احمد بن بندار: تفاوت میان نسخه‌ها

احمد بن بندار<ref>ر. ک: إیضاح الإشتباه، ص۱۱۴، ش۹۶؛ تنقیح المقال، ج۷، ص۱۲۴، ش۱۳۴۱؛ أعیان الشیعة، ج۳، ص۶۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۲، ص۲۰۴، ش۷۶۹؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۸، ص۵۰۳، ش۱۷۶۰۶؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۵۵۸، ش۴۹۰.</ref> یک بار در [[اسناد روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از کتاب [[عیون أخبار الرضا]]{{ع}} ذکر شده است:

# [[اتحاد راوی]] و مروی عنه؛ زیرا [[راوی]] از [[احمد بن بندار]] در سند [[تفسیر کنز الدقائق]] «[[محمد بن همام]]»، و مروی عنه وی «[[احمد بن هلال]]» است که در دیگر اسناد <ref>ر. ک: الغیبة (نعمانی)، ص۱۵۰، ح۸، ۱۷۶، ح۱۷، ۱۷۹، ح۲۶، ۱۸۰، ح۲۸، ۱۸۵، ح۳۶، ۲۴۹، ح۴، ۳۰۷، ح۱، ۳۲۲، ح۲ و ۳۲۳، ح۴.</ref> و طُرق<ref>ر. ک: رجال النجاشی، ص۲۸۰، ش۷۴۰ و ۴۱۳، ش۱۱۰۲.</ref> از احمد بن مابنداذ [[روایت]] کرده است.

# نام «احمد بن بندار»، در کتب [[اهل سنت]] ذکر شده است، ولی هیچ‌گونه [[همسانی]] با راوی محل بحث ندارد، و در [[کتب رجالی]] و [[حدیثی]] [[شیعه]] هم، فردی با این عنوان ذکر نشده است، به جز یک مورد در [[سند روایت]] [[تهذیب الأحکام]]<ref>ر. ک: تهذیب الاحکام، ج۶، ص۸۲، ح۱۶۲.</ref> که به قرینه اتحاد راوی (محمد بن همام) فهمیده می‌شود که در آن تصحیف رخ داده و عنوان صحیح «احمد بن مابنداذ» است؛ علاوه بر آن‌که روایت تهذیب الأحکام، در بحار الأنوار<ref>ر. ک: بحار الأنوار، ج۹۹، ص۲، ح۶.</ref> نقل شده و در سند آن «احمد بن مابنداد» ثبت شده است.

احمد بن مابنداذ به گونه مستقل در کتب رجالی عنوان نشده است، اما از اسناد و طرق استفاده می‌شود که «مابنداذ» جد وی، و نام پدرش «محمد» بوده است؛ در نتیجه نام کاملش «[[احمد بن محمد بن مابنداذ]]» است<ref>{{عربی|و روی أحمد بن محمد بن قابنداذ (مصحف مابنداذ) الکاتب الإسکافی قال:...}}؛ إثبات الوصیة، ص۲۳۷.</ref>. همچنین از اسناد استفاده می‌شود که کنیه‌اش «أبوجعفر»<ref>الأمالی (طوسی)، ص۱۲۵، ح۱۹۵.</ref> و متصف به [[وصف]] «کاتب و [[اسکافی]]»<ref>«اسکاف»، نام محلی است در بغداد؛ ر. ک: الأنساب، ج۱، ص۱۴۹. و بعضی آن را از نواحی نهروان که بین بغداد و واسط بوده، دانسته‌اند؛ ر. ک: معجم البلدان، ج۱، ص۱۸۱.</ref> بوده است<ref>ر. ک: إثبات الوصیة، ص۲۳۷؛ الغیبة (طوسی)، ص۳۴۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص۹۸-۹۹.</ref>

