آثار روان‌شناختی انتظار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵
جز (جایگزینی متن - '== پانویس ==↵{{پانویس}}↵↵{{انتظار ظهور امام مهدی}}' به '== پانویس == {{پانویس}}') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
{{درباره ۲|آثار روان‌شناختی انتظار|اطلاع از مباحث کلی این موضوع، مدخل|آثار انتظار| }} | {{درباره ۲|آثار روان‌شناختی انتظار|اطلاع از مباحث کلی این موضوع، مدخل|آثار انتظار| }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
* [[انتظار]] -به‌ویژه [[مؤلفه]] [[امیدواری]] آن- یک شیوه پیش‌گیرانه برای [[بیماری‌های روانی]] حاد، مثل افسردگی است و از این جهت، میتواند زمینه‌ساز بهداشت روان باشد. | * [[انتظار]] -به‌ویژه [[مؤلفه]] [[امیدواری]] آن- یک شیوه پیش‌گیرانه برای [[بیماری‌های روانی]] حاد، مثل افسردگی است و از این جهت، میتواند زمینه‌ساز بهداشت روان باشد. | ||
*افزون بر این، مروری بر [[روان‌شناسی]] موفقیت -که در [[حقیقت]] همان مرتبه ارتقا در بهداشت روان است- معلوم میسازد که از مهم‌ترین ارکان آن، داشتن [[بینش]] مثبت، اهداف بلند و متعالی و نیز برنامه‌ای برای رسیدن به آنها است، مهم‌تر از اینها، تصحیح و تنظیم [[فکر]] و [[باورها]] برای رسیدن به اهداف و آرزوهای موردنظر است<ref>ر.ک: علیرضا آزمندیان، تکنولوژی فکر.</ref>. | * افزون بر این، مروری بر [[روان‌شناسی]] موفقیت -که در [[حقیقت]] همان مرتبه ارتقا در بهداشت روان است- معلوم میسازد که از مهم‌ترین ارکان آن، داشتن [[بینش]] مثبت، اهداف بلند و متعالی و نیز برنامه‌ای برای رسیدن به آنها است، مهم‌تر از اینها، تصحیح و تنظیم [[فکر]] و [[باورها]] برای رسیدن به اهداف و آرزوهای موردنظر است<ref>ر. ک: علیرضا آزمندیان، تکنولوژی فکر.</ref>. | ||
*به‌طور کلی، در مواجهه با مسائل [[زندگی]] و رسیدن به موفقیت -به‌ویژه در مشکلات- به دو دسته از عوامل نیازمندیم: فراهم آمدن اسباب طبیعی؛ دوم، شرایط روانی خاصی که بتوانیم با مسائل بهتر روبه‌رو شویم که معمولا به [[اولیای الهی]] فراهم می‌گردد. گاهی [[سستی]] [[اراده]]، [[ترس]]، [[غم]]، [[اضطراب]] و عدم اشراف کامل بر موقعیت باعث میشود که نتوانیم از راه‌حل‌های ممکن به شکل مطلوب بهره ببریم. [[توسل]] و [[توکل]]، باعث [[تقویت اراده]] و عدم تأثیر عوامل مخلّ روانی میشود<ref>ام. رابین دیماتئو، روان‌شناسی سلامت، ج۲، ترجمه سید مهدی موسوی اصل و دیگران، ص۷۵۹- ۷۶۲.</ref>. | * به‌طور کلی، در مواجهه با مسائل [[زندگی]] و رسیدن به موفقیت -به‌ویژه در مشکلات- به دو دسته از عوامل نیازمندیم: فراهم آمدن اسباب طبیعی؛ دوم، شرایط روانی خاصی که بتوانیم با مسائل بهتر روبه‌رو شویم که معمولا به [[اولیای الهی]] فراهم می‌گردد. گاهی [[سستی]] [[اراده]]، [[ترس]]، [[غم]]، [[اضطراب]] و عدم اشراف کامل بر موقعیت باعث میشود که نتوانیم از راه‌حل‌های ممکن به شکل مطلوب بهره ببریم. [[توسل]] و [[توکل]]، باعث [[تقویت اراده]] و عدم تأثیر عوامل مخلّ روانی میشود<ref>ام. رابین دیماتئو، روان‌شناسی سلامت، ج۲، ترجمه سید مهدی موسوی اصل و دیگران، ص۷۵۹- ۷۶۲.</ref>. | ||
*بنابراین، [[انتظار]] در ابعاد [[عاطفی]] آن؛ یعنی [[اشتیاق]]، [[محبت]]، شور طلب و چشم به‌راه بودن که همگی مستلزم نوعی [[توسل]] و [[رابطه قلبی]] با [[حضرت]] است، به‌ویژه بر بهداشت روان به معنای پیشگیری اولیه و ممانعت از [[بیماری‌ها]] و ارتقای توان‌مندی‌ها در مقابله با استرس‌ها و اضطراب‌ها نقش مؤثّری دارد»<ref>[[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۵.</ref>. | * بنابراین، [[انتظار]] در ابعاد [[عاطفی]] آن؛ یعنی [[اشتیاق]]، [[محبت]]، شور طلب و چشم به‌راه بودن که همگی مستلزم نوعی [[توسل]] و [[رابطه قلبی]] با [[حضرت]] است، به‌ویژه بر بهداشت روان به معنای پیشگیری اولیه و ممانعت از [[بیماری‌ها]] و ارتقای توان‌مندی‌ها در مقابله با استرس‌ها و اضطراب‌ها نقش مؤثّری دارد»<ref>[[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، ص۷۵.</ref>. | ||
==نخست: [[پیشگیری]] از [[بیماری روانی]] و کسب [[بهداشت روانی|بهداشت]] و [[سلامت روانی]]== | == نخست: [[پیشگیری]] از [[بیماری روانی]] و کسب [[بهداشت روانی|بهداشت]] و [[سلامت روانی]] == | ||
#'''[[مثبت‌اندیشی]]:''' مقوله [[مهدویت]]، [[آینده‌نگری]] مثبت [[اسلام]] را نشان میدهد. [[دین اسلام]]، علاوه بر معرفی کلی [[مهدویت]] برای نماد [[آینده]] مثبت، به بیان جزئیات آن نیز پرداخته، با ارائه آموزه‌های روشن و معقول و نیز با تعریف صحیح و روشن از [[آینده‌نگری]] و از همه مهم‌تر، با مشخص کردن مصداق [[منجی]] و زنده و حاضر بودن او در این [[دنیا]] و نیز [[نظارت]] ایشان بر [[اعمال]] و گفتار [[انسان‌ها]]، ایده [[آینده‌نگری]] را از [[مقام]] [[عقل]] نظری (ایده مطلق) به [[جایگاه]] [[عقلی]] عملی ([[مدینه فاضله]] [[مهدوی]]) سوق داده و آن را برای بشرو [[جوامع بشری]] عملی و کاربردی کرده است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱.</ref>. | #'''[[مثبت‌اندیشی]]:''' مقوله [[مهدویت]]، [[آینده‌نگری]] مثبت [[اسلام]] را نشان میدهد. [[دین اسلام]]، علاوه بر معرفی کلی [[مهدویت]] برای نماد [[آینده]] مثبت، به بیان جزئیات آن نیز پرداخته، با ارائه آموزه‌های روشن و معقول و نیز با تعریف صحیح و روشن از [[آینده‌نگری]] و از همه مهم‌تر، با مشخص کردن مصداق [[منجی]] و زنده و حاضر بودن او در این [[دنیا]] و نیز [[نظارت]] ایشان بر [[اعمال]] و گفتار [[انسان‌ها]]، ایده [[آینده‌نگری]] را از [[مقام]] [[عقل]] نظری (ایده مطلق) به [[جایگاه]] [[عقلی]] عملی ([[مدینه فاضله]] [[مهدوی]]) سوق داده و آن را برای بشرو [[جوامع بشری]] عملی و کاربردی کرده است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۳۱.</ref>. | ||
#'''[[معنابخشی به زندگی]] ([[پیشگیری]] از [[پوچ‌گرایی]]):''' [[انتظار]] و [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} معنای [[حیات]] برای [[جامعه]] [[شیعه]] در [[دوران غیبت]] است. بدون این مفاهیم، [[زندگی]] برای [[شیعه]] بی‌معنا و مفهوم است. [[حیات]] [[اجتماعی]] [[شیعه]]، در گرو [[اندیشه مهدویت]] [[شیعی]] است. [[شیعه]] به خاطر «ظهور» [[زندگی]] و به سمت ظهور حرکت میکند و اینجاست که مفهوم «[[انتظار]]» شکل می‌‌گیرد، معنای [[حیات]]، [[انتظار]] را به وجود میآورد، به آن «جهت» میدهد و آن را از ایستایی و خمودی به [[پویایی]] و تحرک بدل میکند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۲۳.</ref>. | #'''[[معنابخشی به زندگی]] ([[پیشگیری]] از [[پوچ‌گرایی]]):''' [[انتظار]] و [[ظهور حضرت مهدی]]{{ع}} معنای [[حیات]] برای [[جامعه]] [[شیعه]] در [[دوران غیبت]] است. بدون این مفاهیم، [[زندگی]] برای [[شیعه]] بی‌معنا و مفهوم است. [[حیات]] [[اجتماعی]] [[شیعه]]، در گرو [[اندیشه مهدویت]] [[شیعی]] است. [[شیعه]] به خاطر «ظهور» [[زندگی]] و به سمت ظهور حرکت میکند و اینجاست که مفهوم «[[انتظار]]» شکل می‌‌گیرد، معنای [[حیات]]، [[انتظار]] را به وجود میآورد، به آن «جهت» میدهد و آن را از ایستایی و خمودی به [[پویایی]] و تحرک بدل میکند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۲۳.</ref>. | ||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
