ابوسفیان بن حرب در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[ابوسفیان بن حرب]] یکی از سران [[قریش]] و از بازرگانان بنام زمان خود بود و از [[دشمنان]] سرسخت [[پیامبر اکرم]]{{صل}} بود. [[جنگ بدر]]، [[احد]] و [[خندق]] به طراحی ابوسفیان بر [[پیامبر اکرم]]{{صل}} تحمیل شد. او پس از [[دشمنی]] فراوان و جنگ‎‌های متعدد، در [[سال هشتم هجری]] ‌هنگام [[فتح مکه]] در ظاهر [[اسلام]] آورد. [[تاریخ]] دقیق [[مرگ]] ابوسفیان مشخص نیست، اما اقوال مختلف [[مرگ]] او را بین سال‌‌های ۲۵ تا ۳۴ قمری ذکر کرده‌اند.

== مقدمه ==

== [[رقابت]] با بنی هاشم ==

== [[مادر]] [[ابوسفیان]] ==

== فرزندان [[ابوسفیان]] ==

== ابوسفیان و [[معاویه]] ==

== [[خواهر]] ابوسفیان ==

[[همسر ابولهب]]، [[ام جمیل]] نام داشت که خواهر ابوسفیان و [[همام]] {{متن قرآن|حَمَّالَةَ الْحَطَبِ}}<ref>«و (نیز) همسرش در حالی که هیزم‌کش (دوزخ) است،» سوره مسد، آیه ۴.</ref> بود. این زن از سرسخت‌ترین و بدزبان‌ترین [[دشمنان پیامبر اکرم]]{{صل}} بود<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص۷۳.</ref><ref>[[محمد ایوب کاظمی|کاظمی، محمد ایوب]]، [[صخر بن حرب بن‌امیه (مقاله)|مقاله «صخر بن حرب بن‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۳۲؛ [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۷۹ ـ ۸۰.</ref>

== ابوسفیان؛ [[پدر]] [[عمروعاص]] ==

== ابوسفیان [[پیش از بعثت]] [[پیامبر]]{{صل}}==

ابوسفیان از معدود باسوادان [[قریش]]<ref>فتوح البلدان، ص‌۴۵۷.</ref> و از ثروتمند‎ترین افراد [[مکه]] به شمار می‎رفته<ref>ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۸۰.</ref> و از بازرگانان بود<ref>الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۴۰.</ref> که روغن و پشم می‎فروخت<ref>المعارف، ص‌۵۷۵‌.</ref> و گاهی با دارایی‎های خود و دیگران، بازرگانان را مجهز کرده به سرزمین‌‎های [[عجم]] می‎فرستاد<ref>الاغانی، ج۶، ص۳۵۹؛ الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۴۰. </ref> و گاهی در برخی از سفرهای تجاری [[قریش]] به [[شام]]، حضور جدی داشته است<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۵.</ref><ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص ۷۹ ـ۸۰.</ref> [[رأی]] او نافذ و [[پرچم]] مخصوص سران، معروف به "عُقاب" در اختیارش بود<ref>الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۴۰.</ref>. فردی [[خویشاوند]] [[دوست]] بود<ref>سیره ابن هشام، ج‌۲، ص‌۴۱۳.</ref> و [[حمایت]] او از [[فاطمه]]{{س}} در مقابل ابو‎جهل به [[دلیل]] همین ویژگی بود<ref>انساب الاشراف، ج‌۵‌، ص‌۱۴.</ref>. او از زنادقۀ [[قریش]] بوده<ref>المحبر، ص‌۱۶۱.</ref> و بی بند‎و‎باری او در [[تاریخ]] زیاد است. به هر حال جزئیات [[زندگی]] او پیش از [[اسلام]] روشن نیست و پس از آن نیز به جهات [[سیاسی]] و [[اقتدار]] [[امویان]]، آنچه در [[مسلمانی]] و [[تنزیه]] او [[نقل]] شده، محل نقد است<ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۷۹.</ref>.

== [[ابوسفیان]] قبل از [[مسلمان]] شدن ==

# تلاش برای باز داشتن [[پیامبر]]{{صل}} از [[تبلیغ]] [[اسلام]]: پس از [[مبعوث]] شدن [[پیامبر]]{{صل}}، به [[دلیل]] آنکه جایگاهی برای او نمی‎‏‏‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎ماند و [[قدرت]] [[اجتماعی]] او [[تضعیف]] می‎‎شد<ref>الاستیعاب، ج‌۲، ص‌۲۷۱.</ref>. [[ابوسفیان]] در پاسخ پرسش [[پیامبر]] {{صل}} که چرا با اینکه می‌دانی من [[رسول]] خدایم، با من می‌جنگی، گفت: می‌دانم تو راست می‌گویی؛ اما تو جای گاه مرا در [[قریش]] می‌دانی و چیزی آورده‌ای که با آن، دیگر بزرگی و شرفی برای من نمی‌ماند؛ پس با تواز سر [[حمیت]] و کراهت می‌جنگیم<ref>انساب الاشراف، ج‌۵‌، ص‌۱۶.</ref>. با دیگر سران [[مکه]] از سَر [[حسادت]] و رقابت دیرینۀ قومی ـ [[قبیله]] ای به [[دشمنی]] با [[حضرت]] برخاسته<ref>السیر و المغازی، ص‌۱۴۴.</ref> و سعی کردند [[پیامبر]]{{صل}} را از حرکت باز دارند<ref>السیر و المغازی، ص‌۱۹۷ ـ ۱۹۸.</ref> و چون با [[اصرار]] [[پیامبر]] و [[پایداری]] او بر اهدافش مواجه شدند از او خواستند تا [[پیامبری]] خویش را [[اثبات]] کند و بخشی از [[مشکلات]] زیستی [[مردم]] [[مکه]] را به [[اعجاز]] برطرف سازد<ref>السیر و المغازی، ص‌۱۹۷ ـ ۱۹۸؛ سیره ابن هشام، ج‌۱، ص‌۲۹۵ ـ ۲۹۶.</ref><ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۸۰.</ref>

# [[پذیرش]] پیشنهاد [[ترور]] [[پیامبر]]{{صل}}: [[ابوسفیان]] بعد از [[آگاهی]] از [[تصمیم پیامبر]]{{صل}} برای [[هجرت به مدینه]] با شرکت در [[دارالندوة]] و برای پیش‌گیری از [[گسترش اسلام]]، پیشنهادِ مطرح شده ([[ترور]]) را پذیرفت<ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۴۸۰ ـ ۴۸۱.</ref>.  

# مصادرۀ [[اموال]] [[مهاجران]]: او برای فرو نشاندن [[خشم]] خویش بعد از [[هجرت پیامبر]]{{صل}} دارایی‎های [[مهاجران]] [[مسلمان]] را مصادره نمود و خانه جحش بن ریاب [[اسدی]] (از پسرعمه‌های [[پیامبر]]) را به فروش گذاشت. این عمل، [[نکوهش]] و هجو ابواحمدبن جحش را - با این که دخترش "رفاعه" در کابین ابواحمد بود در پی داشت <ref>اخبار مکه، ج‌۲، ص‌۲۴۴ ـ ۲۴۵.</ref><ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۸۰.</ref>

# عامل پیدایش [[جنگ بدر]]: نخستین مواجهۀ نظامی [[مشرکان]] با [[مسلمانان]]، هشت ماه پس از [[هجرت]] در بطن رابُغ به [[رهبری]] ابو‎سفیان بود که بدون درگیری پراکنده شدند<ref>الطبقات، ج‌۲، ص‌۴.</ref> و در [[سال دوم هجرت]] سربازان [[دشمن]] به خواست او به طرف [[مدینه]] حرکت کردند و سرانجام همین حرکت به [[جنگ]] با [[پیامبر]]{{صل}} انجامید که [[جنگ بدر]] نام گرفت<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۴۵؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۲۹۰.</ref>. در این [[جنگ]]، حنظله، پسر [[ابوسفیان]] کشته و عمرو، پسر دیگرش نیز [[اسیر]] شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۵، ص۶؛ کلاعی، ابوالربیع حمیری، الاکتفاء بما تضمنه من مغازی رسول الله{{صل}} و الثلاثه الخلفاء، ج۱، ص۳۴۹.</ref>. وقتی [[مسلمانان]] برای [[آزادی]] او از [[ابوسفیان]] فدیه خواستند، گفت: [[مال]] و [[خون]] باهم جمع نمی‌شود<ref>سیره ابن هشام، ج‌۲، ص‌۶۵۰‌.</ref><ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۸۰.</ref>  

# وارد شدن بر [[بنی نضیر]] و [[آتش]] زدن خانه‎ها و کاه‎ها (غزوۀ سویق): او پس از آنکه تمام جنگ‎های [[قریش]] را بر ضد [[اسلام]] [[رهبری]] می‎کرد<ref>انساب الاشراف، ج‌۵‌، ص‌۱۲.</ref>، شبانه با سپاهی بر [[بنی نضیر]] وارد شد و با کسب خبر از آنان، هنگام صبح به "عریض" در سه مایلی [[مدینه]] رفته و مردی از [[انصار]] را کشت و خانه‎ها و کاه‎ها را [[آتش]] زد که با تعقیب [[پیامبر]]{{صل}} پا به فرار گذاشت و برای سبک بالی، [[فرمان]] داد تا کیسه‌‎های آرد خود را بریزند از این رو این تعقیب و [[گریز]]، [[غزوه]] "سویق" (آرد) نام گرفت<ref>السیر و المغازی، ص‌۳۱۰ ـ ۳۱۱؛ الطبقات، ج‌۲، ص‌۲۳.</ref>.  

# از عوامل ایجاد [[جنگ احد]]: در [[سال سوم هجرت]] او با سه هزار تن، سپاهی بزرگ را بر ضد [[مسلمانان]] سازمان دهی کرد<ref>السیر و المغازی، ص‌۳۲۲ و ۳۲۳؛ یعقوبی، ج‌۲، ص‌۴۷.</ref> و [[جنگ اُحد]] را پیش آورد و پس از [[شکست]] [[مسلمانان]] و کشته شدن بزرگانی چون حمزۀ [[سیدالشهداء]] بر فراز کوه رفت و ضمن [[ستایش]] بت‌‎ها [[پیامبر]]{{صل}} را به نبردی دوباره در [[بدر]] فرا خواند<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۹۴؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۳۲۷؛ واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۲۹۷.</ref> که [[پیامبر]] در آن موعد به [[کارزار]] آمد. [[ابوسفیان]] و یارانش از [[مکه]] بیرون آمدند و تا «مجنه» (مرالظهران) پیش رفتند، اما به بهانۀ سخت سالی برگشتند<ref>الطبقات، ج‌۲، ص‌۴۵ ـ ۴۶.</ref>، این جریان به غزوۀ بدرالصغری مشهور شده است<ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸؛ [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۸۱ ـ ۶۸۲. </ref>.

# روانه کردن فردی به [[مدینه]] برای [[ترور]] [[پیامبر]]{{صل}}: او در [[سال چهارم هجرت]] پس از واقعۀ [[بنی نضیر]] و غزوۀ سویق، فردی را برای [[ترور]] [[پیامبر]]{{صل}} به [[مدینه]] فرستاد که بعد از دست‌گیری او و افشای [[توطئه]]، [[حضرت]]، عمروبن [[امیه]] ضمری و سلمة بن اسلم را برای کشتن [[ابوسفیان]] به [[مکه]] روانه کرد که به انجام آن [[توفیق]] نیافتند<ref>الطبقات، ج‌۲، ص‌۷۲؛ المحبر، ص‌۱۱۹.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} در پاسخ به هجو [[ابوسفیان]] نیز به [[حسان بن ثابت]] [[فرمان]] داد تا او را هجو کند<ref>العقد الفرید، ج‌۵‌، ص‌۲۸۱.</ref>.  

