ام الفضل دختر مأمون در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

اولین [[ازدواج حضرت جواد]] {{ع}} در نه سالگی با دختر [[مأمون]] به نام [[زینب]] و با [[شهرت]] و [[کنیه]] ام الفضل بود. [[هدف]] مهم [[خلیفه]] از این کار جلب [[رضایت]] [[شیعیان]] و محدود نمودن [[فعالیت‌های سیاسی]] و [[اجتماعی]] آن [[حضرت]] بود؛ تا بتواند در [[آینده]] به [[راحتی]] نقشه [[قتل]] آن حضرت را به دست همسرش (ام الفضل) [[اجرا]] نماید. خوش‌بختانه این [[ازدواج]] ثمره‌ای نداشت و [[فرزندی]] نصیب او نشد:

{{متن حدیث|وَ قَدْ كَانَ زَوَّجَهُ الْمَأْمُونُ ابْنَتَهُ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ {{ع}} مِنْهَا وَلَدٌ}}<ref>مناقب آل ابی طالب، ج۴، ص۳۸۰.</ref>؛ مأمون دخترش زینب را به همسری [[امام جواد]] {{ع}} در آورد؛ ولی از او فرزندی نداشت.

مأمون، [[خلیفه عباسی]] [[تصمیم]] گرفت دخترش ام الفضل را به همسری امام جواد {{ع}} در آورد. وقتی افراد [[فامیل]] از این خبر مطلع شدند، همگی تصمیم گرفتند تا او را از این عمل منصرف کنند. جلسه‌ای با حضور اعضای فامیل و بستگان خلیفه تشکیل شد، به او گفتند: شنیده‌ایم قصد داری فرزند [[علی بن موسی الرضا]] {{ع}} را به عنوان داماد خویش برگزینی!

پس از مشورت‌های گوناگون [[تصمیم]] گرفتند از شخصی به نام [[یحیی بن أکثم]]، که دانشمند و به مسایل علمی آشنا و صاحب [[شهرت]] نیز بود، استفاده کنند. در ملاقاتی که صورت گرفت، با [[وعده]] [[پاداش]] و هدایای گران‌قیمت، وی را برای [[دیدار]] و [[گفت‌وگو]] با [[امام جواد]] {{ع}} آماده ساختند.

مأمون دستور داد جایگاه نشستن [[حضرت جواد]] {{ع}} در مجلس را آن‌گونه مهیا سازند که نزدیک جایگاه مخصوص وی باشد.

[[روز]] [[موعود]] فرا رسید. جمعیتی زیاد با یحیی بن أکثم وارد تالار مخصوص شدند. از طرف دیگر، امام جواد {{ع}} (۹) ساله هم به جایگاه مخصوص خویش وارد شد و در کنار [[خلیفه]] بر روی تخت نشست.

[[یحیی]]، در حالی که در مقابل [[امام]] {{ع}} نشسته بود، خطاب به [[مأمون]] گفت: آیا اجازه می‌دهی مطلبی را از این [[نوجوان]] (۹) ساله بپرسم؟

یحیی چهره‌اش را به طرف امام {{ع}} چرخاند و عرض کرد: اجازه می‌دهید مسئله‌ای از شما بپرسم؟

[[امام جواد]] {{ع}} فرمود: آیا خارج از [[حرم]] صید کرده است یا داخل حرم؟

[[یحیی بن أکثم]] از [[تسلط]] امام جواد {{ع}} نُه ساله بر [[توزیع]] و [[تفریع]] یک مسئله [[فقهی]]، در درون خویش عجز و کوچکی بیش از حد [[احساس]] نمود و حاضران در رنگ و چهره وی [[حقارت]] و عجز را [[مشاهده]] کردند.

آنگاه به امام {{ع}} عرض کرد: آیا دخترم را به همسری می‌پذیری؟

امام {{ع}} پس از [[حمد]] و [[ثنای الهی]] و [[درود بر پیامبر]] [[خدا]] {{صل}} و [[اهل بیت]] {{عم}}، فرمود: من محمد فرزند [[علی بن موسی]]، [[ام الفضل دختر مأمون]] را به عقد و [[ازدواج]] خویش در آورده، مهریه او را مهریه جده‌ام [[فاطمه]] {{س}}، [[دختر رسول خدا]] {{صل}}، که پانصد درهم بوده است، قرار می‌دهم.