#'''[[ثبات شخصیت]]:''' [[اندیشه مهدویت]]، میتواند ایفاگر نقش بسیار مهمی در [[پیشگیری]] و درمان این اختلال عمیق شخصیتی باشد؛ زیرا با عرضه الگوی کامل، مطمئن و [[محبوب]]، شخصیت [[پایداری]] در فرد بنا می‌‌نهد و به شیوه‌های گوناگون، راه را بر اثرپذیری از الگوهای [[سست]] می‌‌بندد. [[وحدت]] شخصیت، بستر مناسبی برای [[شکوفایی]] فراهم میآورد و [[آدمی]] را برای آشنایی با مراحل عالی‌تر هوشیار و توانا میسازد<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۲.</ref>. | #'''[[ثبات شخصیت]]:''' [[اندیشه مهدویت]]، میتواند ایفاگر نقش بسیار مهمی در [[پیشگیری]] و درمان این اختلال عمیق شخصیتی باشد؛ زیرا با عرضه الگوی کامل، مطمئن و [[محبوب]]، شخصیت [[پایداری]] در فرد بنا می‌‌نهد و به شیوه‌های گوناگون، راه را بر اثرپذیری از الگوهای [[سست]] می‌‌بندد. [[وحدت]] شخصیت، بستر مناسبی برای [[شکوفایی]] فراهم میآورد و [[آدمی]] را برای آشنایی با مراحل عالی‌تر هوشیار و توانا میسازد<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۲.</ref>. | ||
#'''[[هویت‌بخشی]]:''' [[اعتقاد به مهدویت]]، تأثیر بسزایی در [[هویت‌بخشی]] به فرد و [[جامعه]] دارد. [[هویت‌بخشی]] به [[جامعه]]، از این‌رو که [[فرهنگ مهدوی]] مرزهای میان [[انسان‌ها]] را مبتنی بر مرزهای [[عقیدتی]] دانسته و مرزهای جغرافیایی را تنها به [[دلیل]] واقعیت‌های موجود به رسمیت می‌‌شناسد. قلمروزدایی با از بین بردن این مرزها مسیر پیش‌روی [[فرهنگ مهدوی]] را هموار کرده و راه را برای ترسیم [[هویت]] مذهبی می‌گشاید. [[هویت‌بخشی]] به فرد از این جهت که فرد و جامعه‌ای که در [[انتظار]] به‌سر می‌برد و به آینده‌ای درخشان که متفاوت از وضع موجود است [[باور]] دارد، الگویی از وضع مطلوب دارد و همواره موقعیت و [[منزلت]] خود را با آن می‌‌سنجد که نتیجه آن، تلاش برای ایجاد جامعه‌ای [[الهی]] و انسانی است تا [[آمادگی]] لازم [[انسان‌ها]] برای [[قرب الهی]] نیز فراهم آید و [[حیات]]ی با [[معنویت]] و به دور از پوچی و بی‌هویتی حاصل آید؛ پس [[انتظار]] با [[گرایش]] به [[معنویت]] و [[قرب الهی]] ترسیم میشود و از این‌رو، مهم‌ترین عامل [[معنابخشی]] [[زندگی]] و [[رهایی از پوچی]] و نیست‌انگاری است. حضور آن [[حقیقت]] متعالی در [[زندگی]] و توجه به او و رهایی از نیست‌انگاری، وضعیت مطلوب [[منتظر حقیقی]] است. از این نظر، [[هویت]] یک [[شیعه]] با [[امام زمان]] خویش تعریف میشود. ما بدون [[مهدی]]{{ع}}گم‌شده‌ای بیش نیستیم<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''[[هویت‌بخشی]]:''' [[اعتقاد به مهدویت]]، تأثیر بسزایی در [[هویت‌بخشی]] به فرد و [[جامعه]] دارد. [[هویت‌بخشی]] به [[جامعه]]، از این‌رو که [[فرهنگ مهدوی]] مرزهای میان [[انسان‌ها]] را مبتنی بر مرزهای [[عقیدتی]] دانسته و مرزهای جغرافیایی را تنها به [[دلیل]] واقعیت‌های موجود به رسمیت می‌‌شناسد. قلمروزدایی با از بین بردن این مرزها مسیر پیش‌روی [[فرهنگ مهدوی]] را هموار کرده و راه را برای ترسیم [[هویت]] مذهبی می‌گشاید. [[هویت‌بخشی]] به فرد از این جهت که فرد و جامعه‌ای که در [[انتظار]] به‌سر می‌برد و به آینده‌ای درخشان که متفاوت از وضع موجود است [[باور]] دارد، الگویی از وضع مطلوب دارد و همواره موقعیت و [[منزلت]] خود را با آن می‌‌سنجد که نتیجه آن، تلاش برای ایجاد جامعه‌ای [[الهی]] و انسانی است تا [[آمادگی]] لازم [[انسان‌ها]] برای [[قرب الهی]] نیز فراهم آید و [[حیات]]ی با [[معنویت]] و به دور از پوچی و بی‌هویتی حاصل آید؛ پس [[انتظار]] با [[گرایش]] به [[معنویت]] و [[قرب الهی]] ترسیم میشود و از این‌رو، مهم‌ترین عامل [[معنابخشی]] [[زندگی]] و [[رهایی از پوچی]] و نیست‌انگاری است. حضور آن [[حقیقت]] متعالی در [[زندگی]] و توجه به او و رهایی از نیست‌انگاری، وضعیت مطلوب [[منتظر حقیقی]] است. از این نظر، [[هویت]] یک [[شیعه]] با [[امام زمان]] خویش تعریف میشود. ما بدون [[مهدی]]{{ع}}گم‌شده‌ای بیش نیستیم<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
#'''احساس [[نشاط]]، [[بالا رفتن انگیزه فعالیت]] ([[پیشگیری]] از [[کسالت]] و [[سستی]] و [[بی‌حالی]]):''' [[فرهنگ انتظار]]، تأثیر زیادی بر [[شادابی]] و [[نشاط]] آحاد [[جامعه]] دارد؛ زیرا بنابر [[روایات]]، روزگاری برای [[بشر]] پیش میآید که در سایه [[حکومت]] [[قرآن]] و [[معصوم]]{{ع}}، [[امنیت]]، [[آرامش]] و [[شادی]] به معنای تام وجود دارد. [[امام کاظم]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| | #'''احساس [[نشاط]]، [[بالا رفتن انگیزه فعالیت]] ([[پیشگیری]] از [[کسالت]] و [[سستی]] و [[بی‌حالی]]):''' [[فرهنگ انتظار]]، تأثیر زیادی بر [[شادابی]] و [[نشاط]] آحاد [[جامعه]] دارد؛ زیرا بنابر [[روایات]]، روزگاری برای [[بشر]] پیش میآید که در سایه [[حکومت]] [[قرآن]] و [[معصوم]]{{ع}}، [[امنیت]]، [[آرامش]] و [[شادی]] به معنای تام وجود دارد. [[امام کاظم]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| یفرح بِخُرُوجِهِ المؤمون وَ أَهْلِ السَّمَوَاتِ وَ لایبقی کافر وَ لَا مشرک الَّا کره خُرُوجِهِ}}؛ [[مؤمنان]] و اهل [[آسمان‌ها]] با ظهور او خوشحال می‌‌شوند و هیچ [[کافر]] یا مشرکی نمی‌ماند، جز اینکه ظهور او را ناخوش دارد»<ref>نعمانی، الغیبه، ص ۳۲۳</ref>. این [[شادمانی]] در [[وقت ظهور]] همگانی است. [[امام علی]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| یفرح بِخُرُوجِهِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ سکانها}}؛ با [[قیام]] او، اهل [[آسمان‌ها]] و ساکنین آنها [[شادمانی]] میکنند»<ref>بحارالانوار، ج51، ص 120</ref>.[[امام صادق]]{{ع}} میفرماید: {{متن حدیث| یفرح بِهِ أَهْلِ السَّمَاءِ وَ أَهْلِ الْأَرْضِ والطیر فی الْهَوَاءِ وَ الحیتان فی الْبَحْرِ }}؛ اهل [[آسمان]] و [[زمین]] با ظهور او خوشحال می‌‌شوند. پرندگان هوا و ماهیان دریا نیز با ظهور او [[شادی]] میکنند»<ref>[[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۴۷۲.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۲۳.</ref>. | ||
