ابراهیم جعفری: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

ابراهیم جعفری<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۵۶ (ش ۱۷۲۶) و ۳۵۲ (ش۵۲۱۷)؛ رجال النجاشی، ص۲۱، ش۲۹؛ خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶، ش۱۸؛ الرجال (ابن داود)، ص۱۳، ش۱۱؛ نقد الرجال، ج۱، ص۵۲، ش۳۹؛ جامع الرواة، ج۱، ص۱۷؛ إکلیل المنهج، ص۷۳، ش۲۴؛ منتهی المقال، ج۱، ص۱۵۱، ش۲۶؛ طرائف المقال، ج۱، ص۲۷۲، ش۱۸۰۹؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۲۴۱ (ش۹۴) و ۳۳۷ (۱۸۲)؛ أعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۹، ۲۰۶ (ش ۳۵۶)، ۲۱۶ (ش ۳۸۴) و ۲۳۰ (ش ۹)؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۰۸، ش۶۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۱۷۹، ش۸۸؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۱۴۵ (ش۴۷) و۲۸۲ (ش۱۹۰). </ref> در سند ۱ [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] دیده می‌شود: {{متن حدیث|و فی شرح الآیات الباهرة: عَلِيُّ بْنُ أَسْبَاطٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} فِي قَوْلِهِ تَعَالَى {{متن قرآن|أَإِلَهٌ مَعَ اللَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ}}<ref>یا آن کسی که زمین را آسایشگاهی کرد و در میان آن رودهایی پدید آورد و برای آن کوهپایه‌هایی آفرید و میان دو دریا پرده‌واره‌ای پدیدار ساخت؛ آیا با خداوند، خدایی (دیگر) هست؟ (نه) بلکه بیشتر اینان نادانند سوره نمل، آیه ۶۱.</ref> قَالَ أَيْ إِمَامُ هُدًى مَعَ إِمَامِ ضَلَالٍ فِي قَرْنٍ وَاحِدٍ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۹، ص۵۸۰ به گزارش از تأویل الآیات الظاهره، ص۴۰۱، ح۲.</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۲۵۰.</ref>

== شرح حال [[راوی]] ==

عنوان ابراهیم جعفری، نه در کتب رجالی ذکر شده؛ نه در [[اسناد روایات]]، مگر در همین یک مورد<ref>روایتی در وسائل الشیعه (ج ۱۱، ص۴۷۱، ح۱۵۲۸۸) از کتاب کافی از ابراهیم الجعفری نقل شده است: {{متن حدیث|... عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ{{ع}} يَقُولُ مَنْ رَبَطَ فَرَساً عَتِيقاً مُحِيَتْ عَنْهُ ثَلَاثُ سَيِّئَاتٍ...}}؛ که در منبع اصلی عن یعقوب بن جعفر بن ابراهیم الجعفری ثبت شده و همین ضبط صحیح است: {{متن حدیث|... عن جده الحسن بن راشد عن یعقوب بن جعفر بن ابراهیم الجعفری قال: سمعت أبا الحسن{{ع}} یقول:...}}؛ (الکافی، ج۵، ص۴۸، ح۴).</ref>، از این رو قرینه و شاهدی بر تعیین آن پیدا نشد؛ ولی نام‌های «عبدالله بن ابراهیم جعفری»<ref>ر. ک: الکافی، ج۱، ص۳۱۶ (ح۱۵)، ۳۶۶ (ح۱۹) و ۳۸۷ (ح۵).</ref>، «محمد بن ابراهیم جعفری»<ref>ر. ک: الکافی، ج۱، ص۴۴۱ - ۴۴۲، (ح) و ۴۴۶ (ح۲۱).</ref>، «جعفر بن ابراهیم جعفری»<ref>ر. ک: الکافی، ج۲، ص۱۴۷، ح۱۷.</ref> و «علی بن ابراهیم جعفری»<ref>ر. ک: الکافی، ج۴، ص۱۸۱ (ح۴) و۵۸۵ (ح۳)؛ ج۶، ص۵۳، ح۶.</ref> در [[اسناد روایات]] دیده می‌شوند که همه آنها از [[فرزندان]] [[ابراهیم بن محمد بن علی بن عبدالله بن جعفر الطیار]] هستند.