# عامل پیدایش [[جنگ احزاب]]: در [[سال پنجم هجرت]]، [[ابوسفیان]] با نیرویی قوی‎تر، همراه [[یهودیان]] [[مدینه]]، [[جنگی]] دیگر را علیه [[پیامبر]]{{صل}} سازمان داد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۵۰ ـ ۵۱؛ ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۱۴ـ ۲۱۵؛ واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۴۴۱.</ref>، اما آن [[حضرت]] با طرح [[سلمان]] و حفر [[خندق]] در [[مدینه]]، [[ابوسفیان]] و متحدانش را با ناکامی مواجه کرد<ref>ابن هشام، السیرة النبویه، ج۲، ص۲۱۶؛ واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۱، ص۴۴۳ـ۴۴۴.</ref><ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸۰.</ref> بعد از [[شکست]] در [[جنگ احزاب]]، [[بهترین]] گزینه برای [[قریش]] به رسمیت شناختن [[مسلمانان]] و بستن [[پیمان]] [[صلح]] بود، کاری که سال بعد در [[حدیبیه]] انجام شد ([[صلح حدیبیه]]). از آن پس نقش اسلام‎ستیزانۀ [[ابوسفیان]] به تدریج کاهش یافت. او در جریان "[[صلح حدیبیه]]" نقش مستقیمی نداشت<ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸۱ ـ۸۲.</ref>.  

== ابوسفیان و [[مخالفت با پیامبر]]{{صل}}==

== [[ابوسفیان]] و [[نماز]] [[پیامبر]]{{صل}}==

== پیشنهادهای ابوسفیان و همفکرانش به [[پیامبر]]{{صل}}==

== [[دفاع]] [[ابوسفیان]] از [[پیامبر]]{{صل}}!==

== ابوسفیان و درخواست از پیامبر{{صل}}==

از [[ابن عباس]] [[نقل]] شده: [[ابو سفیان]] نزد رسول خدا{{صل}} آمد و گفت: "ای [[محمد]]! تو را به [[خدا]] و به [[خویشاوندی]] [[سوگند]] می‌دهم که به فریاد ما برس که از شدت [[قحطی]] کار به جایی رسید که "علهز" (کرک آغشته به [[خون]]) را هم خوردیم. در این هنگام، آیه {{متن قرآن|وَلَقَدْ أَخَذْنَاهُمْ بِالْعَذَابِ فَمَا اسْتَكَانُوا لِرَبِّهِمْ وَمَا يَتَضَرَّعُونَ}}<ref>"و به راستی آنان را با عذاب فرو گرفتیم؛ باز در برابر پروردگار خویش فروتنی نورزیدند و زاری (هم) نمی‌کنند" سوره مؤمنون، آیه ۷۶.</ref> نازل شد<ref>الدر المنثور، سیوطی، ج۵، ص۱۳.</ref><ref>[[محمد ایوب کاظمی|کاظمی، محمد ایوب]]، [[صخر بن حرب بن‌امیه (مقاله)|مقاله «صخر بن حرب بن‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۳۹.</ref>

== ابوسفیان و [[شایعه‌پراکنی]] قبل از [[جنگ بدر]] ==

== [[ابوسفیان]] و [[جنگ بدر]] ==

اما ابوسفیان به وسیله [[دوستان]] خود در مدینه از تصمیم [[پیامبر]]{{صل}} [[آگاه]] شد و چون به این کاروان، هنگامی که برای آوردن مال التجاره به سوی شام می‌رفت نیز حمله‌ای صورت گرفته بود، او قاصدی را به سرعت به مکه فرستاد تا جریان را به اطلاع [[اهل مکه]] برساند. قاصد در حالی که به توصیه ابوسفیان، بینی شتر خود را دریده و گوش آن را [[بریده]] بود و در حالی که [[خون]] به طرز وحشتناکی از سر و روی شترش می‌ریخت و در حالی که پیراهن خود را از دو طرف پاره کرده بود و وارونه بر شتر نشسته بود تا توجه همه مردم را به سوی خود جلب کند، وارد مکه شد و فریاد برآورد: "ای مردم پیروزمند! کاروان خود را دریابید! کاروان خود را دریابید! بشتابید و [[عجله]] کنید؛ اما [[باور]] نمی‌کنم به موقع برسید؛ زیرا [[محمد]] و افرادی که از [[دین]] شما خارج شده‌اند؛ برای [[حمله]] به کاروان از مدینه بیرون شتافته‌اند. در این موقع [[خواب]] عجیب و وحشتناکی که [[عاتکه]] "، فرزند [[عبدالمطلب]] و عمه [[پیامبر]]{{صل}} دیده بود، [[دهان]] به دهان می‌گشت و بر [[هیجان]] [[مردم]] می‌افزود <ref>ر. ک: عاتکه بنت عبدالمطلب، ج۴ دایرة المعارف صحابه.</ref>.

== [[ابوسفیان]] و گروگان‌گیری ==

== ابوسفیان و [[جنگ احد]] ==

== ابوسفیان و [[حنظله]] ==

== شعارهای ابوسفیان در جنگ احد ==

== [[ابوسفیان]] و توهین به [[حمزه]] ==

== [[تهدید]] ابوسفیان ==

== ابوسفیان و درخواست کمک از [[یهودیان]] ==

== [[نامه]] ابوسفیان به [[پیامبر]]{{صل}}==

== [[ابوسفیان]] و [[ازدواج پیامبر]]{{صل}} با دختر او ==

== ابوسفیان در [[مدینه]] ==

== ابوسفیان و [[فتح مکه]] ==

اهل تحقیق، [[اسلام]] [[ابوسفیان]] را به دیدۀ تردید نگریسته، بدان ارزشی نمی‎‎گذارند<ref>الاستیعاب، ج‌۴، ص‌۲۴۱.</ref>. چون از [[اعمال]] و گفته‌های او پس از [[اسلام]] آوردنش به خوبی می‎توان ظاهری بودن اسلامش را دریافت<ref>قاموس الرجال، ج ۵، ص ۴۸۷.</ref>، چنانکه وقتی تجمع [[مردم]] را در اطراف [[پیامبر]] دید از روی [[حسادت]] گفت: ای کاش این جمع از او برگردند! [[پیامبر]] به سینه‎اش زده و فرمودند: [[خداوند]] خوارت کند! او [[استغفار]] کرد و گفت: به [[خدا]] [[سوگند]]! آن را فقط به جهت آنچه در خاطرم [[گذشت]] بر زبان راندم و... اکنون [[یقین]] کردم که تو [[رسول]] خدایی<ref>الاصابه، ج‌۳، ص‌۳۳۳.</ref><ref>ر. ک: [[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ص ۶۸۱ ـ۶۸۲.</ref>  