#'''[[آرامش‌بخشی]] و احساس [[آرامش]] ([[پیشگیری]] از [[اضطراب]]):''' [[باور به مهدویت]]، از چند طریق بر [[آرامش روحی]] و [[آرامش روانی|روانی]] اثر میگذارد: نخست: از دیدگاه [[دین]]، تنها چیزی که نیاز به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] را برآورده میکند، یاد خداست. | #'''[[آرامش‌بخشی]] و احساس [[آرامش]] ([[پیشگیری]] از [[اضطراب]]):''' [[باور به مهدویت]]، از چند طریق بر [[آرامش روحی]] و [[آرامش روانی|روانی]] اثر میگذارد: نخست: از دیدگاه [[دین]]، تنها چیزی که نیاز به [[آرامش]] و [[امنیت روانی]] را برآورده میکند، یاد خداست. دوم: یکی از عوامل [[افسردگی]]، [[اضطراب]] و [[نگرانی]] در [[آدمی]]، [[بدبینی]] و [[ترس]] از [[آینده]] خویش است. عده‌ای به [[سرنوشت]] و [[آینده بشر]] نگاه مأیوسانه و بدبینانه دارند؛ ولی رویکرد [[مهدویت]]، به [[آینده]] [[بشر]] بسیار مثبت و درخشان است و از این جهت در ایجاد [[آرامش]] مؤثر است. سوم: اصل [[اعتقاد به مهدویت]] با ویژگی‌های منحصربه فرد آن، در [[نظام اعتقادی]] [[شیعه]] است که موجب [[زدودن تردید]] از فضای [[زندگی]] [[انسان]] [[مسلمان]] و پشت‌گرمی و خاطرجمعی افراد [[معتقد]] به آن میشود. سوم: [[خداوند]] برای [[مؤمنان]] [[وعده]] [[امنیتی]] [[حقیقی]]، ماندگار و زوال‌ناپذیر داده است؛ نه [[امنیت]] ظاهری که سطحی و بسیار شکننده است... [[انتظار ظهور]] [[منجی]]، مهدی‌باوری و [[اعتقاد]] به [[حضور امام]] در میان [[مردم]]، به تقویت برخورداری از چنین احساس [[امنیتی]] [[کمک]] میکند؛ زیرا ما [[امام عصر]]{{ع}} را [[خلیفه خداوند]] در [[زمین]] و تجلی‌بخش اسمای [[الهی]] می‌‌دانیم. چهارم: هرقدر [[انسان]] در دنیای [[پیشرفت]] فن‌آوری، در جلوه‌های [[زندگی مادی]]، [[رفاه]] ظاهری و ارضای خواسته‌های جسمانی خود [[غرق]] شود و از اندیشه‌های اصیل و [[فطری]] خویش فاصله بگیرد، افقی مبهم‌تر از گذشته فراروی خود مشاهده خواهد کرد، خود را تنهاتر از همیشه و جدا از واقعیت وجودی و [[معنوی]] خویش، در وادی هولناک بی‌پناهی، رها و سرگردان خواهد یافت. این احساس تنهایی و سردرگمی از یک‌سو وروبه‌رو شدن با پوچی‌های ناشی از دور بودن از [[فطرت]] و [[طبیعت]] اصیل بشری، [[انسان‌ها]] را در انواع درهم‌ریختگی‌های [[فکری]] و مشکلات گوناگون روحی و [[رفتاری]] گرفتار کرده است؛ به‌گونه‌ای که او مهم‌ترین و آشکارترین ویژگی زمان را، حالت [[اضطراب]] و تنش عمومی ارائه میکند. | ||
#'''احساس [[رضایت]] و [[شادی]] ([[پیشگیری]] از [[افسردگی]]):''' [[افسردگی]] خلقی یک [[بیماری]] و مشکلی است که در تمام روز یا بیشتر اوقات، مشکلات تمرکز ذهنی و اختلال در تصمیم گیری، احساس [[ناامیدی]]، کاهش مشخص رغبت یا [[لذت]] در تمام یا تقریبا همه ی فعالیت‌ها را با خود دارد. بدیهی است، این علایم در تقابل جدی با [[امیدواری]] و داشتن اهداف روشن، [[بینش]] مثبت و [[تفکر]] پویا و تلاش و برنامه ریزی در جهت دست یابی به آن است؛ به عبارت دیگر، [[انتظار]] - به ویژه ابعاد شناختی آن - یک شیوهی پیش گیرانه برای [[بیماری‌های روانی]] حاد، مثل [[افسردگی]] است و از این جهت، میتواند زمینه‌ساز بهداشت روانی باشد؛ زیرا اغلب [[اختلالات روانی]] مانند [[اضطراب]] و [[افسردگی]] ریشه شناختی دارند<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، [[فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ (نشریه)|فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ]]، ص۱۲۳.</ref>. | #'''احساس [[رضایت]] و [[شادی]] ([[پیشگیری]] از [[افسردگی]]):''' [[افسردگی]] خلقی یک [[بیماری]] و مشکلی است که در تمام روز یا بیشتر اوقات، مشکلات تمرکز ذهنی و اختلال در تصمیم گیری، احساس [[ناامیدی]]، کاهش مشخص رغبت یا [[لذت]] در تمام یا تقریبا همه ی فعالیت‌ها را با خود دارد. بدیهی است، این علایم در تقابل جدی با [[امیدواری]] و داشتن اهداف روشن، [[بینش]] مثبت و [[تفکر]] پویا و تلاش و برنامه ریزی در جهت دست یابی به آن است؛ به عبارت دیگر، [[انتظار]] - به ویژه ابعاد شناختی آن - یک شیوهی پیش گیرانه برای [[بیماری‌های روانی]] حاد، مثل [[افسردگی]] است و از این جهت، میتواند زمینه‌ساز بهداشت روانی باشد؛ زیرا اغلب [[اختلالات روانی]] مانند [[اضطراب]] و [[افسردگی]] ریشه شناختی دارند<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، [[فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ (نشریه)|فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ]]، ص۱۲۳.</ref>. | ||
#'''احساس [[امنیت]] ([[پیشگیری]] از [[ترس]] و [[ناامنی]]):''' [[انسان]] [[منتظر]] در برابر [[اعتقاد به مهدی]] [[موعود]] و [[امام]] [[منتظر]]{{ع}} برای خود دو گونه [[مسئولیت]] و [[تکلیف]] را تعریف و خود را در برابر هردو نوع [[تکلیف]]، [[مکلف]] میداند: ۱. '''انجام [[وظایف]] و مسئولیت‌های متوجه [[منتظر]]'''؛ ۲. '''[[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]]'''. پس [[منتظر]] بودن دو دسته [[انتظار]] و به بیانی دو گروه [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظر]] می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورد و هم انتظارات متوجه [[جامعه]] و اجتماع را با [[زمینه‌سازی]] محقق سازد. بر پایه این [[اعتقاد]] با مراجعه به [[آیات]] و روایاتی که بیانگر شرح [[وظایف]] و اوصاف انسان‌های [[منتظر]] است و [[وظایف]] آنها را بیان میکند و یا با مشاهده افرادی که وی آنها را [[منتظران واقعی]] می‌شمارد، الگوی عینی و تجسمی واقعی از شخص [[منتظر]] را در ذهن و [[دل]] خود درون فکنی می‌نماید و لحظه‌لحظه [[عمر]] و [[زندگی]] خود را در آرزوی [[منتظر واقعی]] بودن سپری میسازد و همیشه در پی تحقق این اوصاف و ویژگی‌ها در [[رفتار]] و [[اعمال]] و ذهنیات و... خود است. آن‌گاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقق می‌بیند احساس [[خرسندی]] و [[امنیت]] میکند. [[خرسند]] است از این‌روی که به آرزوی خویش رسیده است و آن‌گونه که آن الگوی [[الهی]] و آسمانی [[دوست]] می‌دارد و [[امام]] و مقتدای او خواسته [[زندگی]] میکند و به بیانی همانند انسانی [[زندگی]] میکند که انتظارش برآورده شده است. شخص [[منتظر]] هم به ندای [[دل]] و درون خود جواب داده و توقع درونی شده را برآورده است و خواسته خود را برآورده شده می‌بیند. این خواسته اگر بی‌بها باشد، تأمین و تحقق آن برای صاحبش مایه [[خرسندی]] و موجب احساس [[امنیت]] می‌گردد تا چه رسد به آن زمان که خواسته و آرزویی پربها و بی‌بدیل باشد. از جانب دیگر انجام [[مسئولیت]] [[زمینه‌سازی ظهور]] که خود [[انتظار]] درونی شده دیگر است عامل مستقلی برای تحصیل [[رضایت]] [[محبوب]] و رسیدن به [[امنیت]] خاطر میشود. بنابراین [[اعتقاد به امام مهدی]] و ظهور حضرتش{{ع}} به عنوان [[انتظار]] و [[عقیده]] درونی شده نه‌تنها موجب [[اضطراب]] نمی‌شود بلکه [[امنیت]] خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این [[عقیده]] گام بردارند به ارمغان میآورد»<ref>[[علی زینتی|زینتی، علی]]، | #'''احساس [[امنیت]] ([[پیشگیری]] از [[ترس]] و [[ناامنی]]):''' [[انسان]] [[منتظر]] در برابر [[اعتقاد به مهدی]] [[موعود]] و [[امام]] [[منتظر]]{{ع}} برای خود دو گونه [[مسئولیت]] و [[تکلیف]] را تعریف و خود را در برابر هردو نوع [[تکلیف]]، [[مکلف]] میداند: ۱. '''انجام [[وظایف]] و مسئولیت‌های متوجه [[منتظر]]'''؛ ۲. '''[[زمینه‌سازی برای ظهور]] [[امام]] [[منتظر]]'''. پس [[منتظر]] بودن دو دسته [[انتظار]] و به بیانی دو گروه [[مسئولیت]] را متوجه شخص [[منتظر]] می‌نماید. او هم باید انتظارات متوجه خودش را برآورد و هم انتظارات متوجه [[جامعه]] و اجتماع را با [[زمینه‌سازی]] محقق