پرش به محتوا

وراثت علم از پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

برچسب: واگردانی دستی
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط
{{مدخل مرتبط
| موضوع مرتبط = علم معصوم
| موضوع مرتبط = علم معصوم
| عنوان مدخل  = [[وراثت علم از پیامبر خاتم]]
| عنوان مدخل  =  
| مداخل مرتبط = [[وراثت علم از پیامبر خاتم در حدیث]] - [[وراثت علم از پیامبر خاتم در کلام اسلامی]]
| مداخل مرتبط = [[وراثت علم از پیامبر خاتم در حدیث]] - [[وراثت علم از پیامبر خاتم در کلام اسلامی]]
| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)
| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)
}}
}}
یکی از منابع [[علم امامان]] {{ع}} [[وراثت]] از [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است؛ تمام [[علوم]] [[انبیای گذشته]] به [[پیامبر اسلام]] {{صل}} به [[ارث]] رسیده و ایشان هم همۀ معارف و [[علوم]] خود را به [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[تعلیم]] داده و آن حضرت نیز به فرزندانش تا [[امام زمان]] {{ع}} منتقل کردند. یکی از [[دلایل]] به [[ارث]] رسیدن [[علوم]] آن است که [[علم]] از طرف [[خداوند]] است و اگر به [[ارث]] نرسد [[مردم]] [[جاهل]] مانده، [[نظام]] خلق فاسد می‌گردد و [[خداوند]] نیز حجّتی بر [[مردم]] نخواهد داشت.
== مقدمه ==
== مقدمه ==
[[دانش]] تمام [[پیامبران پیشین]]، به [[پیامبر خاتم]]{{صل}} واگذار شد و [[حضرت]] آن را به [[اهل بیت]]{{عم}} خود سپرد. [[امام باقر]]{{ع}}، در روایتی از [[پیامبر|پیامبر خدا]]{{صل}} نقل کرده که فرمود: نخستین [[جانشینی]] که بر [[زمین]] بود، [[هبة الله]]، پسر [[حضرت آدم]]{{ع}} بود، و [[پیامبری]] [[رحلت]] نکرده، مگر آنکه جانشینی داشته است و شمار همه [[پیامبران]]، یکصد و بیست هزار [[پیامبر]] بوده است که [[پنج تن]] از ایشان، یعنی: [[حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]]، [[حضرت عیسی]] و [[پیامبر|محمد]]{{صل}}، [[اولو العزم]] بوده‌اند و [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}}، [[هدیه خداوند]] به [[پیامبر|محمد]]{{صل}} است که دانش [[اوصیا]] و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به [[ارث]] برده است؛ ولی [[پیامبر|محمد]]{{صل}}، دانش پیامبران و فرستاده شدگان پیشین را به ارث برده است<ref>الکافی، ج ۱، ص۲۲۴، ح ۲.</ref>. [[امام علی|امیر مؤمنان]]{{ع}}، [[مردم]] را از بی‌راهه و کژراهه، باز می‌داشت و به مردم می‌فرمود: "دانشی که [[آدم]] و آن را فرود آورد و هر آنچه پیامبران تا [[خاتم الأنبیاء]]، بدان [[برتری]] داده شده‌اند، در [[خاندان]] پیامبر|محمد{{صل}} است. پس به کدام کژراهه می‌روید؟ و به کدام سو روانید؟"<ref>{{متن حدیث|إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ الَّذِي‏ هَبَطَ بِهِ‏ آدَمُ‏ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ جَمِيعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِيُّونَ إِلَى خَاتَمِ النَّبِيِّينَ فِي عِتْرَةِ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ‏}}، ارشاد ج۱ ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص۷۶ الی ۸۲.</ref>
[[دانش]] تمام پیامبران پیشین، به [[پیامبر خاتم]] {{صل}} واگذار شد و حضرت آن را به [[اهل بیت]] {{عم}} خود سپرد. [[امام باقر]] {{ع}}، در روایتی از [[پیامبر|پیامبر خدا]] {{صل}} نقل کرده که فرمود: نخستین [[جانشینی]] که بر [[زمین]] بود، [[هبة الله]]، پسر [[حضرت آدم]] {{ع}} بود، و [[پیامبری]] رحلت نکرده، مگر آنکه جانشینی داشته است و شمار همه [[پیامبران]]، یکصد و بیست هزار [[پیامبر]] بوده است که [[پنج تن]] از ایشان، یعنی: [[حضرت نوح]]، [[حضرت ابراهیم]]، [[حضرت موسی]]، [[حضرت عیسی]] و [[پیامبر|محمد]] {{صل}}، [[اولو العزم]] بوده‌اند و [[امام علی|علی بن ابی طالب]] {{ع}}، هدیه خداوند به [[پیامبر|محمد]] {{صل}} است که دانش [[اوصیا]] و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به [[ارث]] برده است؛ ولی [[پیامبر|محمد]] {{صل}}، دانش پیامبران و فرستاده شدگان پیشین را به ارث برده است<ref>الکافی، ج ۱، ص۲۲۴، ح ۲.</ref>. [[امام علی|امیر مؤمنان]] {{ع}}، [[مردم]] را از بی‌راهه و کژراهه، باز می‌داشت و به مردم می‌فرمود: "دانشی که [[آدم]] و آن را فرود آورد و هر آنچه پیامبران تا خاتم الأنبیاء، بدان [[برتری]] داده شده‌اند، در [[خاندان]] پیامبر|محمد {{صل}} است. پس به کدام کژراهه می‌روید؟ و به کدام سو روانید؟"<ref>{{متن حدیث|إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ الَّذِي‏ هَبَطَ بِهِ‏ آدَمُ‏ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ جَمِيعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِيُّونَ إِلَى خَاتَمِ النَّبِيِّينَ فِي عِتْرَةِ خَاتَمِ النَّبِيِّينَ‏}}، ارشاد ج۱ ص۲۳۲.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)| شرح زیارت جامعه کبیره ۴]]، ص۷۶ الی ۸۲.</ref>
 
