ابوزید اوسی: تفاوت میان نسخه‌ها

ابوزید اوسی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۳

۵ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[ابوزید اوسی در تراجم و رجال]] - [[ابوزید اوسی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 نامش [[سعد بن عبید بن عمان]] از [[بنی عمرو بن عوف]] از تیره [[اوس]] و مشهور به [[سعد القاریء]]<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹ و ج۴، ص۲۷۵؛ عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵۴۳؛ طبرانی، ج۶، ص۵۴.</ref> از [[صحابه]] [[رسول]] خداست <ref>بخاری، ج۴، ص۴۷؛ عجلی، ج۱، ص۳۹۱.</ref>. برخی نام او را [[سعید]] گفته‌اند<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۴۸۳.</ref> که تصحیف است. [[عروة بن زبیر]] برخلاف [[موسی بن عقبه]] و واقدی<ref>واقدی، ج۱، ص۱۵۹.</ref> که او را از [[بنو عمرو بن عوف]] دانسته‌اند، وی را از [[بنو سواد بن کعب]] از تیره‌های اوس دانسته<ref>طبرانی، ج۶، ص۵۳.</ref> که مورد توجه منابع بعدی قرار نگرفته است. او حلیف بنی [[فزاره]] بود<ref>طبری، ج۳، ص۴۴۴.</ref>.
-ادعا شده [[لقب]] قاریء که از [[قرائت قرآن]] وی خبر می‌دهد، در میان صحابه تنها بدو اختصاص داشته است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ ر.ک: طبرانی، ج۶، ص۵۳.</ref> اما [[ابن منده]] این لقب را بدون همزه، به صورت [[قاری]] قرائت کرده و گفته وی از بنوقاره است. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۴۴۵.</ref> این سخن را نپذیرفته و تیره‌ای با عنوان بنوقاره را از [[انصار]] ندانسته است.
+ادعا شده [[لقب]] قاریء که از [[قرائت قرآن]] وی خبر می‌دهد، در میان صحابه تنها بدو اختصاص داشته است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ ر. ک: طبرانی، ج۶، ص۵۳.</ref> اما [[ابن منده]] این لقب را بدون همزه، به صورت [[قاری]] قرائت کرده و گفته وی از بنوقاره است. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۴۴۵.</ref> این سخن را نپذیرفته و تیره‌ای با عنوان بنوقاره را از [[انصار]] ندانسته است.
-[[کنیه]] وی افزون بر [[ابوزید]]، ابوعمیر گفته شده که به تناسب نام فرزندش شمیر ([[کارگزار]] [[عمر]] بر قسمتی از [[شام]]) بدو داده شده است<ref>ابن عبدالبر، ج۲، ص۱۶۵؛ ر.ک: ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۰.</ref>.
+[[کنیه]] وی افزون بر [[ابوزید]]، ابوعمیر گفته شده که به تناسب نام فرزندش شمیر ([[کارگزار]] [[عمر]] بر قسمتی از [[شام]]) بدو داده شده است<ref>ابن عبدالبر، ج۲، ص۱۶۵؛ ر. ک: ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۰.</ref>.
 او در [[بدر]]<ref>ابن هشام، ج۲، ص۳۴۵؛ واقدی، ج۱، ص۱۵۹.</ref>، [[أحد]]، [[خندق]] و [[غزوات]] عصر [[رسول خدا]]{{صل}} شرکت کرده<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ طبری، ج۱۱، ص۵۰۴.</ref> و یکی از گردآورندگان [[قرآن]] شناخته شده است<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ حاکم نیشابوری، ج۳، ص۲۶۰.</ref>.
-ابوزید مورد بحث در این عنوان که [[اوسی]] و مشهور به قاریء است، در [[نسب]] با ابوزید [[قیس بن سکن  خزرجی]] اشتراک نداردز اما اشتراک در کنیه، درگذشتشان در یک واقعه و اینکه هر دو در کار قرآن بوده‌اند، زمینه پدید آمدن اشتباهاتی را فراهم آورده است؛ چنان که [[اهل کوفه]] برخلاف دیگران، در تعیین مصداق "ابو [[زیدی]] که قرآن را در عصر رسول خدا{{صل}} جمع کرد" وی را معرفی می‌کنند<ref>ابن سعد، ج۲، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.</ref>. با این حال، او [[اوسی]] است و با سخن [[انس بن مالک]] [[خزرجی]] (تکیه گاه و مورد استناد بیشتر منابع) که می‌گفت یکی از عموهایش با [[کنیه]] [[ابوزید]] به جمع آوری [[قرآن]] [[همت]] گماشته، سازگار نیست<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۴۴۶.</ref>. اینکه [[سعد بن عبید]] در بیشتر موارد به نام شناخته شده نه کنیه ابوزید<ref>ر.ک: طبرانی، ج۶، ص۵۴.</ref> می‌تواند قرینه‌ای بر این باشد که وی مصداق سخن انس بن مالک نیست. افزون بر وجود زمینه‌های [[اشتباه]]، اختلاف‌های پدید آمده در زمینه [[جمع قرآن]]، می‌تواند برآمده از تفاخرات قبیله‌ای میان [[اوس و خزرج]] باشد <ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۴.</ref>. در هر حال هر چند سعد بن عبید نمی‌تواند مصداق سخن [[انس]] باشد، ولی از وی با عنوان یکی از کسانی که قرآن را جمع کرد یاد شده است<ref>ابن ندیم، ص۳۰؛ شامی، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref>.
