ضرورت وجود امام: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''ضرورت وجود امام''' یا '''وجوب وجود امام''' یکی از معانی [[ضرورت امامت]] است. ضرورت وجود امام به معنای علّت وجود یا علت فاعلی [[امام]] و [[امامت]] است و شامل موارد ذیل می شود: | '''ضرورت وجود امام''' یا '''وجوب وجود امام''' یکی از معانی [[ضرورت امامت]] است. | ||
==ضرورت وجود امام و [[رهبر سیاسی]] از دیدگاه قرآن و سنت== | |||
*شاید نتوان در قرآن کریم آیه‌ای را یافت که به صراحت از ضرورت وجود رهبر سیاسی به‌طور مطلق (معصوم یا غیر معصوم) در جامعه سخن گفته باشد؛ اما این مسئله در روایات، بازتاب فراوانی یافته است؛ به‌گونه‌ای که پیشوایان راستین دین اسلام در سخنان خود بارها به ضرورت وجود امام و رهبر سیاسی در جامعه اشاره کرده‌اند.<ref>در تدوین این بخش، از بحث از کتاب رهبری در اسلام، نوشته محمد محمدی ری شهری کمک گرفته شده است.</ref> در‌این‌باره [[امام على]]{{ع}} خطاب به خوارج که منکر این حقیقت بودند، فرمودند: {{عربی|اندازه=155%|"إِنَّهُ لَا بُدَّ لِلنَّاسِ مِنْ أَمِيرٍ بَرٍّ أَوْ فَاجِرٍ"}}.<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰.</ref><ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]] صفحه۲۵۵ تا ۲۸۰.</ref> | |||
*نقل شده است که روزی یکی از خوارج وارد مسجد شد و گفت: لَا حُكْمَ إِلَّا لِلَّهِ. یکی دیگر از هم‌کیشان وی نیز همین جمله را تکرار کرد. [[امام على]]{{ع}} خطاب به مردم، با ابطال سخن خوارج تأکید کردند که اصلاح کار مردم با وجود یک امیر صالح يا فاجر است. مردم گفتند: دلیل نیاز به رهبر نیکو کار را می‌دانیم. اما نیاز به فاجر چرا؟ امام فرمودند: "[در حکومت فاجر] مؤمن فرصت عمل پیدا می‌کند و به فاجر مهلت داده می‌شود... و راه‌های شما امن می‌گردد و بازارهایتان پابرجا می‌ماند و درآمدها توزیع، و با دشمنانتان پیکار، و حق ضعیف از قوی ستانده می‌شود".<ref>عبدالله بن محمد بن ابی شیبة، مصنف ابن ابی شیبة، ج۱۵، ص۳۲۷.</ref> امیر بیان در سخنی دیگر فرمودند: "...فرمانروای ستم‌پیشه بهتر است از فتنه و آشوب دائمی".<ref>ابوالفتح کراجکی، کنز الفوائد، ج۱، ص۱۳۵؛ حسن بن ابی الحسن دیلمی، اعلام الدين، ص۱۸۵.</ref> در نظام حکومتی اسلام، همگان به اطاعت از والی موظف شده‌اند. این آموزه‌ای است که نخستین پیشوای مسلمانان، یعنی پیامبر گرامی اسلام{{صل}} فرمودند<ref>{{عربی|اندازه=155%|"اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا لِمَنْ وَلَّاهُ اللَّهُ الْأَمْرَ فَإِنَّهُ نِظَامُ الْإِسْلَام"}} (شیخ مفید، الامالی، ص۱۴).</ref> و دیگر امامان نیز بر آن تأكيد،<ref>امام رضا{{ع}} فرمود: {{عربی|اندازه=155%|"الْإِمَامُ زِمَامُ الدِّينِ وَ نِظَامُ أُمُورِ الْمُسْلِمِينَ"}} (محمد بن علی بن شهرآشوب، مناقب آل ابی طالب{{عم}}، ج۱، ص۲۴۶).</ref> و تصویری رفیع از منصب امامت ارائه کردند. برای نمونه، امام علی{{ع}} فرمودند: «جایگاه رهبر چونان ریسمانی محکم است که مهره‌ها را متحد ساخته، به هم پیوند می‌دهد. اگر این رشته از هم بگسلد، مهره‌ها پراکنده شده، هرکدام به سویی خواهند افتاد و هرگز جمع‌آوری نخواهند شد».<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۴۶.</ref><ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]] صفحه۲۵۵ تا ۲۸۰.</ref> | |||
*از جمله دلایل نیاز به وجود امام، حفظ نظام اجتماعی مسلمانان و جلوگیری از اختلاف و تفرقه است. در‌این‌باره [[حضرت زهرا]]{{س}} نیز در خطبه معروف فدکیه بر این آموزه تأکید کرده‌اند.<ref>{{عربی|اندازه=155%|"فَفَرَضَ... الطَّاعَةَ نِظَاماً لِلْمِلَّةِ وَ الْإِمَامَةَ لَمّاً مِنَ الْفُرْقَةِ..."}} (محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، علل الشرایع، ج۱، ص۲۴۸؛ همو، من لايحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۸). گفتنی است این سخن [[حضرت زهرا]]{{س}} در منابع قدیمی‌تر چنين نقل شده است: {{عربی|اندازه=155%|"طاعتنا نظاماً و إمامتنا أمناً من الفرقة"}} (ر.ک: احمد بن ابی طاهر بن طيفور، بلاغات النساء، ص۲۸). ضمن آنکه در نهج البلاغه به عنوان سخن امام على{{ع}} نقل شده است: نهج البلاغه، حکمت ۲۵۲.</ref> [[امام رضا]]{{ع}} در‌این‌باره به تفصیل به جزئیات فلسفه وجودی امام در جامعه اشاره کرده‌اند. ایشان بقای نوع انسانی را بر وجود یک رئیس متوقف دانسته که مردم در پرتو رهبری او به نبرد با دشمنان برمی‌خیزند. در این نظام است که نماز جمعه اقامه می‌شود؛ حق مظلوم از ظالم گرفته شده؛ شریعت حفظ می‌شود و... .<ref>محمد بن علی بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا{{ع}}، ج۲، ص۱۰۰-۱۰۲.</ref><ref>ر. ک. [[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت (کتاب)|بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت]] صفحه۲۵۵ تا ۲۸۰.</ref> | |||
==دلایل عقلی ضرورت وجود امام== | |||
* ضرورت وجود امام به معنای علّت وجود یا علت فاعلی [[امام]] و [[امامت]] است و شامل موارد ذیل می شود: | |||
* [[وجوب عدل]]؛ | * [[وجوب عدل]]؛ | ||
* [[وجوب دفع فساد]]؛ | * [[وجوب دفع فساد]]؛ | ||