== امام [[وارث]] [[علم]] پیامبر ==
{{اصلی|وراثت از پیامبر خاتم}}
یکی از منابع [[علم امامان]] {{ع}}، [[وصایت]] و [[وراثت]] [[انبیاء]] و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است، [[امام]] از نظر کمالات وجودی، [[تالی]] تلو [[نبی]] بوده و [[امامت]] با [[نبوت]] اتصال و ارتباط بلافصل دارد، لذا [[امام]]، [[وارث]] [[علوم]] و کتب همۀ انبیاست. در اصل تمام [[علوم]] [[انبیای گذشته]] به [[پیامبر اسلام]] {{صل}} به [[ارث]] رسیده و ایشان هم همۀ معارف و [[علوم]] خود را به اولین [[وصی]] خود، [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} [[تعلیم]] داده و [[امام علی]] {{ع}} نیز به فرزندانش تا [[امام زمان]] {{ع}} منتقل کردند<ref>ر.ک: [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی ج۲]]، ص ۳۹۱ و ۳۹۲؛ [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)|علم غیب امام]]، ص ۳۴۸.</ref>.
 
== وراثت علم پیامبر در روایات ==
{{اصلی|وراثت علم از پیامبر خاتم در حدیث}}
[[روایات]] فراوانی که از حد شمارش بیرون است، از [[شیعه]] و [[اهل سنت]] در این زمینه وارد شده است و مفهوم آنها این است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} [[علم]] خود را به واسطۀ [[وحی]] از [[پروردگار]] گرفته و [[امامان]] {{ع}} بالوراثه از [[رسول خدا]] {{صل}} گرفته‌اند. برخی از این روایات عبارت‌اند از:
# [[مفضل بن عمر]] [[روایت]] کرده [[امام صادق]] {{ع}} فرمودند: "[[سلیمان]] از [[داوود]] [[ارث]] برد و [[محمد]] {{صل}} از [[سلیمان]] [[ارث]] برد و ما از [[محمد]] {{صل}} [[ارث]] بردیم. [[علم]] [[تورات]] و انجیل‏ و [[زبور]] و [[تفسیر]] الواح نزد ماست. [[مفضل]] عرض کرد: [[علم]] زیادی‌ است! [[امام]] فرمودند: این [[علم]] چندان مهم نیست بلکه [[علم]] مهم، علمی‌ است که در هر روز و در هر ساعت به ما داده می‌‏شود"<ref>{{متن حدیث|إِنَّ سُلَيْمَانَ وَرِثَ‏ دَاوُدَ وَ إِنَّ مُحَمَّداً وَرِثَ سُلَيْمَانَ وَ إِنَّا وَرِثْنَا مُحَمَّداً وَ إِنَّ عِنْدَنَا عِلْمَ التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِيلِ وَ الزَّبُورِ وَ تِبْيَانَ مَا فِي الْأَلْوَاحِ قَالَ قُلْتُ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْعِلْمُ قَالَ لَيْسَ هَذَا هُوَ الْعِلْمَ إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِي يَحْدُثُ يَوْماً بَعْدَ يَوْمٍ وَ سَاعَةً بَعْدَ سَاعَة}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب الکافی، ج ۱، ص ۲۲۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۴۷؛ [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت ۵ (کتاب)|امامت]].