سازد. بر پایه این [[اعتقاد]] با مراجعه به [[آیات]] و روایاتی که بیانگر شرح [[وظایف]] و اوصاف انسان‌های [[منتظر]] است و [[وظایف]] آنها را بیان میکند و یا با مشاهده افرادی که وی آنها را [[منتظران واقعی]] می‌شمارد، الگوی عینی و تجسمی واقعی از شخص [[منتظر]] را در ذهن و [[دل]] خود درون فکنی می‌نماید و لحظه‌لحظه [[عمر]] و [[زندگی]] خود را در آرزوی [[منتظر واقعی]] بودن سپری میسازد و همیشه در پی تحقق این اوصاف و ویژگی‌ها در [[رفتار]] و [[اعمال]] و ذهنیات و... خود است. آن‌گاه که این اوصاف و ویژگی‌ها را در خود محقق می‌بیند احساس [[خرسندی]] و [[امنیت]] میکند. [[خرسند]] است از این‌روی که به آرزوی خویش رسیده است و آن‌گونه که آن الگوی [[الهی]] و آسمانی [[دوست]] می‌دارد و [[امام]] و مقتدای او خواسته [[زندگی]] میکند و به بیانی همانند انسانی [[زندگی]] میکند که انتظارش برآورده شده است. شخص [[منتظر]] هم به ندای [[دل]] و درون خود جواب داده و توقع درونی شده را برآورده است و خواسته خود را برآورده شده می‌بیند. این خواسته اگر بی‌بها باشد، تأمین و تحقق آن برای صاحبش مایه [[خرسندی]] و موجب احساس [[امنیت]] می‌گردد تا چه رسد به آن زمان که خواسته و آرزویی پربها و بی‌بدیل باشد. از جانب دیگر انجام [[مسئولیت]] [[زمینه‌سازی ظهور]] که خود [[انتظار]] درونی شده دیگر است عامل مستقلی برای تحصیل [[رضایت]] [[محبوب]] و رسیدن به [[امنیت]] خاطر میشود. بنابراین [[اعتقاد به امام مهدی]] و ظهور حضرتش{{ع}} به عنوان [[انتظار]] و [[عقیده]] درونی شده نه‌تنها موجب [[اضطراب]] نمی‌شود بلکه [[امنیت]] خاطر پایدار را برای افرادی که در مسیر این [[عقیده]] گام بردارند به ارمغان میآورد»<ref>[[علی زینتی|زینتی، علی]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲ (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان نهم ج۲]]، [[انتظار و امنیت روانی (مقاله)|انتظار و امنیت روانی]]، ص۳۲۴.</ref>. | ||
#'''احساس [[امید]] ([[پیشگیری]] از [[یأس]] و [[ناامیدی]]):''' امیدی که از [[مکتب]] [[انتظار]] ریشه می‌‌گیرد با دیگر [[امیدها]] تفاوت اساسی دارد. [[امید]] و آرزوهای [[آدمی]]، گاهی واهی و بی پایه و اساس است و ریشه در جای مستحکمی ندارد. اما امیدی که از [[انتظار]] سر چشمه می‌‌یابد ریشه در [[فطرت]] کمال‌گرا و [[عدالت]] خواه [[انسان]] دارد؛ و پشتوانه این [[امید]]، نوید حتمی [[خداوند]] به [[پیروزی]] [[صالحان]] و [[مستضعفان]] [[جهان]] است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور | #'''احساس [[امید]] ([[پیشگیری]] از [[یأس]] و [[ناامیدی]]):''' امیدی که از [[مکتب]] [[انتظار]] ریشه می‌‌گیرد با دیگر [[امیدها]] تفاوت اساسی دارد. [[امید]] و آرزوهای [[آدمی]]، گاهی واهی و بی پایه و اساس است و ریشه در جای مستحکمی ندارد. اما امیدی که از [[انتظار]] سر چشمه می‌‌یابد ریشه در [[فطرت]] کمال‌گرا و [[عدالت]] خواه [[انسان]] دارد؛ و پشتوانه این [[امید]]، نوید حتمی [[خداوند]] به [[پیروزی]] [[صالحان]] و [[مستضعفان]] [[جهان]] است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ}}<ref>«و در زبور پس از تورات نگاشته‌ایم که بی‌گمان زمین را بندگان شایسته من به ارث خواهند برد» سوره انبیاء، آیه۱۰۵.</ref>،. این [[امید]] [[پیام]] [[مکتب]] [[انتظار]] است که [[منتظران]] به آن [[ایمان]] دارند: {{متن قرآن|وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ}}<ref>«...از رحمت خداوند نومید نگردید که جز گروه کافران (کسی) از رحمت خداوند نومید نمی‌گردد» سوره یوسف، آیه۸۷.</ref>.(...) [[امیدواری]] در جایی است که امکان [[نومیدی]] وجود دارد و یا میتواند پدیدار شود. [[امید]]، معطوف به [[نجات]] است و خروج از [[تاریکی]]، [[ناهنجاری]]، جدایی، [[غربت]] یا [[بندگی]] را شامل میشود. [[امید]]، [[توکل]] به [[غلبه]] نهایی [[حق]] و [[عشق]] [[الهی]] است. [[امیدواری]]، موجب جلوگیری از [[یأس]] و [[سرخوردگی]] میشود؛<ref>[[مسعود آذربایجانی|آذربایجانی، مسعود]]، [[رابطه انتظار و بهداشت روان (مقاله)|رابطه انتظار و بهداشت روان]]، [[گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان چهارم (کتاب)|گفتمان مهدویت سخنرانی و مقاله‌های گفتمان چهارم]]، ص۶۸</ref> زیرا وعده‌های [[پیروزی]] حتمی، از منظر روان‌شناختی در شخص [[منتظر]] [[ثبات]] روحی و [[پایداری]] روانی پدید میآورد<ref>[[عبدالله نظری شاری|نظری شاری، عبدالله]]، [[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]]، [[فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ (نشریه)|فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ]]، ص۱۲۳.</ref>. | ||
#'''احساس [[قوت قلب]]، [[اعتماد به نفس]] و [[شجاعت]] ([[پیشگیری]] از احساس [[شکست]] و [[ضعف]]):''' [[اعتماد به نفس]] و [[خودشکوفایی]] تا حد زیادی متوقف بر [[شناخت]] جنبه‌های مثبت شخصیتی و [[آگاهی]] از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست. عدم [[اعتماد به نفس]] غالب افراد، بر اثر فقدان امکانات نیست، بلکه به [[دلیل]] عدم شناسایی خویشتن است. مکاتب [[روان‌شناسی]] با دیدگاهی کاملاً محدود به بررسی و مطالعه [[حقیقت انسان]] می‌‌پردازند و از آن اعتلایی که [[آدمی]] میتواند بدان دست یابد، غافل هستند و استعداد انسانی را نادیده می‌‌انگارند و با مطالعه جزئی‌نگر محدود بر [[انسان]]، به یافته‌ای ناچیز، کم‌بها و سطحی درباره او دست می‌‌یابند و چه بسا در [[شناخت]] وی دچار [[انحراف]] می‌‌شوند؛ چرا که نهایت [[همت]] آنها این است که به دید یک ماشین یا [[بیمار]]، [[ناتوان]] و درمانده به [[انسان]] بنگرند و از این دریچه درصدد [[شناخت]] او باشند<ref>دوان شولتس، روان‌شناسی کمال، ص۶-۸.</ref>»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۰-۸۱.</ref>. | #'''احساس [[قوت قلب]]، [[اعتماد به نفس]] و [[شجاعت]] ([[پیشگیری]] از احساس [[شکست]] و [[ضعف]]):''' [[اعتماد به نفس]] و [[خودشکوفایی]] تا حد زیادی متوقف بر [[شناخت]] جنبه‌های مثبت شخصیتی و [[آگاهی]] از استعدادها و توانایی‌ها و قابلیت‌هاست. عدم [[اعتماد به نفس]] غالب افراد، بر اثر فقدان امکانات نیست، بلکه به [[دلیل]] عدم شناسایی خویشتن است. مکاتب [[روان‌شناسی]] با دیدگاهی کاملاً محدود به بررسی و مطالعه [[حقیقت انسان]] می‌‌پردازند و از آن اعتلایی که [[آدمی]] میتواند بدان دست یابد، غافل هستند و استعداد انسانی را نادیده می‌‌انگارند و با مطالعه جزئی‌نگر محدود بر [[انسان]]، به یافته‌ای ناچیز، کم‌بها و سطحی درباره او دست می‌‌یابند و چه بسا در [[شناخت]] وی دچار [[انحراف]] می‌‌شوند؛ چرا که نهایت [[همت]] آنها این است که به دید یک ماشین یا [[بیمار]]، [[ناتوان]] و درمانده به [[انسان]] بنگرند و از این دریچه درصدد [[شناخت]] او باشند<ref>دوان شولتس، روان‌شناسی کمال، ص۶-۸.</ref>»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۸۰-۸۱.</ref>. | ||