== [[ابوسفیان]] پس از [[مسلمان]] شدن ==

# [[والی]] [[نجران]]: او و خانواده‎اش بعد از [[مسلمان]] شدن با عنوان [[حاکم]] توسط رسول‎خدا{{صل}} به منطقه‎ای واقع در جنوب غربی شبه جزیرۀ [[عربستان]] ([[نجران]]) فرستاده شد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۲۹؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۷۶.</ref>. برخی معتقدند او هنگام [[وفات]] رسول‎خدا{{صل}}، [[والی]] [[نجران]] بوده است<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۲۹؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۲؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۳۱۸؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۸۸؛ ج۱۰، ص۷۹؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۶.</ref> که سرانجام به [[مکه]] بازگشت و پس از مدتی به [[مدینه]] آمد و تا آخر [[عمر]] نیز در آنجا ماند<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۳؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۷۱۴.</ref><ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸۳.</ref>

# حضور در غزوۀ [[حنین]]: [[ابوسفیان]] در برخی از جنگ‎های [[پیامبر]]{{صل}} از جمله [[جنگ]] "[[حنین]]" حضور داشت<ref>عروة بن زبیر، مغازی رسول الله، ص۲۱۴.</ref> و در پایان [[جنگ]]، [[حضرت]] برای "مؤلفة قلوبهم"، سهم بیشتری به او و عده‎ای دیگر داد<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۲، ص۱۱۶؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۶۳؛ واقدی، محمد بن عمر، المغازی، ج۳، ص۹۴۴.</ref>. در [[روایت]] [[ابی جارود]] از [[امام باقر|امام محمد باقر]]{{ع}} آمده است: "مؤلفة قلوبهم (در عصر [[رسول خدا]]{{صل}}) عبارت بودند از: [[ابوسفیان بن حرب بن امیه]] و [[سهیل بن عمرو]]، که [[سهیل]] از [[بنی عامر بن لؤی]] بود؛ [[همام بن عمر]] و برادرش ([[برادران]] بنی عامر بن لؤی)، [[صفوان بن امیة بن خلف قریشی جمحی]]، [[أقرع بن حابس تمیمی]] یکی از [[بنی حازم]]، [[عیینة بن حصن فزاری]]، [[مالک بن عوف]] و [[علقمة بن علاثه]] و من شنیده‌ام که رسول خدا{{صل}} به هر یک از اینها صد شتر را به همراه چوپان آنها می‌داد و گاهی بیشتر و کمتر هم می‌شد"<ref>تفسیر قمی، علی بن ابراهیم قمی، ج۱، ص۲۹۸.</ref><ref>[[محمد ایوب کاظمی|کاظمی، محمد ایوب]]، [[صخر بن حرب بن‌امیه (مقاله)|مقاله «صخر بن حرب بن‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۵۷.</ref>

# حضور در غزوۀ "[[طائف]]": او در غزوة "[[طائف]]" نیز همراه [[پیغمبر]] بود و مدتی در محاصرۀ این [[شهر]]، [[جانشین]] آن [[حضرت]] بود که یک چشم خود را نیز از دست داد<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۶۴.</ref>.

== [[ابوسفیان]] پس از [[رحلت پیامبر]]{{صل}}==

[[ابوسفیان]] پس از [[وفات پیامبر]]{{صل}} در ظاهر از [[خلافت ابوبکر]]، اظهار [[نارضایتی]] می‎کرد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۸۸؛ ج۱۰، ص۷۹؛ یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۶؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۱، ج۵، ص۱۳.</ref> و از سوی دیگر به ‌دلیل بروز [[فتنه]] در [[جامعۀ مسلمین]] موقعیت را برای فتنه‎انگیزی و ایجاد [[شورش]] در [[جامعه]] مناسب می‎‎دید. از این‎رو [[عبّاس بن عبدالمطلب]]، [[عموی پیامبر]] را پیش انداخت تا به بهانۀ [[بیعت با امام]]، [[فتنه]] آغاز کند. ابوسفیان گفت: "به خدا [[سوگند]]، [[خروش]] و هیاهویی می‌بینم که چیزی جز [[خون]] آن را خاموش نمی‌کند. ای [[فرزندان]] [[عبد مناف]]! به چه مناسبت، [[ابوبکر]] عهده‌دار [[فرمانروایی]] بر شما باشد؛ آن دو [[مستضعف]] و آن دو [[درمانده]] کجایند؟ (و مقصودش [[علی]]{{ع}} و [[عباس]] بود). در [[شأن]] [[خلافت]] نیست که در کوچک‌ترین [[خاندان]] [[قریش]] باشد". سپس به [[علی]]{{ع}} گفت: "دست بگشا تا با تو [[بیعت]] کنم و به [[خدا]] [[سوگند]]، اگر بخواهی، [[مدینه]] را برای [[جنگ]] با [[ابو فضیل]] ـ [[ابوبکر]] ـ از سواران و پیادگان انباشته می‌کنم. علی{{ع}} به شدت این تقاضای [[ابوسفیان]] را رد کرد و چون ابوسفیان از او [[ناامید]] شد، برخاست و رفت<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۳، ص۴۸.</ref>. [[امام]]{{ع}} که تنها به [[مصالح جامعه]] نوپای [[اسلامی]] می‎اندیشید از این [[فتنه]] [[آگاه]] بود و چنین فرمودند: «ای [[مردم]]، امواج [[فتنه]] را با کشتی [[نجات]] بشکنید، راه [[اختلاف]] و درگیری را سدّ کنید و تاج [[کبر]] و [[غرور]] را از سر برگیرید. [[پیروز]] آن کسی است که به [[پشتیبانی]] [[یاران]] به‎پا خیزد و گرنه آرام گیرد و راحت گذارد، زیرا این [[خلافت]] و [[ریاست]]، به گندابه‎ای مانَد یا لقمه‎ای گلو‎گیر و مرگ‎آور باشد. اکنون [[زمان قیام]] نیست که میوۀ نارس چیدن، چون کشت در [[زمین]] غیر، بهرۀ [[بیگانه]] است. اگر از [[خلافت]] [[سخن]] گویم، شیفته آنم خوانند و اگر دم فرو‎بندم، [[هراس]] از [[مرگ]] را به من بندند. دریغا چه دور است این نسبت، پس از آن همه [[جبهه]] و [[جهاد]]. به [[خدا]] [[سوگند]]، [[فرزند]] [[ابوطالب]] با [[مرگ]] مأنوس‎تر از [[کودک]] به سینۀ [[مادر]] است. نه، چنین نیست. [[سکوت]] من از دانشی است که اگر آن‌‎را آشکار سازم، پریشان و بی‎تاب شوید، همان‌‎گونه که ریسمان در [[چاه]] عمیق به شدّت و [[تعادل]] از کف دهد»<ref>{{متن حدیث|ایُّهَا النَّاسُ شُقُّوا أَمْوَاجَ‏ الْفِتَنِ‏ بِسُفُنِ‏ النَّجَاةِ وَ عَرِّجُوا عَنْ طَرِیقِ الْمُنَافَرَةِ وَ ضَعُوا تِیجَانَ الْمُفَاخَرَةِ أَفْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَنَاحٍ أَوِ اسْتَسْلَمَ فَأَرَاحَ هَذَا مَاءٌ آجِنٌ وَ لُقْمَةٌ یَغَصُّ بِهَا آکِلُهَا وَ مُجْتَنِی الثَّمَرَةِ لِغَیْرِ وَقْتِ إِینَاعِهَا کَالزَّارِعِ بِغَیْرِ أَرْضِهِ فَإِنْ أَقُلْ یَقُولُوا حَرَصَ عَلَی الْمُلْکِ وَ إِنْ أَسْکُتْ یَقُولُوا جَزِعَ مِنَ الْمَوْتِ هَیْهَاتَ بَعْدَ اللَّتَیَّا وَ الَّتِی وَ اللَّهِ لَابْنُ أَبِی طَالِبٍ آنَسُ بِالْمَوْتِ مِنَ الطِّفْلِ بِثَدْیِ أُمِّهِ بَلِ انْدَمَجْتُ عَلَی مَکْنُونِ عِلْمٍ لَوْ بُحْتُ بِهِ لَاضْطَرَبْتُمْ اضْطِرَابَ الْأَرْشِیَةِ فِی الطَّوِیِّ الْبَعِیدَة}}؛ نهج البلاغه، خطبۀ ۵.</ref><ref>ر. ک: دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص ۸۴ ـ ۸۵.</ref>  

