امامت امام حسن مجتبی: تفاوت میان نسخه‌ها

{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[امامت امام حسن مجتبی در حدیث]] - [[امامت امام حسن مجتبی در کلام اسلامی]] - [[امامت امام حسن مجتبی در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط  = امامت امام حسن مجتبی (پرسش)}}

[[دلایل]] متعددی برای '''امامت امام حسن مجتبی {{ع}}''' بیان شده است، مانند روایاتی که از [[رسول اکرم]] {{صل}} و [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} و خود [[امام حسن]] {{ع}} نقل شده است؛ علاوه بر آن ادله‌ای مانند: [[آیه تطهیر]]، [[آیه اولی الامر]]، [[حدیث ثقلین]] و... بر [[افضلیت]] آن حضرت اقامه شده است و همچنین برخی از [[معجزات]] و [[کرامات]] نقل شده از ایشان می‌تواند به عنوان دلیل بر [[امامت]] آن حضرت باشد.

== مقدمه ==

[[امام حسن]] {{ع}} فرزند [[علی بن ابی طالب]] {{ع}} کنیه‌اش ابومحمد و ملقب به مجتبی در نیمه [[ماه رمضان]] [[سال سوم هجری]] قمری در [[مدینه]] متولد شد<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۲.</ref> و در سال ۵۰ یا ۵۱ هجری قمری با دسیسه [[یزید بن معاویه]] توسط همسرش [[جعده دختر اشعث]]، [[مسموم]] گردیده و در [[چهل]] و هفت سالگی [[شهید]] شد<ref>قندوزی، سلیمان بن ابراهیم، ینابیع المودة، ج۲، ص۴۲۷؛ مفید، محمد بن محمد، المقنعه، ص۴۶۴.</ref> و در [[قبرستان بقیع]] [[دفن]] گردید<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج۲، ص۱۲.</ref><ref>[[حمیدالله رفیعی زابلی|رفیعی زابلی، حمیدالله]]، [[امامت امام حسن مجتبی (مقاله)|امامت امام حسن مجتبی]]، [[دانشنامه کلام اسلامی ج۱ (کتاب)|دانشنامه کلام اسلامی]]، ج۱، ص ۴۲۸.</ref>

== [[دلایل]] امامت امام حسن مجتبی {{ع}} ==

قبل از ذکر [[نصوص امامت]] از مصادر [[شیعه]] تذکر این نکته لازم است که [[نص]] [[پیامبر]] {{صل}} و [[امام]] سابق از راه‌های [[تعیین امام]] و مورد قبول همه [[مسلمانان]] است و [[استخلاف]] [[امیر المومنین]] {{ع}} و اعلام [[جانشینی]] [[امام حسن]] {{ع}} در منابع [[عامه]] هم از مسلمات است و [[روایت]] {{متن حدیث|الْخِلَافَةُ بَعْدِي ثَلَاثُون‏}} را به همین ملاحظه تا پایان دوره [[خلافت]] [[امام مجتبی]] {{ع}} "خلافة النبوة" معنی کرده‌اند<ref>ر. ک: البدایة و النهایة، ج ۸، ص ۱۷ و خامس الخلفاء الراشدین الحسن بن علی، ص ۱۲۲.</ref>.

علاوه بر نصوصی که از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بر [[امامت امام مجتبی]] {{ع}} است؛ [[نصوص امامت]] آن حضرت و [[استخلاف]] [[امیرالمومنین]] و تعیین امام حسن مجتبی {{ع}} به عنوان [[امام]] بعد از خود نزد [[شیعه]] مسلم و از شهرت قابل توجهی برخوردار است<ref>ر. ک: الإرشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۷ و الشافی فی الإمامة، ج ۳، ص ۱۰۱ و ج ۴، ص ۱۵.</ref>. به چند نمونه از این [[روایات]] که مشتمل بر [[نص]] [[رسول خدا]] {{صل}} نیز می‌باشد اشاره می‌شود:

