پرش به محتوا

آدم بن ربیعه: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۲: خط ۲:


== مقدمه ==
== مقدمه ==
وی فرزند [[ربیعة بن حارث بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف]] است. او به [[یقین]] از [[اصحاب رسول خدا]]{{صل}} نیست؛ چرا که [[پیش از بعثت]]، خانواده‌اش او را برای شیرخوارگی به [[قبیله]] [[بنی لیث بن بکر]] یا [[بنو سعد بن بکر]] دادند و در [[جنگی]] که میان این قبیله با [[بنوهذیل]] درگرفت، این طفل در حالی که مشغول [[بازی]] بود، بر اثر اصابت سنگ یا تیری به پیشانی‌اش کشته شد<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۰۲۲؛ ابن سعد، ج۴، ص۴۷؛ طبری، ص۳۱؛ بعقوبی، ج۲، ص۱۱۰؛ ابن سید الناس، ج۲، ص۳۴۴؛ سهیلی، ج۷، ص۵۱۱؛ شامی، ج۸، ص۴۶۹.</ref>. [[ابن حزم]]<ref>ابن حزم، ص۷۰.</ref> برخلاف دیگران، دوران شیرخوارگی این [[کودک]] را نزد قبیله [[هذیل]] بیان داشته که مردی از [[کنانه]] او را با تیر کُشت. [[رسول خدا]]{{صل}} ضمن [[خطبه]] [[عرفه]] که در [[حجة الوداع]] ایراد کردند، فرمودند: "هر خونی را که در [[جاهلیت]] ریخته شده، [[باطل]] اعلام می‌کنم و نخستین آن [[خون‌ها]]، فرزند [[ربیعة بن حارث]] است"<ref>{{متن حدیث| كُلَّ دَمٍ فِي اَلْجَاهِلِيَّةِ مَطْلُولٌ وَ أَوَّلَ دَمٍ أَطُلُّهُ دَمُ رَبِيعَةَ بْنِ اَلْحَارِثِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ }}؛ ابن هشام فهو، ج۴، ص۱۰۲۲؛ مسلم، ج۴، ص۴۱؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۲۶؛ ابن ابی شیبه، ج۴، ص۴۲۵؛ نسائی، ج۲، ص۴۲۲؛ ابن خزیمه، ج۴، ص۳۵۱؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۱۱.</ref>. بنا بر مشهور [[روایات]]، [[پیامبر]] از فرزند [[ربیعه]] نام نبرده است و [[هشام کلبی]]<ref>ابن سعد، ص۴۸.</ref> نیز تصریح می‌کند که پدرم و [[بنی هاشم]] نام این بچه را ندانسته‌اند.  
وی فرزند [[ربیعة بن حارث بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف]] است. او به [[یقین]] از [[اصحاب رسول خدا]] {{صل}} نیست؛ چرا که [[پیش از بعثت]]، خانواده‌اش او را برای شیرخوارگی به [[قبیله]] [[بنی لیث بن بکر]] یا [[بنو سعد بن بکر]] دادند و در [[جنگی]] که میان این قبیله با [[بنوهذیل]] درگرفت، این طفل در حالی که مشغول [[بازی]] بود، بر اثر اصابت سنگ یا تیری به پیشانی‌اش کشته شد<ref>ابن هشام، ج۴، ص۱۰۲۲؛ ابن سعد، ج۴، ص۴۷؛ طبری، ص۳۱؛ بعقوبی، ج۲، ص۱۱۰؛ ابن سید الناس، ج۲، ص۳۴۴؛ سهیلی، ج۷، ص۵۱۱؛ شامی، ج۸، ص۴۶۹.</ref>. [[ابن حزم]]<ref>ابن حزم، ص۷۰.</ref> برخلاف دیگران، دوران شیرخوارگی این [[کودک]] را نزد قبیله [[هذیل]] بیان داشته که مردی از [[کنانه]] او را با تیر کُشت. [[رسول خدا]] {{صل}} ضمن [[خطبه]] [[عرفه]] که در [[حجة الوداع]] ایراد کردند، فرمودند: "هر خونی را که در [[جاهلیت]] ریخته شده، [[باطل]] اعلام می‌کنم و نخستین آن [[خون‌ها]]، فرزند [[ربیعة بن حارث]] است"<ref>{{متن حدیث| كُلَّ دَمٍ فِي اَلْجَاهِلِيَّةِ مَطْلُولٌ وَ أَوَّلَ دَمٍ أَطُلُّهُ دَمُ رَبِيعَةَ بْنِ اَلْحَارِثِ بْنِ عَبْدِ اَلْمُطَّلِبِ }}؛ ابن هشام فهو، ج۴، ص۱۰۲۲؛ مسلم، ج۴، ص۴۱؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۲۶؛ ابن ابی شیبه، ج۴، ص۴۲۵؛ نسائی، ج۲، ص۴۲۲؛ ابن خزیمه، ج۴، ص۳۵۱؛ ابن حبان، ج۴، ص۳۱۱.</ref>. بنا بر مشهور [[روایات]]، [[پیامبر]] از فرزند [[ربیعه]] نام نبرده است و [[هشام کلبی]]<ref>ابن سعد، ص۴۸.</ref> نیز تصریح می‌کند که پدرم و [[بنی هاشم]] نام این بچه را ندانسته‌اند.  


