اعجاز قرآن در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

[[اعجاز]] مصدر باب [[افعال]] از ریشه "ع‌ ـ‌ ج‌ ـ‌ ز" به معنای [[ناتوان]] ساختن یا [[ناتوان]] یافتن کسی یا چیزی به‌کار رفته<ref>مفردات، ص‌۵۴۷؛ لسان العرب، ج‌۹، ص‌۵۸، «عجز».</ref> و در [[قرآن کریم]] به معنای نخست آمده است: {{متن قرآن|وَمَا أَنتُم بِمُعْجِزِينَ}}<ref> و شما به ستوه آورنده خداوند نیستید؛ سوره انعام، آیه:۱۳۴.</ref><ref>[[سید محمود دشتی]]، [[غلام علی عزیزی‌کیا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۳، ص ۵۵۸]؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[راه و راهنماشناسی (کتاب)|راه و راهنماشناسی]]، ص ۱۸۱.</ref>

[[معجزه]] را به این جهت [[معجزه]] می‌گویند که [[انسان]] در پایان و انتهای راه به واماندگی و خستگی می‌رسد و [[ناتوان]] می‌شود. [[قرآن کریم]] همین معنا را در فرستادن [[عذاب]] و [[درماندگی]] [[مردم]] [[عذاب]] دیده توصیف می‌کند: {{متن قرآن|إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُسْتَمِرٍّ * تَنْزِعُ النَّاسَ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ مُنْقَعِرٍ}}<ref>«ما بر آنها بادی بسیار سرد در روز شومی دیرپا فرستادیم * که مردم را از جای برمی‌کند، گویی آنان تنه‌های خرمابن‌هایی از ریشه برکنده‌اند» سوره قمر، آیه ۱۹-۲۰.</ref> تندبادی وحشتناک در یک روز شوم بر مردمی وزد که تنه‌های نخل ریشه‌کن شده و [[مردم]] از جا کنده شوند. چون ریشه درخت خرما پایین است. در این [[آیه]] از تنه درخت به: [[اعجاز]] تعبیر شده است. در جایی دیگر می‌گوید: {{متن قرآن|أَعَجَزْتُ أَنْ أَكُونَ مِثْلَ هَذَا الْغُرَابِ}}<ref>«خداوند کلاغی را برانگیخت که زمین را می‌کاوید تا بدو نشان دهد چگونه کالبد برادرش را در خاک کند؛ گفت: وای بر من! آیا ناتوان بودم که چون این کلاغ باشم تا کالبد برادرم را در خاک کنم؟ و از پشیمانان شد» سوره مائده، آیه ۳۱.</ref> وای بر من، آیا عاجزم که مثل این زاغ باشم. اما در اصطلاح [[سیوطی]] (م ۹۱۱) می‌گوید: {{عربی|المعجزةُ فِی لسان الشرع امرٌ خارق‌العاده مقرونٌ بالتحدی، سالمٌ عن المعارضة}} ([[سیوطی]]، [[اتقان]]، ج ۱، ص ۱۱۶). زوال [[قدرت]] از آوردن به چیزی که یا عمل است، یا [[رأی]] است یا [[تدبیر]] است یا قول است (فیروزآبادی، بصائر ذوی‌التمییز، ج ۱، ص ۶۵) از نظر [[سید مرتضی]] (م ۴۳۶ق)، [[معجزه]] و به ویژه [[معجزه]] [[پیامبر اسلام]]، مقتضای [[حکمت]] و [[مصلحت]] [[الهی]]، عبارت است از: «آنچه که [[خداوند]] به عنوان [[تصدیق]] و [[تأیید]] [[مدعی رسالت]] انجام می‌دهد». [[سید مرتضی]]، الموضح عن جهة إعجاز القرآن،، ۱۳۸۲ ص: ۱۹۹-۲۰۱). که با دیدگاه وی در صرفه سازگار می‌آید<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>.

کلمه [[اعجاز]] در [[قرآن]] معنای اصطلاحی ندارد و برای [[نشانه]] [[نبوت]] بکار نرفته و به جای این کلمه از [[آیه]] و [[بینات]] و واژه‌های مشابه آن مانند [[برهان]] استفاده شده که باید موارد کاربرد آن را بررسی کرد.