</ref>
# ضریس کناسی‌ می‌‏گوید نزد [[حضرت صادق]] {{ع}} بودم، ابوبصیر نیز حاضر بود پس حضرت فرمودند: "[[داوود]] {{ع}} [[علوم]] [[انبیا]] را [[ارث]] برد و [[سلیمان]] {{ع}} [[علم]] [[داوود]] را ارث برد و [[محمد]] {{صل}} از سلیمان {{ع}} ارث برد و ما از محمد {{صل}} ارث بردیم. صحف [[ابراهیم]] و [[الواح موسی]] {{ع}} نزد ماست. ابوبصیر عرض کرد: [[علم]] زیادی‌ است! فرمود: ای‌ ابا [[محمد]]! این [[علم]] چندان مهم نیست، [[علم]] مهم علمی‌ است که شب و روز و ساعت به ساعت به ما [[الهام]] می‌‏شود"<ref>{{متن حدیث|عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيِّ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع وَ عِنْدَهُ أَبُو بَصِيرٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ دَاوُدَ وَرِثَ عِلْمَ الْأَنْبِيَاءِ وَ إِنَّ سُلَيْمَانَ وَرِثَ دَاوُدَ وَ إِنَّ مُحَمَّداً ص وَرِثَ سُلَيْمَانَ وَ إِنَّا وَرِثْنَا مُحَمَّداً ص وَ إِنَّ عِنْدَنَا صُحُفَ إِبْرَاهِيمَ وَ أَلْوَاحَ مُوسَى فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْعِلْمُ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَيْسَ هَذَا هُوَ الْعِلْمَ إِنَّمَا الْعِلْمُ مَا يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَوْماً بِيَوْمٍ وَ سَاعَةً بِسَاعَةٍ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص ۲۲۵.</ref>.<ref>ر.ک: [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|بررسی مسائل کلی امامت]]، ص ۲۴۷؛ [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]].</ref>
 
== دلیل به [[ارث]] رسیدن [[علم]] غیب ==
{{اصلی|وراثت علم از پیامبر خاتم در حدیث}}
یکی از [[دلایل]] به [[ارث]] رسیدن [[علوم]]، علاوه بر [[روایات]] فراوان و تصریح علمای [[شیعه]] این است که [[علم]] از طرف [[خداوند]] است و اگر به [[ارث]] نرسد [[مردم]] [[جاهل]] مانده، [[نظام]] خلق فاسد می‌گردد و [[خداوند]] نیز حجّتی بر [[مردم]] نخواهد داشت، بلکه بر عکس خواهد بود؛ بنابراین چون [[خداوند]] [[حکیم]] است، [[حکمت]] او مقتضی توارث [[علم]] و دوام [[عالم]] است تا [[حجت]] بر [[مردم]] تمام گردد. [[علم]] [[ائمه اطهار]]، [[علوم]] الهی است که نسل به نسل از [[رسول خدا]] به [[ارث]] برده‌اند و [[علوم]] ایشان [[اجتهاد]] و [[استنباط]] مصطلح نیست، لذا می‌توان [[کلام]] یکی از آنها را به دیگری نسبت داد<ref>ر.ک: [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات]]؛ [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا]]، ص ۷۱ ـ ۷۳.</ref>.
 