#'''احساس [[عزت]] [[نفس]] و [[ارزشمندی]] ([[پیشگیری]] از احساس [[حقارت]]):''' یکی از ملاک‌های شخص سالم، داشتن [[عزت نفس]] واحترام به خود است؛ به‌گونه‌ای که بالابردن آن، میتواند از بسیاری [[ناراحتی‌ها]] و [[بیماری‌های روانی]] جلوگیری کند. [[عزت نفس]] (احساس [[ارزشمندی]])، یعنی مقدار ارزشی که [[انسان]] به خود، قائل است یا دیگران برای شخصیت او قائل‌اند. درواقع، [[عزت نفس]] از مجموعه [[افکار]]، احساسات، عواطف و تجربه‌های فرد در فرآیند [[زندگی اجتماعی]] ناشی میشود»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''احساس [[عزت]] [[نفس]] و [[ارزشمندی]] ([[پیشگیری]] از احساس [[حقارت]]):''' یکی از ملاک‌های شخص سالم، داشتن [[عزت نفس]] واحترام به خود است؛ به‌گونه‌ای که بالابردن آن، میتواند از بسیاری [[ناراحتی‌ها]] و [[بیماری‌های روانی]] جلوگیری کند. [[عزت نفس]] (احساس [[ارزشمندی]])، یعنی مقدار ارزشی که [[انسان]] به خود، قائل است یا دیگران برای شخصیت او قائل‌اند. درواقع، [[عزت نفس]] از مجموعه [[افکار]]، احساسات، عواطف و تجربه‌های فرد در فرآیند [[زندگی اجتماعی]] ناشی میشود»<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
==دوم: [[رشد شخصیت]]== | == دوم: [[رشد شخصیت]] == | ||
===در زمینه [[ارتباط انسان با خدا]]=== | === در زمینه [[ارتباط انسان با خدا]] === | ||
#'''رشد [[تجربه‌های معنوی]]:''' [[اندیشه مهدویت]] برای [[پیروان]] [[مذهب شیعه]]، بستر مناسبی را جهت کسب [[تجربه‌های معنوی]] فراهم کرده است؛ زیرا ارتباط عمیق [[عاطفی]] با امامی که او را حاضر [[غائب]] می‌‌دانند، وجود دارد. با این احساس حضور، ارتباط عمیق و صمیمی با [[امام زمان]]{{ع}} برقرار میشود. در [[احادیث]] [[شریف]] آمده است، کسانی که [[غیبت امام زمان]]{{ع}} نزد آنان «به منزله مشاهده» باشد، همیشه [[امام]] را حاضر و ناظر می‌‌بینند. [[امام سجاد]]{{ع}}) به «[[ابوخالد کابلی]]» فرمودند: «[[مردم]] زمان [[غیبت حضرت مهدی]]{{ع}} که [[معتقد به امامت]] او هستند و [[منتظر]] ظهورش نشسته‌اند، بافضیلت‌ترین [[مردم]] دنیایند؛ زیرا [[خدا]] [[عقل]] و فهمی به آنان عطا کرده که «[[غیبت]]» نزدشان به منزله ظهور و مشاهده است. آنها همانند [[مجاهدان]] در رکاب پیامبرند..».. به [[باور]] [[شیعیان]]، در [[عصر انتظار]] می‌‌توان شخص [[منجی]] را دید و با او سخن گفت که در اصطلاح، آن را ارتباط دیداری و گفتاری با [[منجی]] می‌‌نامیم. [[منجی موعود]] براساس [[روایات]]، در [[عصر انتظار]] بین [[مردم]] است و آنان او را می‌‌بینند و نمی‌شناسند، چنان‌که در [[دعای ندبه]] می‌‌خوانیم: {{متن حدیث| بِنَفْسِی أَنْتَ مِنْ مُغَیبٍ لَمْ یخْلُ مِنَّا}}؛ جانم به فدایت ای کسی که بین ما حضور داری و از نگاه‌ها پنهانی» نه فقط [[شیعیان]]، بلکه همه [[انسان‌ها]]، به [[انتظار]] اویند. او [[آرمان]] هر [[دل]] باورمند از مرد و [[زن]] است که در فراقش می‌‌نالد: {{متن حدیث|بِنَفْسِي أَنْتَ أُمْنِيَّةُ شَائِقٍ يَتَمَنَّى مِنْ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ ذَكَرَا فَحَنَّا}}؛ جانم فدای آنکه [[آرمان]] هر مرد و [[زن]] [[مؤمن]] است که فریادش میکنند». [[منتظر حقیقی]]، به هر بهانه دست [[توسل]] به دامن پر مهر مولایش میزند و به [[اشتیاق]] ظهور [[مبارک]] او و دیدن [[جمال]] بی‌مثالش، ناله سر میدهد. رهرو راه [[انتظار]]، در مجالسی که به نام آن [[محبوب]] [[دل‌ها]]، تشکیل میشود، حضور می‌‌یابد تا ریشه‌های [[محبت]] او را در [[دل]] محکم کند و همه زمان‌ها و مکان‌ها را دنبال او و با یاد گل روی او سپری میکند تا شاید آن مولای [[مهربان]] با نیم‌نگاهی بر او [[عنایت]] کند و مس وجودش را زر نماید<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۴۸، ۴۹.</ref>. | #'''رشد [[تجربه‌های معنوی]]:''' [[اندیشه مهدویت]] برای [[پیروان]] [[مذهب شیعه]]، بستر مناسبی را جهت کسب [[تجربه‌های معنوی]] فراهم کرده است؛ زیرا ارتباط عمیق [[عاطفی]] با امامی که او را حاضر [[غائب]] می‌‌دانند، وجود دارد. با این احساس حضور، ارتباط عمیق و صمیمی با [[امام زمان]]{{ع}} برقرار میشود. در [[احادیث]] [[شریف]] آمده است، کسانی که [[غیبت امام زمان]]{{ع}} نزد آنان «به منزله مشاهده» باشد، همیشه [[امام]] را حاضر و ناظر می‌‌بینند. [[امام سجاد]]{{ع}}) به «[[ابوخالد کابلی]]» فرمودند: «[[مردم]] زمان [[غیبت حضرت مهدی]]{{ع}} که [[معتقد به امامت]] او هستند و [[منتظر]] ظهورش نشسته‌اند، بافضیلت‌ترین [[مردم]] دنیایند؛ زیرا [[خدا]] [[عقل]] و فهمی به آنان عطا کرده که «[[غیبت]]» نزدشان به منزله ظهور و مشاهده است. آنها همانند [[مجاهدان]] در رکاب پیامبرند..».. به [[باور]] [[شیعیان]]، در [[عصر انتظار]] می‌‌توان شخص [[منجی]] را دید و با او سخن گفت که در اصطلاح، آن را ارتباط دیداری و گفتاری با [[منجی]] می‌‌نامیم. [[منجی موعود]] براساس [[روایات]]، در [[عصر انتظار]] بین [[مردم]] است و آنان او را می‌‌بینند و نمی‌شناسند، چنان‌که در [[دعای ندبه]] می‌‌خوانیم: {{متن حدیث| بِنَفْسِی أَنْتَ مِنْ مُغَیبٍ لَمْ یخْلُ مِنَّا}}؛ جانم به فدایت ای کسی که بین ما حضور داری و از نگاه‌ها پنهانی» نه فقط [[شیعیان]]، بلکه همه [[انسان‌ها]]، به [[انتظار]] اویند. او [[آرمان]] هر [[دل]] باورمند از مرد و [[زن]] است که در فراقش می‌‌نالد: {{متن حدیث|بِنَفْسِي أَنْتَ أُمْنِيَّةُ شَائِقٍ يَتَمَنَّى مِنْ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ ذَكَرَا فَحَنَّا}}؛ جانم فدای آنکه [[آرمان]] هر مرد و [[زن]] [[مؤمن]] است که فریادش میکنند». [[منتظر حقیقی]]، به هر بهانه دست [[توسل]] به دامن پر مهر مولایش میزند و به [[اشتیاق]] ظهور [[مبارک]] او و دیدن [[جمال]] بی‌مثالش، ناله سر میدهد. رهرو راه [[انتظار]]، در مجالسی که به نام آن [[محبوب]] [[دل‌ها]]، تشکیل میشود، حضور می‌‌یابد تا ریشه‌های [[محبت]] او را در [[دل]] محکم کند و همه زمان‌ها و مکان‌ها را دنبال او و با یاد گل روی او سپری میکند تا شاید آن مولای [[مهربان]] با نیم‌نگاهی بر او [[عنایت]] کند و مس وجودش را زر نماید<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۴۸، ۴۹.</ref>. | ||
===در زمینه [[ارتباط انسان با خود]]=== | === در زمینه [[ارتباط انسان با خود]] === | ||
*'''رشد [[روحیه]] [[خودشکوفایی]]''': [[خودشکوفایی]] به معنای آن است، که شخص از همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد. در این حالت، نوعی [[اعتماد به نفس]] در [[آدمی]] پدید میآید که وی را از دیگران بی‌نیاز میکند. [[فرهنگ انتظار]]، با برخورداری از عناصری چون [[امید]]، [[شوق]] و یاد، میتواند این نیاز روانی [[انسان]] را با سازوکارهایی تأمین کند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | *'''رشد [[روحیه]] [[خودشکوفایی]]''': [[خودشکوفایی]] به معنای آن است، که شخص از همه ظرفیت‌ها و توانمندی‌های خویش بهره گیرد. در این حالت، نوعی [[اعتماد به نفس]] در [[آدمی]] پدید میآید که وی را از دیگران بی‌نیاز میکند. [[فرهنگ انتظار]]، با برخورداری از عناصری چون [[امید]]، [[شوق]] و یاد، میتواند این نیاز روانی [[انسان]] را با سازوکارهایی تأمین کند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
