منبع‌شناسی نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
جز (جایگزینی متن - '== پرسش‌های وابسته == ==' به '==') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{امامت}} | {{امامت}} | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*[[شریف رضی]] با توجه به ضرورتی که در تدوین [[نهج البلاغه]] در نظر داشت، منابع و مصادر [[احادیث]] و [[روایات]] را ذکر نکرد. از این‌رو در طی قرون و اعصار برخی نسبت به انتساب [[نهج البلاغه]] به [[امام علی]] {{ع}} تشکیک کرده‌اند. این امر [[دانشمندان]] [[شیعی]] را بر آن داشت تا نسبت به منابعی که پیش از [[شریف رضی]] [[احادیث]] موجود در [[نهج البلاغه]] را ثبت و ضبط کرده‌اند، بیابند و مستندی بر [[حدیث‌نگاری]] [[نهج البلاغه]] را پدید آورند. | * [[شریف رضی]] با توجه به ضرورتی که در تدوین [[نهج البلاغه]] در نظر داشت، منابع و مصادر [[احادیث]] و [[روایات]] را ذکر نکرد. از این‌رو در طی قرون و اعصار برخی نسبت به انتساب [[نهج البلاغه]] به [[امام علی]] {{ع}} تشکیک کرده‌اند. این امر [[دانشمندان]] [[شیعی]] را بر آن داشت تا نسبت به منابعی که پیش از [[شریف رضی]] [[احادیث]] موجود در [[نهج البلاغه]] را ثبت و ضبط کرده‌اند، بیابند و مستندی بر [[حدیث‌نگاری]] [[نهج البلاغه]] را پدید آورند. | ||
*در [[تبیین]] موضوع منابع و سندهای [[نهج البلاغه]]، توجه به چند نکته ضروری است: | *در [[تبیین]] موضوع منابع و سندهای [[نهج البلاغه]]، توجه به چند نکته ضروری است: | ||
#'''[[دانش]] [[شریف رضی]]:''' آثار رضی همواره مورد نظر [[دانشمندان]] [[علوم اسلامی]] در نحله‌ها و گرایش‌های مختلف قرار داشته است. افزون بر [[نهج البلاغه]] از چندین کتاب دیگر او نیز نسخه‌هایی کهن در کتابخانه‌های [[دنیا]] موجود است. این امر نشان می‌دهد که آثار رضی از قدیم مورد توجه [[دانشمندان]] [[مذاهب]] گوناگون بوده است. نحقق گران‌مایه، سیدعبدالعزیز طباطبایی، نسخه‌های مختلف کتاب‌های موجود [[شریف رضی]] را در مقاله‌ای بیان کرده است. اهمیت آثار رضی نه‌تنها در موضوع [[ادبیات]]، که در موضوع [[کلام]] و [[فقه]] نیز ویژه و متمایز است. آثاری چون مجازات الآثار النبویة، تلخیص البیان و [[تفسیر]] حقائق التأویل موجبات توجه و اهتمام معتزلیان و نیز [[فقیهان]] [[حنفی]] و [[دانشمندان]] [[شیعی]] است. اما رویکردی جهان‌شمول در آثار خود داشته که محصول دوران ویژه [[زندگی]] اوست. | #'''[[دانش]] [[شریف رضی]]:''' آثار رضی همواره مورد نظر [[دانشمندان]] [[علوم اسلامی]] در نحله‌ها و گرایش‌های مختلف قرار داشته است. افزون بر [[نهج البلاغه]] از چندین کتاب دیگر او نیز نسخه‌هایی کهن در کتابخانه‌های [[دنیا]] موجود است. این امر نشان می‌دهد که آثار رضی از قدیم مورد توجه [[دانشمندان]] [[مذاهب]] گوناگون بوده است. نحقق گران‌مایه، سیدعبدالعزیز طباطبایی، نسخه‌های مختلف کتاب‌های موجود [[شریف رضی]] را در مقاله‌ای بیان کرده است. اهمیت آثار رضی نه‌تنها در موضوع [[ادبیات]]، که در موضوع [[کلام]] و [[فقه]] نیز ویژه و متمایز است. آثاری چون مجازات الآثار النبویة، تلخیص البیان و [[تفسیر]] حقائق التأویل موجبات توجه و اهتمام معتزلیان و نیز [[فقیهان]] [[حنفی]] و [[دانشمندان]] [[شیعی]] است. اما رویکردی جهان‌شمول در آثار خود داشته که محصول دوران ویژه [[زندگی]] اوست. | ||
| خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