امام {{ع}} پاسخ همه [[پرسش‌ها]] را بیان نمود و موجبات [[شگفتی]] بیشتر حاضران را فراهم آورد<ref>ارشاد مفید، ص۳۱۹؛ کشف الغمه، ج۲، ص۳۵۳؛ بحارالانوار، ج۱۰، ص۳۸۱، ح۱ و ص۳۸۴؛ ج۵۰، ص۷۹؛ ج۹۶، ص۱۴۸، ح۵۰۶؛ حلیة الابرار، ج۴، ص۵۵۳؛ اعیان الشیعه، ج۲، ص۳۳؛ انوار البهیة، صص۲۵۵؛ مدینة المعاجز، ج۷، ص۳۴۷، ح۲۳۷۶؛ وسائل الشیعه، ج۲۱، ص۱۰۸، ح۲۶۶۵۱؛ ج۱۳، ص۱۵، ح۱۷۱۱۸؛ ج۲۱، ص۱۰۹، ح۲۶۶۵۲؛ احتجاج طبرسی، ج۲، ص۴۶۹، ح۳۲۲؛ من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۲۵۲، ح۱۱۹۹؛ وافی، ج۲۱، ص۳۹۹، ح۲۱۴۳۴؛ وسائل الشیعة، ج۲۰، ص۲۶۱، ح۲۵۵۷۵؛ عیون المعجزات، ص۱۲۳؛ تفسیر قمی، ج۱، ص۱۸۲؛ نورالثقلین، ج۱، ص۶۷۳، ح۳۶۸؛ اختصاص، ص۹۸؛ الصواعق المحرقة، ص۲۰۶؛ احقاق الحق، ج۱۹، ص۵۸۷؛ تحف العقول، ص۴۵۱؛ ینابیع المودة، ج۳، ص۱۲۵؛ روضة الواعظین، ص۲۶۱؛ احقاق الحق، ج۱۲، ص۴۲۲؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۳۸۰؛ اثبات الوصیة، ص۲۲۳؛ مستدرک الوسائل، ج۹، ص۲۵۳، ح۱۰۸۳۷؛ ج۱۴، ص۲۱۰، ح۱۶۵۲۰؛ مفتاح الفلاح، ص۴۸۶؛ کتاب القاب الرسول و عترته، ص۲۲۷؛ الثاقب فی المناقب، ص۵۰۵، ح۴۳۳؛ الصراط المستقیم، ج۲، ص۱۷۵؛ مکارم الاخلاق، ص۱۹۶؛ فصول المهمة ابن صباغ، ص۲۶۷؛ دلائل الامامة، ص۳۹۱، ح۳۴۵؛ خرایج و جرایح، ج۲، ص۹۴۷؛ مناقب اهل البیت {{عم}}، ص۲۸۶؛ اعلام الوری، ج۲، ص۱۰۱.</ref><ref>[[سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری|طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل]]، [[دانشنامه جوادالائمه (کتاب)|دانشنامه جوادالائمه]]، ص ۴۹.</ref>

== [[مهریه]] [[ام الفضل]] ==

یکی از [[خادمان]] [[امام جواد]] {{ع}} [[روایت]] می‌کند: پس از آنکه مأمون دخترش [[أم الفضل]] را به [[ازدواج امام]] {{ع}} در آورد؛ امام {{ع}} نامه‌ای برای او نوشت و در آن صِداق و مهریه همسرش را بیان نمود. البته خواننده محترم باید توجه داشته باشد که همه [[امامان معصوم]] {{عم}} مهریه مادرشان [[فاطمه زهرا]] {{س}} را برای همسرانشان قرار می‌دادند و آنچه در ذیل آورده می‌شود، علاوه بر آن مهریه معروف است.

اما مناجاتی که پدرم از پدرانش، از [[امیرمؤمنان]]، از [[رسول خدا]] و [[جبرائیل]] از جانب خداوند برایم به [[ارث]] گذارده‌اند، مهریه همسرم و دختر تو قرار می‌دهم و آن ده [[مناجات]] است، که هر کدام برای موضوعی مخصوص می‌باشد. هر کس به همان صورت با [[خدا]] مناجات کند، درهای [[رحمت]] بر او گشوده، حاجاتش برآورده خواهد شد<ref>متن مناجات‌های ده‌گانه در بخش سخنان امام جواد {{ع}}، فصل دعا و مناجات آمده است.</ref><ref>[[سید ابوالفضل طباطبایی اشکذری|طباطبایی اشکذری، سید ابوالفضل]]، [[دانشنامه جوادالائمه (کتاب)|دانشنامه جوادالائمه]]، ص ۵۳.</ref>