# [[قرآن کریم]] بارها از [[معجزات]] [[پیامبران]] با لفظ [[آیه]] یاد کرده است و منظور از آنها، [[آیات]] و نشانه‌های [[معجزه]] گونه [[حق]]، شامل هر گونه عملی [[خارق‌العاده]] را می‌شده که علامت و نشانه او و گاه صحت ادعای [[پیامبران]] بوده و الزاماً [[دلیل]] برای [[پیامبران]] هم نبوده، اما [[دلیل]] بر [[خارق‌العاده]] بودن و الاهیت کار بوده است. به عنوان نمونه:

##{{متن قرآن|قَالَ رَبِّ اجْعَلْ لِي آيَةً قَالَ آيَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَ لَيَالٍ سَوِيًّا}}<ref>«گفت: پروردگارا! نشانه‌ای برای من بگذار! فرمود: نشانه تو آنکه سه شب با داشتن تندرستی با مردم سخن نمی‌توانی گفت» سوره مریم، آیه ۱۰.</ref>، سه روز نمی‌توانی سخن بگویی. سلب [[قدرت]] تکلم از نشانه‌های فرود [[رحمت]] و دادن [[فرزند]] به [[حضرت]] [[زکریا]] می‌شود.

##{{متن قرآن|وَإِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ نُؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِيَ}}<ref>«و هنگامی که نشانه‌ای (از سوی خداوند) نزدشان آید می‌گویند ما هرگز ایمان نمی‌آوریم تا به ما نیز همانند آنچه به پیامبران خداوند داده شده است داده شود» سوره انعام، آیه ۱۲۴.</ref>، توقع آوردن نشانه‌هایی از سنخ [[معجزات]] [[پیامبران پیشین]] داشته‌اند.

##{{متن قرآن|فَالْيَوْمَ نُنَجِّيكَ بِبَدَنِكَ لِتَكُونَ لِمَنْ خَلْفَكَ آيَةً}}<ref>«بنابراین امروز تو را با کالبد بی‌جانت بر ساحل می‌افکنیم تا برای آیندگانت نشانه‌ای باشی و بی‌گمان بسیاری از مردم از نشانه‌های ما غافلند» سوره یونس، آیه ۹۲.</ref>، سالم نگه‌داشتن [[بدن]] [[فرعون]] که امری [[خارق عادت]] است، نشانه‌ای و عبرتی برای دیگران.

##{{متن قرآن|لَمَّا كَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْنَاهُمْ وَجَعَلْنَاهُمْ لِلنَّاسِ آيَةً}}<ref>«و قوم نوح را- چون پیامبران را دروغگو (می) شمردند- غرق کردیم و آنان را نشانه‌ای برای (عبرت) مردم گرداندیم و برای ستم‌پیشگان عذابی دردناک آماده ساختیم» سوره فرقان، آیه ۳۷.</ref>، [[غرق]] شدن [[فرعون]] و لشکریانش با آن مقدمات نشانۀ [[حقانیت]] [[موسی]] و [[عبرت]] دیگران و در مجموع [[آیه]] است.

##{{متن قرآن|فَأَنْجَيْنَاهُ وَأَصْحَابَ السَّفِينَةِ وَجَعَلْنَاهَا آيَةً لِلْعَالَمِينَ}}<ref>«پس، او و سرنشینان کشتی را رهانیدیم و آن را نشانه‌ای برای جهانیان کردیم» سوره عنکبوت، آیه ۱۵.</ref>، [[کشتی نوح]] و [[نجات]] او و [[اصحاب]] [[سفینه]]، آیتی برای جهانیان.

##{{متن قرآن|وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ}}<ref>«و به عیسی پسر مریم برهان‌ها (ی روشن) دادیم و او را با روح القدس نیرومند کردیم.» سوره بقره، آیه ۸۷.</ref>.

