آیه امر به معروف در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

| مداخل مرتبط = [[آیه امر به معروف در قرآن]] - [[آیه امر به معروف در حدیث]] - [[آیه امر به معروف در کلام اسلامی]] - [[آیه امر به معروف در گفتگوهای بین‌المذاهب]]

== مقدمه ==

* بیان اول: [[خداوند]] در این آیه همه [[امت اسلام]] را به خیر [[دعوت]] نموده و در [[آیات]] دیگری نیز امر به [[سبقت]] گرفتن از یکدیگر در انجام [[خیرات]] نموده است. [[امر الهی]] به [[امتثال]] هر موضوعی، خواه اعتباری یا خارجی، [[کشف]] از وجود آن در ظرف خود می‌نماید؛ و الّا امر [[حکیم]] به امر معدوم، [[لغو]] خواهد بود. [[امر خداوند]] به اتیان خیرات، کشف از وجود محور خیرات در میان [[امت]] می‌کند، تا راهنمای امت در [[شناخت]] خیرات علماً و عملاً باشد. از آنجا که بالاترین خیر، کلمه [[توحید]] و [[ولایت]] در عمل و نظر است، بنابراین، امر الهی به خیر، اولاً، کشف از وجود دائمی صاحبان ولایت ([[مرجع]] و مرکز خیرات) در [[جامعه]] می‌نماید؛ ثانیاً، [[امّت]] برای [[امتثال امر الهی]] در انجام خیرات باید نزد کسی برود که خیر را بشناسد و در [[معرفت]] او کمترین خدشه‌ای از طرف [[پروردگار]] نباشد؛ چنین فردی فقط با [[مقام عصمت]] شناخته می‌شود. نتیجه آنکه: منبع و معیار خیر که همان [[امام]] [[معصوم]] است، باید همیشه در میان امت وجود داشته باشد، تا امت بتواند امتثال امر الهی در انجام خیرات را بنماید.

== شکل منطقی [[برهان]] ==

=== ضرورت وجود [[عباد]] [[مخلَص]] برای دلالت به [[خیرات]] [[دینی]] ===

=== صورت دیگر استدلال در قالب قیاس استثنایی ===

== [[ضرورت]] [[تکوینی]] وجود خیرشناس در [[جامعه]] ==

=== بررسی معنای امر در {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ}}===

==== احتمال اول در فعل امر {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ}}====

==== احتمال دوم در فعل امر {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ}}====

=== بیان [[برهان]] (بنا بر احتمال دوم)===

# خداوند خطاب به [[مؤمنین]] ساده‌دل که با [[کفار]] و [[اهل کتاب]] طرح [[دوستی]] و [[صمیمیت]] می‌ریزند و آنان را [[محرم اسرار]] خود می‌گیرند، می‌فرماید:‌ {{متن قرآن|هَا أَنْتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ}}<ref>«هان! این شمایید که آنان را دوست می‌دارید و (آنان) شما را دوست نمی‌دارند و شما به تمام کتاب ایمان دارید (و آنان ندارند) و چون با شما روبه‌رو شوند می‌گویند: ما ایمان آورده‌ایم و چون به خلوت روند سرانگشتان را از خشم بر شما (به دندان) می‌گزند؛ بگو به خشم خود بمیرید؛ خداوند به اندیشه‌ها داناست» سوره آل عمران، آیه ۱۱۹.</ref>. خطاب {{متن قرآن|مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ}} اِخبار از شدت [[دشمنی]] آنان می‌دهد که تا پایان [[عمر]] دست از دشمنی بر نمی‌دارند و [[خداوند]] نیز [[توفیق]] [[توبه]] به آنان نمی‌دهد.

# خداوند به [[مؤمنین]] در برابر [[کفار]]، امر به [[شدت عمل]] و [[خشونت]] می‌نماید و می‌فرماید: «برخورد شما در [[جنگ]] باید به گونه‌ای باشد که [[غلظت]] و شدت را [[احساس]] کنند و [[طمع]] در شما نبندند»: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قَاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَلْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! با کافرانی که نزدیک شمایند جنگ کنید و باید در شما صلابت بیابند و بدانید که خداوند با پرهیزگاران است» سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref>. امرالهی در {{متن قرآن|وَلْيَجِدُوا}} خطاب به کفار است. با توجه به آنکه اولاً، «[[وجدان]]» از [[افعال]] [[قلوب]] است و قابل [[امر و نهی]] نیست و ثانیاً، [[أمر]] [[مولوی]] خداوند به کفاری که اصل [[توحید]] را نپذیرفته‌اند [[لغو]] است، روشن می‌شود که [[امر الهی]] به وجدان شدت در قلوب کفار از سوی مؤمنین، خبر از واقع می‌دهد که [[رفتار]] [[اهل]] [[ایمان]] باید به گونه‌ای باشد که چنین احساسی را در قلوب [[دشمن]] به وجود آورد. نتیجه آنکه: در [[آیه]] مورد [[استدلال]]، خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ}}

در صورتی که امر الهی در {{متن قرآن|وَلْتَكُنْ}} خبر از واقع بدهد و حرف عطف «واو» در ابتدای آن استیناف باشد، معنای آیه چنین می‌شود: «ای [[امّت اسلام]]، بدانید که [[قاعده لطف]] [[الهی]] ایجاب می‌کند که اگر شما [[مأمور]] به انجام [[خیرات]] هستید، همواره در میان شما باید گروهی باشند که خود [[اسوه]] خیر بوده و [[امر به معروف و نهی از منکر]] کنند؛ آنها [[حافظ]] دیگران از [[خطا]] و [[اشتباه]] در دین‌اند و [[امّت]] را از فرو افتادن در ورطه [[شرک]] و [[گناه]] و در نتیجه، [[تفرقه]] و فتنه‌گری فتنه‎جویان [[حفظ]] می‌کنند. پس باید آنان را بیابید، تا در انجام [[خیرات]]، [[اسوه]] خود در [[امتثال امر الهی]] قرار دهید و [[رستگاران]] [[حقیقی]]، آنان و پیروانشان می‌باشند»<ref>التحریر و التنویر (ط. مؤسسة التاریخ العربی، ۱۴۲۰ ه. ق.)، ج۳، ص۱۷.</ref><ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۶ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۶ ص ۳۱۶.</ref>

=== شکل منطقی [[برهان]] دوم ===

== پرسش مستقیم ==