[[عمر]] که [[فتنه]] گری او را می‎دانست به [[ابوبکر]] پیشنهاد کرد تا او را [[تطمیع]] کند و به این صورت [[بیعت]] کرد<ref>العقد الفرید، ج‌۴، ص‌۲۴۰.</ref>. در [[جنگ]] "[[یرموک]]" در زمان [[ابوبکر]] به [[فرماندهی]] پسرش [[یزید]]، شرکت کرد و دیگر چشم خود را نیز از دست داد و تا آخر [[عمر]] [[نابینا]] شد<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، ج۳، ص۴۰۱؛ ابن اثیر، عزالدین، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۴۱۴.</ref>. در زمان عُمر، فرزندش [[معاویه]] را از [[مخالفت]] با [[خلیفه]] بر حذر داشت و او را به [[پیروی]] از [[خلیفه]] سفارش کرد<ref>بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۵، ص۱۱.</ref><ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸۳ ـ۸۴.</ref>

== ابوسفیان و ادعای پدری زیاد ==

روزی ابوسفیان در مجلس [[عمر]] نشسته بود و زیاد، پسر [[سمیه]] و گروه بسیاری از [[صحابه]] هم حاضر بودند. در آن مجلس [[زیاد بن سمیه]] که در آن هنگام [[نوجوانی]] بود، [[سخن]] گفت و بسیار خوب از عهده‌اش بر آمد. علی{{ع}} که در آن مجلس حاضر و کنار ابوسفیان نشسته بود، به ابوسفیان گفت: "این نوجوان، چه [[نیکو]] سخن گفت؛ اگر قرشی بود، با چوب دستی خود تمام [[عرب]] را راه می‌برد". ابوسفیان گفت: "به خدا سوگند، اگر پدرش را بشناسی خواهی دانست که او از [[بهترین]] [[خویشاوندان]] توست". علی{{ع}} پرسید: پدرش کیست؟ ابوسفیان گفت: "به خدا سوگند، من او را در رحم مادرش نهاده‌ام". علی{{ع}} فرمود: "چه چیزی تو را از اینکه او را به خود ملحق سازی، باز می‌دارد؟" ابوسفیان گفت: "از این مهتر که اینجا نشسته است [[بیم]] دارم که پوستم را بدرد"<ref>شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱، ص۱۷۳. ر. ک: زیاد بن سمیه، ج۳، دایره المعارف صحابه.</ref><ref>[[محمد ایوب کاظمی|کاظمی، محمد ایوب]]، [[صخر بن حرب بن‌امیه (مقاله)|مقاله «صخر بن حرب بن‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۵۸.</ref>

== سخن [[ابوسفیان]] هنگام [[خلافت عثمان]] ==

وقتی [[مردم]] با [[عثمان]] [[بیعت]] کردند، ابوسفیان به [[خانه]] خود رفت، در حالی که [[بنی امیه]] نیز همراه او بودند، ابوسفیان گفت: "آیا بیگانه‌ای میان شما هست؟"؛ زیرا ابوسفیان [[کور]] بود. دیگران گفتند: نه. گفت: "ای بنی امیه! [[خلافت]] را مانند گوی، [[دست]] به دست بگردانید. به خدایی که ابوسفیان به او قسم می‌خورد، من پیوسته [[امید]] داشتم خلافت به شما برسد و میان [[فرزندان]] شما موروثی شود. پس عثمان با او [[درشتی]] کرد و سخن او را پسندید، اما این سخن، به [[مهاجران]] و [[انصار]] رسید و [[عمار]] در [[مسجد]] به پا خاست و گفت: "ای گروه [[قریش]]! این کار را (خلافت) از [[خاندان پیامبر]]{{صل}} خود بیرون بردید و یک بار این جا و یک بار جای دیگر نهادید و [[بیم]] دارم همان طور که شما آن را از اهلش گرفتید و به نااهل سپردید، [[خدا]] نیز آن را از شما بگیرد". پس از او [[مقداد]] برخاست و گفت: "هیچ کس مانند [[اهل]] این [[خاندان]] بعد از [[پیامبر]]{{صل}} [[آزار]] ندید"<ref>مروج الذهب، مسعودی، ج۲، ص۳۴۲.</ref><ref>[[محمد ایوب کاظمی|کاظمی، محمد ایوب]]، [[صخر بن حرب بن‌امیه (مقاله)|مقاله «صخر بن حرب بن‌امیه»]]، [[دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۵ (کتاب)| دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم]]، ج۵، ص:۴۲۰.</ref> پس از [[انتخاب]] [[عثمان]] بالای [[قبر]] [[حمزه]]، خطاب به او می‎گفت: «آن چیزی که بر سرش با شما می‎جنگیدیم، [[عاقبت]] به دست فرزندانمان رسید»<ref>توحیدی، ابوحیان، الامتاع و الموانسة، ج۲، ص۲۰۷.</ref>. او به [[عثمان]] توصیه کرد امر [[خلافت]] را مانند [[دوران جاهلیت]] گرداند<ref>علامه امینی، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، ج۸، ص۳۹۲؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۴، ص۱۶۷۹.</ref> و [[عثمان]] نیز [[اموال]] بسیاری از بیت‎المال را در [[اختیار]] او گذاشته بود<ref>یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۷۴.</ref><ref>ر. ک: [[عباس میرزایی|میرزایی، عباس]]، [[ابوسفیان ۱ (مقاله)|ابوسفیان]]، [[فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه تاریخ زندگانی پیامبر اعظم]]، ص۸۳ ـ۸۴.</ref>