== طبقه [[راوی]] ==

[[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] ابراهیم جعفری مشخص نیست؛ لکن - چنان که گذشت - نجاشی وی را از [[راویان امامان]] [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} شمرده<ref>{{عربی|عبدالله بن ابراهیم... ، روی أبوه عن أبی جعفر و أبی عبدالله{{ع}}}}؛ (رجال النجاشی، ص۲۱۶، ش۵۶۲).</ref> و از [[شاهدان]] [[وصیت]] [[امام موسی کاظم]]{{ع}} نیز بوده<ref>{{متن حدیث|أَحْمَدُ بْنُ مِهْرَانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِي الْحَكَمِ قَالَ حَدَّثَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيُّ وَ... قَالَ: لَمَّا أَوْصَى أَبُو إِبْرَاهِيمَ{{ع}} أَشْهَدَ إِبْرَاهِيمَ بْنَ مُحَمَّدٍ الْجَعْفَرِيَّ وَ إِسْحَاقَ بْنَ مُحَمَّدٍ الْجَعْفَرِيَّ...}}؛ (الکافی، ج۱، ص۳۱۶، ح۱۵).</ref> و بعضی از [[رجالیان]] او را با [[ابراهیم بن ابی کرام جعفری]]<ref>در میان رجالیان اختلاف است که مراد از أبوالکرام کیست: بعضی معتقدند که أبوالکرام کنیه عبدالله بن جعفر، همسر حضرت زینب{{س}} است و عناوین ابراهیم بن أبی الکرام، عبدالله بن أبی الکرام و محمد بن أبی الکرام از باب نسبت به جد هستند. (ر. ک: پانوشت تنقیح المقال، ج۳، ص۲۴۲ - ۲۴۳؛ اما محقق اردبیلی، علامه مامقانی و محدث قمی عقیده دارند که أبوالکرام، کنیه محمد بن علی الجعفری است. (ر. ک: جامع الرواة، ج۱، ص۱۷؛ تنقیح المقال، ج۳، ص۲۴۱، ش۹۴؛ سفینة البحار، ج۱، ص۲۸۹)؛ همچنین صاحب عمدة الطالب و صاحب قاموس الرجال، أبوالکرام را کنیة عبدالله بن محمد بن علی الجعفری دانسته‌اند. (ر. ک: عمدة الطالب، ص۵۱ - ۵۲؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۱۴۵، ش۴۷).</ref> که [[نجاشی]] وی را از [[اصحاب امام رضا]]{{ع}} خوانده<ref>{{متن حدیث|كَانَ خَيْراً رُوِيَ عَنِ الرِّضَا{{ع}}}}؛ (رجال النجاشی، ص۲۱، ش۲۹).</ref>، یکی دانسته‌اند.

از روایت دوم که مورد استناد بعضی [[فقهاء]] هم قرار گرفته و به [[کراهت]] {{عربی|"تطییب الکفن بکل طیب مسحوق إلا الکافور"}} [[فتوا]] داده‌اند<ref>ر. ک: مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، ج۶، ص۲۰۶.</ref>، فهمیده می‌شود که وی این روایت را در اواخر امامت امام صادق{{ع}} شنیده و نقل کرده است.