== راه به [[ارث]] رسیدن [[علم]] غیب ==
[[ارث]] رسیدن [[دانش]] [[پیامبر]] {{صل}} به [[امامان]] {{ع}} از دو راه بوده است:
# از راه عادی و منابع مکتوب که همان [[تعلیم]] و تعلم است؛ [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به خاطر ارتباط زیادی که با [[پیامبر]] {{صل}} داشت بیش از دیگران [[علوم]] و [[معارف الهی]] را مستقیما از زبان [[پیامبر]] شنیده و حفظ کرده است و بعد آن را به [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{ع}} [[تعلیم]] داده است. [[حضرت علی]] {{ع}} می‌فرمایند: {{متن حدیث|کنت ادخل علی رسول الله کُلَّ یَوْمٍ دَخْلَةً وَ کُلَّ لَیْلَةٍ دَخْلَة... إِذَا سَأَلْتُهُ أَجَابَنِی وَ إِذَا سَکَتُّ وَ فَنِیَتْ مَسَائِلِی ابْتَدَأَنِی}}<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص ۶۴.</ref>.
# راه دیگر، [[تعلیم]] از راه غیر عادی و از راه القاء و عنایت خداوندی است، بدین معنا که [[پیامبر]] {{صل}} با [[تعلیم و تربیت]] [[علی]] {{ع}}، [[دل]] و [[جان]] آن حضرت را برای پذیرش [[فیض]] الهی و [[نور]] غیبی آماده ساخت و دری از [[غیب]] بر روی آن حضرت باز کرد و [[علوم]] معارف از راه غیبی به آن حضرت منتقل شد. [[امام علی]] {{ع}} آنگاه که به دستور پیامبر {{صل}} عازم [[یمن]] شد، از ایشان درباره پرسش‌هایی که [[مردم]] [[یمن]] درباره قضا از او می‌کنند، [[راهنمایی]] خواست، [[پیامبر]] فرمودند: {{متن حدیث|أدُن، فدنوت فضرب بیده علی صدری ثم قال: "اللهم ثبت لسانه واهد قلبه" فلا والذی فلق الحبة و برء النسمة ما شککت بعد فی قضاء بین اثنین}}<ref>ابن حیون، نعمان بن محمد، شرح الاخبار فی فضائل الائمة الاطهار {{ع}}، ج ۲، ص ۳۰۱.</ref> و یا اینکه [[پیامبر]] {{صل}} در ساعت آخر عمر با [[علی]] {{ع}} خلوت کرد و ردای خویش بر سر او کشید و لحظاتی را با یکدیگر به راز سخن گفتند. پس از این گفت و شنودها، [[امام]] از حضور [[پیامبر]] بیرون آمد و وقتی [[مردم]] از سخنان [[پیامبر]] پرسیدند، [[امام]] فرمود: "[[رسول خدا]] [[هزار باب]] از [[علم]] برای من گشود که از هر بابی هزار باب باز شد حتی از گذشته و آینده اطلاع دارم و به [[علم منایا و بلایا]] و فصل خطاب [[آگاهی]] دارم"<ref>اختصاص، ص۲۸۱ و ینابیع الموده، ج۱، ص۲۳۱.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص ۱۵۰؛ [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی، سید حسن]]، [[احمد مروی|مروی، احمد]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم]]، فصلنامه قبسات، ص۳۰.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
{{منابع}}
{{منابع}}
# [[پرونده:34567.jpg|22px]] [[ابراهیم امینی|امینی، ابراهیم]]، [[بررسی مسائل کلی امامت (کتاب)|'''بررسی مسائل کلی امامت''']]
# [[پرونده:10103832.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|'''شرح زیارت جامعه کبیره ۴''']]
# [[پرونده:10103832.jpg|22px]] [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره ۴ (کتاب)|'''شرح زیارت جامعه کبیره ۴''']]
# [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی ج۲''']]
# [[پرونده:2827942009809428.jpg|22px]] [[محمد بیابانی اسکوئی|بیابانی اسکوئی، محمد]]، [[امامت -بیابانی اسکوئی (کتاب)|'''امامت''']]
# [[پرونده:Daneshgahemaaref.jpg|22px]] [[محمد حسین نصیری|نصیری، محمد حسین]]، [[گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات (پایان‌نامه)|'''گستره علم امام از دیدگاه آیات و روایات''']]
# [[پرونده:89913604.jpg|22px]] [[قاسم علی شیخ‌زاده|شیخ‌زاده، قاسم علی]]، [[رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا (پایان‌نامه)|'''رابطه علم غیب امام حسین و حادثه عاشورا''']]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|'''علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن''']]
# [[پرونده:Qabasat.jpg|22px]] [[سید حسن مصطفوی|مصطفوی، سید حسن]]، [[احمد مروی|مروی، احمد]]، [[دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم (مقاله)|'''دلایل عقلی و نقلی علم غیب امامان معصوم''']]
# [[پرونده:1368101.jpg|22px]] [[حسن یوسفیان|یوسفیان، حسن]]، [[علم غیب امام (مقاله)|'''علم غیب امام''']]
{{پایان منابع}}
{{پایان منابع}}


۱۰۷٬۱۹۴

ویرایش