اما در برخی، روایات، این خطبه با نام [[آدم بن ربیعه]]<ref>بلاذری، ج۱، ص۴۶۱؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۰.</ref>، [[ایاس بن ربیعه]]<ref>عبد بن حمید، ص۲۷۰-۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، ج۸، ص۳۵۲؛ مقریزی، ج۲، ص۱۱۲؛ شامی، ج۸، ص۴۸۲.</ref>، [[حارث بن ربیعه]]<ref>صدوق، ص۴۸۶؛ ابن حجر، تهذیب، ج۳، ص۲۲۰.</ref> و نیز [[عامر بن ربیعه]]<ref>ابن شعبه حرانی، ص۳۱.</ref> [[روایت]] شده است. به نظر می‌رسد تصریح به نام، [[اشتباه]] باشد. درباره نام "آدم"، [[عسکری]]<ref>عسکری، ص۸۱-۸۲.</ref>، [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۵۹.</ref> و دیگران<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۸؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۲۲۰.</ref> این [[خطا]] را به [[حماد بن سلمه]] نسبت داده‌اند که به کلمه "دم"، حرف "آ" افزوده است. هشام کلبی<ref>ابن سعد، ج۴، ص۴۸.</ref> و [[دارقطنی]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۸.</ref> نیز بدون اشاره به حماد بن سلمه، به این نکته تصریح کرده‌اند.
اما در برخی، روایات، این خطبه با نام [[آدم بن ربیعه]]<ref>بلاذری، ج۱، ص۴۶۱؛ یعقوبی، ج۲، ص۱۱۰.</ref>، [[ایاس بن ربیعه]]<ref>عبد بن حمید، ص۲۷۰-۲۷۱؛ ابن ابی شیبه، ج۸، ص۳۵۲؛ مقریزی، ج۲، ص۱۱۲؛ شامی، ج۸، ص۴۸۲.</ref>، [[حارث بن ربیعه]]<ref>صدوق، ص۴۸۶؛ ابن حجر، تهذیب، ج۳، ص۲۲۰.</ref> و نیز [[عامر بن ربیعه]]<ref>ابن شعبه حرانی، ص۳۱.</ref> [[روایت]] شده است. به نظر می‌رسد تصریح به نام، [[اشتباه]] باشد. درباره نام "آدم"، [[عسکری]]<ref>عسکری، ص۸۱-۸۲.</ref>، [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، ج۲، ص۲۵۹.</ref> و دیگران<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۸؛ همو، تهذیب، ج۳، ص۲۲۰.</ref> این [[خطا]] را به [[حماد بن سلمه]] نسبت داده‌اند که به کلمه "دم"، حرف "آ" افزوده است. هشام کلبی<ref>ابن سعد، ج۴، ص۴۸.</ref> و [[دارقطنی]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۳۱۸.</ref> نیز بدون اشاره به حماد بن سلمه، به این نکته تصریح کرده‌اند.