# [[قرآن کریم]] بارها از [[معجزات]] [[پیامبران]] با لفظ [[برهان]] به جای [[معجزه]] یاد کرده است. به عنوان نمونه:

##{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبِينًا}}<ref>«ای مردم! به راستی برهانی از سوی پروردگارتان برای شما آمده است و نوری آشکار برای شما فرو فرستاده‌ایم» سوره نساء، آیه ۱۷۴.</ref>.

##{{متن قرآن|اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضَاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ وَاضْمُمْ إِلَيْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِنْ رَبِّكَ إِلَى فِرْعَوْنَ وَمَلَئِهِ}}<ref>«دست در گریبان خویش فرو بر (و برآور) تا سپید بی‌آسیب بیرون آید و (در پرهیز) از بیم، بازویت را به خویش بفشر که این دو (معجزه)، دو برهان از پروردگار تو برای فرعون و سرکردگان اوست، بی‌گمان آنان قومی نافرمانند» سوره قصص، آیه ۳۲.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>

بر اساس [[روایات]] و اسناد [[تاریخی]]، از [[پیامبر خاتم|پیامبر مکرم اسلام]]، [[معجزات]] فراوانی به [[ظهور]] رسیده است، اما مهم‌ترین [[معجزه]] جاودانه [[پیامبر اکرم|پیامبر اسلام]]، [[قرآن کریم]] است.

[[سوره‌های قرآن]] از آغاز مشتمل بر [[وصف]] [[اعجاز]] و مایه اعجاب سخنوران [[عرب]] بوده؛ اما تحدّی [[قرآن]] در برابر [[مشرکان]] و [[معجزه]] خواندن آن پس از آن صورت گرفت که برخی ناباوران، [[الهی]] بودن این [[کتاب آسمانی]] را به دیده تردید یا [[انکار]] نگریستند و آن را ساختۀ شخص [[پیامبر]] معرفی کردند، بر همین اساس به [[باور]] برخی [[دانشمندان اسلامی]] [[معجزه]] از آن جهت برای [[پیامبر]] [[ضرورت]] دارد که موجب دفع یا رفع [[شبهه]] از [[ذهن]] مخاطب شده و زمینه هرگونه انکاری را از میان ببرد؛ اما برای عرضه [[دین حق]] که با [[فطرت بشری]] هماهنگ است نیازی به آن نیست<ref>التمهید، ج‌۴، ص‌۱۶.</ref><ref>[[سید محمود دشتی]]، [[غلام علی عزیزی‌کیا]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۳ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج ۳، ص۵۵۹ ـ ۵۶۰؛ [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[آموزش عقاید (کتاب)|آموزش عقاید]]، ص۲۶۱.</ref>

در این عصر هم که همه دولت‌های بزرگ [[دنیا]] [[اسلام]] را بزرگترین [[دشمن]] برای [[سلطه]] ظالمانه خودشان شناخته و کمر [[مبارزه]] جدّی با آن بسته‌اند و همه‌ گونه امکانات [[مالی]] و [[علمی]] و [[سیاسی]] و [[تبلیغاتی]] را در [[اختیار]] دارند اگر می‌توانستند [[اقدام]] به تهیه یک سطر، مشابه یکی از سوره‌های کوچک [[قرآن]] می‌کردند و آن را به‌ وسیله رسانه‌های گروهی و وسایل [[تبلیغات]] [[جهانی]] عرضه می‌داشتند؛ زیرا این کار، ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین و مؤثرترین راه برای [[مبارزه]] با [[اسلام]] و جلوگیری از گسترش آن است.

منظور آن دسته از آیاتی است که دلالت بر [[الهی]] و قدسی بودن [[قرآن]] به عنوان [[سند]] [[رسالت پیامبر]] دارد؛ زیرا بحث [[معجزه]] با [[اعجاز]] تفاوت دارد، آنچه درباره کلیت [[معجزه]] درباره [[پیامبران]] است، در ذیل مدخل خودش آمده، اما در اینجا سخن از این کتاب و [[معجزه]] بودنش است؛ زیرا آنچه از این کتاب به عنوان امری [[خارق‌العاده]] آمده که دیگران را به [[مبارزه]] ([[تحدی]]) [[دعوت]] می‌کند که اگر این کتاب بشری و با [[علوم]] کسبی به دست آمده، شما می‌توانید مانندش را بیاورید. البته بحث [[اعجاز]] یکی از مسائل مهم [[علوم قرآن]] و دارای ابعاد و جوانب بسیار است. این بحث هم در [[علوم قرآن]] پایه و اساس دارد و هم در [[تفسیر]] و به عنوان یکی از مبانی [[تفسیر]] شناخته می‌شود. از سوی دیگر این بحث، پاسخی است به شبهاتی که برخی از منکرین [[وحیانی]] بودن این کتاب، از دهریون پیشین گرفته، تا مادیون امروز، مطرح نموده و چنین وانمود کرده‌اند که [[قرآن]] هیچ ویژگی [[الهی]] و قدسی ندارد و کتاب و گفتار [[انسانی]]، حداکثر از سوی مصلحی [[الهی]] است<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>.

[[معجزه]] امری سلبی است به این معنا که از [[ناتوان]] شدن در آوردن، مانند آن کاری که [[نبی]] انجام می‌دهد، آشکار می‌شود که پس کار او [[خارق‌العاده]] و انحصاری و قدسی و [[الهی]] است، اما آیت و نشانه خودش به صورت مستقیم [[دلیل]] بر [[نبوت]] [[نبی]] است<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>.

آیا آوردن [[معجزه]] [[حسی]] و آوردن امور شگفت انگیز در هر صورت و در همه اشکال آن برای [[پیامبر]] [[ضرورت]] است و اگر [[ضرورت]] دارد پس چرا [[پیامبر]] به آن تفوه نکرد و سخنی نگفت که این [[قرآن]] [[معجزه]] و [[سند]] [[نبوت]] من است و حتی در برابر [[مخالفان]] که درخواست [[آیه]] و [[بینه]] می‌کردند، [[امتناع]] می‌کرد؟ چرا [[پیامبر]] مسئله [[تحدی]] را که از علائم [[معجزه]] بودن است، پس از [[گذشت]] [[رسالت]] و [[دعوت]] خود مطرح کرد؟

#{{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ مَلَكٌ وَلَوْ أَنْزَلْنَا مَلَكًا لَقُضِيَ الْأَمْرُ ثُمَّ لَا يُنْظَرُونَ}}<ref>«و گفتند: چرا بر او فرشته‌ای فرو فرستاده نشد؟ و اگر فرشته‌ای می‌فرستادیم کار تمام بود و دیگر مهلت نمی‌یافتند» سوره انعام، آیه ۸.</ref>.

#{{متن قرآن|الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ عَهِدَ إِلَيْنَا أَلَّا نُؤْمِنَ لِرَسُولٍ حَتَّى يَأْتِيَنَا بِقُرْبَانٍ تَأْكُلُهُ النَّارُ قُلْ قَدْ جَاءَكُمْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِي بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالَّذِي قُلْتُمْ فَلِمَ قَتَلْتُمُوهُمْ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«کسانی که گفتند: خداوند به ما سفارش کرده است که به فرستاده‌ای ایمان نیاوریم مگر آنکه برای ما قربانی‌یی بیاورد که آتش (آسمانی) آن را (به نشان پذیرش) بسوزد؛ بگو:» سوره آل عمران، آیه ۱۸۳.</ref>.

#{{متن قرآن|فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعْضَ مَا يُوحَى إِلَيْكَ وَضَائِقٌ بِهِ صَدْرُكَ أَنْ يَقُولُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ كَنْزٌ أَوْ جَاءَ مَعَهُ مَلَكٌ إِنَّمَا أَنْتَ نَذِيرٌ وَاللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ}}<ref>«و مبادا تو برخی از آنچه را بر تو وحی شده است کنار نهی و دل از آن تنگ داری از آن رو که می‌گویند: «چرا بر او گنجی فرو فرستاده نمی‌شود یا فرشته‌ای همراه وی نمی‌آید؟» تو، تنها بیم‌دهنده‌ای و خداوند بر هر چیزی مراقب است» سوره هود، آیه ۱۲.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>