====در بعد شناختی==== | ==== در بعد شناختی ==== | ||
:۱. '''رشد [[روحیه]] [[هدف‌‌مندی]]''' (شامل: رشد [[روحیه]] [[دانش‌افزایی]] (از بین رفتن [[نادانی]]، [[بی‌خردی]]، فقدان [[بصیرت]])؛ رشد [[روحیه]] [[اخلاق‌مداری]]؛ [[تعدیل غرائز]]): | :۱. '''رشد [[روحیه]] [[هدف‌‌مندی]]''' (شامل: رشد [[روحیه]] [[دانش‌افزایی]] (از بین رفتن [[نادانی]]، [[بی‌خردی]]، فقدان [[بصیرت]])؛ رشد [[روحیه]] [[اخلاق‌مداری]]؛ [[تعدیل غرائز]]): | ||
*در [[اندیشه مهدویت]]، [[مؤلفه]]"[[پویایی]]" و "معطوف به [[هدف]] بودن" وجود دارد؛ زیرا [[منتظر]] به جامعه‌ای می‌‌اندیشد که تمامی وعده‌های [[انبیا]] و [[اولیا]] در آن به وقوع خواهد پیوست و از این‌رو، تلاش میکند تا به [[میزان]] [[توانایی]] و [[مسئولیت]] خویش، در ساختن چنین جامعه‌ای سهیم باشد. از سوی دیگر، او میداند برای چه تلاش میکند و انگیزه‌ای آشکار، منطقی، معقول و قابل [[دفاع]] دارد؛ بنابراین تمامی تلاش‌هایش، معطوف به هدفی والا به نام "[[انتظار ظهور]]" میشود و این هدفی معنادار و ارزشمند است. در اینجا به بخشی از اهداف بزرگ [[اندیشه]] [[مهدوی]] اشاره می‌کنیم: | * در [[اندیشه مهدویت]]، [[مؤلفه]]"[[پویایی]]" و "معطوف به [[هدف]] بودن" وجود دارد؛ زیرا [[منتظر]] به جامعه‌ای می‌‌اندیشد که تمامی وعده‌های [[انبیا]] و [[اولیا]] در آن به وقوع خواهد پیوست و از این‌رو، تلاش میکند تا به [[میزان]] [[توانایی]] و [[مسئولیت]] خویش، در ساختن چنین جامعه‌ای سهیم باشد. از سوی دیگر، او میداند برای چه تلاش میکند و انگیزه‌ای آشکار، منطقی، معقول و قابل [[دفاع]] دارد؛ بنابراین تمامی تلاش‌هایش، معطوف به هدفی والا به نام "[[انتظار ظهور]]" میشود و این هدفی معنادار و ارزشمند است. در اینجا به بخشی از اهداف بزرگ [[اندیشه]] [[مهدوی]] اشاره می‌کنیم: | ||
:'''الف) [[دانش‌افزایی]]:''' یکی از اهداف بزرگ [[مکتب]] [[مهدوی]]، این است که کسب [[علم]] و [[معرفت]] و همچنین [[فرهنگ]] [[تفکر]] و [[اندیشه]] در میان [[مردم]] [[جوامع]] نهادینه شود، [[انسان‌ها]] از بُعد شناختی و معرفتی به قله‌های [[تکامل]] و پیشرفت برسند و حقایق [[جهان هستی]] را به خوبی دریابند؛ چنان که [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمایند: "وقتی [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خداوند]] دست رحمت‌اش را بر سر [[مردم]] میگذارد و با آن، [[عقل]] و [[اندیشه]] آنان را منسجم و متکامل میکند و بر [[حلم]] و اخلاق‌شان می‌افزایند" <ref>{{متن حدیث| إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ كَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۵، ح۲۱. </ref>. | :'''الف) [[دانش‌افزایی]]:''' یکی از اهداف بزرگ [[مکتب]] [[مهدوی]]، این است که کسب [[علم]] و [[معرفت]] و همچنین [[فرهنگ]] [[تفکر]] و [[اندیشه]] در میان [[مردم]] [[جوامع]] نهادینه شود، [[انسان‌ها]] از بُعد شناختی و معرفتی به قله‌های [[تکامل]] و پیشرفت برسند و حقایق [[جهان هستی]] را به خوبی دریابند؛ چنان که [[امام باقر]]{{ع}} می‌فرمایند: "وقتی [[قائم]] ما [[قیام]] کند، [[خداوند]] دست رحمت‌اش را بر سر [[مردم]] میگذارد و با آن، [[عقل]] و [[اندیشه]] آنان را منسجم و متکامل میکند و بر [[حلم]] و اخلاق‌شان می‌افزایند" <ref>{{متن حدیث| إِذَا قَامَ قَائِمُنَا وَضَعَ اللَّهُ يَدَهُ عَلَى رُءُوسِ الْعِبَادِ فَجَمَعَ بِهَا عُقُولَهُمْ وَ كَمَلَتْ بِهِ أَحْلَامُهُمْ}}؛ کافی، ج۱، ص۲۵، ح۲۱. </ref>. | ||
:'''ب) [[اخلاق‌مداری]]:''' در فرمایش [[امام صادق]]{{ع}} می‌بینیم: "هرکس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید در [[انتظار]] او باشد و به نیکویی و [[پرهیزکاری]] [[رفتار]] کند؛ پس اگر به این حال، پیش از [[قیام]] او از [[دنیا]] برود، [[پاداش]] [[یاران مهدی]]{{ع}} را خواهد گرفت؛ بکوشید، جدیث کنید و [[چشم به راه]] باشید که بر شما گوارا [[باد]]" <ref>نعمانی، غیبت، ص۲۰۰. </ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۴-۱۰۲.</ref>. | :'''ب) [[اخلاق‌مداری]]:''' در فرمایش [[امام صادق]]{{ع}} می‌بینیم: "هرکس [[دوست]] دارد از [[یاران حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید در [[انتظار]] او باشد و به نیکویی و [[پرهیزکاری]] [[رفتار]] کند؛ پس اگر به این حال، پیش از [[قیام]] او از [[دنیا]] برود، [[پاداش]] [[یاران مهدی]]{{ع}} را خواهد گرفت؛ بکوشید، جدیث کنید و [[چشم به راه]] باشید که بر شما گوارا [[باد]]" <ref>نعمانی، غیبت، ص۲۰۰. </ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۹۴-۱۰۲.</ref>. | ||
:۲. '''رشد [[روحیه]] خلاقیت''': | :۲. '''رشد [[روحیه]] خلاقیت''': | ||
====در بعد گرایشی==== | ==== در بعد گرایشی ==== | ||
#'''رشد [[روحیه]] و میل به [[فضائل اخلاقی]]''': در [[حقیقت]]، [[معنای انتظار]] و [[آمادگی برای ظهور]]، این است که [[انسان]] خود را از هر گونه قید و بند (درونی و بیرونی) آزاد سازد و سبک‌بار و سبک‌بال آماده حرکت باشد و این امر، مستلزم [[پارسایی]]، [[زهد]] و [[تقوا]] است و [[شایستگی]] در پرتو [[عمل صالح]] می‌خواهد<ref>. مسعود آذربایجانی، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶ شماره ۷۶.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: برای [[صاحب الامر]]، غیبتی طولانی است، در این دوران، هر کس باید [[تقوا]] پیشه سازد و به [[دین]] خود چنگ زند<ref>. محمدبن ابراهیم نعمانی، الغیبة، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، [بی‌تا]، ص۲۵۰، باب ۱۴، ح۵.</ref>. همچنین میفرماید: هر کس [[دوست]] دارد، در شمار [[اصحاب حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و [[پارسایی]] پیشه سازد و به [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] کند<ref>. {{متن حدیث| قَالَ الْإِمَامُ الصَّادِقُ {{ع}}: مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ}} | #'''رشد [[روحیه]] و میل به [[فضائل اخلاقی]]''': در [[حقیقت]]، [[معنای انتظار]] و [[آمادگی برای ظهور]]، این است که [[انسان]] خود را از هر گونه قید و بند (درونی و بیرونی) آزاد سازد و سبک‌بار و سبک‌بال آماده حرکت باشد و این امر، مستلزم [[پارسایی]]، [[زهد]] و [[تقوا]] است و [[شایستگی]] در پرتو [[عمل صالح]] می‌خواهد<ref>. مسعود آذربایجانی، رابطه انتظار و بهداشت روان، ماهنامه موعود، خرداد ۸۶ شماره ۷۶.</ref>. [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: برای [[صاحب الامر]]، غیبتی طولانی است، در این دوران، هر کس باید [[تقوا]] پیشه سازد و به [[دین]] خود چنگ زند<ref>. محمدبن ابراهیم نعمانی، الغیبة، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، مکتبة الصدوق، [بی‌تا]، ص۲۵۰، باب ۱۴، ح۵.