#منابعی که پس از [[شریف رضی]] تألیف شده و [[کلام امام]] به‌صورت متفاوت از [[متن نهج البلاغه]] در آن ذکر شده است. | #منابعی که پس از [[شریف رضی]] تألیف شده و [[کلام امام]] به‌صورت متفاوت از [[متن نهج البلاغه]] در آن ذکر شده است. | ||
*مجموعه این آثار فهرستی بالغ بر ۱۲۰ اثر را شامل می‌شود<ref>برای اطلاع از فهرست کتاب‌ها به کتاب مصادر نهج البلاغه و اسانیده، نوشته سیدعبدالزهراء حسینی خطیب مراجعه کنید.</ref> اما در عین‌حال [[سیدرضی]] در [[متن نهج البلاغه]] در هفده مورد به مصادر [[روایت]] بدین شرح اشاره کرده است: | *مجموعه این آثار فهرستی بالغ بر ۱۲۰ اثر را شامل می‌شود<ref>برای اطلاع از فهرست کتاب‌ها به کتاب مصادر نهج البلاغه و اسانیده، نوشته سیدعبدالزهراء حسینی خطیب مراجعه کنید.</ref> اما در عین‌حال [[سیدرضی]] در [[متن نهج البلاغه]] در هفده مورد به مصادر [[روایت]] بدین شرح اشاره کرده است: | ||
#[[خطبه ۳۲]] از [[جاحظ]] در البیان التبیین؛ | # [[خطبه ۳۲]] از [[جاحظ]] در البیان التبیین؛ | ||
#[[خطبه اشباح]] از [[مسعدة بن صدقة]]؛ | # [[خطبه اشباح]] از [[مسعدة بن صدقة]]؛ | ||
#[[خطبه ۱۸۲]] از [[نوف بکالی]]؛ | # [[خطبه ۱۸۲]] از [[نوف بکالی]]؛ | ||
#[[خطبه ۲۳۱]] از واقدی کتاب الجمل؛ | # [[خطبه ۲۳۱]] از واقدی کتاب الجمل؛ | ||
#[[خطبه ۲۳۴]] به [[نقل]] از [[ذعلب یمامی]] به [[نقل]] از [[احمد بن قتیبه]] به [[نقل]] از [[عبدالله بن یزید]] از [[مالک بن دیحه]]؛ | # [[خطبه ۲۳۴]] به [[نقل]] از [[ذعلب یمامی]] به [[نقل]] از [[احمد بن قتیبه]] به [[نقل]] از [[عبدالله بن یزید]] از [[مالک بن دیحه]]؛ | ||
#[[نامه ۵۴]] به [[نقل]] از [[ابوجعفر اسکافی]] در المقالات فی مناقاب [[امیر المؤمنین]]؛ | # [[نامه ۵۴]] به [[نقل]] از [[ابوجعفر اسکافی]] در المقالات فی مناقاب [[امیر المؤمنین]]؛ | ||
#[[نامه ۷۴]] از [[هشام بن کلبی]]؛ | # [[نامه ۷۴]] از [[هشام بن کلبی]]؛ | ||
#[[نامه ۷۵]] از واقدی در الجمل؛ | # [[نامه ۷۵]] از واقدی در الجمل؛ | ||
#[[نامه ۷۸]] از [[سعید بن یحیی اموی]] در کتاب المغازی؛ | # [[نامه ۷۸]] از [[سعید بن یحیی اموی]] در کتاب المغازی؛ | ||
#[[حکمت ۷۷]] از [[زرارة ضمره ضبابی]]؛ | # [[حکمت ۷۷]] از [[زرارة ضمره ضبابی]]؛ | ||
#[[حکمت ۱۰۴]] از [[نوف بکالی]]؛ | # [[حکمت ۱۰۴]] از [[نوف بکالی]]؛ | ||
#[[حکمت ۸۸]] از [[امام باقر]] {{ع}}؛ | # [[حکمت ۸۸]] از [[امام باقر]] {{ع}}؛ | ||
#[[حکمت ۱۴۷]] از [[کمیل بن زیاد نخعی]]؛ | # [[حکمت ۱۴۷]] از [[کمیل بن زیاد نخعی]]؛ | ||
#[[غریب]] الکلام، شماره ۴ از ابوعبید قاسم بن [[سلام]] هروی؛ | # [[غریب]] الکلام، شماره ۴ از ابوعبید قاسم بن [[سلام]] هروی؛ | ||
#[[حکمت ۳۷۳]] از [[محمد بن جریر طبری]]؛ | # [[حکمت ۳۷۳]] از [[محمد بن جریر طبری]]؛ | ||
#[[حکمت ۳۷۵]] از [[ابوجحیفه]]؛ | # [[حکمت ۳۷۵]] از [[ابوجحیفه]]؛ | ||
#[[حکمت ۴۳۴]] از ثعلب از ابن [[اعرابی]]. | # [[حکمت ۴۳۴]] از ثعلب از ابن [[اعرابی]]. | ||
*استاد [[سید جمال‌الدین دین‌پرور]] [[معتقد]] است مواردی که رضی در آن‌ها به ذکر منابع پرداخته، در زمره منابع [[اهل سنت]] بوده و رضی از طریق [[اهل سنت]] اجازه [[نقل]] [[حدیث]] نداشته است. اما در مواردی که از [[راویان]] [[شیعه]] [[نقل]] قول شده، با [[عنایت]] به اجازات رضی و [[وثاقت]] او نزد [[شیعیان]] در [[نقل]] [[روایت]] از ذکر منابع صرف‌نظر شده است. | *استاد [[سید جمال‌الدین دین‌پرور]] [[معتقد]] است مواردی که رضی در آن‌ها به ذکر منابع پرداخته، در زمره منابع [[اهل سنت]] بوده و رضی از طریق [[اهل سنت]] اجازه [[نقل]] [[حدیث]] نداشته است. اما در مواردی که از [[راویان]] [[شیعه]] [[نقل]] قول شده، با [[عنایت]] به اجازات رضی و [[وثاقت]] او نزد [[شیعیان]] در [[نقل]] [[روایت]] از ذکر منابع صرف‌نظر شده است. | ||