== استادان و [[شاگردان]] [[راوی]] ==

== جایگاه حدیثی راوی ==

[[شیخ طوسی]] راوی را در [[اصحاب امامان]] امام صادق و امام رضا{{عم}} نام برده<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۱۵۶ (ش ۱۷۲۶) و۳۵۲ (۵۲۱۷).</ref>، بی‌آنکه [[جرح و تعدیل]] کند و [[نجاشی]] نیز با تعبیر {{عربی|"روی أبوه عن أبی‌جعفر و أبی عبدالله{{عم}}"}}<ref>رجال النجاشی، ص۲۱۶، ش۵۶۲.</ref> بسنده کرده و مطلب دیگری درباره‌اش ندارد؛ ولی با توجه به استظهار [[اتحاد]] «ابراهیم جعفری» با «ابراهیم بن ابی‌کرام»، که نجاشی درباره‌اش می‌نویسد: {{عربی|"كَانَ خَيْراً"}}<ref>رجال النجاشی، ص۲۱، ش۲۹.</ref> و اینکه [[امام هفتم]]{{ع}} وی را از [[شاهدان]] بر [[وصیت]] خویش نهاده، بزرگانی مانند [[ابن داود]]<ref>الرجال (ابن داود)، ص۱۳، ش۱۱.</ref>، [[علامه حلی]]<ref>خلاصة الأقوال (رجال العلامة الحلی)، ص۶، ش۱۸.</ref> و [[علامه مامقانی]]<ref>{{عربی|یمکن استفاده وثاقته من کونه أحد الشهود المذکورین فی وصیة الکاظم{{ع}}... ؛ ضرورة بعد إشهاد الإمام{{ع}} علی وصیته غیر الثقة}}؛ (تنقیح المقال، ج۴، ص۳۲۳ - ۳۲۴، ش۵۱۸). </ref> به [[وثاقت]] یا حُسن حال وی تصریح کردند، گرچه بعضی از معاصران با نام [[راوی]] مُهمل از او یاد کردند<ref>{{عربی|المعنون مهمل و روایاته سدیدة}}؛ (تنقیح المقال، ج۳، ص۳۳۸، ش۱۸۲) </ref>.

# در [[اتحاد]] «ابراهیم بن محمد جعفری» که یکی از شاهدان وصیت بوده، با مترجم له {{عربی|ابراهیم بن محمد بن علی بن عبدالله بن جعفر بن أبی طالب{{عم}}}} [[تردید]] دارد.

# [[شهود]] در وصیت را برای [[اثبات]] وثاقت کافی نمی‌داند، چون [[یحیی بن حسین بن زید واقفی هم از شاهدان وصیت [[امام کاظم]]{{ع}} بوده است<ref>{{عربی|أقول: فیه أولا أنه‌ای استبعاد فی استشهاد غیر الثقة لخصوصیة فیه؟ فأحد شهود تلک الوصیة یحیی بن الحسین بن زید الواقفی... ؛ و ثانیاً من أین أن المذکور فی الوصیة بلفظ ابراهیم بن محمد الجعفری هذا؟}}. (قاموس الرجال، ج۱، ص۲۸۲، ش۱۹۰).</ref><ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۱ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۱ ص ۲۵۵-۲۵۶.</ref>

== تحقیق ==

# تردیدی در اتحاد این دو نیست؛ گواهش این است که یکی از [[راویان]] حدیث وصیت، «عبدالله بن ابراهیم جعفری» است که از [[فرزندان]] «ابراهیم بن محمد بن علی بن عبدالله جعفری» است.

# اگرچه «یحیی بن حسین»، [[واقعی]] است، یقیناً در [[زمان]] وصیت واقفی نبوده؛ زیرا در آن زمان، فرقه‌ای به نام [[واقفیه]] وجود نداشته، بلکه زمان پیدایی این [[فرقه]] به سال‌های پایانی [[عمر]] امام کاظم{{ع}} و بعد از [[شهادت]] آن [[حضرت]] برمی‌گردد، بنابراین در زمان وصیت، یحیی بن حسین واقفی نبوده و وصیت امام کاظم{{ع}} در زمان [[استقامت]] وی انجام گرفته است.

# بسیار روشن است که [[انسان]] معمولی می‌کوشد برای وصیت خود، فرد مطمئن و صادقی را پیدا کند؛ چه برسد به [[امام]] [[معصوم]]{{عم}} که وصیت کردن در موضوع مهمی را قصد دارد؛ یعنی وصیت به [[جانشینی]] و [[امامت امام رضا]]{{ع}} که از مهم‌ترین موضوعات [[الهی]] و [[انسانی]] است؛ پیداست که [[شاهد]] گرفتن شخص غیر [[ثقه]]، در این امر مهم، با [[مقام عصمت]] سازگاری ندارد و خلاف [[حکمت]] است.