احمد بن حسن بن اسماعیل بن صبیح: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
== آشنایی اجمالی == | == آشنایی اجمالی == | ||
[[احمد بن الحسن بن اسماعیل بن صبیح]]<ref>ر. ک: أ. منابع شیعی: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۸۱، ش۸۱۷؛ ب. منابع سنی: میزان الاعتدال، ج۱، ص۹۱، ش۳۳۹؛ لسان المیزان، ج۱، ص۱۵۳، ش۴۹۱.</ref> در سند یکی از [[روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، به نقل از [[تفسیر فرات کوفی (کتاب)|تفسیر فرات الکوفی]] نقل شده است: {{متن حدیث|وَ قَالَ أَیْضَاً: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدَةَ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ نِزَارِ بْنِ سَالِمٍ السَّلُولِيُّ قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مُطَهَّرٍ قَالَ حَدَّثَنَا صَالِحٌ يَعْنِي ابْنَ [أَبِي] الْأَسْوَدِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ النَّخَعِيِّ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ مَيْسَرَةَ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}: نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَاعاً رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ وَ لَنَا كَرَائِمُ الْقُرْآنِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۳، به نقل از: تفسیر فرات الکوفی، ص۲۴۸ - ۲۴۹، ح۳۳۶.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۰.</ref> | [[احمد بن الحسن بن اسماعیل بن صبیح]]<ref>ر. ک: أ. منابع شیعی: مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۱، ص۲۸۱، ش۸۱۷؛ ب. منابع سنی: میزان الاعتدال، ج۱، ص۹۱، ش۳۳۹؛ لسان المیزان، ج۱، ص۱۵۳، ش۴۹۱.</ref> در سند یکی از [[روایات]] [[تفسیر کنز الدقائق]]، به نقل از [[تفسیر فرات کوفی (کتاب)|تفسیر فرات الکوفی]] نقل شده است: {{متن حدیث|وَ قَالَ أَیْضَاً: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ وَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عُبَيْدَةَ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ نِزَارِ بْنِ سَالِمٍ السَّلُولِيُّ قَالا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ مُطَهَّرٍ قَالَ حَدَّثَنَا صَالِحٌ يَعْنِي ابْنَ [أَبِي] الْأَسْوَدِ عَنْ جَمِيلِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ النَّخَعِيِّ عَنْ زَكَرِيَّا بْنِ مَيْسَرَةَ عَنِ الْأَصْبَغِ بْنِ نُبَاتَةَ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}: نَزَلَ الْقُرْآنُ أَرْبَاعاً رُبُعٌ فِينَا وَ رُبُعٌ فِي عَدُوِّنَا وَ رُبُعٌ سُنَنٌ وَ أَمْثَالٌ وَ رُبُعٌ فَرَائِضُ وَ أَحْكَامٌ وَ لَنَا كَرَائِمُ الْقُرْآنِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱، ص۳، به نقل از: تفسیر فرات الکوفی، ص۲۴۸ - ۲۴۹، ح۳۳۶.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۰.</ref> | ||
== شرح حال [[راوی]] == | == شرح حال [[راوی]] == | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
احمد بن اسماعیل بن صبیح از روات [[عامه]] است و [[دارقطنی]] که از بزرگان [[اهل سنت]] است، درباره‌اش گفته است: {{عربی|"ليس بالقوي"}}. | احمد بن اسماعیل بن صبیح از روات [[عامه]] است و [[دارقطنی]] که از بزرگان [[اهل سنت]] است، درباره‌اش گفته است: {{عربی|"ليس بالقوي"}}. | ||
ولی [[روایات]] متعددی از وی در [[فضایل اهل بیت]]{{عم}} نقل شده است که نشان دهنده ارادت ایشان به این [[خانواده]] است و شاید به همین جهت، دارقطنی او را [[قوی]] ندانسته است: | ولی [[روایات]] متعددی از وی در [[فضایل اهل بیت]] {{عم}} نقل شده است که نشان دهنده ارادت ایشان به این [[خانواده]] است و شاید به همین جهت، دارقطنی او را [[قوی]] ندانسته است: | ||
