم‌ترین وظیفه معصوم، [[هدایت مردم]] به سوی خداست و این مهم بدون [[علم الهی]] دست‌یافتنی نیست؛ از این‌رو، [[امام]] باید به ویژگی [[علم]] مجهّز باشد تا بتواند [[مردم]] را به [[سعادت]] و کمال رهنمون شود. از سویی، کسی می‌تواند [[امام]] و عهده‌دار [[رهبری]] [[انسان‌ها]] شود که هم [[نیاز]] [[حقیقی]] مخاطبان و ظرفیت آنها را بشناسد و هم بتواند نیازهای علمی و [[معنوی]] افراد و اقشار گوناگون را برآورده کند<ref>آیات الولایة فی القرآن، ص۳۵۸؛ الشافی فی الإمامة، ج۲، ص۱۵؛ علم الإمام، ص۵؛ آگاهی سوم یا علم غیب.</ref>.


[[امام باقر]]{{ع}} در تفهیم [[لزوم]] [[علم]] برای [[رهبر]] و [[امام]] [[جامعه]] علاوه بر تأکید به [[آگاهی امام]]، [[جهل]] به برخی از امور را با [[شأن امام]] منافی می‌داند و می‌فرماید: "نه به [[خدا]] عالم هرگز [[جاهل]] نباشد (یعنی عالمی‌که [[خدا]] اطاعتش را بر [[مردم]] [[واجب]] کرده و از همان [[امام]] است) ممکن نیست چیزی را بداند و چیزی را نداند (او همه چیز می‌داند) سپس فرمود: [[خدا]] والاتر از آن است که [[فرمانبری]] از بنده‌ای را [[واجب]] کند که [[علم]] [[آسمان]] و زمینش را از او [[نهان]] داشته است و باز فرمود: آن را از او [[نهان]] نکند"<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ عَالِمٌ جَاهِلًا أَبَداً عَالِماً بِشَيْ‌ءٍ جَاهِلًا بِشَيْ‌ءٍ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَجَلُّ وَ أَعَزُّ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ يَحْجُبُ عَنْهُ عِلْمَ سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ قَالَ لَا يَحْجُبُ ذَلِكَ عَنْهُ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۶۲.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[ درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۷۰-۷۱.</ref>
[[امام باقر]]{{ع}} در تفهیم [[لزوم]] [[علم]] برای [[رهبر]] و [[امام]] [[جامعه]] علاوه بر تأکید به [[آگاهی امام]]، [[جهل]] به برخی از امور را با [[شأن امام]] منافی می‌داند و می‌فرماید: "نه به [[خدا]] عالم هرگز [[جاهل]] نباشد (یعنی عالمی‌که [[خدا]] اطاعتش را بر [[مردم]] [[واجب]] کرده و از همان [[امام]] است) ممکن نیست چیزی را بداند و چیزی را نداند (او همه چیز می‌داند) سپس فرمود: [[خدا]] والاتر از آن است که [[فرمانبری]] از بنده‌ای را [[واجب]] کند که [[علم]] [[آسمان]] و زمینش را از او [[نهان]] داشته است و باز فرمود: آن را از او [[نهان]] نکند"<ref>{{متن حدیث|لَا وَ اللَّهِ لَا يَكُونُ عَالِمٌ جَاهِلًا أَبَداً عَالِماً بِشَيْ‌ءٍ جَاهِلًا بِشَيْ‌ءٍ ثُمَّ قَالَ اللَّهُ أَجَلُّ وَ أَعَزُّ وَ أَكْرَمُ مِنْ أَنْ يَفْرِضَ طَاعَةَ عَبْدٍ يَحْجُبُ عَنْهُ عِلْمَ سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ ثُمَّ قَالَ لَا يَحْجُبُ ذَلِكَ عَنْهُ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۶۲.</ref>.<ref>[[مهدی مقامی|مقامی، مهدی]]، [[درسنامه امام‌شناسی (کتاب)|درسنامه امام‌شناسی]]، ص:۷۰-۷۱.</ref>