{{متن حدیث|عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ مَابُنْدَاذَ<ref>مصحف «مابنداذ» است؛ ر. ک: مستدرک الوسائل، ج۲، ص۵۷۱، ح۲۷۵۵؛ جامع أحادیث الشیعة، ج۲، ص۱۱۹، ح۱۴۸۵، به نقل از: إثبات الوصیة، ص۲۳۷.</ref> اَلْكَاتِبِ اَلْإِسْكَافِيِّ قَالَ: تَقَلَّدْتُ دِيَارَ رَبِيعَةَ وَ دِيَارَ مُضَرَ فَخَرَجْتُ وَ أَقَمْتُ بِنَصِيبِينَ وَ قَلَّدْتُ عُمَّالِي وَ أَنْفَذْتُهُمْ إِلَى نَوَاحِي أَعْمَالِي وَ تَقَدَّمْتُ إِلَى كُلِّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ أَنْ يَحْمِلَ إِلَيَّ كُلَّ مَنْ يَجِدُهُ فِي عَمَلِهِ مِمَّنْ لَهُ مَذْهَبٌ فَكَانَ يَرِدُ عَلَيَّ فِي اَلْيَوْمِ اَلْوَاحِدُ وَ اَلاِثْنَانِ وَ اَلْجَمَاعَةُ مِنْهُمْ فَأَسْأَلُ مِنْهُمْ وَ أُعَامِلُ كُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بِمَا يَسْتَحِقُّهُ فَأَنَا ذَاتَ يَوْمٍ جَالِسٌ وَ إِذَا قَدْ وَرَدَ كِتَابُ عَامِلِي بِكَفَرْثُوثَى يَذْكُرُ أَنَّهُ قَدْ وَجَّهَ إِلَيَّ بِرَجُلٍ يُقَالُ لَهُ إِدْرِيسُ بْنُ زِيَادٍ فَدَعَوْتُ بِهِ فَرَأَيْتُهُ وَسِيماً قَبِلَتْهُ نَفْسِي ثُمَّ نَاجَيْتُهُ فَرَأَيْتُهُ مَمْطُوراً وَ رَأَيْتُهُ مِنَ اَلْمَعْرِفَةِ بِالْفِقْهِ وَ اَلْأَحَادِيثِ عَلَى مَا أَعْجَبَنِي فَدَعَوْتُهُ إِلَى اَلْقَوْلِ بِإِمَامَةِ اَلاِثْنَيْ عَشَرَ فَأَبَى وَ أَنْكَرَ عَلَيَّ ذَلِكَ وَ خَاصَمَنِي فِيهِ وَ سَأَلْتُهُ بَعْدَ مُقَامِهِ عِنْدَنَا أَيَّاماً أَنْ يَهَبَ لِي زُورَةً إِلَى سُرَّ مَنْ رَأَى لِيَنْظُرَ إِلَى أَبِي اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ يَنْصَرِفَ فَقَالَ لِي أَنَا أَقْضِي حَقَّكَ بِذَلِكَ وَ شَخَصَ بَعْدَ أَنْ حَمَلْتُهُ فَأَبْطَأَ عَنِّي وَ تَأَخَّرَ كِتَابُهُ ثُمَّ إِنَّهُ قَدِمَ فَدَخَلَ إِلَيَّ فَأَوَّلُ مَا رَآنِي أَسْبَلَ عَيْنَيْهِ بِالْبُكَاءِ فَلَمَّا رَأَيْتُهُ بَاكِياً لَمْ أَتَمَالَكْ حَتَّى بَكَيْتُ فَدَنَا مِنِّي وَ قَبَّلَ يَدِي وَ رِجْلِي ثُمَّ قَالَ يَا أَعْظَمَ اَلنَّاسِ مِنَّةً عَلَيَّ نَجَّيْتَنِي مِنَ اَلنَّارِ وَ أَدْخَلْتَنِي اَلْجَنَّةَ وَ حَدَّثَنِي فَقَالَ خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِكَ وَ عَزْمِي إِذَا لَقِيتُ سَيِّدِي أَبَا اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ مَسَائِلَ وَ كَانَ فِيمَا عَدَدْتُهُ أَنْ أَسْأَلَهُ عَنْ عَرَقِ اَلْجُنُبِ هَلْ يَجُوزُ اَلصَّلاَةُ فِي اَلْقَمِيصِ اَلَّذِي أَعْرَقُ فِيهِ وَ أَنَا جُنُبٌ أَمْ لاَ فَصِرْتُ إِلَى سُرَّ مَنْ رَأَى فَلَمْ أَصِلْ إِلَيْهِ وَ أَبْطَأَ عَنِ اَلرُّكُوبِ لِعِلَّةٍ كَانَتْ بِهِ ثُمَّ سَمِعْتُ اَلنَّاسَ يَتَحَدَّثُونَ بِأَنَّهُ يَرْكَبُ فَبَادَرْتُ فَفَاتَنِي وَ دَخَلَ بَابَ اَلسُّلْطَانِ فَجَلَسْتُ بَابَ اَلشَّارِعِ وَ عَزَمْتُ أَنْ لاَ أَبْرَحَ أَوْ يَنْصَرِفَ وَ اِشْتَدَّ اَلْحَرُّ عَلَيَّ فَعَدَلْتُ إِلَى بَابِ دَارٍ فِيهِ فَجَلَسْتُ أَرْقُبُهُ وَ نَعَسْتُ فَحَمَلَتْنِي عَيْنِي فَلَمْ أَنْتَبِهْ إِلاَّ بِمِقْرَعَةٍ عَلَى كَتِفِي فَفَتَحْتُ عَيْنِي وَ إِذَا أَنَا بِمَوْلاَيَ أَبِي اَلْحَسَنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ<ref> إبن شهرآشوب در کتاب مناقب نوشته است: «ادریس بن زیاد الکفرتوثی به دست أبومحمد امام حسن عسکری{{ع}} هدایت یافته است» {{عربی|إدریس بن زیاد الکفرتوثائی قال: کنت أقول فیهم قولاً عظیماً، فخرجت إلی العسکر للقاء أبی محمد{{ع}} فقدمت و...}}؛ مناقب آل أبی طالب، ج۴، ص۴۲۸.</ref> وَاقِفٌ عَلَى دَابَّتِهِ فَوَثَبْتُ فَقَالَ لِي يَا إِدْرِيسُ أَ مَا آنَ لَكَ فَقُلْتُ بَلَى يَا سَيِّدِي فَقَالَ إِنْ كَانَ اَلْعَرَقُ مِنَ اَلْحَلاَلِ فَحَلاَلٌ وَ إِنْ كَانَ مِنَ اَلْحَرَامِ فَحَرَامٌ مِنْ غَيْرِ أَنْ أَسْأَلَهُ فَقُلْتُ بِهِ وَ سَلَّمْتُ لِأَمْرِهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ}}<ref>اثبات الوصیة، ص۲۳۷ - ۲۳۸. یادآوری می‌شود که این روایت به جهت در برداشتن یک حکم فرعی فقهی، مورد استناد فقها در کتب فقهی قرار گرفته است؛ ر. ک: ذکری الشیعة فی أحکام الشریعة، ج۱، ص۱۲۰؛ مدارک العروة (اشتهاردی)، ج۲، ص۴۶۸؛ کتاب الطهارة (امام خمینی)، ج۳، ص۴۷۶؛ النجعة فی شرح اللمعة، ج۱، ص۱۰۱ - ۱۰۲؛ و....</ref>.