== ابوسفیان و [[لعن]] و [[نفرین]] پیامبر{{صل}}==

== [[مرگ]] ابوسفیان ==

== ابوسفیان بن حرب در دانشنامه سیره نبوی ==

ابوسفیان، [[مشرکان]] را از [[گریه]] بر کشته‌های [[بدر]] منع، و استعمال [[عطر]] و همبستری با [[زنان]] را تا [[انتقام]] از مسلمانان، بر خود [[حرام]] کرد تا [[آمادگی]] قریش برای نبرد با رسول خدا{{صل}} [[حفظ]] شود <ref>واقدی، ج۱، ص۱۲۱.</ref>. او به موجب نذرش برای نبرد با رسول خدا{{صل}}، [[غزوه]] سَویق را با دویست [[جنگجو]] به راه انداخت و با عبور از نَجدیه، به [[کوه]] ثیب در ۲۲ کیلومتری [[مدینه]] رسید و شبانه نزد [[یهودیان]] [[بنونضیر]] رفت. [[حیی ابن أخطب]] او را نپذیرفت، ولی با [[سلام بن مشکم]] (بزرگ بنونضیر) [[گفتگو]] کرد و [[سحرگاه]] همان شب نزد نیروهایش در عُرَیض (واقع در پنج کیلومتری مدینه) بازگشته، مردی از [[انصار]] را به همراه اجیرش کُشت، خانه‌هایی را ویران کرد و با [[گمان]] ادای نذرش<ref>واقدی، ج۱، ص۱۸۱.</ref> در حالی که اشعاری درباره [[سلام بن مشکم]] می‌خواند<ref>ر. ک: ابوفرج اصفهانی، ج۶، ص۳۷۱.</ref>، به مکه بازگشت. رسول خدا{{صل}} تا قَرقَرة الکُدر (از نواحی [[معدن]] [[بنوسلیم]]) آنان را تعقیب کرد و جز زاد و توشه‌ای که برای سبک‌بال شدن رها کرده بودند، اثری از آنان نیافت<ref>ابن هشام، ج۲، ص۵۵۹.</ref>.

سبب [[نابسامانی]] و قحطی مکه را، زمانی [[نفرین]] [[رسول خدا]]{{صل}} در [[حق]] مکیان<ref>طوسی، ج۷، ص۳۸۵؛ زمخشری، الفائت، ج۲، ص۳۹۶؛ مبارک بن اثیر، ج۳، ص۲۹۳ و برای ارتباط آن با زنده به گور کردن دختران؛ ر. ک: ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۱۷۴.</ref> و گاه ممانعت [[ثُمامة بن أُثال]] ([[سید]] یمامه) از صدور خواروبار یمامه به مکه دانسته‌اند<ref>طبری، جامع، ج۱۸، ص۶۰۵۹.</ref>. [[ابن هشام]]<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۰۵۴.</ref> و [[ابن حجر]]<ref>فتح، ج۸، ص۶۸.</ref> بدون ذکر نامی از [[ابوسفیان]] در این حادثه، از نامه‌نگاری مکیان با رسول خدا{{صل}} [[سخن]] گفته‌اند. خود حضرت نیز اندکی پیش از [[فتح مکه]]، پانصد [[دینار]] و به روایتی خرمای عجوه برای ابوسفیان فرستاد تا میان فقرای [[قریش]] تقسیم کند. ابوسفیان نیز در مقابل، مقداری چرم برای آن حضرت [[هدیه]] فرستاد<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۳۴؛ به نقل از ابن سعد. نمود فقهی مسئله را بنگرید در سرخسی، ج۱۰، ص۹۲.</ref>. بنا بر برخی [[روایات]]، حضرت مقداری از [[غنایم]] [[خیبر]] را نیز به دست [[عمرو بن امیه ضمری]] برای ابوسفیان، [[صفوان بن امیه]] و [[سهل بن عمرو]] فرستاد. آنان از پذیرش [[اموال]] خودداری کردند، ولی ابوسفیان آنها را میان فقرای [[قریش]] تقسیم کرد و ضمن [[دعای خیر]] برای [[رسول خدا]]{{صل}}، این کار [[حضرت]] را [[صله رحم]] خواند<ref>یعقوبی، ج۲، ص۵۶.</ref>.