</ref>. همچنین میفرماید: هر کس [[دوست]] دارد، در شمار [[اصحاب حضرت قائم]]{{ع}} باشد، باید [[منتظر]] باشد و [[پارسایی]] پیشه سازد و به [[اخلاق نیکو]] [[رفتار]] کند<ref>. {{متن حدیث| قَالَ الْإِمَامُ الصَّادِقُ {{ع}}: مَنْ سُرَّ أَنْ يَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ الْقَائِمِ فَلْيَنْتَظِرْ وَ لْيَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ الْأَخْلَاقِ}} (محمدبن ابراهیم نعمانی، الغیبه، ص۲۰۰، باب ۱۱، ح۱۶).</ref>. [[آیات]] [[سوره عصر]] نیز درباره [[حضرت]] [[امام مهدی]]{{ع}} [[تأویل]] شده است. [[امام صادق]]{{ع}} آیه‌ی: {{متن قرآن|إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا...}}<ref>"جز آنان که ایمان آورده‌اند..." سوره عصر، آیه ۳.</ref> را به {{متن حدیث|آياتِنا}}، {{متن قرآن|... وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ...}}<ref>"...و کارهای شایسته کرده‌اند..." سوره عصر، آیه ۳.</ref> را به {{متن حدیث|مواسات الإخوان}}، {{متن قرآن|... وَتَوَاصَوْا بِالْحَقِّ...}}<ref>"...و یکدیگر را به راستی پند داده‌اند..." سوره عصر، آیه ۳.</ref> را به{{متن حدیث|الْإِمَامَةِ}} و {{متن قرآن|... وَتَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ}}<ref>"...و همدیگر را به شکیبایی اندرز داده‌اند" سوره عصر، آیه ۳.</ref> را به {{متن حدیث| فِي الْفَتْرَةِ}} [[تأویل]] کرده است<ref>. محمد بن علی بن بابویه صدوق، کمال‌الدین و تمام‌النعمه، ج۲، ص۶۵۶، باب ۵۸، ح۱.</ref>. [[پارسایان]]، در "فترة" و فاصله طولانی [[غیبت]]، دل‌سرد و نا [[امید]] نمی‌شوند، بلکه بر آن [[شکیبایی]] و [[پایداری]] میکنند و دیگران را نیز به [[صبر]] و [[پایداری]] [[دعوت]] میکنند، چنین [[پارسایی]] است که به بار می‌نشیند و سرانجام بر هر چه [[پلیدی]] است [[غلبه]] کرده و [[سرنوشت]] نهایی [[زمین]] را رقم میزند: {{متن قرآن|إِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ}}<ref>"بی‌گمان زمین از آن خداوند است، به هر کس از بندگان خویش که بخواهد به میراث میدهد و سرانجام (نیکو) از آن پرهیزگاران است" سوره اعراف، آیه ۱۲۸.</ref>»<ref>[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۱۷.</ref>. | ||
#'''رشد [[روحیه]] پرهیز از [[رذائل اخلاقی]]''': | #'''رشد [[روحیه]] پرهیز از [[رذائل اخلاقی]]''': | ||
====در بعد کنشی ([[رفتاری]])==== | ==== در بعد کنشی ([[رفتاری]])==== | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[خودمهارگری]] و [[خودکنترلی]] ([[مدیریت عواطف]] و [[دوری از افراط و تفریط]])''': در مباحث [[دینی]]، آن‌چه به طور مستقیم نیروی خودمهارگری را تقویت کرده، و توسعه میدهد، [[آموزه‌های اخلاقی]] است و آموزه‌های اعتقتدی به طور غیرمستقیم، به مبحث [[خودمهارگری]] می‌پردازد. «[[اسلام]]» به طور عام و «[[انتظار فرج]]» به طور خاص، ارزش‌های خود را به [[مردم]] عرضه میکند تا به صورت هنجار درآید و از طریق تقویت آنها، نقش خود را در کنترل [[رفتار]] افراد به شکل مؤثری ایفا کند. [[انتظار فرج]]، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل [[اجتماعی]] غیررسمی است؛ چون [[مؤمنان]] بر اساس آن، همواره خود را در محضر [[حضرت ولی‌عصر]]{{ع}} می‌‌بینند و تردید ندارند که [[امام]]، [[شاهد]] و ناظر ایشان است. [[حضرت مهدی]]{{ع}} میفرماید: «بر [[اخبار]] و احوالتان آگاهیم و هیچ چیزی از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست»<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص 175.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[خودمهارگری]] و [[خودکنترلی]] ([[مدیریت عواطف]] و [[دوری از افراط و تفریط]])''': در مباحث [[دینی]]، آن‌چه به طور مستقیم نیروی خودمهارگری را تقویت کرده، و توسعه میدهد، [[آموزه‌های اخلاقی]] است و آموزه‌های اعتقتدی به طور غیرمستقیم، به مبحث [[خودمهارگری]] می‌پردازد. «[[اسلام]]» به طور عام و «[[انتظار فرج]]» به طور خاص، ارزش‌های خود را به [[مردم]] عرضه میکند تا به صورت هنجار درآید و از طریق تقویت آنها، نقش خود را در کنترل [[رفتار]] افراد به شکل مؤثری ایفا کند. [[انتظار فرج]]، یکی از مهم‌ترین ابزارهای کنترل [[اجتماعی]] غیررسمی است؛ چون [[مؤمنان]] بر اساس آن، همواره خود را در محضر [[حضرت ولی‌عصر]]{{ع}} می‌‌بینند و تردید ندارند که [[امام]]، [[شاهد]] و ناظر ایشان است. [[حضرت مهدی]]{{ع}} میفرماید: «بر [[اخبار]] و احوالتان آگاهیم و هیچ چیزی از اوضاع شما بر ما پوشیده نیست»<ref>بحارالانوار، ج ۵۳، ص 175.</ref><ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[صبر]] و [[استقامت]]''': یکی از مسئولیت‌های [[منتظران]] در [[عصر غیبت]]، [[آراستگی]] به [[بردباری]] و [[پایداری]] است؛ زیرا بر پایه [[روایت]] مفصلی که در آن شرایط عصرغیبت و اوضاع [[پیش از ظهور]] بیان شده، می‌‌توان این نکته را دریافت که در [[دوران غیبت]]، فشار زیادی بر [[منتظران]] [[مخلص]] وصدیق [[حضرت مهدی موعود]]{{ع}} وارد میشود. [[مقاومت]] و [[پایداری]] در چنین شرایطی، به [[توان]] بالای روحی نیاز دارد<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[صبر]] و [[استقامت]]''': یکی از مسئولیت‌های [[منتظران]] در [[عصر غیبت]]، [[آراستگی]] به [[بردباری]] و [[پایداری]] است؛ زیرا بر پایه [[روایت]] مفصلی که در آن شرایط عصرغیبت و اوضاع [[پیش از ظهور]] بیان شده، می‌‌توان این نکته را دریافت که در [[دوران غیبت]]، فشار زیادی بر [[منتظران]] [[مخلص]] وصدیق [[حضرت مهدی موعود]]{{ع}} وارد میشود. [[مقاومت]] و [[پایداری]] در چنین شرایطی، به [[توان]] بالای روحی نیاز دارد<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
#'''[[اصلاح سبک زندگی]]''': [[مکتب]] [[انتظار]] به عنوان یک [[فرهنگ]] اصلاح‌گر در عصری که [[جهان]] پر از [[ظلم]]، [[فساد]] و [[ناهنجاری]] است، میتواند از راه تأکید بر [[ارزش‌ها]] و [[ترویج]] آن، به [[اصلاح]] سبْک [[زندگی]] [[انسان]] بپردازد و از این راه به بهداشت و [[سلامت]] [[جامعه انسانی]] [[کمک]] کند؛ زیرا [[سبک زندگی]] یک عامل اساسی در [[بهداشت روانی]] است، به گونه‌ای که امروز [[سلامت]] و [[بیماری]] افراد، برآیند [[سبک زندگی]] آنان قلمداد میشود. امروزه یکی از موضوعات محوری در [[روان‌شناسی]] [[سلامت]]، نقش رفتارهای بهداشتی یا (عوامل مربوط به [[سبک زندگی]]) در رشد [[بیماری]] و [[مرگ]] و [[میر]] زودهنگام و همچنین کارآیی مداخلات پیش‌گیرانه کاهش خطر است<ref>تیموتی دابلیو، اسمیت، دین و معنویت در علم و کاربرد روان‌شناسی سلامت، مترجم: مبین صالحی، نقد و نظر، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پائیز و زمستان ۱۳۸۳، شماره ۳۵ - ۳۶، ص۱۴۱.</ref>. روشن است که موضوعات مربوط به [[ایمان]] و [[سلامت]] با مسئله [[رفتار]] بهداشتی مرتبط‌اند»<ref>[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۲۷.</ref>. | #'''[[اصلاح سبک زندگی]]''': [[مکتب]] [[انتظار]] به عنوان یک [[فرهنگ]] اصلاح‌گر در عصری که [[جهان]] پر از [[ظلم]]، [[فساد]] و [[ناهنجاری]] است، میتواند از راه تأکید بر [[ارزش‌ها]] و [[ترویج]] آن، به [[اصلاح]] سبْک [[زندگی]] [[انسان]] بپردازد و از این راه به بهداشت و [[سلامت]] [[جامعه انسانی]] [[کمک]] کند؛ زیرا [[سبک زندگی]] یک عامل اساسی در [[بهداشت روانی]] است، به گونه‌ای که امروز [[سلامت]] و [[بیماری]] افراد، برآیند [[سبک زندگی]] آنان قلمداد میشود. امروزه یکی از موضوعات محوری در [[روان‌شناسی]] [[سلامت]]، نقش رفتارهای بهداشتی یا (عوامل مربوط به [[سبک زندگی]]) در رشد [[بیماری]] و [[مرگ]] و [[میر]] زودهنگام و همچنین کارآیی مداخلات پیش‌گیرانه کاهش خطر است<ref>تیموتی دابلیو، اسمیت، دین و معنویت در علم و کاربرد روان‌شناسی سلامت، مترجم: مبین صالحی، نقد و نظر، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، پائیز و زمستان ۱۳۸۳، شماره ۳۵ - ۳۶، ص۱۴۱.</ref>. روشن است که موضوعات مربوط به [[ایمان]] و [[سلامت]] با مسئله [[رفتار]] بهداشتی مرتبط‌اند»<ref>[[نقش انتظار در بهداشت روانی (مقاله)|نقش انتظار در بهداشت روانی]] ص ۱۲۷.</ref>. | ||