# روایت [[نجاشی]] در ترجمه «[[محمد بن همام اسکافی]]»: {{متن حدیث|قال أبو محمد هارون بن موسى: حدثنا محمد بن همام قال: حدثنا أحمد بن ما بنداذ قال: أَسْلَمَ أَبِي أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ مِنْ أَهْلِهِ وَ خَرَجَ عَنْ دِينِ الْمَجُوسِيَّةَ وَ هَدَاهُ اللَّهُ إِلَى الْحَقِّ، فَكَانَ يَدْعُو أَخَاهُ سهيلا إِلَى مَذْهَبِهِ فَيَقُولُ لَهُ: يَا أَخِي اعْلَمْ أَنَّكَ لَا تألوني نُصْحاً، وَ لَكِنَّ النَّاسَ مُخْتَلِفُونَ، فَكُلْ يَدَّعِي أَنَّ الْحَقَّ فِيهِ، وَ لَسْتُ أَخْتَارُ أَنْ أُدْخِلَ فِي شَيْ‏ءٍ إِلَّا عَلَى يَقِينٍ. فَمَضَتْ لِذَلِكَ مُدَّةً وَ حَجَّ سُهَيْلٍ. فَلَمَّا صَدْرٍ مِنَ الْحَجِّ قَالَ لِأَخِيهِ: الَّذِي كُنْتَ تَدْعُونِي إِلَيْهِ هُوَ الْحَقِّ قَالَ: وَ كَيْفَ عَلِمْتَ ذَاكَ قَالَ: لَقِيتُ فِي حَجِّي عَبْدِ الرَّزَّاقِ بْنِ هَمَّامِ الصَّنْعَانِيِّ وَ مَا رَأَيْتُ أَحَداً مِثْلَهُ، فَقُلْتُ لَهُ عَلَى خَلْوَةٍ: نَحْنُ قَوْمُ مِنْ أَوْلَادِ الْأَعَاجِمِ وَ عَهْدَنَا بِالدُّخُولِ فِي الْإِسْلَامِ قَرِيبُ وَ أَرَى أَهْلِهِ مُخْتَلِفَيْنِ فِي مَذَاهِبِهِمْ، وَ قَدْ جَعَلَكَ اللَّهُ مِنَ الْعِلْمِ بِمَا لَا نَظِيرُ لَكَ فِيهِ فِي عَصْرِكَ وَ لَا مِثْلُ، وَ أُرِيدُ أَنْ أَجْعَلْكَ حُجَّةُ فِيمَا بَيْنِي وَ بَيْنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ. فَإِنْ رَأَيْتَ أَنْ تُبَيِّنَ لِي مَا تَرْضَاهُ لِنَفْسِكَ مِنَ الدَّيْنِ لأتبعك فِيهِ وَ أُقَلِّدَكَ. فَأَظْهَرَ لِي مَحَبَّةِ آلِ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ تَعْظِيمِهِمْ وَ الْبَرَاءَةِ مِنْ عَدُوِّهِمْ وَ الْقَوْلِ بِإِمَامَتِهِمْ. قَالَ أَبُو عَلِيٍّ: أَخَذَ أَبِي هَذَا الْمُذْهِبِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَمِّهِ، وَ أَخَذْتَهُ عَنْ أَبِي}}<ref>رجال النجاشی، ص۳۷۹ - ۳۸۰، ش۱۰۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص۱۰۳-۱۰۴.</ref>