احمد بن حسن حسینی: تفاوت میان نسخه‌ها

عنوان مزبور، تنها در [[اسناد روایات]] کتب [[شیخ صدوق]] که تعداد آنها بیش از پانزده مورد است، واقع شده<ref>ر. ک: الأمالی (صدوق)، ص۱۱۰، ح۸ و ۳۵۸، ح۴ - ۵؛ علل الشرائع، ج۱، ص۲۹۸، ح۳؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۹۷ - ۲۹۸، ح۵۵ - ۵۶؛ ج۲، ص۲ - ۴، ح۱ - ۹؛ معانی الأخبار، ص۲۸۸، ح۲ و ۲۸۹ - ۲۹۰، ح۶ - ۹.</ref> و در [[کتب رجالی]] نام راوی ذکر نشده است، ولی در سلسله سند، بین دو صاحب [[تفسیر]] قرار دارد؛ یعنی [[محمد بن قاسم جرجانی مفسر]] و [[حسن بن علی ناصر الحق]] که [[صاحب الذریعة]]<ref>ر. ک: الذریعة، ج۴، ص۲۶۱، ش۱۲۲۱.</ref> برای او کتابی با عنوان «تفسیر الأطروش» ثبت کرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۸.</ref>

از [[تاریخ]] ولادت و [[وفات]] [[راوی]] اطلاعی در دست نیست، اما استاد وی ناصر الحق در سال ۳۰۴ ق و در سن ۹۹ سالگی، وفات کرده است<ref>ر. ک: عمدة الطالب، ص۲۰۸. یادآوری می‌شود که شیخ عباس قمی در سفینة البحار (ج۲، ص۲۲۰) سن وی را ۷۹ ثبت کرده که اشتباه است؛ شاید نسخه‌ای که از آن نقل کرده، به جای تسعون، سبعون در آن ثبت شده بود.</ref>. بنابراین می‌‌توان گفت، شاگردش احمد بن الحسن الحسینی، در نیمه دوم [[قرن سوم]] و نیمه اول [[قرن چهارم]] می‌زیسته است. و از جهت طبقه رجالی، در طبقه هشتم قرار دارد؛ زیرا بیشتر اساتید و [[مشایخ]] [[شیخ صدوق]]، از جمله [[محمد بن قاسم جرجانی]] که [[شاگرد]] احمد بن الحسن الحسینی است، از جهت طبقه رجالی، در طبقه نهم قرار دارند<ref>مانند: علی بن الحسین بن موسی بن بابویه (الموسوعة الرجالیه، ج۷، ص۶۸۶)؛ محمد بن علی ماجیلویه (همان، ج۵، ص۲۹۲)؛ محمد بن الحسن بن الولید (همان، ج۷، ص۸۷۸)؛ احمد بن محمد بن یحیی العطار (همان، ج۵، ص۱۹۳)؛ و....</ref>؛ و [[حسن بن علی الناصر]] که شاگرد احمد بن الحسن الحسینی است، در طبقه هفتم قرار گرفته است؛ زیرا وی از [[اصحاب امام هادی]]{{ع}} شمرده شده<ref>ر. ک: رجال الطوسی، ص۳۸۵، ش۵۶۶۷.</ref> و [[اصحاب]] آن [[حضرت]]، عمدتاً از طبقه هفتم هستند؛ در نتیجه احمد بن الحسن الحسینی در طبقه هشتم قرار خواهد گرفت.

روشن است که مراد از الحسن بن علی در سند مزبور که احمد بن الحسن الحسینی از وی [[روایت]] کرده، [[امام حسن عسکری]]{{ع}} است؛ از این رو، در وسائل الشیعة [[حدیث]] را به امام عسکری{{ع}} نسبت داده است<ref>ر. ک: وسائل الشیعه، ج۲، ص۴۳۶، ح۲۵۷۳.</ref>. این در حالی است که در سند مزبور به قرینه روایت امالی<ref>{{متن حدیث|حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْأَسْتَرْآبَادِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْحُسَيْنِيُّ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ النَّاصِرِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ أَبِيهِ الرِّضَا عَنْ مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ: سُئِلَ الصَّادِقُ{{ع}} عَنِ الزَّاهِدِ فِي الدُّنْيَا قَالَ:...}}؛ الأمالی (صدوق)، ص۳۵۸، ح۴ ۔ ۵.</ref>، تصحیف رخ داده و عبارت «عن الحسن بن علی عن أبیه علی بن محمد عن أبیه محمد بن علی»، [[مصحف]] «عن الحسن بن علی بن الناصر، عن أبیه، عن محمد بن علی» است؛ یعنی «حسن بن علی الناصر»<ref>{{عربی|السيد الشريف أبي محمد الناصر الكبير الحسن بن علي بن الحسن بن علي المحدث بن عمر الأشرف بن السجاد{{ع}} المتوفي بأمل طبرستان سنة ۳۰۴}}؛ الذریعة، ج۲، ص۱۸۷، ش۶۹۹.</ref> به واسطه پدرش از [[امام جواد]]{{ع}} [[روایت]] کرده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۹-۱۴۱.</ref>

[[رجالیان]]، درباره احمد بن الحسن الحسینی سخنی نگفته و در [[کتب رجالی]] خود ایشان را معرفی نکرده‌اند، ولی [[روایات]] رسیده از وی، از سداد و [[استحکام]] لازم برخوردار بوده و با بازنگری در این روایات - که یکی از منابع [[شناخت]] [[راویان حدیث]] است - چنین برداشت می‌شود که وی از جهت [[اعتقادی]]، امامی [[مذهب]] بوده؛ زیرا روایات متعددی با واسطه، از امام جواد و [[امام رضا]]{{ع}} نقل کرده است<ref>ر. ک: الأمالی (صدوق)، ص۳۵۸، ح۴؛ معانی الأخبار، ص۲۸۷، ح۱؛ عیون أخبار الرضا{{ع}}، ج۱، ص۲۷۴، ح۹؛ و....</ref>؛ به خصوص که استاد وی حسن بن علی الناصر، به گفته [[نجاشی]]<ref>ر. ک: رجال النجاشی، ص۵۷، ش۱۳۵.</ref>، از [[معتقدان]] به [[مذهب امامیه]] بوده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۴۱.</ref>