پرش به محتوا

ابرار در معارف دعا و زیارات: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
 
خط ۹: خط ۹:
واژه "[[محسن]]" در [[قرآن کریم]] به دو معنا، یکی خوبی‌کننده به دیگران و دیگر، کسی‌که از نظر [[اندیشه]]، [[سخن]] و عمل، [[کارهای نیک]] و [[صالح]] انجام می‌دهد، به‌کار رفته است<ref>قاموس قرآن؛ المفردات فی غریب القرآن.</ref>. برخی گفته‌اند: "محسن" معادل "بَرّ" است؛ یعنی کسی‌که به دیگران [[لطف]] بورزد و [[احسان]] خود را از آنها قطع نکند<ref>المفردات فی غریب القرآن.</ref>.
واژه "[[محسن]]" در [[قرآن کریم]] به دو معنا، یکی خوبی‌کننده به دیگران و دیگر، کسی‌که از نظر [[اندیشه]]، [[سخن]] و عمل، [[کارهای نیک]] و [[صالح]] انجام می‌دهد، به‌کار رفته است<ref>قاموس قرآن؛ المفردات فی غریب القرآن.</ref>. برخی گفته‌اند: "محسن" معادل "بَرّ" است؛ یعنی کسی‌که به دیگران [[لطف]] بورزد و [[احسان]] خود را از آنها قطع نکند<ref>المفردات فی غریب القرآن.</ref>.


"محسن" یکی از [[صفات خداوند]] به‌معنای "[[نیکوکار]]" نیز هست. [[امام مجتبی]]{{ع}} هنگام ورود به [[مسجد]] می‌فرمود: {{متن حدیث|يَا مُحْسِنُ‏ قَدْ أَتَاكَ‏ الْمُسِي‏ءُ}}<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۳۹.</ref>.
"محسن" یکی از [[صفات خداوند]] به‌معنای "[[نیکوکار]]" نیز هست. [[امام مجتبی]] {{ع}} هنگام ورود به [[مسجد]] می‌فرمود: {{متن حدیث|يَا مُحْسِنُ‏ قَدْ أَتَاكَ‏ الْمُسِي‏ءُ}}<ref>بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۳۹.</ref>.


[[امام سجاد]]{{ع}} هم می‌فرماید:{{متن حدیث|إِنَّكَ... الْمُحْسِنُ‏ الْمُجْمِلُ‏ ذُو الطَّوْلِ‏}}<ref>دعای ۳۶.</ref>؛ «بارالها! تو... احسان‌کننده، [[نیکی]] رساننده و صاحب نعمتی».
[[امام سجاد]] {{ع}} هم می‌فرماید:{{متن حدیث|إِنَّكَ... الْمُحْسِنُ‏ الْمُجْمِلُ‏ ذُو الطَّوْلِ‏}}<ref>دعای ۳۶.</ref>؛ «بارالها! تو... احسان‌کننده، [[نیکی]] رساننده و صاحب نعمتی».


قرآن کریم از قول [[بهشتیان]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ}}<ref>«ما از دیرباز او را می‌خواندیم که اوست که نیکوکار بخشاینده است» سوره طور، آیه ۲۸.</ref>! این سخن حاکی از آن است که [[نیکوکاری]] [[خداوند]] در [[عالم آخرت]] کاملاً [[خودنمایی]] می‌کند.
قرآن کریم از قول [[بهشتیان]] می‌فرماید: {{متن قرآن|إِنَّا كُنَّا مِنْ قَبْلُ نَدْعُوهُ إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ}}<ref>«ما از دیرباز او را می‌خواندیم که اوست که نیکوکار بخشاینده است» سوره طور، آیه ۲۸.</ref>! این سخن حاکی از آن است که [[نیکوکاری]] [[خداوند]] در [[عالم آخرت]] کاملاً [[خودنمایی]] می‌کند.
خط ۱۷: خط ۱۷:
قرآن کریم [[تسلیم]] در برابر خداوند را [[نشانه]] نیکوکاری<ref>{{متن قرآن|بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «آری، آن کسان که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهند در حالی که نکوکار باشند، بی‌گمان پاداش آنان نزد پروردگارشان است. و بیمی نخواهند داشت و اندوهگین نمی‌شوند» سوره بقره، آیه ۱۱۲؛ {{متن قرآن|وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا}} «و بهدین‌تر از آن کس که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهد در حالی که نکوکار باشد و از آیین ابراهیم درست‌آیین پیروی کند، کیست؟ و خداوند، ابراهیم را دوست (خود) گرفت» سوره نساء، آیه ۱۲۵.</ref>؛ و اتصال به دستگیره محکم [[الهی]]<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ}} «و هر که روی (دل) خویش به سوی خداوند نهد و نکوکار باشد بی‌گمان به دستاویز اس[[تورات]]ر چنگ زده است و سرانجام کارها با خداوند است» سوره لقمان، آیه ۲۲.</ref> خوانده و [[خداوند]] را [[دوستدار]] [[نیکوکاران]]<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}} «همان کسان که در شادی و رنج می‌بخشند و فروخورندگان خشم و در گذرندگان از مردم‌اند؛ و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴؛ {{متن قرآن|فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}} «پس خداوند به آنان پاداش این جهان و پاداش نیک جهان واپسین را بخشید و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۸.</ref> معرفی کرده است.
قرآن کریم [[تسلیم]] در برابر خداوند را [[نشانه]] نیکوکاری<ref>{{متن قرآن|بَلَى مَنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَلَهُ أَجْرُهُ عِنْدَ رَبِّهِ وَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ}} «آری، آن کسان که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهند در حالی که نکوکار باشند، بی‌گمان پاداش آنان نزد پروردگارشان است. و بیمی نخواهند داشت و اندوهگین نمی‌شوند» سوره بقره، آیه ۱۱۲؛ {{متن قرآن|وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا}} «و بهدین‌تر از آن کس که روی (دل) خویش به (سوی) خداوند نهد در حالی که نکوکار باشد و از آیین ابراهیم درست‌آیین پیروی کند، کیست؟ و خداوند، ابراهیم را دوست (خود) گرفت» سوره نساء، آیه ۱۲۵.</ref>؛ و اتصال به دستگیره محکم [[الهی]]<ref>{{متن قرآن|وَمَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَى وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ}} «و هر که روی (دل) خویش به سوی خداوند نهد و نکوکار باشد بی‌گمان به دستاویز اس[[تورات]]ر چنگ زده است و سرانجام کارها با خداوند است» سوره لقمان، آیه ۲۲.</ref> خوانده و [[خداوند]] را [[دوستدار]] [[نیکوکاران]]<ref>{{متن قرآن|الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}} «همان کسان که در شادی و رنج می‌بخشند و فروخورندگان خشم و در گذرندگان از مردم‌اند؛ و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۳۴؛ {{متن قرآن|فَآتَاهُمُ اللَّهُ ثَوَابَ الدُّنْيَا وَحُسْنَ ثَوَابِ الْآخِرَةِ وَاللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ}} «پس خداوند به آنان پاداش این جهان و پاداش نیک جهان واپسین را بخشید و خداوند نیکوکاران را دوست می‌دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۸.</ref> معرفی کرده است.


[[امام سجاد]]{{ع}} این مفاهیم را در قالب [[دعا]] مطرح کرده است: «ای آنکه [[پاداش]] نیکوکاران نزد تو تباه نگردد»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>؛ «ای خداوندی که جزای نیکوکاران را بر عهده گرفته‌ای، و [[عمل]] [[مفسدان]] را به [[صلاح]] می‌آوری»<ref>نیایش چهلم.</ref>؛ «[از خداوند] [[امید]] داریم که در برابر [[حمد]] و [[سپاس]] خویش به ما پاداشی همسان پاداش نیکوکاران [[عطا]] فرماید»<ref>نیایش چهل‌وچهارم.</ref>.
[[امام سجاد]] {{ع}} این مفاهیم را در قالب [[دعا]] مطرح کرده است: «ای آنکه [[پاداش]] نیکوکاران نزد تو تباه نگردد»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>؛ «ای خداوندی که جزای نیکوکاران را بر عهده گرفته‌ای، و [[عمل]] [[مفسدان]] را به [[صلاح]] می‌آوری»<ref>نیایش چهلم.</ref>؛ «[از خداوند] [[امید]] داریم که در برابر [[حمد]] و [[سپاس]] خویش به ما پاداشی همسان پاداش نیکوکاران [[عطا]] فرماید»<ref>نیایش چهل‌وچهارم.</ref>.


تکیه‌گاه [[صحیفه سجادیه]] بر [[احسان]] سرشار خداوند نسبت به [[بندگان]] در ابعاد مختلف و در [[دنیا]] و [[آخرت]] است<ref>نیایش‌های شانزدهم، چهل‌وچهارم و پنجاه‌ویکم.</ref>.
تکیه‌گاه [[صحیفه سجادیه]] بر [[احسان]] سرشار خداوند نسبت به [[بندگان]] در ابعاد مختلف و در [[دنیا]] و [[آخرت]] است<ref>نیایش‌های شانزدهم، چهل‌وچهارم و پنجاه‌ویکم.</ref>.
خط ۲۳: خط ۲۳:
از نظر [[قرآن کریم]]، [[انسان]] "[[محسن]]" کسی است که دارای [[ایمانی]] [[راسخ]] و ثبات‌قدم در [[مجاهده]] و انجام [[تکالیف الهی]] باشد<ref>{{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ}} «و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم و بی‌گمان خداوند با نیکوکاران است» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>.
از نظر [[قرآن کریم]]، [[انسان]] "[[محسن]]" کسی است که دارای [[ایمانی]] [[راسخ]] و ثبات‌قدم در [[مجاهده]] و انجام [[تکالیف الهی]] باشد<ref>{{متن قرآن|وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ}} «و راه‌های خویش را به آنان که در (راه) ما بکوشند می‌نماییم و بی‌گمان خداوند با نیکوکاران است» سوره عنکبوت، آیه ۶۹.</ref>.


امام سجاد{{ع}}، [[رسول خدا]]{{صل}} و [[خاندان]] او را از [[برترین]] نیکوکاران شمرده و عرضه می‌دارد {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُكِرَ الْأَبْرَارُ}}<ref>دعای ۳۲.</ref>؛ "بارخدایا! هنگامی که از نیکوکاران یاد شود، بر [[محمد و خاندان او]] [[درود]] فرست" و همچنین: "و بر [[آل محمد]] که نیکوکاران، پاکیزگان و سودرسان به مردم‌اند درود فرست"<ref>نیایش چهل‌وهشتم.</ref>.
امام سجاد {{ع}}، [[رسول خدا]] {{صل}} و [[خاندان]] او را از [[برترین]] نیکوکاران شمرده و عرضه می‌دارد {{متن حدیث|اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، إِذَا ذُكِرَ الْأَبْرَارُ}}<ref>دعای ۳۲.</ref>؛ "بارخدایا! هنگامی که از نیکوکاران یاد شود، بر [[محمد و خاندان او]] [[درود]] فرست" و همچنین: "و بر [[آل محمد]] که نیکوکاران، پاکیزگان و سودرسان به مردم‌اند درود فرست"<ref>نیایش چهل‌وهشتم.</ref>.


آن [[حضرت]] صفاتی چون "[[نیکی]] به کسی که از او دوری کرده"<ref>نیایش بیستم.</ref>؛ "[[انفاق]] [[نیکو]] از [[ثروت]] و [[دارایی]] خویش"<ref>نیایش بیستم و نیایش سی‌ام.</ref>؛ "ابراز مهر مادرانه نسبت به [[والدین]]"<ref>نیایش بیست‌وچهارم.</ref>؛ "گذشت از کسی که در [[حق]] او کوتاهی کرده"<ref>نیایش بیست‌وچهارم.</ref>؛ "[[توفیق]] تقویت [[حس]] [[نیکوکاری]] در [[تربیت]] [[فرزندان]]"<ref>نیایش بیست‌وپنجم.</ref>؛ را از [[صفات]] [[نیکوکاران]] معرفی کرده است.<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، بیروت، ۱۴۰۴، مؤسسة الوفاء؛ الصحیفة السجادیة، امام زین العابدین{{ع}}، قم، ۱۴۱۸، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، تهران، ۱۴۷۱، اسلامیه؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم، ۱۳۷۳، دارالقرآن الکریم؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، دمشق ۱۴۷، دارالشامیة.</ref><ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «نیکوکاران»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۵۲۱.</ref>
آن [[حضرت]] صفاتی چون "[[نیکی]] به کسی که از او دوری کرده"<ref>نیایش بیستم.</ref>؛ "[[انفاق]] [[نیکو]] از [[ثروت]] و [[دارایی]] خویش"<ref>نیایش بیستم و نیایش سی‌ام.</ref>؛ "ابراز مهر مادرانه نسبت به [[والدین]]"<ref>نیایش بیست‌وچهارم.</ref>؛ "گذشت از کسی که در [[حق]] او کوتاهی کرده"<ref>نیایش بیست‌وچهارم.</ref>؛ "[[توفیق]] تقویت [[حس]] [[نیکوکاری]] در [[تربیت]] [[فرزندان]]"<ref>نیایش بیست‌وپنجم.</ref>؛ را از [[صفات]] [[نیکوکاران]] معرفی کرده است.<ref>بحارالانوار، محمدباقر مجلسی، بیروت، ۱۴۰۴، مؤسسة الوفاء؛ الصحیفة السجادیة، امام زین العابدین {{ع}}، قم، ۱۴۱۸، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قاموس قرآن، سیدعلی‌اکبر قرشی، تهران، ۱۴۷۱، اسلامیه؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم، ۱۳۷۳، دارالقرآن الکریم؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، دمشق ۱۴۷، دارالشامیة.</ref><ref>[[علی اکبر شایسته‌نژاد|شایسته‌نژاد، علی اکبر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «نیکوکاران»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۵۲۱.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش