آزادی تکوینی: تفاوت میان نسخه‌ها

==مقدمه==

[[آزادی]] گاهی مقابل [[جبر]] است و مقصود از آن اینکه [[انسان]] فاعلی [[آزاد]] و مختار است و کس یا شیئی او را مجبور به اعمالش نمی‌کند؛ به عبارت دیگر، انسان از جهت [[خلقت]] و [[تکوین]]، موجودی آزاد است<ref>در فلسفه و کلام برای آزادی فلسفی تعاریف مختلفی ارائه شده است که این جا تنها به عناوین آن بسنده می‌کنیم: استقلال و عدم اجبار خارجی؛ خودانگیختگی؛ خود مجبورسازی؛ ضرورت دینی؛ ارادی بودن؛ فقدان مانع؛ قوه و قدرت؛ صدفه و علت‌ناگرایی؛ پیش‌ناپذیر؛ علم و رضایت کامل؛ حکم عقل و روح؛ اتحاد مجبر و مجبور. (برای توضیح بیشتر، ر.ک: محمد حسن قدردان قراملکی، انسان و اختیار).</ref>.

==آزادی تکوینی==

==آزادی فلسفی==

در زبان [[معارف اسلامی]] از این [[آزادی]] به '''آزادی تکوینی''' تعبیر می‌شود، این نوع آزادی از نظر [[معرفت شناختی]] در حوزه مدرکات [[عقل نظری]] یعنی [[عقل]] [[مدرک]] «هست»‌ها جای می‌گیرد. این نوع آزادی به معنای [[اختیار]] و نقطه مقابل [[جبر]] است. جبر به معنای آن است که [[انسان]] در [[رفتار]] خویش محکوم عامل یا عوامل فوقانی [[برتری]] است که طبق [[قانون]] تخلف‌ناپذیر جبری رفتار [[آدمی]] را بر او [[تحمیل]] می‌کنند، بنابر جبری بودن، [[رفتار انسان]] تنها ابزاری است که به وسیله عوامل جبری بالاتر به [[جنبش]] و حرکت درآمده و رفتار معیّنی از او سر می‌زند. نظریاتی که [[معتقد]] به جبر [[اقتصادی]] یا جبر [[اجتماعی]] هستند یا عواملی همچون عقده‌های [[روانی]] شکل‌گرفته در [[دوران کودکی]] و امثال آن را عامل جبری تعیین کننده خواسته‌های انسان می‌دانند و نفس آدمی را در برابر آن عواملِ جبری تنها به‌عنوان پذیرنده منفعلی قلمداد می‌کنند که نقشی در تعیین رفتار خود به جز پذیرش آنچه از سوی آن عوامل جبری دیکته می‌شود ندارد. این‌ گونه نظریات اجتماعی یا [[فلسفی]] بر جبر فلسفی و [[نفی]] مطلق آزادی تکوینی انسان استوارند و نقشی برای آزادی آدمی در تعیین [[شخصیت]] و [[هویت فردی]] و اجتماعی و سرانجام [[سرنوشت]] خویش قائل نیستند.