==معرفی آثار== | ==معرفی آثار== | ||
*همان‌گونه که ذکر شد، در دوره معاصر دانشمندانی چند به تحقیق در [[اسناد نهج البلاغه]] پرداخته و آثاری در این زمینه از خود برجای گذاشته‌اند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: | *همان‌گونه که ذکر شد، در دوره معاصر دانشمندانی چند به تحقیق در [[اسناد نهج البلاغه]] پرداخته و آثاری در این زمینه از خود برجای گذاشته‌اند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم: | ||
#[[مدارک نهج البلاغه و دفع الشبهات عنه (کتاب)|مدارک نهج البلاغه و دفع الشبهات عنه]]، [[سید هادی کاشف الغطاء]]؛ این کتاب در سال ۱۳۵۴ ش منتشر شده است؛ | # [[مدارک نهج البلاغه و دفع الشبهات عنه (کتاب)|مدارک نهج البلاغه و دفع الشبهات عنه]]، [[سید هادی کاشف الغطاء]]؛ این کتاب در سال ۱۳۵۴ ش منتشر شده است؛ | ||
#[[مصادر نهج البلاغة فی مدارک نهج البلاغة (کتاب)|مصادر نهج البلاغة فی مدارک نهج البلاغة]]، [[سید هبةالدینشهرستانی]] | # [[مصادر نهج البلاغة فی مدارک نهج البلاغة (کتاب)|مصادر نهج البلاغة فی مدارک نهج البلاغة]]، [[سید هبةالدینشهرستانی]] | ||
#[[استناد نهج البلاغة (کتاب)|استناد نهج البلاغة]]، [[امتیاز علی‌خان عرشی]]؛ | # [[استناد نهج البلاغة (کتاب)|استناد نهج البلاغة]]، [[امتیاز علی‌خان عرشی]]؛ | ||
#[[مصادر نهج البلاغة و اسناده (کتاب)|مصادر نهج البلاغة و اسناده]]، [[سید عبدالزهراء حسینی خطیب]]؛ | # [[مصادر نهج البلاغة و اسناده (کتاب)|مصادر نهج البلاغة و اسناده]]، [[سید عبدالزهراء حسینی خطیب]]؛ | ||
#[[پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه (کتاب)|پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه]]، [[محمد مهدی جعفری]]؛ | # [[پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه (کتاب)|پژوهشی در اسناد و مدارک نهج البلاغه]]، [[محمد مهدی جعفری]]؛ | ||
#[[بررسی نهج البلاغه و اسناد آن (کتاب)|بررسی نهج البلاغه و اسناد آن]]، [[سید جواد مصطفوی]]؛ | # [[بررسی نهج البلاغه و اسناد آن (کتاب)|بررسی نهج البلاغه و اسناد آن]]، [[سید جواد مصطفوی]]؛ | ||
#[[بحثی کوتان پیرامون نهج البلاغه و مدارک آن (کتاب)|بحثی کوتان پیرامون نهج البلاغه و مدارک آن]]، [[رضا استادی]]؛ | # [[بحثی کوتان پیرامون نهج البلاغه و مدارک آن (کتاب)|بحثی کوتان پیرامون نهج البلاغه و مدارک آن]]، [[رضا استادی]]؛ | ||
#[[اجازات نهج البلاغه (کتاب)|اجازات نهج البلاغه]]، [[عزیزالله عطاردی]]؛ | # [[اجازات نهج البلاغه (کتاب)|اجازات نهج البلاغه]]، [[عزیزالله عطاردی]]؛ | ||
#[[روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج البلاغه (کتاب)|روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج البلاغه]]، [[محمد دشتی]]<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 738-741.</ref>. | # [[روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج البلاغه (کتاب)|روش تحقیق در اسناد و مدارک نهج البلاغه]]، [[محمد دشتی]]<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 738-741.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۵۳: | خط ۵۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:امام علی]] | [[رده:امام علی]] | ||
[[رده:مدخل نهج البلاغه]] | [[رده:مدخل نهج البلاغه]] | ||