استخلاف ابوبکر در نماز: تفاوت میان نسخه‌ها

| موضوع مرتبط = خلافت ابوبکر

| مداخل مرتبط =  

| پرسش مرتبط  =  

طبق [[روایات]] [[اهل‌سنت]]، [[پیامبر]] {{صل}} آن‌گاه که [[احساس]] کرد از شدت [[بیماری]] نمی‌تواند برای اقامه نماز جماعت به [[مسجد]] برود، [[دستور]] داد ابوبکر، [[امامت]] [[نماز جماعت]] را عهده‌دار شود. ابوبکر بر اساس دستور پیامبر {{صل}} وارد [[محراب]] شد و نماز را آغاز کرد، ولی حال پیامبر {{صل}} کمی بهبود یافت و با کمک [[عباس]] و [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} به مسجد رفت. ابوبکر وقتی فهمید پیامبر {{صل}} وارد مسجد شده است، خواست از محراب بیرون آید، ولی پیامبر {{صل}} اشاره کرد که در جای خود بماند و فرمود او را در سمت چپ ابوبکر جای دهند. در این حال، پیامبر {{صل}} امامت نماز را عهده‌دار شد و ابوبکر به وی [[اقتدا]] کرد، و [[مردم]] به ابوبکر اقتدا کردند<ref>منظور از اقتدای مردم به ابوبکر، این است که او تکبیرهای نماز را برای رکوع، سجده و قیام می‌گفت تا مردم از نماز پیامبر {{صل}} آگاه شوند، زیرا صدای پیامبر را نمی‌شنیدند.</ref>.

 

گفته شده است: این دستور و [[عمل]] پیامبر {{صل}} بیانگر آن است که ابوبکر را شایسته [[امر]] [[خلافت]] می‌دانسته است، زیرا هرگاه کسی شایسته امامت در [[امور دینی]] باشد، به طریق اولی شایسته [[رهبری]] در امور [[دنیایی]] نیز خواهد بود. [[گواه]] این مطلب، آن است که وقتی ابوبکر گفت: {{عربی|اقیلونی فلست بخیرکم}}؛ “مرا واگذارید که [برای امر خلافت] بهتر از شما نیستم”، [[علی]] {{ع}} به او گفت: “ما تو را رها نخواهیم کرد، زیرا پیامبر که تو را برای امامت در [[دین]] ما ([[نماز]]) پسندیده است، ما نیز تو را برای دنیای خود [[خلافت]] می‌پسندیم”<ref>شرح المواقف، ج۸، ص۳۶۵؛ شرح المقاصد، ج۵، ص۲۶۶.</ref>.

# گزارش‌های [[تاریخی]] [[شیعه]]، بیانگر این است که [[عمل]] [[ابوبکر]] به [[دستور پیامبر]] {{صل}} نبوده است، بلکه [[پیامبر]] {{صل}} پیش‌تر، ابوبکر و [[عمر]] را به [[همراهی]] با لشکری که به [[فرماندهی]] [[اسامة بن زید]] تشکیل شده بود، [[دستور]] داد تا به [[مرزهای کشور اسلامی]] با [[روم]] بروند. بر این اساس، وقتی پیامبر {{صل}} به سبب شدت تب و [[بیماری]] برای [[اقامه نماز]] [[جماعت]] به [[مسجد]] نرفت و فرمود بعضی از افراد، عهده‌دار [[امامت نماز]] شوند، بر آن بود که ابوبکر و عمر در [[مدینه]] حضور ندارند، ولی ناگهان از دو [[همسر]] خود [[عایشه]] و [[حفصه]] شنید که هر یک می‌خواهد که [[پدر]] او امامت نماز را انجام دهد. پیامبر {{صل}} از این مطلب نگران شد و با [[مشقّت]] بسیار در حالی‌که [[فضل بن عباس]] و [[علی بن ابی‌طالب]] {{ع}} زیر بغل‌های او را گرفته بودند به مسجد رفت. در این حال، ابوبکر در [[جایگاه امام]] جماعت در [[محراب]] [[ایستاده]] بود. پیامبر {{صل}} به او اشاره کرد که از محراب بیرون رود و خود امامت نماز را بر عهده گرفت و [[تکبیر]] گفت و نماز را از آغاز تا پایان انجام داد؛ پس از آن به [[منزل]] بازگشت و ابوبکر و عمر را احضار کرد و به آنان فرمود: “چرا به [[سپاه اسامه]] نپیوسته و از [[فرمان]] من [[سرپیچی]] کرده‌اید؟ ” ابوبکر گفت: “من با سپاه اسامه بودم و آمده‌ام تا عهدم را با شما تجدید کنم”. عمر نیز گفت: “من با سپاه اسامه نرفتم، زیرا [[دوست]] نداشتم حال شما را از دیگران بپرسم. پیامبر {{صل}} سه بار به آنان فرمود: {{متن حدیث|أنفذوا جیش اسامة...}}؛ “به سپاه اسامه بپیوندید و دستور مرا در این‌باره [[اجرا]] کنید” و از شدت [[بیماری]] و [[ناراحتی]] [[روحی]] از هوش رفت<ref>الارشاد (مصنفات الشیخ المفید، ج۱۱، ص۱۸۲-۱۸۴)؛ بحارالانوار، ج۲۲، ص۴۶۷-۴۶۸.</ref>. بنابراین، گزارش‌های [[تاریخی]] [[اهل‌سنت]] درباره [[نماز]] [[ابوبکر]] به جای [[پیامبر]] {{صل}} -برفرض اینکه دلالت آنها تمام باشد- معارض [[نصوص]] [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} -که هم از طریق [[شیعه]] [[روایت]] شده و هم از طریق اهل‌سنت - نخواهد بود.

بدیهی است حالت بیماری یا در آستانه [[وفات]] بودن از نظر [[عقل]] و [[شرع]]، امتیازی به شمار نمی‌رود، تا گفته شود [[استخلاف]] [[ابوبکر]] در [[نماز]] چون در حالت [[بیماری پیامبر]] {{صل}} و در آخرین اوقات زندگانی [[پیامبر]] بوده است، [[حکم]] آن را از موارد مشابه جدا می‌سازد و بر خلاف آن موارد بر [[امامت]] او در مسائل [[دینی]] و [[دنیایی]] [[جامعه اسلامی]] دلالت می‌کند.

[[قیاس]] امامت در باب [[خلافت]] به امامت در نماز، به طور [[یقین]] [[باطل]] است، زیرا چنین نیست که هر کس شایستگی امامت در نماز داشته باشد، شایسته امامت در باب خلافت باشد، چون کسی که قرائتش [[برتر]] باشد، شایستگی امامت در نماز را دارد خواه عربی باشد یا عجمی، در حالی که امامت در باب خلافت، به [[قریش]] اختصاص دارد<ref>الفصل، ج۳، ص۲۷.</ref>.

در پایان، یادآور می‌شویم ما اینجا به نقد دلایلی روایات [[اهل‌سنت]] درباره [[استخلاف]] ابوبکر درباره نماز پرداختیم و وارد [[نقد سندی]] آنها نشدیم، زیرا این روایات در [[صحیح بخاری]] و [[صحیح مسلم]] [[نقل]] شده است و بیشتر آنان، کلیه [[احادیث]] این دو کتاب را صحیح می‌دانند، از این رو [[نقد سندی]] در این باره فایده‌بخش نخواهد بود. با این حال، باب نقد [[علمی]] در هر مسئله یا موضوع، همواره گشوده است و می‌توان در این باره نیز با رعایت معیارهای نقد در [[علم رجال]] و [[حدیث]]، به [[نقد سندی روایات]] مزبور پرداخت، چنان‌که برخی محققان به این مسئله پرداخته‌اند<ref>ر.ک: رسالة فی صلاة أبی‌بکر، این رساله در کتاب الامامة فی أهم الکتب الکلامیه، ص۲۸۲-۳۵۶، الرسائل العشر، ص۱۸۹-۲۶۸ منتشر شده است.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۳۸۰-۳۸۶.</ref>

[[رده:خلفا]]