'''نتیجه''': از مجموع این دسته از [[آیات]] استفاده می‌شود که [[خداوند]] نمی‌خواسته برای [[ایمان آوردن]] معجزه‌ای [[حسی]] عرضه کند و نکرده و روش او برخلاف [[پیامبران پیشین]] که به صراحت این [[آیات]] را می‌آورده و حتی برخی از [[پیامبران]] مانند [[موسی]] به یک [[آیه]] بسنده نشده و ۹ [[معجزه]] آورده شده است: {{متن قرآن|وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى تِسْعَ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ فَسْئَلْ بَنِی إِسْرٰائِیلَ إِذْ جٰاءَهُمْ}}<ref>«و به راستی به موسی نه نشانه آشکار دادیم؛ از بنی اسرائیل بپرس هنگامی را که وی نزد آنان آمد و فرعون به او گفت: ای موسی! من تو را جادوزده می‌دانم؛» سوره اسراء، آیه ۱۰۱.</ref>، [[دلیل]] این نیاوردن چیست‌؟ چرا این [[سنت]] قدرت‌نمایی و تحت تأثیر قرار قرار دادن [[تغییر]] پیدا می‌کند؟ از عبارت‌هایی از قبیل: {{متن قرآن|قُلْ سُبْحَانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَرًا رَسُولًا}}<ref>«یا خانه‌ای زرّین داشته باشی یا به آسمان فرا روی و فرا رفتنت را (هم) هرگز باور نخواهیم داشت مگر نوشته‌ای برای ما فرو فرستی که آن را بخوانیم؛ بگو: پاکا که پروردگار من است، مگر من جز بشری پیام آورم؟» سوره اسراء، آیه ۹۳.</ref> استفاده می‌شود که به این اصل تأکید می‌شود که [[وظیفه پیامبر]] تأثیرگذاری در [[عقلانیت]] مخاطبان و روش [[تربیتی]] و [[انسانی]] است و [[پیامبر]] [[انسان]] و [[بشر]] با [[رشد فکری]] آنان، روش [[تبلیغ]] را [[تغییر]] داده است: {{متن قرآن|قَدْ بَيَّنَّا الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref>«و نادانان گفتند: چرا خداوند با ما سخن نمی‌گوید یا برای ما نشانه‎ای نمی‌آید؟ کسانی که پیش از اینان بودند نیز همانند گفتار آنان را گفتند، دل‌هاشان همگون است؛ ما نشانه‌های (خود) را برای گروهی که یقین دارند روشن گردانده‌ایم» سوره بقره، آیه ۱۱۸.</ref> و دیگر کاروان [[بشریت]] به جایی رسیده که [[فکر]] او دگرگون شود، نه این که مرعوب شود: {{متن قرآن|قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِنْدَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ}}<ref>«و گفتند: چرا نشانه‌هایی از سوی پروردگارش بر او فرو فرستاده نمی‌شود؟ بگو: جز این نیست که نشانه‌ها نزد خداوند است و من تنها بیم‌دهنده‌ای آشکارم» سوره عنکبوت، آیه ۵۰.</ref> حتی به گذشته اشاره می‌کند، مگر این کار در گذشته انجام نمی‌شده و [[پیامبران]] دیگر نشانه‌هایی [[غیبی]] نمی‌آورده‌اند: {{متن قرآن|أَوَلَمْ تَأْتِهِمْ بَيِّنَةُ مَا فِي الصُّحُفِ الْأُولَى}}<ref>«و گفتند: چرا نشانه‌ای از پروردگارش برای ما نمی‌آورد؛ آیا برهانی که در کتاب‌های (آسمانی) پیشین است، به آنان نرسیده است؟» سوره طه، آیه ۱۳۳.</ref> با این همه، می‌گوید: «فَمٰا آمَنَ لِمُوسیٰ إِلاٰ ذُریةٌ مِنْ قَوْمِهِ عَلیٰ خَوْفٍ مِنْ فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِمْ: [[یونس]] (۱۰) آِیه: ۸۳» سرانجام، کسی به [[موسی]] [[ایمان]] نیاورد مگر فرزندانی از [[قوم]] وی، در حالی که [[بیم]] داشتند از آنکه مبادا [[فرعون]] و سران آنها ایشان را [[آزار]] رسانند. ظاهرا حتی خود از این وضعیت ناراحت بوده که چرا نباید از این دست از [[معجزات]] بیاورد و دیگر [[توبیخ]] شود و سینه‌اش تنگ شود که می‌گویند: «چرا گنجی بر او فرو فرستاده نشده، یا فرشته‌ای با او نیامده است‌؟» و [[خدا]] در برابر می‌گوید: نگران نباش که تو فقط هشدار دهنده‌ای. نکته دیگر آنکه معلوم می‌شود که [[پیامبر]] هیچ معجزه‌ای از سنخ [[معجزات]] [[پیامبران پیشین]] نیاورده و اگر چنین معجزه‌ای می‌آورد، دیگر درخواست [[معجزه]] نمی‌کردند<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۱۳۵-۱۴۷.</ref>.

در [[قرآن]] گزارش‌های راست و بطلان‌ناپذیر بسیاری هست که در [[تورات]] و [[انجیل]] نشانی از آنها نیست<ref>[[محمد]] ابوزهرة، القرآن، ۳۶۴-۳۶۵؛ [[باقلانی]]، [[اعجاز]] القرآن، ۵۳-۵۴.</ref>، [[اعجاز]] از این بالاتر؟ و این افزون بر پیشگویی‌های [[قرآن]] نیز جلوه دیگری از [[اعجاز]] اوست، مثلا پیشگویی‌هایی چون: [[پیروزی]] [[رومیان]] بر [[ایرانیان]] و [[پیروزی]] [[مسلمانان]] در [[فتح مکه]] است. بدین‌گونه آشکار می‌شود که [[قرآن]] کتابی است که [[شک]] و [[شبهه]] را به هیچ‌رو بدان راهی نیست، کتابی است که هم از [[اقوام]] و رویدادهای پیشین برای ما گزارش‌ها می‌دهد و هم چونان آیینه‌ای روشن، [[زندگی]] [[دینی]]، [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]] و [[عقلی]] در عصر [[جاهلی]] را پیش چشم ما می‌نهد. مثلا گروهی از بت‌های آنان را یاد می‌کند، از [[جدال]] آنان با [[پیامبر]] سخن می‌گوید، گوشه‌هایی از [[اقتصاد]] و [[سیاست]] آنان را باز می‌نماید، پاره‌ای از [[باورها]] و رفتارهای [[جاهلی]] آنان را باز می‌گوید، و در اینجاست که برخی از آنها را می‌پذیرد، و برخی را تعدیل می‌کند - یعنی با دستکاری‌ها، دگرگونی‌هایی می‌پذیرد - مانند [[حج]]، [[ازدواج]]، [[طلاق]]، مهر، [[خلع]] و ایلاء، تا تحولی در آنها پدید آورد، و برخی را یکسره رد می‌کند و نمی‌پذیرد، مانند [[پیشگویی]] و... که در [[جاهلیت]] رواج داشته و اینها همه چیزهایی است که [[تاریخ‌نگاران]] را به کار می‌آید و می‌توانند با بررسی آنها بسیاری از [[باورها]]، پندارها و سنت‌های [[مردم]] [[جاهلی]] را شناسایی کنند.

#{{متن قرآن|وَإِنْ كُنْتُمْ فِي رَيْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ وَادْعُوا شُهَدَاءَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و اگر در آنچه بر بنده خود فرو فرستاده‌ایم تردیدی دارید، چنانچه راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و (در این کار) گواهان خود را (نیز) در برابر خداوند، فرا خوانید» سوره بقره، آیه ۲۳.</ref>، {{متن قرآن|فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا وَلَنْ تَفْعَلُوا فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ}}<ref>«و اگر چنین نکردید- که هرگز نمی‌توانید کرد- پس، از آتشی پروا کنید که هیزم آن آدمیان و سنگ‌هاست؛ برای کافران آماده شده است» سوره بقره، آیه ۲۴.</ref>.

