انس بن نضر بن ضمضم در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[انس بن نضر بن ضمضم بن زید انصاری خزرجی]] از [[بنی‌نجار]]، عموی [[انس بن مالک]] [[خادم]] [[رسول خدا]] {{صل}}<ref>انساب‌الاشراف، ج۱، ص۴۰۶؛ السیره‌النبویه، ج ۳، ص ۱۲۵؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۱۹۸.</ref> است. وی از [[یاران]] [[وفادار]] [[پیامبر]] {{صل}} به شمار می‌رفت و از اینکه در [[جنگ بدر]] موفق به حضور در کنار آن [[حضرت]] نشد [[تأسف]] می‌خورد و با [[خدا]] [[پیمان]] بست که اگر [[جنگ]] دیگری رخ دهد در کنار پیامبر {{صل}} جانانه [[مبارزه]] کند.<ref>مسند احمد، ج۴، ص۴۷؛ مجمع‌البیان، ج۸، ص۵۴۹؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۳، ص ۴۸۴.</ref>  

انس در [[جنگ احد]] حضور یافت و پس از شایعه کشته شدن رسول خدا {{صل}} ـ که برخی از [[مسلمانان]] [[روحیه]] خود را باختند ـ وی از معدود کسانی بود که دیگران را به [[مقاومت]] و مبارزه فرا می‌خواند. انس به [[عمر]] و [[طلحه]] و گروهی از [[مهاجران]] و [[انصار]] که حیرت‌زده دست از جنگ کشیده بودند خطاب کرد: چرا نشسته‌اید؟ گفتند: [[رسول‌خدا]] {{صل}} کشته شد. گفت: پس از او [[زندگی]] چه ارزشی دارد؟ برخیزید و در همان راهی که رسول‌خدا {{صل}} از [[دنیا]] رفت کشته شوید.<ref>السیرة النبویه، ج ۳، ص ۸۳؛ جامع‌البیان، مج ۳، ج ۴، ص ۱۵۰.</ref> سپس گفت: پروردگارا! من از گفته‌هایشان از پیشگاه تو عذر می‌خواهم و از [[اعمال]] آنان [[برائت]] می‌جویم. آنگاه به [[دشمن]] [[هجوم]] برد و به‌دست سفیان‌بن‌عویف به [[شهادت]] رسید. [[مشرکان]] بدنش را مثله کردند. گفته‌اند که وی در این [[نبرد]] بیش از ۸۰ زخم برداشت و تنها در صورت‌او ۷۰ جراحت دیده‌ می‌شد.<ref> المغازی، ج ۱، ص ۲۸۰، ۳۰۷؛ جامع‌البیان، مج ۳، ج ۴، ص ۱۴۹؛ الاستیعاب، ج ۱، ص ۱۹۸.</ref> ممکن است این عدد کنایه از جراحت‌های فراوان باشد، به‌گونه‌ای که خواهرش، از روی انگشت<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۴۷؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۳، ص ۴۸۴.</ref> یا دندان‌های ثنایا <ref>المغازی، ج ۱، ص ۲۸۰.</ref> یا لباسش وی را [[شناخت]]<ref> الاستیعاب، ج ۱، ص ۱۹۸.</ref><ref>[[علی رضا ایمانی مقدم|ایمانی مقدم]] و [[سید حسن فاطمی|فاطمی]]، [[انس بن نضر (مقاله)|مقاله «انس بن نضر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>

== انس در [[شأن نزول]] ==

# بنا به [[نقل]] سدّی، پس از شایعه کشته شدن [[پیامبر]] در [[جنگ احد]]، بسیاری [[انگیزه]] [[نبرد]] را از دست دادند و برخی در پی‌گرفتن [[امان]] از [[ابوسفیان]] برآمدند. انس‌بن‌نضر خود را از آنها [[بیگانه]] دانست به آنها گفت: "اگر [[محمد]] کشته شده خدای او زنده است، پس بجنگید برای آنچه پیامبر جنگید". سپس [[شمشیر]] خود را به [[قدرت]] در دست گرفت و به نبرد خود ادامه داد تا به [[شهادت]] رسید. آنگاه [[آیه]] {{متن قرآن|وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ أَفَإِنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ وَمَنْ يَنْقَلِبْ عَلَى عَقِبَيْهِ فَلَنْ يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ}}<ref>«و محمد جز فرستاده‌ای نیست که پیش از او (نیز) فرستادگانی (بوده و) گذشته‌اند؛ آیا اگر بمیرد یا کشته گردد به (باورهای) گذشته خود باز می‌گردید؟ و هر کس به (باورهای) گذشته خود باز گردد هرگز زیانی به خداوند نمی‌رساند؛ و خداوند سپاسگزاران را به زودی پاداش خواهد داد» سوره آل عمران، آیه ۱۴۴.</ref> در این‌باره نازل شد.<ref>جامع‌البیان، مج۳، ج ۴، ص ۱۴۹؛ الدرالمنثور، ج ۲، ص ۳۳۵؛ المیزان، ج ۴، ص ۶۷.</ref> بلنسی مراد از {{متن قرآن|الشَّاكِرِينَ}} در ادامه آیه را [[انس بن نضر]] و امثال او دانسته که از صحنه نبرد فرار نکردند و به شهادت رسیدند.<ref>مبهمات القرآن، ج ۱، ص ۳۰۸.</ref>

# براساس روایاتی از [[انس بن مالک]] (پسر [[برادر]] أنس) آیه {{متن قرآن|مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا}}<ref>«از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند؛ برخی از آنان پیمان خویش را به جای آوردند و برخی چشم به راه دارند و به هیچ روی (پیمان خود را) دگرگون نکردند» سوره احزاب، آیه ۲۳.</ref> در مورد او <ref>صحیح البخاری، ج ۶، ص ۲۶؛ اسباب النزول، ص ۲۹۵ ـ ۹۹۶؛ الجامع لاحکام القرآن، ج ۱۴، ص ۱۰۴.</ref> و دیگر همراهان شهیدش<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۴۷؛ جامع البیان، مج ۱۱، ج ۲۱، ص ۱۷۷؛ مجمع‌البیان، ج ۸، ص ۵۴۹.</ref> فرود آمد که [[عهد]] کرده بودند پس از [[بدر]]، در [[جنگ‌های پیامبر]] حضور داشته باشند.<ref>[[علی رضا ایمانی مقدم|ایمانی مقدم]] و [[سید حسن فاطمی|فاطمی]]، [[انس بن نضر (مقاله)|مقاله «انس بن نضر»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۴.</ref>