# [[سلیم بن قیس]] می‌گوید: زمانی که [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به پسرش [[حسن]] {{ع}} [[وصیت]] می‌فرمود، حاضر بودم، [[علی]] {{ع}} [[حسین]] {{ع}} و [[محمد بن حنفیه]] و سایر فرزندانش را با رؤساء [[شیعه]] و اهل بیتش گواه گرفت، سپس کتاب و [[سلاح]] [[امامت]] را باور تحویل داد و فرمود: "پسر عزیزم رسول خدا {{صل}} مرا امر فرمود که به تو وصیت کنم و کتب و سلاحم را به تو سپارم، چنان که پیغمبر به من وصیت فرمود و کتب و سلاحش را به من سپرد و باز مرا امر کرد که به تو امر کنم، چون مرگت فرارسد، آنها را به برادرت حسین {{ع}} بسپاری، سپس به پسرش حسین {{ع}} متوجه شد و فرمود: و رسول خدا {{صل}} به تو أمر فرموده که آنها را به این پسرت بسپاری، سپس دست علی بن الحسین {{ع}} را گرفت و فرمود: رسول خدا {{ع}} به تو امر فرموده است که آنها را به پسرت محمد بن علی بسپاری و از جانب پیغمبر و من به او سلام برسانی"<ref>{{متن حدیث|يَا بُنَيَّ أَمَرَنِي رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنْ أُوصِيَ إِلَيْكَ وَ أَنْ أَدْفَعَ إِلَيْكَ كُتُبِي وَ سِلاَحِي كَمَا أَوْصَى إِلَيَّ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ دَفَعَ إِلَيَّ كُتُبَهُ وَ سِلاَحَهُ وَ أَمَرَنِي أَنْ آمُرَكَ إِذَا حَضَرَكَ اَلْمَوْتُ أَنْ تَدْفَعَهُ إِلَى أَخِيكَ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى اِبْنِهِ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالَ وَ أَمَرَكَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنْ تَدْفَعَهُ إِلَى اِبْنِكَ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَى عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ عَلَيْهِمَا السَّلاَمُ فَقَالَ وَ أَمَرَكَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنْ تَدْفَعَ وَصِيَّتَكَ إِلَى اِبْنِكَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ فَأَقْرِئْهُ مِنْ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ مِنِّي اَلسَّلاَمَ}}؛ کافی باب الاشاره و النص علی الحسن بن علی {{ع}}، ج ۱، ص ۲۹۷، ح اول. و ر. ک: ح ۵. .</ref>.

=== [[افضلیت]] ===  

بنا بر [[آیات قرآن کریم]] مانند [[آیه]] سؤال و [[آیه تطهیر]] و [[آیه اولی الامر]] و [[احادیث متواتر]] مانند [[حدیث ثقلین]] [[افضلیت]] در [[علم]] و [[مرجعیت علمی اهل بیت]] {{عم}} از جمله [[امام حسن]] {{ع}} ثابت است و در [[مقام]] عمل نیز این [[منزلت]] مورد اعتراف همه قرار گرفته است. بنا بر [[روایات]] تفسیری قریب به ۴۰ [[آیه]] [[قرآن]] درباره [[امام مجتبی]] آمده است.<ref>ر. ک: الامام المجتبی {{ع}} مهجة قلب المصطفی، ص ۱۷.</ref> [[جایگاه]] و مکانت علمی [[امام مجتبی]] در حدی است که [[امیرالمومنین]] {{ع}} برای پاسخ به مسائل به وی ارجاع داده و پس از آنکه [[امام حسن]] {{ع}} [[حکم]] تمام شقوق و احتمالات مساله را تبیین کردند [[امیرالمومنین]] {{ع}} با تبسم فرمود: "صدقت یا بُنی"، آنگاه این [[آیه شریفه]] را تلاوت نمود: {{متن قرآن|ذُرِّيَّةً بَعْضُهَا مِنْ بَعْضٍ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>سوره آل عمران، آیه ۴۳. ر. ک: تهذیب الأحکام، ج ۵، ص ۳۵۵. إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج ۴، ص ۸.</ref>. بنا بر [[نقل]] منابع [[عامه]]، آن حضرت در سن نوجوانی در [[مسجد]] [[مدینه]] می‌نشست و [[مردم]] دور او گرد آمده و سؤالات و مشکلات دینی آنان را حل می‌فرمود و [[برتری]] وی بر دیگران آشکار بود<ref>ر. ک: الکشف و البیان (تفسیر ثعلبی)، ج ۱۰، ص ۱۶۵.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۱۹-۲۴.</ref>

=== [[معجزات]] و [[کرامات]] ===

از [[امام حسن]] {{ع}} [[کرامات]] و امور خارق العاده زیادی [[نقل]] شده است<ref>ر. ک: الخرائج و الجرائح، ج ۱، ص ۲۳۶ و بحار، ج ۴۳، ص ۳۲۳.</ref> که هر یک می‌تواند به عنوان [[دلیل]] بر [[امامت]] آن حضرت باشد مانند اینکه در [[روایت]] آمده است که [[پیامبر اکرم]] {{صل}} سنگ ریزه‌ای را در دستان [[امام حسن]] و [[امام حسین]] {{عم}} قرار دادند ناگهان سنگ ریزه شروع به [[تسبیح]] گفتن نمود آن حضرت] {{صل}} فرمودند: {{متن حدیث|الحصی لا یسبّحن إلا فی یدی نبیّ أو وصیّ و الحسن و الحسین من عترتی و أوصیائی و خلفائی}}<ref>إثبات الهداة بالنصوص و المعجزات، ج ۴، ص ۱۵.</ref><ref>[[عبدالمجید زهادت|زهادت، عبدالمجید]]، [[معارف و عقاید ۵ (کتاب)|معارف و عقاید ۵]]، جلد ۲ ص ۱۹-۲۴.</ref>