نظم در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

* [[نظم]]، در کتب لغت به معنای آراستن، ترتیب دادن کار و...<ref>محمد معین، فرهنگ فارسی، ج ۱، ص ۲۸۲.</ref>، و [[انضباط]] نیز به معنای سامان گرفتن، ترتیب و درستی، عدم [[هرج و مرج]] و... آمده است<ref>دهخدا، لغت نامه، ص ۴۱۲.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۵.</ref>.

* [[رسول خدا]]{{صل}} نمونه کامل رعایت [[نظم]] و [[انضباط]] در میان [[مردم]] بود؛ نظمی دقیق و [[الهی]] که بر همه [[شئون]] و [[رفتار]] آن [[حضرت]]، اعم از [[زندگی فردی]]، [[خانوادگی]]، [[اجتماعی]] و [[سیاسی]] ایشان [[حاکم]] بود. این مسئله ما را بر آن داشت که با توجه به اهمیت [[نظم]] و [[انضباط]] در [[زندگی]] [[انسان‌ها]] به گوشه‌هایی از [[نظم]] و [[انضباط]] در [[زندگی]] [[پیامبر خدا]]{{صل}} که [[اسوه]] [[مردم]] معرفی شده‌اند، اشاره کنیم<ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۵.</ref>.

* [[پیامبر]]{{صل}} امور [[زندگی]] خود را با [[نظم]] خاصی انجام می‌داد؛ به گونه‌ای که [[خانواده]] و [[اصحاب]] آن [[حضرت]] نیز به خوبی می‌دانستند که ایشان در انجام منظم کارهای خویش، دقت خاصی دارند. اوقات در [[زندگی]] [[رسول خدا]]{{صل}} تنظیم شده بود؛ به گونه‌ای که ایشان در هر بخش از این اوقات به انجام برنامه‌ای خاص می‌پرداخت. [[روایت]] شده است، "چون ایشان به منزل می‌رفت، اوقات خویش را به سه قسمت تقسیم می‌کرد: قسمتی را برای [[عبادت]] [[خدا]]؛ قسمتی را برای [[اهل بیت]] خود؛ و قسمتی را برای خود. سپس وقت ویژه خود را میان خود و [[مردم]] تقسیم می‌کرد و در وقت ویژه [[مردم]]، [[عام و خاص]] را می‌پذیرفت و چیزی از آنان مضایقه نمی‌کرد"<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج ۱، ص ۳۲۵؛ احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج ۱، ص ۳۸۸ و ابن اثیر، النهایه، ج۳، ص۳۰۳.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۶.</ref>.

* [[ابوذر غفاری]]، از [[یاران]] با وفای [[پیامبر]]{{صل}} در روایتی از آن [[حضرت]]، که نشان دهنده [[نظم]] و [[انضباط]] در [[کارها]] و انجام دادن به موقع امور در [[سیره مدیریتی]] ایشان است، چنین [[نقل]] می‌کند: "بر [[عاقل]] [[واجب]] است که برای خود ساعاتی داشته باشد: ساعتی برای [[مناجات]] با [[پروردگار]]؛ ساعتی برای [[محاسبه]] و رسیدگی به [[اعمال]] و [[کردار]] خود؛ ساعتی برای [[تفکر]] در آن‌چه [[خداوند]] نسبت به او انجام داده است؛ و ساعتی برای خلوت با خویش از این و بهره گرفتن از [[حلال]]"<ref>ورام بن ابی فراس، مجموعه ورام، ج ۲، ص ۶۸ و حسن بن أبی الحسن دیلمی، ارشاد القلوب، ج ۱، ص ۱۴۰.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۶.</ref>.

* [[دعوت]] [[نبی]] [[خدا]]{{صل}}، چهار مرحله داشت که هر مرحله‌ای نیز برای خود شیوه‌ای خاص داشت:  

# [[مبارزه]] با تمام کسانی که راه [[پیشرفت]] [[اسلام]] را سد کرده بودند<ref>جعفر مرتضی العاملی، الصحیح، ج ۲، ص ۳۴۲ و محمدسعید رمضان البوطی، فقه السیره، ص ۶۷.</ref>.

* [[خاتم انبیاء]]{{صل}} برای ایجاد [[نظم]] و انظباط بیشتر [[دستور]] داد تا از [[مسلمانان]] [[مدینه]] سرشماری به عمل آید<ref>احمدبن حنبل، مسند احمد، ج۵، ص۳۸۴؛ مسلم نیشابوری، صحیح، ج ۱، ص ۹۱ و ابن ماجه، سنن، ج ۲، ص۱۳۳۷.</ref> و اطلاعات لازم برای [[برنامه‌ریزی]] دقیق [[آینده]]، در همه زمینه‌های [[اجتماعی]] و فردی ثبت شود. [[رسول خدا]]{{صل}} پس از [[تشکیل حکومت اسلامی]] در [[مدینه]] با مشکلات و نابسامانی‌های فراوانی در راه انجام [[رسالت]] الهی‌اش روبرو بود تا اینکه سرانجام موفق شد با پشت سرگذاشتن همه این موانع و ناملایمات، بر مشکلات پیروز شده، رسالتش را به سرانجام برسانند<ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۸.</ref>.

* [[سیره پیامبر اکرم]]{{صل}} آن بود که با ایجاد [[نظم]] و انظباط میان [[مسلمانان]]، آنان را متحد سازد؛ به گونه‌ای که دوران ۲۳ ساله [[رسالت پیامبر]]{{صل}} با همین دیدگاه شکل گرفت<ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۸.</ref>.

