ابووهب جیشانی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[جیشان]]، نام شهری در جنوب [[صنعا]] در [[یمن]] است<ref>ابن سعد، ج۷، ص۳۵۳.</ref> و انتساب او به [[حمیر]]<ref>ابن حبان، مشاهیر، ص۹۵ و ۲۹۸.</ref> از اینجاست. برخی، این [[کنیه]] را "[[وهب جیشانی]]" ضبط کرده‌اند؛ یعنی کلمه "ابو" که این نام را به کنیه تبدیل کرده است، زاید شمرده‌اند. مستغفری و [[ابوموسی مدینی]] آن را [[اشتباه]] و ضبط صحیح آن را همان أبو وهب جنیشانی دانسته‌اند<ref>ابن اثیر، ج۵، ص۴۲۴-۴۲۵.</ref>. [[احمد بن حنبل]]<ref>ابن یونس، ج۱، ص۱۶۳.</ref>، ابن معین<ref>ابن معین، ج۱، ص۲۳.</ref>، [[بخاری]]<ref>بخاری، ج۳، ص۲۴۹.</ref>، [[ابوداود]]<ref>ابوداود، ج۲، ص۲۴۷.</ref>، [[ترمذی]]<ref>ترمذی، ج۲، ص۲۹۹.</ref>، [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۷، ص۳۵۳.</ref> و خلیفة بن خیاط<ref>خلیفه بن خیاط، ص۵۳۶.</ref>، نامش را "دیلم بن هوشع الأصغر" ([[یوشع]]، هوبشع، هوسع، همیسع و گاه به [[قلب]] هوشع بن دیلم) گفته‌اند<ref>نیز ر. ک: ابن یونس، ج۱، ص۱۶۳؛ مزی، ج۳۴، ص۳۹۵؛ ابن اثیر، ج۶، ص۳۲۳؛ ابن ماکولا، ج۲، ص۵۰؛ ذهبی، ج۴، ص۵۸۵.</ref>، اما ابن یونس<ref>ابن یونس، ج۱، ص۱۶۳ و ۵۲۵.</ref> پس از نام یاد شده می‌گوید: این چیزی است که علمای [[عراق]]، از جمله احمد بن حنبل و ابن معین می‌گویند و این شخص را همان دیلم بن هوشع [[صحابی]] [[تصور]] کرده‌اند، ولی به نظر من نام صحیح ابووهب، [[عبید بن شرحبیل]] است. [[ابن حجر]]<ref>الاصابه، ج۲، ص۳۲۸.</ref> گفته ابن یونس را بسیار تمام دانسته است و می‌گوید: ابن یونس برای دیلم [[حمیری]] چنین کنیه‌ای را نشناخته است<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۳۲۹.</ref>. بخاری<ref>بخاری، ج۳، ص۲۴۹.</ref> نیز تصریح دارد که أبووهب جیشانی، غیر از دیلم حمیری است [[ابن حبان]]<ref>الثقات، ج۵، ص۲۷۲.</ref>، [[ابن ابی عاصم]]<ref>ابن ابی عاصم، ج۵، ص۲۴۴.</ref> [[ابن منده]]<ref>ابن اثیر، ج۶، ص۳۲۳.</ref> و [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، ج۶، ص۳۰۴۲.</ref> او را صحابی پنداشته‌اند. مستند آنان. [[روایت]] ابووهب جیشانی از [[رسول خدا]]{{صل}} است: درباره شرابی که از عسل و آب جو درست می‌شود از [[پیامبر]] پرسیدند و [[حضرت]] فرمود: آیا مست کننده است؟ گفتند: اگر زیاد بخوریم آری. فرمود: "هر مست کننده‌ای [[حرام]] است" یا فرمود: "اندک آن چیزی که زیادی‌اش مستی می‌آورد، [[حرام]] است"<ref>نیز ر. ک: شاعی، ص۲۸۲؛ ابن سعد، ج۱، ص۲۶۹.</ref>. [[ابن سعد]]<ref>ابن سعد، ج۱، ص۲۶۹.</ref> این خبر را ضمن نقل [[وفد]] جیشان آورده است و می‌گوید وفد یاد شده، از [[یمن]] به همراه ابووهب جیشانی آمدند. سپس سؤال آنان را درباره نوشیدنی و پاسخ [[پیامبر]] را نقل کرده است.

تابعی بودن ابووهب جیشانی از روایت دیگر او که با یک یا دو واسطه از [[صحابه]] نقل کرده، کاملا آشکار است<ref>ر. ک: عبدالرزاق صنعانی، ج۷، ص۱۶۴؛ احمد بن حنبل، ج۴، ص۲۳۲؛ بخاری، ج۶، ص۴۸۳؛ ابن ماجه، ج۱، ص۶۲۷؛ ترمذی، ج۲، ص۲۹۹؛ ابن ابی عاصم، ج۵، ص۳۱۱؛ ابن ابی شیبه، ج۳، ص۴۰۵؛ بیهقی، ج۷، ص۱۸۴.</ref>. نیز منابع تصریح کرده‌اند که ابووهب جیشانی، [[راوی]] [[ضحاک بن فیروز]] تابعی است<ref>ابن سعد، ج۶، ص۶۵.</ref>. [[ابن حبان]]<ref>ر. ک: الثقات، ج۴، ص۳۸۷ و ج۶، ص۲۹۱؛ صحیح، ج۲، ص۴۶۹.</ref> و [[ابن ابی عاصم]]<ref>ابن ابی عاصم، ج۵، ص۳۱۱.</ref> که او را [[صحابی]] دانسته‌اند، در موارد متعدد ابووهب جیشانی را راوی ضحاک بن فیروز معرفی کرده‌اند. نیز ابن سعد<ref>ابن سعد، ج۷، ص۳۵۳ «عنوان اخو وهب جیشانی» است که از اشتباه ناسخ است.</ref> که ابووهب جیشانی را [[نماینده]] وفد جیشان معرفی کرده بود، از او در شمار [[تابعین]] ساکن [[مصر]] نام برده است. این خطاها به خلط دیلم حمیری با ابووهب جیشانی بر می‌گردد که در منابع بسیار کهن صورت گرفته و سبب این [[آشفتگی]] شده است.<ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «ابووهب جیشانی»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۵۵۴-۵۵۵.</ref>