اباضیه در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

اباضیه امروز که در عمان و [[مغرب]] [[عربی]] (لیبی، الجزایر، تونس و [[مصر]]) به سر می‌برند، در کتاب‌هایشان، غیر از تخطئه تحکیم و تصویب [[محکمه]] اولی چیز دیگری نمی‌گویند و با [[امام علی]] {{ع}} اظهار [[عداوت]] نمی‌کنند، پس ما در [[حق]] آنان جز آنچه آشکار است نمی‌گوییم و از طرفی به اظهارات آنان نیز اتکا نمی‌شود چون [[تقیه]] و [[کتمان]] یکی از مسالک چهارگانه آنان است<ref>سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل والنحل، ج۵، ص۲۴۲.</ref>.

بررسی سرگذشت [[اباضیه]] و سران آن در منابع معتبر نشان می‌دهد که این [[فرقه]] از انشعابات [[خوارج]] است، ولی [[دانشمندان]] [[اباضی]] از این که خوارج و یا شعبه ای از آن نامیده شوند [[اکراه]] دارند<ref>اباضیه یکی از فرقه‌های میانه‌رو، مجله مشکوة، ج۳۳، ص۶۷؛ خلیلی، احمد بن حمد بن سلیمان، وسقط القناع، ص۴۲.</ref> و [[مخالفت]] سران [[فرقه اباضیه]] با [[امامت]] [[حضرت امیر]] {{ع}} را به مخالفت‌های چون [[اهل]] ردّه در عصر [[ابوبکر]] و مخالفت‌های [[اصحاب]] با [[عثمان]] و مخالفت اهل [[جمل]] با علی {{ع}} [[تشبیه]] می‌کنند که هیچ کدام از مخالفت‌های مذکور موجب خروج علیه [[اسلام]] و اطلاق خارجی نشد<ref>عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۲-۳.</ref>.

و نیز می‌گویند: اباضیه علی‌رغم آنکه [[ولایت]] [[محکمه]] اولی و در رأس آن [[عبدالله بن وهب راسبی]] و ردّ [[حکمیت]] علی {{ع}} و [[معاویه]] را پذیرفته‌اند (همچون تمام فرقه‌های خوارج) امّا با ازارقه و کسانی که [[ولایت]] اشخاصی پس از راسبی را پذیرفته‌اند، موافق نیستند بنابراین [[اباضیه]] غیر از خوارج‌اند<ref>صوافی، صالح بن احمد، الامام جابر بن زید العمانی، ص۲۱۲.</ref>. در ابتدا نام [[خوارج]] در بین [[اصحاب علی]] {{ع}} شناخته شده نبود و شاید پس از بالا گرفتن کار [[ازارقه]] و استقرار [[خلافت]] [[معاویه]] این اصطلاح [[ظهور]] کرد و آنان در این اطلاق بین [[منحرفان]] (ازارقه) و دیگران (اباضیه) فرقی نگذاشتند<ref>صوافی، صالح بن احمد، الامام جابر بن زید العمانی، ص۲۱۳.</ref>.

# اصطلاح خوارج به هیچ وجه [[ابتکار]] عوامل معاویه نبوده است، [[رسول اکرم]] {{صل}} درباره [[ذوالخویصره]] از سران خوارج اصطلاح خارجی را به کار برده و فرموده است: به زودی او پیروانی خواهد داشت که [[دین]] را با ا فکار خام خود می‌سنجد و از دین خارج می‌شود مانند تیری که بر صید نشیند و از آن بیرون رود<ref>ابن هشام، السیرة النبویة، ج۴، ص۱۳۹؛ ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۲۷۱؛ مبرّد، محمد بن یزید، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۴۲.</ref>.

# عنوان خارجی در [[عصر امام علی]] {{ع}} بر عبدالله راسبی و ذوالخویصره و همراهانشان در [[جنگ نهروان]] اطلاق می‌شده است، [[امام]] {{ع}} پس از [[پیروزی]] در [[نهروان]] فرمودند: پس از من خوارج را نکشید...<ref>شریف رضی، نهج البلاغه، خطبه ۶۰.</ref>.

# [[محکمه]] اولی و در رأس آنان [[عبدالله بن وهب راسبی]] بر [[افراط]] و [[تعدی]] تأکید داشت، آنان هنگام خروج به سوی [[نهروان]] به یارانشان خطاب کردند... {{عربی|ربّنا اخرج من هذه القریة الظالم أهلها}}<ref>طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۴، ص۵۴؛ مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۳، ص۱۵۶.</ref> که مراد از قریه [[کوفه]] و [[اهل]]، [[امام علی]] {{ع}} بود، در حالی که این [[آیه]] در [[حق]] [[مشرکان]] نازل شده و امام علی {{ع}} به [[اتفاق]] [[اهل سنت]] و [[شیعه]] کسی است که [[دوستی]] او نشانه [[ایمان]] و [[دشمنی]] با او مایه [[نفاق]] است ([[صحیح مسلم]]، کتاب الایمان، باب۳۳، [[حدیث]] ۱۳۱، ص۵۷، [[مسند]] [[احمد بن حنبل]]، ج۱، ص۱۲۵، حدیث ۵۷۷ و ص۱۵۳، حدیث ۷۳۳).

بنابراین [[اعتراض]] بر [[تحکیم]] و شیوه امام علی {{ع}}، پذیرش [[امامت]] راسبی و [[رضایت]] به جنایات او، [[گواه]] محکمی بر انشعاب [[اباضیه]] از خوارج است، پدید آمدن اصطلاح خوارج در عصر معاویه و از طرف عمال او و نیز متوجه ساختن جنایت‌ها به ازارقه و صفریه و... ادعای بی‌دلیل بلکه دلیل بر خلاف آن است.

# تخطئه [[تحکیم]] یعنی همه کسانی که در [[جنگ صفین]] به [[حکمیّت]] [[رأی]] دادند [[معصیت]] کرده و [[واجب]] است [[توبه]] کنند، از جمله خود [[امام علی]] {{ع}} بر همین اساس [[محکمه]] اولی را قبول دارند،

# [[اعتراض]] بر [[عثمان بن عفان]] و امام علی بن [[ابو طالب]] {{ع}}<ref>الکرمی، محمد بن سعید، المعتبر، ج۲، ص۴۱؛ ابن سلام اباضی، بدء الاسلام وشرایع الدین، ص۱۰۶.</ref>.

نزد ارباب [[ملل و نحل]] مشهور و در متون اباضی مستند است که اباضیه، [[شیخین]] ([[ابوبکر]] و [[عمر]]) را [[دوست]] و صهرین ([[عثمان]] و [[امام علی]] {{ع}}) را [[دشمن]] می‌دارند<ref>کاشف، سیده اسماعیل، السیر والجوابات لعلماء و أئمة عمان، ج۱، ص۳۷۰؛ نزدانی، ابوبکر، الاهتداء والمنتخب، ص۲۳۷؛ شیخ مفید، الفصول المختاره، ج۱، ص۱۷.</ref>.

در مسلک الظهور که شرایط برای [[تشکیل حکومت]] وجود دارد، [[اباضیان]] برای خود [[امام]] انتخاب می‌کنند، [[امامت]] نزد ایشان [[خلافت]] و [[جانشینی]] [[حضرت رسول]] {{صل}} در [[اقامه دین]] و [[حفظ اسلام]] است. اباضیان [[نصب امام]] [[عادل]] را [[واجب]] دانسته؛ زیرا [[امر به معروف و نهی از منکر]]، [[اقامه حدود الهی]] و قیام به [[عدل]] و [[انصاف]] و [[دفع تجاوز]]، به آن بستگی دارد، می‌گویند امامت نباید بر اساس [[نظام]] موروثی باشد، در امام، کفایت [[دینی]] و [[علم]] و [[عقل]] لازم است، قرشی و عدم قرشی بودن لازم نیست. با وجود فرد شایسته‌تر، فرد [[شایسته]] می‌تواند امام باشد، هرگاه [[پیمان]] امامت با کسی بسته شد وی مجاز به ترک آن نیست و بر مؤمنان مساعدت و [[پیروی]] از او واجب است<ref>سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل والنحل، ج۵، ص۲۵۱.</ref>.

در متون [[اباضیه]] معمولاً برای حالت [[ظهور]] [[دوران ابوبکر]] و [[عمر]] مثال زده می‌شود ولی در نوشته‌های اخیرشان گاه دوران [[صدر اسلام]] تا پایان [[خلافت امام علی]] {{ع}} نمونه [[ظهور]] معرفی شود<ref>عرب، محمد، آشنایی با مذهب اباضی، ص۱۹.</ref>.

[[عصمت]] تنها از آن [[پیامبر اکرم]] {{صل}} است و هیچ کس پس از او [[معصوم]] نیست<ref>خلیلی، احمد بن حمد، وسقط القناع، ص۱۵۳؛ معمر، علی یحیی، الاباضیة بین الفرق الاسلامیة، ص۳۲۶.</ref>.