ابوالعاص بن الربیع در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

[[امین]] عاملی روایتی از [[رجال]] کشی آورده که به اسم [[پدر]] او اشاره می‌کند؛ از [[عبدالله بن سنان]] شنیده شده که [[امام صادق]] {{ع}} فرمود: “با [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} پنج نفر از [[قریش]] بودند که پنجمین ایشان [[ابن ابی العاص بن ابی ربیعه]] بود و ابو [[ربیع]]، داماد [[پیامبر]] {{صل}} بوده است<ref>أعیان الشیعة، امین عاملی، ج۷، ص۱۴۲.</ref>. اما [[امین]] عاملی به نقد این نظر پرداخته و همان [[کنیه]] [[ابوالعاص]] (طبق نقل‌های مختلف) را [[تأیید]] کرده و ذکر [[کنیه]] ابو [[ربیع]] بودن را به [[اشتباه]] کشّی یا کاتبان نسخه او می‌داند و می‌گوید: در اصل [[ابن ربیع]] بوده و به [[اشتباه]] به ابو [[ربیع]] تبدیل شده است<ref>ریحانة الادب، مدرس تبریزی، ج۷، ص۱۷۷.</ref>.

[[ابوسفیان]] نزدیک شد و صدا زد: "کنانه! ما با تو [[جنگی]] نداریم، کمان را کنار بگذار تا با تو سخن بگوییم"؛ [[کنانه]] چنین کرد. [[ابوسفیان]] نزدیک آمد و گفت: "می‌دانی خانه‌ای در این [[شهر]] نیست جز آن‌که صدای [[نوحه]] سرایی از آن بلند است و باعث همه اینها [[محمد]] است؛ [[قریش]] نمی‌تواند [[تحمل]] کند که تو در روز روشن، دختر او را به سوی [[مدینه]] ببری، [[صلاح]] آن است که او را برگردانی و نیمه [[شب]] که هوا تاریک شد او را ببری".

[[پیامبر]] {{صل}} در این باره فرمود: “ابوالعاص، [[حق]] دامادی ما را ادا کرد. تا وقتی که با ما بود از روی [[راستی]] و [[صداقت]] و [[صمیمیت]] [[رفتار]] کرد و در آخر هم به وعده‌ای که به ما داد [[وفا]] کرد<ref>المسائل السرویه، شیخ مفید، ص۹۴ (پاورقی)؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۵، ص۱۸۵.</ref>.

چون [[زینب]] باردار بود به خاطر حمله هبّار ترسید و بچه‌اش سقط شد؛ به این [[دلیل]] در [[فتح مکه]] با این که [[پیامبر اسلام]] {{صل}} به تمام [[اهل مکه]] [[امان]] داد، تا جایی که [[خانه]] [[ابوسفیان]] و [[مسجد الحرام]] را محل [[امن]] قرار داد و فرمود: "هر که در [[خانه]] بنشیند و بیرون نباید در [[امان]] است؛ هر که به [[مسجدالحرام]] [[پناه]] ببرد در [[امان]] است و هر که به [[خانه]] [[ابوسفیان]] برود در [[امان]] است"، اما درباره هبّار بن اسود فرمود: "هبّار را هر کجا یافتید، [[دست]] و پایش را ببرید و او را به [[آتش]] بسوزانید"، و چون قاصدها کمی دور شدند، شخصی را به دنبال ایشان فرستاد و [[پیام]] داد که چون گفته بودم، جز [[خدای تعالی]] [[مردم]] را با [[آتش]] [[عذاب]] نمی‌کند، پس اگر وی را یافتید او را بکشید<ref>السیرة النبویة، ابن هشام، ج۲، ص۸۴- ۴۷۷؛ سیرت رسول الله {{صل}}، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۹۸-۵۹۷ و تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶۷، ص۴ (بسیار خلاصه نقل شده است).</ref>.

[[ابوالعاص]] هم‌چنان [[مشرک]] بود تا آن‌که قبل از [[فتح مکه]] در [[سال ششم هجری]]<ref>تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۷۶.</ref> به [[سرپرستی]] قافله‌ای از مال‌التجاره [[قریش]] به [[شام]] رفت. آنها در بازگشت، با لشکری از [[مسلمانان]] که [[زید بن حارثه]] [[امیر]] و سرلشکر آنها بود، برخورد کردند. [[لشکر اسلام]] با صد و هفتاد سوار بر [[اهل]] قافله حمله بردند و افراد قافله را [[اسیر]] کرده و [[اموال]] قافله را [[تصرف]] نمودند<ref> الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۰۲؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶۷، ص۱۵-۱۶؛ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۷۶.</ref>. [[ابوالعاص]] این بار توسط [[ابوبصیر ثقفی]] [[اسیر]] شد<ref>الاصابه، ابن حجر، ج۷، ص۲۰۸.</ref>. وقتی که [[مسلمانان]] می‌خواستند [[اموال]] کاروان را از او بگیرند، به او گفتند: اکنون تو می‌توانی [[مسلمان]] شوی و طبق [[قانون]] [[اسلام]] تمامی این [[اموال]] را که [[مال]] [[مشرکین]] است، تصاحب کنی. [[ابوالعاص]] گفت: "اسلام آوردنی که آغازش با [[خیانت]] کردن در [[اموال]] [[مردم]] باشد به درد من نمی‌خورد"<ref>السیرة النبویة، ابن هشام (ترجمه: رسولی)، ج۲، ص۵۵.</ref>. چون [[لشکر اسلام]] بازگشت، [[ابوالعاص]] فرار کرده و نیمه [[شب]] وارد [[مدینه]] شد و به [[خانه]] [[زینب]] [[پناهنده]] شد<ref>سیرت رسول الله {{صل}}، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۵۹۸.</ref>.

آنها گفتند: یا [[رسول الله]]! تمام [[اموال]] را به خاطر شما به او بر می‌گردانیم و همه [[اموال]] را از نزد افراد جمع‌آوری کرده و به [[ابوالعاص]] برگرداندند. وی به [[مکه]] رفت و همه [[اموال]]، حتی افسار حیوان و طناب آنها را به صاحبانشان برگرداند<ref>تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۶۷، ص۴ و ۱۵ - ۱۶؛ تاریخ الطبری، طبری، ج۱۱، ص۵۰۰؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ج۱، ص۲۰۳. (با اندکی تلخیص).</ref>، سپس در میان آنها با صدای رسا گفت: "اگر چیزی از کسی باقی مانده آن را از من بگیرد". [[مردم]] [[مکه]] گفتند: نه، دیگر چیزی باقی نمانده و به [[راستی]] تو [[مرد]] [[کریم]] و با وفایی هستی". آن‌گاه [[ابوالعاص]] در برابر [[مردم]] ایستاد و گفت: {{متن حدیث|أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ‌}}<ref>إعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ج۱، ص۲۰۳.</ref> به [[خدا]] قسم، تا به حال هیچ مانعی برای [[اسلام آوردن]] من نبود جز آن‌که می‌ترسیدم مرا به [[تصرف]] کردن اموالتان متهم سازید. اکنون چون آمدم و [[امانت‌ها]] را بازگرداندم [[ایمان]] آوردم"<ref>سیرت رسول الله {{صل}}، قاضی ابر قوه، ج۲، ص۵۹۹؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، طبرسی، ج۱، ص۲۰۳.</ref>.