#{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّكُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُبِينًا}}<ref>«ای مردم! به راستی برهانی از سوی پروردگارتان برای شما آمده است و نوری آشکار برای شما فرو فرستاده‌ایم» سوره نساء، آیه ۱۷۴.</ref>.

#{{متن قرآن|قُلْ إِنِّي عَلَى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَكَذَّبْتُمْ بِهِ مَا عِنْدِي مَا تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَهُوَ خَيْرُ الْفَاصِلِينَ}}<ref>«بگو: بی‌گمان من از پروردگارم برهانی (روشن) دارم و شما آن را دروغ شمرده‌اید؛ آنچه آن را شتابناک می‌جویید نزد من نیست؛ داوری جز با خداوند نیست (که) حق را پی می‌گیرد و او بهترین جداکنندگان (حق از باطل) است» سوره انعام، آیه ۵۷.</ref>.

#{{متن قرآن|وَإِذَا لَمْ تَأْتِهِمْ بِآيَةٍ قَالُوا لَوْلَا اجْتَبَيْتَهَا قُلْ إِنَّمَا أَتَّبِعُ مَا يُوحَى إِلَيَّ مِنْ رَبِّي هَذَا بَصَائِرُ مِنْ رَبِّكُمْ وَهُدًى وَرَحْمَةٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«و چون برای آنان آیه‌ای (دلخواه آنان) نیاورده‌ای می‌گویند: چرا خود آیه‌ای برنگزیدی؟» سوره اعراف، آیه ۲۰۳.</ref>.

#{{متن قرآن|وَمَا كَانَ هَذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرَى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَتَفْصِيلَ الْكِتَابِ لَا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعَالَمِينَ * أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«و (چنین) نیست که این قرآن را از سوی کسی بربافته باشند و جز از سوی خداوند باشد؛ بلکه هماهنگ با چیزی است که پیش از آن بوده است و بیان روشن کتاب است، در آن هیچ تردیدی نیست، از سوی پروردگار جهانیان است * یا می‌گویند (پیامبر) آن را بربافته است، بگو: اگر راست می‌گویید سوره‌ای همگون آن بیاورید و هر کس جز خداوند را می‌توانید فرا خوانید» سوره یونس، آیه ۳۷-۳۸.</ref>.

#{{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ * فَإِلَّمْ يَسْتَجِيبُوا لَكُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّمَا أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللَّهِ وَأَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ}}<ref>«یا می‌گویند که آن (قرآن) را بربافته است (و از خداوند نیست)! بگو اگر راست می‌گویید ده سوره‌ای بربافته مانند آن بیاورید و هر که را هم می‌توانید به جای خداوند، (به یاوری) فرا خوانید * پس اگر (فراخوان) شما را پاسخ نگویند بدانید که با دانش خداوند فرو فرستاده شده است و اینکه هیچ خدایی جز او نیست، اکنون آیا گردن می‌نهید؟» سوره هود، آیه ۱۳-۱۴.</ref>.

#{{متن قرآن|قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الْإِنْسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَنْ يَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لَا يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا}}<ref>«بگو: اگر آدمیان و پریان فراهم آیند تا مانند این قرآن آورند هر چند یکدیگر را پشتیبانی کنند همانند آن نمی‌توانند آورد» سوره اسراء، آیه ۸۸.</ref>.

#{{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِنْ رَبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآيَاتُ عِنْدَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ * أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَرَحْمَةً وَذِكْرَى لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ}}<ref>«و گفتند: چرا نشانه‌هایی از سوی پروردگارش بر او فرو فرستاده نمی‌شود؟ بگو: جز این نیست که نشانه‌ها نزد خداوند است و من تنها بیم‌دهنده‌ای آشکارم * و آیا همین برای آنان بسنده نیست که ما بر تو کتاب (آسمانی) را فرو فرستاده‌ایم که بر آنان خوانده می‌شود؟ به راستی در این (کار) بخشایش و یادکردی برای گروه مؤمنان است» سوره عنکبوت، آیه ۵۰-۵۱.</ref>.