===در زمینه ارتباط [[انسان]] با دیگران=== | === در زمینه ارتباط [[انسان]] با دیگران === | ||
====در بعد شناختی==== | ==== در بعد شناختی ==== | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[مسئولیت‌پذیری]] [[اجتماعی]] ([[احساس مسئولیت]] [[اجتماعی]] و از بین رفتن بی‌مسئولیتی و ترک [[وظایف]] [[اجتماعی]])''': [[مهدویت]]، یعنی داشتن [[احساس مسئولیت]] بین‌المللی و جهانی برای [[انسان]] امروز و فردا و دغدغه [[اصلاح]] [[بشریت]]، [[رنج]] [[بشریت]] را احساس کردن و از قالب «من» درآمدن و به «ما» اندیشیدن. [[انتظار]]، باوری نیست که با آن [[تعهد]] [[انسان]] [[منتظر]]، نفی شود. [[تکلیف]] و [[تعهد]] [[دینی]]، در هر زمانی باقی و جاوید است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[مسئولیت‌پذیری]] [[اجتماعی]] ([[احساس مسئولیت]] [[اجتماعی]] و از بین رفتن بی‌مسئولیتی و ترک [[وظایف]] [[اجتماعی]])''': [[مهدویت]]، یعنی داشتن [[احساس مسئولیت]] بین‌المللی و جهانی برای [[انسان]] امروز و فردا و دغدغه [[اصلاح]] [[بشریت]]، [[رنج]] [[بشریت]] را احساس کردن و از قالب «من» درآمدن و به «ما» اندیشیدن. [[انتظار]]، باوری نیست که با آن [[تعهد]] [[انسان]] [[منتظر]]، نفی شود. [[تکلیف]] و [[تعهد]] [[دینی]]، در هر زمانی باقی و جاوید است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
====در بعد گرایشی==== | ==== در بعد گرایشی ==== | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[محبت]] و [[عشق‌ورزی]] ([[قدرت]] [[دوست داشتن]])''': [[باورهای دینی]] از جمله [[مهدویت]]، در تحقق این مؤلفه، مددکاری نیکوست؛ زیرا از یک‌سو [[آتش]] [[عشق]] و عواطف درونی را شعله‌ور میسازد و از سوی دیگر، بخشی از آن را به سمت [[عشق]] به دیگران، به ویژه [[مؤمنان]]، [[هدایت]] میکند...[[حضرت مهدی]]{{ع}} پیام‌آور [[مهرورزی]] و [[دوستی]] است. [[امیرمؤمنان]]{{ع}} از [[رسول اکرم]]{{صل}} پرسیدند: «آیا [[مهدی]]{{ع}}) از ما [[اهل‌بیت]] است؟» [[حضرت رسول]]{{صل}} پاسخ دادند: «آری؛ [[مهدی]]{{ع}} از ماست. [[خداوند]] همان‌گونه که [[دین]] را با ما آغاز کرد، با او به پایان می‌‌رساند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[محبت]] و [[عشق‌ورزی]] ([[قدرت]] [[دوست داشتن]])''': [[باورهای دینی]] از جمله [[مهدویت]]، در تحقق این مؤلفه، مددکاری نیکوست؛ زیرا از یک‌سو [[آتش]] [[عشق]] و عواطف درونی را شعله‌ور میسازد و از سوی دیگر، بخشی از آن را به سمت [[عشق]] به دیگران، به ویژه [[مؤمنان]]، [[هدایت]] میکند...[[حضرت مهدی]]{{ع}} پیام‌آور [[مهرورزی]] و [[دوستی]] است. [[امیرمؤمنان]]{{ع}} از [[رسول اکرم]]{{صل}} پرسیدند: «آیا [[مهدی]]{{ع}}) از ما [[اهل‌بیت]] است؟» [[حضرت رسول]]{{صل}} پاسخ دادند: «آری؛ [[مهدی]]{{ع}} از ماست. [[خداوند]] همان‌گونه که [[دین]] را با ما آغاز کرد، با او به پایان می‌‌رساند<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
====در بعد کنشی ([[رفتاری]])==== | ==== در بعد کنشی ([[رفتاری]])==== | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[ظلم‌ستیزی]]''': | #'''رشد [[روحیه]] [[ظلم‌ستیزی]]''': | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[اصلاح اجتماعی]] ([[امربه‌معروف]] و [[نهی از منکر]])''': یکی از مسئولیت‌های مهم در [[عصر غیبت]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] است. [[منتظر واقعی]] [[امام زمان]]{{ع}}، همواره به این فریضه مهم اهمیت میدهد و سبب احیای [[ارزش‌ها]] و هنجارهای [[دینی]] در [[جامعه]] میشود. <ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[اصلاح اجتماعی]] ([[امربه‌معروف]] و [[نهی از منکر]])''': یکی از مسئولیت‌های مهم در [[عصر غیبت]]، [[امر به معروف و نهی از منکر]] است. [[منتظر واقعی]] [[امام زمان]]{{ع}}، همواره به این فریضه مهم اهمیت میدهد و سبب احیای [[ارزش‌ها]] و هنجارهای [[دینی]] در [[جامعه]] میشود. <ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
##در [[سیاست]]: [[نظام سیاسی]] عدالت‌محور) | ## در [[سیاست]]: [[نظام سیاسی]] عدالت‌محور) | ||
##در [[اقتصاد]]: [[بهبود وضع معیشتی]] | ## در [[اقتصاد]]: [[بهبود وضع معیشتی]] | ||
##در [[اخلاق]] و [[تربیت]]: [[نظام]] و [[اخلاقی]] و [[تربیتی]] | ## در [[اخلاق]] و [[تربیت]]: [[نظام]] و [[اخلاقی]] و [[تربیتی]] | ||
#'''رشد [[روحیه]] [[انسجام]] و [[همگرایی]] با [[جامعه]] ([[یکدلی]] و [[یکپارچگی]])''': یکی از آرزوهای [[بشر]]، یکدلی و [[یکپارچگی]] است که به معنای واقعی در [[عصر ظهور]] محقق خواهد شد. در [[روایات]] درباره [[ویژگی یاران حضرت مهدی]]{{ع}} آمده است: {{متن حدیث|قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةٌ }}<ref>الزام الناصب، ج ۲، ص 20.</ref>؛ «قلب‌هایشان یکپارچه است». و این نیست، مگر به این سبب که هواها و خودخواهی‌ها از جانشان رخت بربسته و به جای آن، خداخواهی و [[خداپرستی]] نشسته است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | #'''رشد [[روحیه]] [[انسجام]] و [[همگرایی]] با [[جامعه]] ([[یکدلی]] و [[یکپارچگی]])''': یکی از آرزوهای [[بشر]]، یکدلی و [[یکپارچگی]] است که به معنای واقعی در [[عصر ظهور]] محقق خواهد شد. در [[روایات]] درباره [[ویژگی یاران حضرت مهدی]]{{ع}} آمده است: {{متن حدیث|قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةٌ }}<ref>الزام الناصب، ج ۲، ص 20.</ref>؛ «قلب‌هایشان یکپارچه است». و این نیست، مگر به این سبب که هواها و خودخواهی‌ها از جانشان رخت بربسته و به جای آن، خداخواهی و [[خداپرستی]] نشسته است<ref>[[محمد سبحانی‌نیا|سبحانی‌نیا، محمد]]، [[مهدویت و آرامش روان (کتاب)|مهدویت و آرامش روان]]، ص۱۱۳.</ref>. | ||
#'''[[انطابق سازنده با محیط]]''': | #'''[[انطابق سازنده با محیط]]''': | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] | * [[آثار روان‌شناختی انتظار امام مهدی چیست؟ (پرسش)]] | ||