#{{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: مَا فِي الْقُرْآنِ آيَةُ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا}} إِلَّا وَ عَلِيٌّ أَمِيرُهَا وَ شَرِيفُهَا وَ مُقَدَّمُهَا وَ لَقَدْ عَاتَبَ اللَّهُ أَصْحَابَ النَّبِيِّ{{صل}} وَ مَا ذَكَرَ عَلِيّاً{{ع}} إِلَّا بِخَيْرٍ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۵۰، ش۹.</ref>. | #{{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: مَا فِي الْقُرْآنِ آيَةُ {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا}} إِلَّا وَ عَلِيٌّ أَمِيرُهَا وَ شَرِيفُهَا وَ مُقَدَّمُهَا وَ لَقَدْ عَاتَبَ اللَّهُ أَصْحَابَ النَّبِيِّ {{صل}} وَ مَا ذَكَرَ عَلِيّاً {{ع}} إِلَّا بِخَيْرٍ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۵۰، ش۹.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|فرات قال: حدثنی أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ قَالَ: قَدِمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ{{صل}} عَبْدُ الْمَسِيحِ بْنُ أَبْقَى وَ مَعَهُ الْعَاقِبُ وَ قَيْسٌ أَخُوهُ وَ مَعَهُ حَارِثُ بْنُ عَبْدِ الْمَسِيحِ وَ هُوَ غُلَامٌ وَ مَعَهُ أَرْبَعُونَ حِبْراً فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ كَيْفَ تَقُولُ فِي الْمَسِيحِ فَوَ اللَّهِ إِنَّا لَنُنْكِرُ مَا تَقُولُ قَالَ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ {{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}}<ref>داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref> قَالَ فَنَحَرَ نَحْرَةً فَقَالَ إِجْلَالًا لَهُ مِمَّا يَقُولُ بَلْ هُوَ اللَّهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ}}<ref>بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> إِلَى آخِرِ الْآيَةِ فَلَمَّا سَمِعَ ذِكْرَ [بذكر] الْأَبْنَاءِ غَضِبَ غَضَباً شَدِيداً وَ دَعَا الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ{{س}} فَأَقَامَ الْحَسَنَ عَنْ يَمِينِهِ وَ الْحُسَيْنَ عَنْ يَسَارِهِ وَ عَلِيّاً إِلَى صَدْرِهِ وَ فَاطِمَةَ إِلَى وَرَائِهِ فَقَالَ هَؤُلَاءِ أَبْنَاؤُنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أَنْفُسُنَا فَائْتِنَا [فَأْتِيَا] لَهُ بِأَكْفَاءٍ...}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۸۸ - ۸۹، ح۶۷.</ref>. | #{{متن حدیث|فرات قال: حدثنی أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ قَالَ: قَدِمَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ {{صل}} عَبْدُ الْمَسِيحِ بْنُ أَبْقَى وَ مَعَهُ الْعَاقِبُ وَ قَيْسٌ أَخُوهُ وَ مَعَهُ حَارِثُ بْنُ عَبْدِ الْمَسِيحِ وَ هُوَ غُلَامٌ وَ مَعَهُ أَرْبَعُونَ حِبْراً فَقَالَ يَا مُحَمَّدُ كَيْفَ تَقُولُ فِي الْمَسِيحِ فَوَ اللَّهِ إِنَّا لَنُنْكِرُ مَا تَقُولُ قَالَ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَيْهِ {{متن قرآن|إِنَّ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ كَمَثَلِ آدَمَ خَلَقَهُ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ قَالَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ}}<ref>داستان عیسی نزد خداوند چون داستان آدم است که او را از خاک آفرید و سپس فرمود: باش! و بی‌درنگ موجود شد سوره آل عمران، آیه ۵۹.</ref> قَالَ فَنَحَرَ نَحْرَةً فَقَالَ إِجْلَالًا لَهُ مِمَّا يَقُولُ بَلْ هُوَ اللَّهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ {{متن قرآن|فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ}}<ref>بنابراین، پس از دست یافتن تو به دانش، به هر کس که با تو به چالش برخیزد؛ بگو: بیایید تا فرزندان خود و فرزندان شما و زنان خود و زنان شما و خودی‌های خویش و خودی‌های شما را فرا خوانیم آنگاه (به درگاه خداوند) زاری کنیم تا لعنت خداوند را بر دروغگویان نهیم سوره آل عمران، آیه ۶۱.</ref> إِلَى آخِرِ الْآيَةِ فَلَمَّا سَمِعَ ذِكْرَ [بذكر] الْأَبْنَاءِ غَضِبَ غَضَباً شَدِيداً وَ دَعَا الْحَسَنَ وَ الْحُسَيْنَ وَ عَلِيّاً وَ فَاطِمَةَ {{س}} فَأَقَامَ الْحَسَنَ عَنْ يَمِينِهِ وَ الْحُسَيْنَ عَنْ يَسَارِهِ وَ عَلِيّاً إِلَى صَدْرِهِ وَ فَاطِمَةَ إِلَى وَرَائِهِ فَقَالَ هَؤُلَاءِ أَبْنَاؤُنَا وَ نِسَاؤُنَا وَ أَنْفُسُنَا فَائْتِنَا [فَأْتِيَا] لَهُ بِأَكْفَاءٍ...}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۸۸ - ۸۹، ح۶۷.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|قَالَ: حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنْ مُجَاهِدٍ فِي قَوْلِهِ {{متن قرآن|وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>و (آن) مؤمن شایسته سوره تحریم، آیه ۴.</ref> [قَالَ] عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ{{ع}}}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۴۹۰، ح۶۳۷.</ref>. | #{{متن حدیث|قَالَ: حَدَّثَنِي أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ بْنِ صَبِيحٍ مُعَنْعَناً عَنْ مُجَاهِدٍ فِي قَوْلِهِ {{متن قرآن|وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ}}<ref>و (آن) مؤمن شایسته سوره تحریم، آیه ۴.</ref> [قَالَ] عَلِيُّ بْنُ أَبِي طَالِبٍ {{ع}}}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۴۹۰، ح۶۳۷.</ref>. | ||
#{{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْعَطَّارُ [وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِيُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ صَبِيحٍ قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ عَنْ عَامِرٍ السَّرَّاجِ قَالَ حَدَّثَنِي عَمْرُو بْنُ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ] عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ{{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ{{صل}} {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند سوره بینه، آیه ۷.</ref> أَنْتَ وَ شِيعَتُكَ يَا عَلِيُّ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۵۸۳، ح۷۴۹.</ref>. | #{{متن حدیث|فُرَاتٌ قَالَ حَدَّثَنَا إِسْمَاعِيلُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ الْعَطَّارُ [وَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْفَزَارِيُّ وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ صَبِيحٍ قَالُوا حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ عَنْ عَامِرٍ السَّرَّاجِ قَالَ حَدَّثَنِي عَمْرُو بْنُ شِمْرٍ عَنْ جَابِرٍ] عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ {{ع}} قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}} {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُولَئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ}}<ref>بی‌گمان آنانکه ایمان آورده‌اند و کردارهایی شایسته کرده‌اند، بهترین آفریدگانند سوره بینه، آیه ۷.</ref> أَنْتَ وَ شِيعَتُكَ يَا عَلِيُّ}}<ref>تفسیر فرات الکوفی، ص۵۸۳، ح۷۴۹.</ref>. | ||
اما درباره [[اتحاد راوی]] محل بحث با [[احمد بن حسن بن اسماعیل کندی نسابه]] که [[ابن حجر]] آن را محتمل دانسته بود، باید گفت که به جز در موارد استثنا - همچون [[علی بن یقطین]] - طبعاً، [[اعتقاد]] [[راسخ]] و [[ارتباط قلبی]] [[راوی]] با [[اهل بیت پیامبر]]{{صل}} مانع از [[ارتباط]] او با [[حکام]] [[غاصب]] و [[جائر]] [[عباسی]] است. بر این اساس، [[اتحاد]] این راوی با احمد بن حسن بن اسماعیل کندی نسّابه که طبق گفته [[صفدی]]: {{عربی|"...كان له اختصاص بالمكتفي ثم بالمقتدر، ذكره أبوالحسن محمد بن جعفر بن النجار الكوفي في تاريخ الكوفة"}}<ref>الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۹۱.</ref>، بعید به نظر می‌رسد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۲-۱۳۴.</ref> | اما درباره [[اتحاد راوی]] محل بحث با [[احمد بن حسن بن اسماعیل کندی نسابه]] که [[ابن حجر]] آن را محتمل دانسته بود، باید گفت که به جز در موارد استثنا - همچون [[علی بن یقطین]] - طبعاً، [[اعتقاد]] [[راسخ]] و [[ارتباط قلبی]] [[راوی]] با [[اهل بیت پیامبر]] {{صل}} مانع از [[ارتباط]] او با [[حکام]] [[غاصب]] و [[جائر]] [[عباسی]] است. بر این اساس، [[اتحاد]] این راوی با احمد بن حسن بن اسماعیل کندی نسّابه که طبق گفته [[صفدی]]: {{عربی|"...كان له اختصاص بالمكتفي ثم بالمقتدر، ذكره أبوالحسن محمد بن جعفر بن النجار الكوفي في تاريخ الكوفة"}}<ref>الوافی بالوفیات، ج۶، ص۱۹۱.</ref>، بعید به نظر می‌رسد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۲ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۲ ص ۱۳۲-۱۳۴.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||