==[[منابع علم معصوم]]==
==[[منابع علم معصوم]]==
خط ۳۰: خط ۲۹:
==[[روایات]] و [[علم معصوم]]==
==[[روایات]] و [[علم معصوم]]==
برخی از روایاتی که بر [[علم امام]] تأکید دارند عبارت‌اند از:
برخی از روایاتی که بر [[علم امام]] تأکید دارند عبارت‌اند از:
#[[حضرت علی]]{{ع}} فرمودند: "[[اهل بیت]]{{عم}} مایه [[حیات]] [[دانش]]، و نابودی جهل‌اند. بردباری‌شان شما را از [[دانش]] آنها خبر می‌دهد و ظاهرشان از صفای [[باطن]] و سکوتشان از حکمت‌های گفتارشان باخبر می‌سازد، هرگز با [[حق]] [[مخالفت]] نکردند و در آن [[اختلاف]] ندارند..."<ref>محمد دشتی، ترجمه نهج البلاغه، ص۴۷۵.</ref>.
# [[حضرت علی]]{{ع}} فرمودند: "[[اهل بیت]]{{عم}} مایه [[حیات]] [[دانش]]، و نابودی جهل‌اند. بردباری‌شان شما را از [[دانش]] آنها خبر می‌دهد و ظاهرشان از صفای [[باطن]] و سکوتشان از حکمت‌های گفتارشان باخبر می‌سازد، هرگز با [[حق]] [[مخالفت]] نکردند و در آن [[اختلاف]] ندارند..."<ref>محمد دشتی، ترجمه نهج البلاغه، ص۴۷۵.</ref>.
#[[امام باقر]]{{ع}} درباره [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الأَلْبَابِ}}<ref>«بگو: آیا آنان که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند می‌پذیرند» سوره زمر، آیه ۹.</ref> فرمود: "ما هستیم کسانی که می‌دانند و آنها که نمی‌دانند [[دشمنان]] ما هستند و [[شیعیان]] ما خردمندانند"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ‏ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا نَحْنُ الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ عَدُوُّنَا وَ شِيعَتُنَا أُولُوا الْأَلْبابِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۰۷- ۳۰۸.</ref>.
# [[امام باقر]]{{ع}} درباره [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُوْلُوا الأَلْبَابِ}}<ref>«بگو: آیا آنان که می‌دانند با آنها که نمی‌دانند برابرند؟ تنها خردمندان پند می‌پذیرند» سوره زمر، آیه ۹.</ref> فرمود: "ما هستیم کسانی که می‌دانند و آنها که نمی‌دانند [[دشمنان]] ما هستند و [[شیعیان]] ما خردمندانند"<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ‏ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع إِنَّمَا نَحْنُ الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ عَدُوُّنَا وَ شِيعَتُنَا أُولُوا الْأَلْبابِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۰۷- ۳۰۸.</ref>.
#[[روایات]] گوناگونی با تعابیر مختلف از [[رسول اکرم]]{{صل}} [[نقل]] شده مبنی بر اینکه آن حضرت{{صل}} هزار در از [[علم]] را روی [[علی]]{{ع}} گشودند که از هر دری، هزار درِ دیگر باز می‌شود. این [[روایات]]، در "غایة المرام" از طرق مختلف آمده است<ref>بحرانی، هاشم بن سلیمان، غایة المرام، چاپ سنگی، ص۲۹۸ به بعد.</ref>.
# [[روایات]] گوناگونی با تعابیر مختلف از [[رسول اکرم]]{{صل}} [[نقل]] شده مبنی بر اینکه آن حضرت{{صل}} هزار در از [[علم]] را روی [[علی]]{{ع}} گشودند که از هر دری، هزار درِ دیگر باز می‌شود. این [[روایات]]، در "غایة المرام" از طرق مختلف آمده است<ref>بحرانی، هاشم بن سلیمان، غایة المرام، چاپ سنگی، ص۲۹۸ به بعد.</ref>.


به هر حال، اندیشه شیعه درباره [[علم امام]] که بر مبانی پیشین [[شیعه]] همچون نظریه [[لطف]] و [[عصمت]] [[استوار]] است، پیامدهای نظری [[اجتماعی]] گسترده‌ای دارد که مهم‌ترین آنها [[افضل]] بودن و در نتیجه [[نظریه]] "[[ولایت]]" [[امام]] بر دیگر انسان‌هاست<ref>[[هادی اکبری ملک‌آبادی|اکبری]] و [[رقیه یوسفی سوته|یوسفی]]، [[ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی (کتاب)| ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی]]، ص۸۸-۹۰.</ref>.
به هر حال، اندیشه شیعه درباره [[علم امام]] که بر مبانی پیشین [[شیعه]] همچون نظریه [[لطف]] و [[عصمت]] [[استوار]] است، پیامدهای نظری [[اجتماعی]] گسترده‌ای دارد که مهم‌ترین آنها [[افضل]] بودن و در نتیجه [[نظریه]] "[[ولایت]]" [[امام]] بر دیگر انسان‌هاست<ref>[[هادی اکبری ملک‌آبادی|اکبری]] و [[رقیه یوسفی سوته|یوسفی]]، [[ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی (کتاب)| ولایت از دیدگاه علامه طباطبایی]]، ص۸۸-۹۰.</ref>.
خط ۳۸: خط ۳۷:
==[[ضرورت]] [[علم]] [[معصوم]]==
==[[ضرورت]] [[علم]] [[معصوم]]==
یکی از [[شرایط معصوم]] این است که به آنچه در ایفای [[وظایف]] و [[اهداف امامت]] لازم است، [[علم]] کافی و کامل داشته باشد که مهم‌ترین آنها دو چیز است:
یکی از [[شرایط معصوم]] این است که به آنچه در ایفای [[وظایف]] و [[اهداف امامت]] لازم است، [[علم]] کافی و کامل داشته باشد که مهم‌ترین آنها دو چیز است:
#[[علم به معارف]] و [[احکام شریعت]]؛
# [[علم به معارف]] و [[احکام شریعت]]؛
#علم به [[مصالح]] و [[مفاسد]] امور مربوط به [[امت اسلامی]].
#علم به [[مصالح]] و [[مفاسد]] امور مربوط به [[امت اسلامی]].


خط ۸۴: خط ۸۳:


==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
==[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]==
{{منبع‌ جامع}}
{{منبع جامع}}
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
خط ۱۰۵: خط ۱۰۴:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده:مدخل]]
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:علم معصوم]]
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش