تاریخگذاری قرآن: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تاریخگذاری قرآن در قرآن]] - [[تاریخگذاری قرآن در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تاریخگذاری قرآن در قرآن]] - [[تاریخگذاری قرآن در تاریخ اسلامی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
مباحث خاورشناسان در زمینه تاریخگذاری [[قرآن]] نشان میدهد، مراد آنان از "تاریخگذاری قرآن" دانشی است که در آن شکلگیری قرآن از آغاز [[نزول]] تا تثبیت قرائت آن به صورت نهایی بررسی میشود و موضوعات متعددی را در برمیگیرد؛ نظیر مفهوم [[زمان]] و [[تاریخ]] در قرآن، گزارشهای [[تاریخی]] قرآن درباره گذشتگان، اشارات قرآن به [[زندگی پیامبر اسلام]]{{صل}}، اولین و آخرین نزول، [[مکی و مدنی]]، [[ناسخ و منسوخ]]، ترتیب و [[اسباب نزول]]، نحوه تطوّر سبک و مضمون و واژگان قرآن با فاصله گرفتن از آغاز نزول، نحوه چینش [[آیات]] و سور، چگونگی ترتیب و تدوین نسخه اولیه قرآن، [[توحید]] مصاحف و [[توحید]] [[قرائات]].<ref>Encyclopaedia Of Quran: Chronology And The Quran.</ref> اما به نظر میرسد، اذهان [[دانشمندان اسلامی]] با شنیدن عبارت تاریخگذاری قرآن به "[[تعیین]] تاریخ و ترتیب فقرات مستقل وحیهای [[قرآنی]]" انصراف مییابد، از همین رو در اینجا از بحث درباره مفهوم زمان و تاریخ در قرآن، گزارشهای تاریخی قرآن درباره گذشتگان، چگونگی ترتیب و تدوین نسخه اولیه قرآن، توحید مصاحف، و توحید قرائات خودداری میگردد. | مباحث خاورشناسان در زمینه تاریخگذاری [[قرآن]] نشان میدهد، مراد آنان از "تاریخگذاری قرآن" دانشی است که در آن شکلگیری قرآن از آغاز [[نزول]] تا تثبیت قرائت آن به صورت نهایی بررسی میشود و موضوعات متعددی را در برمیگیرد؛ نظیر مفهوم [[زمان]] و [[تاریخ]] در قرآن، گزارشهای [[تاریخی]] قرآن درباره گذشتگان، اشارات قرآن به [[زندگی پیامبر اسلام]] {{صل}}، اولین و آخرین نزول، [[مکی و مدنی]]، [[ناسخ و منسوخ]]، ترتیب و [[اسباب نزول]]، نحوه تطوّر سبک و مضمون و واژگان قرآن با فاصله گرفتن از آغاز نزول، نحوه چینش [[آیات]] و سور، چگونگی ترتیب و تدوین نسخه اولیه قرآن، [[توحید]] مصاحف و [[توحید]] [[قرائات]].<ref>Encyclopaedia Of Quran: Chronology And The Quran.</ref> اما به نظر میرسد، اذهان [[دانشمندان اسلامی]] با شنیدن عبارت تاریخگذاری قرآن به "[[تعیین]] تاریخ و ترتیب فقرات مستقل وحیهای [[قرآنی]]" انصراف مییابد، از همین رو در اینجا از بحث درباره مفهوم زمان و تاریخ در قرآن، گزارشهای تاریخی قرآن درباره گذشتگان، چگونگی ترتیب و تدوین نسخه اولیه قرآن، توحید مصاحف، و توحید قرائات خودداری میگردد. | ||
مراد از "فقره مستقل [[وحی قرآنی]]" قسمتی از [[قرآنکریم]] اعم از یک [[سوره]] کامل یا بخشی از یک سوره است که جداگانه و مستقل از آیات یا سورههای دیگر نازل شده است که ما از آن به "واحد نزول" تعبیر میکنیم. | مراد از "فقره مستقل [[وحی قرآنی]]" قسمتی از [[قرآنکریم]] اعم از یک [[سوره]] کامل یا بخشی از یک سوره است که جداگانه و مستقل از آیات یا سورههای دیگر نازل شده است که ما از آن به "واحد نزول" تعبیر میکنیم. | ||