+ابوزید مورد بحث در این عنوان که [[اوسی]] و مشهور به قاریء است، در [[نسب]] با ابوزید [[قیس بن سکن خزرجی]] اشتراک نداردز اما اشتراک در کنیه، درگذشتشان در یک واقعه و اینکه هر دو در کار قرآن بوده‌اند، زمینه پدید آمدن اشتباهاتی را فراهم آورده است؛ چنان که [[اهل کوفه]] برخلاف دیگران، در تعیین مصداق "ابو [[زیدی]] که قرآن را در عصر رسول خدا{{صل}} جمع کرد" وی را معرفی می‌کنند<ref>ابن سعد، ج۲، ص۲۷۷؛ ابن اثیر، ج۴، ص۲۸۱.</ref>. با این حال، او [[اوسی]] است و با سخن [[انس بن مالک]] [[خزرجی]] (تکیه گاه و مورد استناد بیشتر منابع) که می‌گفت یکی از عموهایش با [[کنیه]] [[ابوزید]] به جمع آوری [[قرآن]] [[همت]] گماشته، سازگار نیست<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۴۴۶.</ref>. اینکه [[سعد بن عبید]] در بیشتر موارد به نام شناخته شده نه کنیه ابوزید<ref>ر. ک: طبرانی، ج۶، ص۵۴.</ref> می‌تواند قرینه‌ای بر این باشد که وی مصداق سخن انس بن مالک نیست. افزون بر وجود زمینه‌های [[اشتباه]]، اختلاف‌های پدید آمده در زمینه [[جمع قرآن]]، می‌تواند برآمده از تفاخرات قبیله‌ای میان [[اوس و خزرج]] باشد <ref>ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۴.</ref>. در هر حال هر چند سعد بن عبید نمی‌تواند مصداق سخن [[انس]] باشد، ولی از وی با عنوان یکی از کسانی که قرآن را جمع کرد یاد شده است<ref>ابن ندیم، ص۳۰؛ شامی، ج۱۱، ص۳۳۳.</ref>.
-سعد قاریء، یکی از [[پیشگامان]] برای حضور در [[جنگ با ایرانیان]] بود. او پس از [[ابوعبید ثقفی]] برای [[جنگ]] اعلام [[آمادگی]] کرد. چون از [[عمر]] خواستند [[فرماندهی]] را تعیین کند، گفت: هر کس پیشی جوید، او [[فرمانده]] است و به [[سعد بن عبید]] و [[سلیط بن قیس]] گفت چنانچه بر ابوعبید پیشی گیرند، آنان را به فرماندهی بر می‌گزیند<ref>طبری، ج۳، ص۴۴۵.</ref>. اما وی در [[نبرد جسر]] ابو عبید (سال سیزده) از جنگ گریخت <ref>طبری، ج۳، ص۴۴۴.</ref>. عمر بدو پیشنهاد کرد برای [[پاک]] کردن [[خواری]] و [[زبونی]] از پرونده خود، در نبردهای [[شام]] شرکت کند، اما او نپذیرفت و گفت تنها به سرزمینی که از آن فرار کرده و به سوی [[دشمنی]] که بر آنان چنان زخمی وارد کرده، خواهد رفت. به همین منظور در [[نبرد قادسیه]] حضور یافت و همانجا در ۶۴ سالگی کشته شد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۴؛ ر.ک: ابن عبدالبر، ج۲، ص۱۶۵ و ج۱۱، ص۵۰۴.</ref>. او در شب [[نبرد]] برای [[یاران]] [[خطبه]] خواند و با ابراز [[تمایل]] به [[شهادت]]، از آنان خواست [[خون]] از تن [[شهدا]] نشویند و آنها را در [[لباس]] رزم [[کفن]] کنند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵۴۳ و ج۵، ص۲۷۴؛ ابن ابی شیبه، ج۷، ص۶۰۷.</ref>. وی [[امام جماعت]] [[مسجد]] [[بنی عمرو بن عوف]] بود که برای [[تصدی]] [[امامت جماعت]] آن مسجد، [[رقابت]] وجود داشت. چون در [[قادسیه]] کشته شد، بر سر [[جانشینی]] وی [[اختلاف]] شد و سرانجام با نظر مساعد [[عمر]]، [[مجمع بن حارثه]] [[انتخاب]] گردید<ref>ابن سعد، ج۴، ص۲۷۵.</ref>. بیشتر منابع، [[مرگ]] او را در [[نبرد قادسیه]] دانسته‌اند، اما خلیفة بن خیاط<ref>خلیفه بن خیاط، ص۹۱.</ref> درگذشت او را چند ماه پس از حادثه قادسیه نوشته است و از احتمال درگذشت وی بر اثر جراحت سخن می‌گوید. برخی نیز کشته شدن وی را در جسر ابوعبید در قس الناطف نوشته‌اند<ref>مزی، ج۲۲، ص۳۷۴.</ref> که درست نیست و منشأ [[اشتباه]] از آنجاست که [[یوم]] جسر را به جسر ابی‌عبید گویا کرده‌اند؛ حال آنکه یوم جسر، یکی از ایام قادسیه است. عمر در مرگ او اندهگین شد و اظهار داشت: مرگ او، شیرینی [[فتح]] قادسیه را بر کام تلخ می‌کند<ref>بلاذری، ص۳۰۴.</ref>.