* [[انضباط]] پایه [[نظامی]] گری است و هیچ ارتشی هر چند دارای نیرو و تجهیزات فراوان دیگران و کامل، بدون داشتن آن در هیچ نبردی پیروز نخواهد شد؛ و فرق اصلی [[نظامیان]] و دیگران، در درجه نخست، انضباطی است که [[نظامیان]] بدان پایبنداند. [[رسول اکرم]]{{صل}} برای ساماندهی امور [[جنگی]]، اهمیت بسیاری قائل بود؛ ایشان در [[جنگ‌ها]] نیروهایش را به صف می‌کرد و صف‌هایشان را مرتب می‌فرمود؛ آن‌گونه که گویی تیرها را در ترکش مرتب می‌کند<ref>محمد بن جریر واقدی، المغازی ، ج ۱، ص۵۷؛ تقی الدین مقریزی، امتاع الاسماع، ج۱، ص۹۹ و محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۲، ص۴۴۶.</ref>. روزی سواد بن غزیه جلوتر از صف [[ایستاده]] بود و [[پیامبر]]{{صل}} با چوبه تیری به شکم او زد و فرمود: "ای سواد! در صف بایست!..."<ref>تاریخ الامم و الملوک (تاریخ طبری)، ج۲، ص۴۴۶.</ref>. بی‌نظمی‌های برخی [[مسلمانان]] در برخی [[غزوات]] [[شکست]] [[مسلمانان]] را در آن [[جنگ]] در پی داشت <ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۳۰؛ تاریخ الطبری، ج ۲، ص ۵۱۳ و السیرة النبویة، ج ۲، ص ۷۷ - ۷۸.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۸-۶۴۹.</ref>.

* [[پیامبر]]{{صل}} اوقات خود را به سه قسمت تقسیم کرده و آن قسمت از وقت را که ویژه خود بود، بین خود و [[مردم]] تقسیم می‌کرد. پس [[خواص]] و پس از آنها سایر [[مردم]] به نزد ایشان وارد می‌شدند و [[رسول خدا]]{{صل}} چیزی از وقت خود را از آنان دریغ نمی‌فرمود. در این [[دیدارها]]، ‌اهل [[فضل]] به اندازه فضلشان در [[دین]]، بر دیگران مقدم بودند و ‌ترجیح داده می‌شدند<ref>الطبقات الکبری، ج ۱، ص ۳۲۵؛ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۳، ص ۳۴۹؛ انساب الاشراف، ج ۱، ص ۳۸۸ و ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه، ج ۱، ص ۲۸۹.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۹.</ref>.

* [[عبادت]] [[پیامبر]]{{صل}} نیز مانند دیگر اعمالش [[نظم]] خاصی داشت. از [[عایشه]] [[نقل]] شده است که [[پیامبر خدا]]{{صل}} معمولاً هر شب پس از [[نماز]] عشاء در آغاز شب می‌خوابید و سپس بر می‌خاست و [[نماز]] می‌گزارد. چون نزدیک [[سحر]] می‌شد، [[نماز وتر]] خود را می‌گزارد و آن گاه در بستر خود می‌آرمید و همین که آوای [[اذان]] را می‌شنید، شتابان از جای بر می‌خاست و برای [[نماز صبح]] به سوی [[مسجد]] بیرون می‌رفت<ref>ابوعیسی ترمذی، الشمائل المحمدیة، ص ۱۶۱؛ مسند احمد، ج ۶، ص ۱۷۶؛ نسائی، سنن، ج ۱، ص ۴۳۷ و ابن حبان، صحیح، ج ۶، ص ۳۲۸.</ref><ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۴۹.</ref>.

* [[مسجد]] در زمان [[رسول خدا]]{{صل}} تنها مرکز [[پرستش]] نبود؛ بلکه پایگاهی برای سازماندهی‌ها و انتظام‌بخشی به امور [[مدینه]] نیز محسوب می‌شد و همه گونه امور از [[تعلیمات دینی]] و [[علمی]] گرفته تا [[امور سیاسی]]، [[نظامی]]، [[اقتصادی]] و [[قضایی]] در آنجا صورت می‌گرفت؛ به گونه‌ای که گفته شده است؛ هر یک از ستون‌های [[مسجد]] به سبب نوع فعالیتی که در کنار آن صورت می‌گرفت، به نامی معروف شده بود؛ مثلا ستونی که در کنار آن [[رسول خدا]]{{صل}} با [[نمایندگان]] [[قبایل]] [[عرب]] به [[گفتگو]] می‌پرداخت، به ستون وفود ([[جایگاه]] هیئت‌ها) و ستونی که معمولا [[جایگاه]] [[تهجد]] و شب زنده‌داری‌های [[حضرت]] بود، ستون [[تهجد]] ([[جایگاه]] شب زنده‌داری) نام گرفته بود و...<ref>نورالدین علی سمهودی، وفاء الوفاء، ج ۲، ص ۴۵ - ۴۶.</ref>. استفاده از هر یک از ستون‌ها برای کاری مشخص، خود، نشان‌دهنده توجه [[رسول خدا]]{{صل}} به [[نظم]] و [[انضباط]] است<ref>[[فاطمه عادلی|عادلی، فاطمه]] و [[مهدی مصطفایی|مصطفایی، مهدی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۶۵۰.</ref>.

# [[پرونده:1379757.jpg|22px]] [[اقبال حسینی‌نیا|حسینی‌نیا، اقبال]]، [[زمزم هدایت (کتاب)|'''زمزم هدایت''']]