[[خطبه]] [[حجه الوداع]]، به [[روایت]] [[امام باقر]]{{ع}} به گونه‌ای دیگر نیز نقل شده که [[پیامبر]] فرمودند: {{متن حدیث| إِنَّ أَوَّلَ دَمٍ أَضَعُ فِي دِمَائِنَا دَمُ اِبْنِ رَبِيعَةَ بْنِ اَلْحَارِثِ }}<ref>عبد بن حمید، ص۳۴۲.</ref>؛ بعید نیست [[اشتباه]] یاد شده، از واژه [[بنی آدم]] بوده باشد. بر اساس این خطا، کسانی چون [[زبیر بن بکار]] و [[ابن حزم]]<ref>ابن حزم، ص۷۰.</ref> نام فرزند [[ربیعه]] را [[آدم]] گفته‌اند. این در حالی است که [[نووی]]<ref>نووی، ج۸، ص۱۸۲.</ref> و [[سیوطی]]<ref>سیوطی، ج۳، ص۳۲۱.</ref> مدعی‌اند [[جمهور]] [[علما]]، نام این [[کودک]] را [[ایاس]] و برخی نیز تمام (ثمام) یا [[حارث]] ([[حارثه]])<ref>شامی، ج۵، ص۲۹۳.</ref> دانسته‌اند.
[[خطبه]] [[حجه الوداع]]، به [[روایت]] [[امام باقر]] {{ع}} به گونه‌ای دیگر نیز نقل شده که [[پیامبر]] فرمودند: {{متن حدیث| إِنَّ أَوَّلَ دَمٍ أَضَعُ فِي دِمَائِنَا دَمُ اِبْنِ رَبِيعَةَ بْنِ اَلْحَارِثِ }}<ref>عبد بن حمید، ص۳۴۲.</ref>؛ بعید نیست [[اشتباه]] یاد شده، از واژه [[بنی آدم]] بوده باشد. بر اساس این خطا، کسانی چون [[زبیر بن بکار]] و [[ابن حزم]]<ref>ابن حزم، ص۷۰.</ref> نام فرزند [[ربیعه]] را [[آدم]] گفته‌اند. این در حالی است که [[نووی]]<ref>نووی، ج۸، ص۱۸۲.</ref> و [[سیوطی]]<ref>سیوطی، ج۳، ص۳۲۱.</ref> مدعی‌اند [[جمهور]] [[علما]]، نام این [[کودک]] را [[ایاس]] و برخی نیز تمام (ثمام) یا [[حارث]] ([[حارثه]])<ref>شامی، ج۵، ص۲۹۳.</ref> دانسته‌اند.


عبارت {{متن حدیث|دَمُ رَبِيعَةَ}} را که در این روایت و دیگر [[روایات]]<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۷۳؛ دارمی، ج۲، ص۴۸؛ ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۲۵؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۲۶؛ ابن ابی شیبه، ج۸، ص۳۵۶.</ref> نیز نقل شده است، اشتباه دانسته‌اند؛ زیرا وی تا [[زمان]] [[عمر]] زنده بود<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۲۴۷؛ سیوطی، ج۳، ص۳۲۱.</ref> یا بنا بر اینکه ربیعه، ولی دم بوده، توجیه کرده‌اند<ref>طبری، ص۳۱؛ ابن سلام، ج۱، ص۳۸۹؛ عسکری، ص۸۲؛ زمخشری، ج۱، ص۲۰؛ و نیز ر. ک: ربیعة بن حارث.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «آدم بن ربیعه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۰.</ref>
عبارت {{متن حدیث|دَمُ رَبِيعَةَ}} را که در این روایت و دیگر [[روایات]]<ref>احمد بن حنبل، ج۵، ص۷۳؛ دارمی، ج۲، ص۴۸؛ ابن ماجه، ج۲، ص۱۰۲۵؛ ابوداوود، ج۱، ص۴۲۶؛ ابن ابی شیبه، ج۸، ص۳۵۶.</ref> نیز نقل شده است، اشتباه دانسته‌اند؛ زیرا وی تا [[زمان]] [[عمر]] زنده بود<ref>حاکم نیشابوری، ج۳، ص۲۴۷؛ سیوطی، ج۳، ص۳۲۱.</ref> یا بنا بر اینکه ربیعه، ولی دم بوده، توجیه کرده‌اند<ref>طبری، ص۳۱؛ ابن سلام، ج۱، ص۳۸۹؛ عسکری، ص۸۲؛ زمخشری، ج۱، ص۲۰؛ و نیز ر. ک: ربیعة بن حارث.</ref><ref>[[محمد رضا هدایت‌پناه|هدایت‌پناه، محمد رضا]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۱ (کتاب)|مقاله «آدم بن ربیعه»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۱، ص:۹۰.</ref>
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش