بغی در لغت: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
{{عربی|البَغْي}} یعنی اراده کردن و قصد تجاوز نمودن یا در گذشتن از میانهروی، چه عملا تجاوز کند یا نکند، گاهی بغی و تجاوز در کمّیت و ارزش مادّی است و گاهی بغی و تجاوز در وصف کیفیّت تعبیر و بیان میشود<ref>سعدی با مقایسه انسانهای آلوده و پلید و غیر مفید به حال جامعه با حیوانات بخصوص حیوان بارکش مفید یعنی الاغ میگوید: | {{عربی|البَغْي}} یعنی اراده کردن و قصد تجاوز نمودن یا در گذشتن از میانهروی، چه عملا تجاوز کند یا نکند، گاهی بغی و تجاوز در کمّیت و ارزش مادّی است و گاهی بغی و تجاوز در وصف کیفیّت تعبیر و بیان میشود<ref>سعدی با مقایسه انسانهای آلوده و پلید و غیر مفید به حال جامعه با حیوانات بخصوص حیوان بارکش مفید یعنی الاغ میگوید: | ||
مسکین خر اگر چه بیتمیز است *** چون بار همی برد عزیز است | مسکین خر اگر چه بیتمیز است *** چون بار همی برد عزیز است | ||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
بغی دو گونه است: | بغی دو گونه است: | ||
#اول، بغی پسندیده یعنی در گذشتن از عدل به احسان و از امور واجب به انجام نوافل و مستحبات. | # اول، بغی پسندیده یعنی در گذشتن از عدل به احسان و از امور واجب به انجام نوافل و مستحبات. | ||
#دوم، بغی و تجاوز ناپسند و ناروا یعنی از حق به باطل و به شک و شبهه رفتن، چنانکه پیامبر{{صل}} فرماید: {{متن حدیث|الْحَقُّ بَيِّنٌ وَ الْبَاطِلُ بَيِّنٌ وَ بَيْنَ ذَلِكَ أُمُورٌ مُشْتَبِهَاتٌ وَ مَنْ رَتَعَ حَوْلَ الْحِمَى أَوْشَكَ أَنْ يَقَعَ فِيهِ}}؛ حق و باطل آشکار است و در میان این دو اموری از مشتبهات و تردید برانگیز هست، کسی که در کنار قرقگاه دور بزند و آنجا را با سرعت بپیماید افتادنش در آنجا قطعی و نزدیک است. | # دوم، بغی و تجاوز ناپسند و ناروا یعنی از حق به باطل و به شک و شبهه رفتن، چنانکه پیامبر {{صل}} فرماید: {{متن حدیث|الْحَقُّ بَيِّنٌ وَ الْبَاطِلُ بَيِّنٌ وَ بَيْنَ ذَلِكَ أُمُورٌ مُشْتَبِهَاتٌ وَ مَنْ رَتَعَ حَوْلَ الْحِمَى أَوْشَكَ أَنْ يَقَعَ فِيهِ}}؛ حق و باطل آشکار است و در میان این دو اموری از مشتبهات و تردید برانگیز هست، کسی که در کنار قرقگاه دور بزند و آنجا را با سرعت بپیماید افتادنش در آنجا قطعی و نزدیک است. | ||
و چون بغی بر دو گونه پسندیده و ناپسند تقسیم میشود بنابراین: درباره معنی بغی محمود و پسندیده و بغی تجاوز ناپسند، خدای تعالی میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ}}<ref>«ایراد تنها بر کسانیست که به مردم ستم میورزند و ناحق در زمین گردنکشی میکنند» سوره شوری، آیه ۴۲.</ref> که عقوبت ستم را به تجاوز و باغی بغیر حق مخصوص کرده است. | و چون بغی بر دو گونه پسندیده و ناپسند تقسیم میشود بنابراین: درباره معنی بغی محمود و پسندیده و بغی تجاوز ناپسند، خدای تعالی میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَظْلِمُونَ النَّاسَ وَيَبْغُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ}}<ref>«ایراد تنها بر کسانیست که به مردم ستم میورزند و ناحق در زمین گردنکشی میکنند» سوره شوری، آیه ۴۲.</ref> که عقوبت ستم را به تجاوز و باغی بغیر حق مخصوص کرده است. | ||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
گفتهاند {{عربی|يَنْبَغِي}} به معنی شایسته و سزاوار و فعل مطاوعه بغی است، پس زمانی که میگویند {{عربی|ينبغي أن يكون كذا}} دو وجه دارد: | گفتهاند {{عربی|يَنْبَغِي}} به معنی شایسته و سزاوار و فعل مطاوعه بغی است، پس زمانی که میگویند {{عربی|ينبغي أن يكون كذا}} دو وجه دارد: | ||
#اول اینکه از فعل جمله تبعیت میکند و عمل و فعل را مشخص مینماید، مانند {{عربی|النار يَنْبَغِي}} در معنی آغاز و شروع چیزی است، مانند {{عربی|فلان يَنْبَغِي أن يعطى لكرمه}} و در آیه {{متن قرآن|وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ}}<ref>«و به او شعر نیاموختیم و در خور او (نیز) نیست» سوره یس، آیه ۶۹.</ref> بر وجه اول یعنی او را شعر نیاموختیم و او را نسزد و میسورش نیست، مگر نمیبینید که زبانش در مسیر و جریان شعر گفتن نیست و شعر بر زبانش جاری نشده است. | # اول اینکه از فعل جمله تبعیت میکند و عمل و فعل را مشخص مینماید، مانند {{عربی|النار يَنْبَغِي}} در معنی آغاز و شروع چیزی است، مانند {{عربی|فلان يَنْبَغِي أن يعطى لكرمه}} و در آیه {{متن قرآن|وَمَا عَلَّمْنَاهُ الشِّعْرَ وَمَا يَنْبَغِي لَهُ}}<ref>«و به او شعر نیاموختیم و در خور او (نیز) نیست» سوره یس، آیه ۶۹.</ref> بر وجه اول یعنی او را شعر نیاموختیم و او را نسزد و میسورش نیست، مگر نمیبینید که زبانش در مسیر و جریان شعر گفتن نیست و شعر بر زبانش جاری نشده است. | ||
#و در آیه {{متن قرآن|وَهَبْ لِي مُلْكًا لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي}}<ref>«مرا بیامرز و مرا آن پادشاهی ده که پس از من هیچ کس را نسزد» سوره ص، آیه ۳۵</ref>. این آیه درخواست حضرت سلیمان از خداوند است که میگوید {{متن قرآن|رَبِّ اغْفِرْ لِي وَهَبْ لِي}} نخست آمرزش میطلبد، گویی که قبل از تقاضای خود به ناچیز بودن خواستش متوجه است که میگوید، به من ملکی که پس از من سزاوار أحدی نباشد عطا کن و این تقاضا را معجزه خویش قرار داده است نه از روی حسادت و رقابت که بعداً تسخیر ریاح و تسخیر شیاطین میکند<ref>مصطفوی، حسن، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۲۹۵-۲۹۷.</ref>. | # و در آیه {{متن قرآن|وَهَبْ لِي مُلْكًا لَا يَنْبَغِي لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِي}}<ref>«مرا بیامرز و مرا آن پادشاهی ده که پس از من هیچ کس را نسزد» سوره ص، آیه ۳۵</ref>. این آیه درخواست حضرت سلیمان از خداوند است که میگوید {{متن قرآن|رَبِّ اغْفِرْ لِي وَهَبْ لِي}} نخست آمرزش میطلبد، گویی که قبل از تقاضای خود به ناچیز بودن خواستش متوجه است که میگوید، به من ملکی که پس از من سزاوار أحدی نباشد عطا کن و این تقاضا را معجزه خویش قرار داده است نه از روی حسادت و رقابت که بعداً تسخیر ریاح و تسخیر شیاطین میکند<ref>مصطفوی، حسن، ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن، ج۱، ص۲۹۵-۲۹۷.</ref>. | ||
==بغی== | == بغی == | ||
[[بغی]] نیز در گستره معنایی [[مخالف]] [[عدالت]] قرار دارد. اصل در لغت، [[طلب]] شدید و [[اراده]] [[استوار]] است و هنگامی که به حرف «علی» متعدی میشود، بر [[تعدی]] و [[تجاوز]] دلالت دارد؛ حال یا در اراده و عمل است یا با تجاوز یکی بر دیگری معنادار میشود<ref>ر.ک: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۳۱.</ref>. با حضور بغی در [[روابط اجتماعی]] - [[سیاسی]]، [[حقوق]] دیگران، پایمال میشود، آنگونه که [[رفتار]] [[فرعون]] با قومش چنین بود. در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا}}<ref>«و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم و فرعون و سپاهش از ستم و دشمنی، سر در پی آنان نهادند» سوره یونس، آیه ۹۰.</ref>. | [[بغی]] نیز در گستره معنایی [[مخالف]] [[عدالت]] قرار دارد. اصل در لغت، [[طلب]] شدید و [[اراده]] [[استوار]] است و هنگامی که به حرف «علی» متعدی میشود، بر [[تعدی]] و [[تجاوز]] دلالت دارد؛ حال یا در اراده و عمل است یا با تجاوز یکی بر دیگری معنادار میشود<ref>ر. ک: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۱، ص۳۱.</ref>. با حضور بغی در [[روابط اجتماعی]] - [[سیاسی]]، [[حقوق]] دیگران، پایمال میشود، آنگونه که [[رفتار]] [[فرعون]] با قومش چنین بود. در [[قرآن کریم]] آمده است: {{متن قرآن|وَجَاوَزْنَا بِبَنِي إِسْرَائِيلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْيًا وَعَدْوًا}}<ref>«و بنی اسرائیل را از دریا گذراندیم و فرعون و سپاهش از ستم و دشمنی، سر در پی آنان نهادند» سوره یونس، آیه ۹۰.</ref>. | ||
با توجه به آنچه بیان شد، میتوان [[باور]] داشت که بغی در [[قرآن]]، به معنی عمل و رفتار ستمگرانه با دیگران است که از [[هواپرستی]] متأثر است.<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۵۶.</ref> | با توجه به آنچه بیان شد، میتوان [[باور]] داشت که بغی در [[قرآن]]، به معنی عمل و رفتار ستمگرانه با دیگران است که از [[هواپرستی]] متأثر است.<ref>[[سید کاظم سیدباقری|سیدباقری، سید کاظم]]، [[عدالت سیاسی در قرآن کریم (کتاب)|عدالت سیاسی در قرآن کریم]]، ص ۵۶.</ref> | ||
==پرسش مستقیم== | == پرسش مستقیم == | ||
* [[بغی در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | * [[بغی در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)]] | ||