[[عباس بن عبدالمطلب]] در پی مأموریتی [[ابوسفیان]] را [[شناخت]]، او را بر استر سوار کرد و نزد رسول خدا{{صل}} آورد. [[عمر]] (سالار نگهبانان در آن شب) خواستار [[قتل]] ابوسفیان ولی [[عباس]] امان او را می‌خواست. درگیری آنان، [[تصمیم‌گیری]] درباره ابوسفیان را به فردای آن [[روز]] موکول کرد. جنب و [[جوش]] [[مسلمانان]] برای برگزاری [[نماز صبح]]، ابوسفیان را به [[وحشت]] انداخت و [[تصور]] کرد برای کشتن وی آماده می‌شوند. اما با دیدن [[نماز جماعت]] و [[اطاعت]] [[صحابه]] در [[رکوع]] و [[سجود]] رسول خدا{{صل}}، [[پیروی]] تیره‌های مختلف را از حضرت بی‌سابقه خواند<ref>بلاذری، فتوح، ج۱، ص۴۳؛ طبرانی، ج۸، ص۷.</ref>. رسول خدا{{صل}} از او خواست [[ایمان]] بیاورد، ولی او با اظهار [[ایمان به خدا]]، در پذیرش [[رسالت]] تردید کرد که با هشدار عباس مبنی بر کشته شدنش، [[ایمان]] آورد. آنگاه به [[فرمان]] حضرت، در تنگنای وادی بالای [[کوه]] قرار گرفت تا نیروهای رزمی [[مسلمان]] را یک جا ببیند و با دریافت [[عظمت]] [[اسلام]]<ref>ر. ک: مبارک بن اثیر، ج۱، ص۳۸۸.</ref> [[فکر]] بازگشت به [[افکار]] [[جاهلی]] را از خود دور کند. عبور [[قبایل]] از رو به روی او و [[تکبیر]] هر یک، به [[ترس]] وی می‌افزود تا اینکه گردانی که رسول خدا{{صل}} میانشان بود، [[غرق]] در آهن و پولاد و مردان [[جنگی]]، از کنار او گذشتند و او از [[نبوت]] به [[پادشاهی]] تعبیر کرد. [[سعد بن عباده]] در برابر او، [[شعار]] [[یوم]] الملحمة ([[انتقام]]) سر داد که با درخواست ابوسفیان و [[اعتراض]] [[مهاجران]]، به شعار یوم المرحمه [[تغییر]] یافت. آنگاه ابوسفیان [[مأموریت]] یافت برای هشدار قریش از برخورد مسلحانه با مسلمانان، اعلام کند حضور در [[خانه]] وی، [[مسجد الحرام]] یا در خانه ماندن، سبب [[امان]] و [[حفظ مال]] و [[جان]] است، [[قریش]] با او [[مخالفت]] کرد و [[هند]] با گرفتن ریش وی و تعبیر شیخ احمق، قریش را بر [[ضد]] وی تحریک کرد و خواستار [[مرگ]] شوهرش شد <ref>ابن هشام، ج۴، ص۸۶۴-۸۵۹؛ واقدی، ج۲، ص۸۲۳-۸۱۴؛ طبرانی، ج۸، ص۹-۸.</ref>. [[رسول خدا]]{{صل}} پس از ورود به [[مکه]]، کسانی مانند [[ابوسفیان]] را فراخواند و [[عمر]] در آن جلسه، خواستار [[مجازات]] [[قریش]] شد، ولی [[حضرت]] آنان را بخشید<ref>ابن سعد، ج۲، ص۱۴۱-۱۴۲.</ref> و در شمار [[طلقا]] و [[مؤلفة قلوبهم]] قرار داد<ref> طبری، تاریخ، ج۲، ص۳۵۸.</ref> و [[شفاعت]] وی را درباره لغو [[فرمان]] [[قتل]] برخی از مکیان پذیرفت<ref>واقدی، ج۲، ص۶۲.</ref>.

گزارش‌هایی بیان می‌دارد که رسول خدا{{صل}} امتیازهایی به ابوسفیان داده است: نخستین امتیاز آنکه [[خانه]] وی را واقع در بالای [[شهر]] و معروف به دارریطه<ref>ازرقی، ج۲، ص۲۳۵.</ref>، محل [[امن]] قرار داد که این امتیاز به درخواست [[عباس]] و به دلیل موقعیت ابوسفیان در مکه بود<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۴۷ و ۴۵۶.</ref>، [[زمخشری]]<ref>ربیع الابرار، ج۱، ص۴۲۳.</ref> این امتیاز را از باب [[تألیف قلوب]] یا پیشینه جواردادن ابوسفیان دانسته است. [[امتیاز]] دیگری که صحیح به نظر نمی‌رسد، [[پذیرفتن]] پیش شرط‌های او برای [[مسلمان]] شدن بود. به گفته [[یزید رقاشی]]، [[سوار شدن]] بر مرکب و [[پوشیدن لباس]] رسول خدا{{صل}} و [[نویسندگی]] [[معاویه]] برای آن حضرت، از پیش شرط‌های وی بود<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۵۶.</ref>. به گفته [[ابن عباس]]، او پس از [[مسلمانان]] شدن هیچ اعتباری نزد مسلمانان نداشت؛ نه به او نگاه می‌کردند و نه با وی نشست و برخاستی داشتند. از این‌رو برای به دست آوردن منزلتی، از رسول خدا{{صل}} خواست با [[ام حبیبه]] [[ازدواج]] کند، معاویه را در شمار کاتبان خود قرار دهد و مانند دیگر مسلمانان [[حق]] شرکت در [[نبرد]] با [[کفار]] داشته باشد<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۵۹-۴۶۰.</ref>. گفتنی است ام حبیبه در سال هفتم به هنگام [[پیروزی]] رسول خدا{{صل}} بر [[خیبر]]، به [[مدینه]] آمد <ref>ابن سعد، ج۱، ص۱۶۲.</ref> و پیش از [[اسلام]] پدرش با آن حضرت [[عروسی]] کرد<ref>منقری، ص۵۱۸.</ref>؛ از این‌رو، حتی فرض نوعی [[تجدید]] [[عقد]]<ref>ر. ک: ذهبی، سیر، ج۲، ص۲۲۲.</ref> نیز صحیح نیست.

[[دختر ابوسفیان]]، عروس ثقفی‌ها بود<ref>ابن عبدربه، ج۷، ص۱۴۲.</ref>. [[ابوسفیان]] و [[مغیره]] پس از [[دستور]] [[رسول خدا]]{{صل}} به قطع تاک‌های انگور ثقفی‌ها، از آنان [[امان]] خواستند تا با پسران [[اسود بن مسعود]] [[گفتگو]] کنند. آنان پیشنهاد ثقفی‌ها را مبنی بر خودداری از ویرانی باغ بی‌نظیر اسود در طایف به [[پیامبر]] رساندند و آن حضرت از ویرانی آن باغ به نفع صاحبانش دست کشید<ref>ابن هشام، ج۴، ص۹۲۱؛ واقدی، ج۳، ص۹۲۹.</ref>. ابوسفیان در نبرد طایف، در باغ [[ابن یعلی]] نشسته بود که [[سعید بن عبید ثقفی]] چشمش را [[هدف]] قرار داد. ابوسفیان از دست دادن چشمش را، جراحتی در [[راه خدا]] [[وصف]] کرد و [[پاداش]] [[بهشت]] را بر بازگشت [[سلامت]] آن ترجیح داد<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۶۵؛ ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۳۴.</ref>. [[ابو ملیح بن عروه]] و [[قارب بن اسود]] پس از [[قتل]] [[عروة بن مسعود]]، با مردم طایف [[قطع رابطه]] کردند و به [[مدینه]] آمدند و [[مسلمان]] شدند. رسول خدا{{صل}} از آنان خواست با دایی‌شان، ابوسفیان، هم [[پیمان]] شوند<ref>واقدی، ج۳، ص۹۶۲.</ref>. او پس از مسلمان شدن مردم طایف، به [[فرمان]] رسول خدا{{صل}} و به [[همراهی]] مغیره، بت لات را از مردم ثقیف<ref>ابن هشام، ج۴، ص۹۶۷.</ref>[[شکست]] و بدهی عروه و اسود ثقفی را از [[دارایی]] آن [[بت]] پرداخت. ابوسفیان در این [[مأموریت]]، در ذوالهرم (واقع در نزدیکی طایف) ماند و مغیره را به دلیل ثقفی بودنش برای [[تخریب]] بت فرستاد و پس از آنکه [[اطمینان]] یافت خطری وی را [[تهدید]] نمی‌کند، به مغیره پیوست<ref>ابن هشام، ج۴، ص۹۶۹ -۹۶۸؛ واقدی، ج۳، ص۹۷۱.</ref>. او بنا بر روایتی، [[مسئول]] [[حفاظت]] از [[اسیران]] [[حنین]] به تعداد شش هزار [[نوجوان]] و [[زن]] شمرده شده است<ref>مفید، ص۱۰۳؛ ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۶۰.</ref>. [[ابن اسحاق]]<ref>ابن هشام، ج۴، ص۹۰۶.</ref> [[مسعود بن عمرو غفاری]] را و واقدی<ref>واقدی، ج۲، ص۹۲۲.</ref> [[بدیل بن ورقاء خزاعی]] را [[مسئول]] [[حفاظت]] از [[اسیران]] دانسته‌اند.

بر پایه [[اخباری]] رسول خدا{{صل}} ابوسفیان و دو فرزندش یزید و معاویه را [[لعنت]] کرده است<ref>منقری، ص۲۲۰؛ زمخشری، ربیع الابرار، ج۴، ص۴۰۰؛ ابن ابی الحدید، ج۶، ص۲۸۹ و ج۱۵، ص۱۷۵؛ موارد هفتگانه‌ای که مورد لعن رسول خدا{{صل}} و قرار گرفته؛ ر. ک: امینی، ج۹، ص۸۱.</ref>. [[امیرمؤمنان]]{{ع}} نیز در نامه‌ای به معاویه، از وی با عنوان ابن اللعین یاد کرده است<ref>ابن ابی الحدید، ج۱۵، ص۸۲.</ref>. [[ابن عساکر]]<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۶۴.</ref> [[حدیثی]] درباره [[فضیلت]] ابوسفیان را منکر خوانده است. او در شمار [[گواهان]] [[نامه]] رسول خدا{{صل}} برای بنو جعیل، شاخه‌ای از بَلی از [[قریش]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۲۷۱.</ref> و ساکنان [[نجران]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۲۸۸و ۳۵۸.</ref> بود. او (و به روایتی امیرمؤمنان{{ع}}) [[مأمور]] [[شکستن بت]] [[منات]]<ref>ابن هشام، ج۱، ص۵۶.</ref>، کهن‌ترین [[بت]] [[عرب]] و مورد [[تعظیم]] همگان - به گونه‌ای که [[عرب]] را عبدمنات نامیده‌اند واقع در قدید میان مکه و [[مدینه]]<ref>یاقوت حموی، ج۵، ص۲۰۴.</ref> و بیرون راندن [[یهودیان]]<ref>ابن عساکر، ج۲۳، ص۴۶۰.</ref> شد.

ابوبکر با ابوسفیان درشت گویی کرد و [[اعتراض]] [[ابو قحافه]] را به دگرگونی شرافت [[خاندان‌ها]] در [[اسلام]] پاسخ داد<ref>بلاذری، انساب، ج۱، ص۱۴.</ref>. او در [[نبرد یرموک]] به [[فرماندهی]] پسرش، [[یزید]] شرکت داشت؛ برای جنگجویان [[دعا]] می‌کرد، به هنگام [[خاموشی]] صداها، فریاد {{عربی|"يا نصرالله اقترب"}} وی بلند بود<ref> طبری، تاریخ، ج۲، ص۵۹۴؛ ابن حجر، الاصابه، ج۳، ص۳۳۴.</ref> و با قصه‌گویی برای [[مسلمانان]]، آنان را به [[نبرد]] [[تشویق]] می‌کرد<ref>ابن اثیر، ج۳، ص۱۲.</ref>. [[ابن زبیر]] برخلاف گزارش بالا، وی را با تعدادی از [[مشایخ]] [[قریش]] بر تلی نظاره‌گر [[جنگ]] دید که به هنگام [[غلبه]] [[روم]] [[خرسند]] و در [[زمان]] [[پیروزی]] مسلمانان [[افسوس]] می‌خورد. بدین سبب، [[زبیر]] او را کینه‌توز و [[منافق]] خواند<ref>طبری، تاریخ، ج۳، ص۷۴؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۴۱.</ref>. [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۲۱۶.</ref> این گزارش را به دلیل آسیب دیدن چشم دیگر [[ابوسفیان]] در [[یرموک]] و [[نابینا]] شدن وی رد کرده است، اما برخی، آسیب دیدن چشم وی را در یرموک نپذیرفته، برآن‌اند که وی پیش از [[مرگ]]، به طور طبیعی [[کور]] شده بود<ref>ابن قتیبه، ص۳۴۴؛ ر. ک: بلاذری، انساب، ج۱، ص۱۴.</ref>.