#{{متن قرآن|فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كَانُوا صَادِقِينَ}}<ref>«پس اگر راست می‌گویند گفتاری مانند آن بیاورند» سوره طور، آیه ۳۴.</ref>.

#{{متن قرآن|قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَيَحْزُنُكَ الَّذِي يَقُولُونَ فَإِنَّهُمْ لَا يُكَذِّبُونَكَ وَلَكِنَّ الظَّالِمِينَ بِآيَاتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ}}<ref>«ما خوب می‌دانیم که آنچه می‌گویند تو را اندوهناک می‌گرداند؛ (امّا) به راستی آنان تو را دروغزن نمی‌شمارند بلکه این ستمگران آیات خداوند را انکار می‌کنند» سوره انعام، آیه ۳۳.</ref>.

#{{متن قرآن|ِاقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ}}<ref>«رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت» سوره قمر، آیه ۱.</ref>.

#{{متن قرآن|يَحْذَرُ الْمُنَافِقُونَ أَنْ تُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بِمَا فِي قُلُوبِهِمْ قُلِ اسْتَهْزِئُوا إِنَّ اللَّهَ مُخْرِجٌ مَا تَحْذَرُونَ}}<ref>«منافقان می‌هراسند آیه‌ای به زیان آنان فرو فرستاده شود که آنان را از آنچه در دل‌های ایشان است، آگاه گرداند بگو: ریشخند کنید که خداوند آنچه را که از آن می‌هراسید آشکار خواهد کرد» سوره توبه، آیه ۶۴.</ref>.

#{{متن قرآن|إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ}}<ref>«بی‌گمان ما خود قرآن را فرو فرستاده‌ایم و به یقین ما نگهبان آن خواهیم بود» سوره حجر، آیه ۹.</ref>.

#{{متن قرآن|سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلَى مَغَانِمَ لِتَأْخُذُوهَا ذَرُونَا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلَامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونَا كَذَلِكُمْ قَالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنَا بَلْ كَانُوا لَا يَفْقَهُونَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref>«چون برای گرفتن غنیمت‌هایی رهسپار شوید جهادگریزان خواهند گفت: بگذارید دنبال شما بیاییم، آنان برآنند که گفتار خداوند را دگرگون سازند؛ بگو: هرگز دنبال ما نخواهید آمد، خداوند از پیش چنین فرموده است؛ آنگاه خواهند گفت بلکه به ما رشک می‌برید! (چنین نیست) بلکه» سوره فتح، آیه ۱۵.</ref>.

#{{متن قرآن|غُلِبَتِ الرُّومُ * فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ * فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ}}<ref>«رومیان شکست خوردند * در نزدیک‌ترین سرزمین و آنان پس از شکستشان به زودی پیروز می‌گردند * در چند سال؛ کار گذشته و آینده با خداوند است و در آن روز مؤمنان شاد می‌شوند» سوره روم، آیه ۲-۴.</ref>.

#{{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ نَحْنُ جَمِيعٌ مُنْتَصِرٌ * سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَيُوَلُّونَ الدُّبُرَ}}<ref>«بلکه می‌گویند: ما گروهی پیروزیم! * زودا که آن گروه در هم شکنند و واپس بگریزند» سوره قمر، آیه ۴۴-۴۵.</ref>.

#{{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا يَأْتِينَا بِآيَةٍ مِنْ رَبِّهِ أَوَلَمْ تَأْتِهِمْ بَيِّنَةُ مَا فِي الصُّحُفِ الْأُولَى}}<ref>«و گفتند: چرا نشانه‌ای از پروردگارش برای ما نمی‌آورد؛ آیا برهانی که در کتاب‌های (آسمانی) پیشین است، به آنان نرسیده است؟» سوره طه، آیه ۱۳۳.</ref>.

در [[آیات]] فوق این موضوعات مطرح گردیده است:

== جستارهای وابسته ==