+سعد قاریء، یکی از [[پیشگامان]] برای حضور در [[جنگ با ایرانیان]] بود. او پس از [[ابوعبید ثقفی]] برای [[جنگ]] اعلام [[آمادگی]] کرد. چون از [[عمر]] خواستند [[فرماندهی]] را تعیین کند، گفت: هر کس پیشی جوید، او [[فرمانده]] است و به [[سعد بن عبید]] و [[سلیط بن قیس]] گفت چنانچه بر ابوعبید پیشی گیرند، آنان را به فرماندهی بر می‌گزیند<ref>طبری، ج۳، ص۴۴۵.</ref>. اما وی در [[نبرد جسر]] ابو عبید (سال سیزده) از جنگ گریخت <ref>طبری، ج۳، ص۴۴۴.</ref>. عمر بدو پیشنهاد کرد برای [[پاک]] کردن [[خواری]] و [[زبونی]] از پرونده خود، در نبردهای [[شام]] شرکت کند، اما او نپذیرفت و گفت تنها به سرزمینی که از آن فرار کرده و به سوی [[دشمنی]] که بر آنان چنان زخمی وارد کرده، خواهد رفت. به همین منظور در [[نبرد قادسیه]] حضور یافت و همانجا در ۶۴ سالگی کشته شد<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۲۴؛ ر. ک: ابن عبدالبر، ج۲، ص۱۶۵ و ج۱۱، ص۵۰۴.</ref>. او در شب [[نبرد]] برای [[یاران]] [[خطبه]] خواند و با ابراز [[تمایل]] به [[شهادت]]، از آنان خواست [[خون]] از تن [[شهدا]] نشویند و آنها را در [[لباس]] رزم [[کفن]] کنند<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ عبدالرزاق صنعانی، ج۳، ص۵۴۳ و ج۵، ص۲۷۴؛ ابن ابی شیبه، ج۷، ص۶۰۷.</ref>. وی [[امام جماعت]] [[مسجد]] [[بنی عمرو بن عوف]] بود که برای [[تصدی]] [[امامت جماعت]] آن مسجد، [[رقابت]] وجود داشت. چون در [[قادسیه]] کشته شد، بر سر [[جانشینی]] وی [[اختلاف]] شد و سرانجام با نظر مساعد [[عمر]]، [[مجمع بن حارثه]] [[انتخاب]] گردید<ref>ابن سعد، ج۴، ص۲۷۵.</ref>. بیشتر منابع، [[مرگ]] او را در [[نبرد قادسیه]] دانسته‌اند، اما خلیفة بن خیاط<ref>خلیفه بن خیاط، ص۹۱.</ref> درگذشت او را چند ماه پس از حادثه قادسیه نوشته است و از احتمال درگذشت وی بر اثر جراحت سخن می‌گوید. برخی نیز کشته شدن وی را در جسر ابوعبید در قس الناطف نوشته‌اند<ref>مزی، ج۲۲، ص۳۷۴.</ref> که درست نیست و منشأ [[اشتباه]] از آنجاست که [[یوم]] جسر را به جسر ابی‌عبید گویا کرده‌اند؛ حال آنکه یوم جسر، یکی از ایام قادسیه است. عمر در مرگ او اندهگین شد و اظهار داشت: مرگ او، شیرینی [[فتح]] قادسیه را بر کام تلخ می‌کند<ref>بلاذری، ص۳۰۴.</ref>.
 او از [[راویان]] [[کوفی]] به شمار می‌آمد<ref>ابن عبدالبر، ج۲، ص۱۶۵.</ref>، ولی [[ابن اثیر]]<ref>اسد الغابه، ج۲، ص۴۴۵.</ref> با توجه به مرگ وی در نبرد قادسیه و بنای [[شهر کوفه]] پس از قادسیه، این مطلب را درست ندانسته است. [[عبدالرحمان بن ابی لیلی]] و [[طارق بن شهاب]] از او [[روایت]] کرده‌اند<ref>ابن ابی حاتم، ج۴، ص۸۹.</ref>. [[فرزندی]] با نام [[عمیر بن سعد]] از او باقی ماند<ref>ابن حجر، ج۱، ص۵۰۵.</ref>، ولی نسلش از میان رفت<ref>ابن سعد، ج۳، ص۳۴۹؛ ابن اثیر، ج۲، ص۴۴۵.</ref><ref>[[منصور داداش‌نژاد|داداش‌نژاد، منصور]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابوزید اوسی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۳۲۱-۳۲۲.</ref>