تردیدی نیست که قرآن به تدریج و در طول ۲۳ سال دوره [[رسالت]] پیامبر اکرم{{صل}} نزول یافت.<ref>الاتقان، ج۱، ص۹۴ ـ ۹۵.</ref> | تردیدی نیست که قرآن به تدریج و در طول ۲۳ سال دوره [[رسالت]] پیامبر اکرم {{صل}} نزول یافت.<ref>الاتقان، ج۱، ص۹۴ ـ ۹۵.</ref> | ||
۸۶ سوره آن طی ۱۳ سال در [[مکه]] و ۲۸سوره طی ۱۰ سال در [[مدینه]] نازل گردید.<ref> ر. ک: الناسخ والمنسوخ، ص۱۸؛ الفهرست، ص۲۸؛ شواهد التنزیل، ج۲، ص۴۱۰.</ref> با فرض نزول دفعی هریک از [[سورههای قرآن]] میانگین زمانی آنها، نشان میدهد که در دوره مکی حدود هریک ماه و نیم تا دو ماه یک سوره و در دوره [[مدنی]] حدود هر ۴ ماه یک سوره نازل میشده است.<ref> ر. ک: درآمدی بر تاریخ گذاری قرآن، ص۲۶۳.</ref> ناظر بودن مضامین [[سورههای قرآن]] به نیازها و مقتضیات مستمر یا مقطعی عصر [[رسالت پیامبر]]{{صل}} [[فلسفه]] [[نزول]] تدریجی آن را آشکار میسازد؛ خدای متعال نیز در پاسخ به [[پرسش]] [[مشرکان]] [[مکه]] مبنی بر اینکه چرا [[قرآن]] به طور یکجا بر [[پیامبر اسلام]]{{صل}} نازل نشده است، فرمود: "این گونه ما آن را به تدریج نازل کردیم تا قلبت را به وسیله آن [[استوار]] گردانیم، و آن را به آرامی] بر تو خواندیم و برای تو مَثَلی نیاوردند، مگر آنکه ما [[[حق]] را با [[نیکوترین]] بیان برای تو آوردیم". {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا}}<ref>«و کافران گفتند: چرا قرآن بر او یکجا فرو فرستاده نشده است؟ این چنین (فرو فرستادهایم) تا دلت را بدان استوار داریم و آن را (بر تو) بسیار آرام خواندیم» سوره فرقان، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا}}<ref>«و (دشمنانت) هیچ مثلی برای تو نمیآورند مگر آنکه ما (پاسخی) راستین و بیانی نیکوتر برای تو میآوریم» سوره فرقان، آیه ۳۳.</ref> | ۸۶ سوره آن طی ۱۳ سال در [[مکه]] و ۲۸سوره طی ۱۰ سال در [[مدینه]] نازل گردید.<ref> ر. ک: الناسخ والمنسوخ، ص۱۸؛ الفهرست، ص۲۸؛ شواهد التنزیل، ج۲، ص۴۱۰.</ref> با فرض نزول دفعی هریک از [[سورههای قرآن]] میانگین زمانی آنها، نشان میدهد که در دوره مکی حدود هریک ماه و نیم تا دو ماه یک سوره و در دوره [[مدنی]] حدود هر ۴ ماه یک سوره نازل میشده است.<ref> ر. ک: درآمدی بر تاریخ گذاری قرآن، ص۲۶۳.</ref> ناظر بودن مضامین [[سورههای قرآن]] به نیازها و مقتضیات مستمر یا مقطعی عصر [[رسالت پیامبر]] {{صل}} [[فلسفه]] [[نزول]] تدریجی آن را آشکار میسازد؛ خدای متعال نیز در پاسخ به [[پرسش]] [[مشرکان]] [[مکه]] مبنی بر اینکه چرا [[قرآن]] به طور یکجا بر [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نازل نشده است، فرمود: "این گونه ما آن را به تدریج نازل کردیم تا قلبت را به وسیله آن [[استوار]] گردانیم، و آن را به آرامی] بر تو خواندیم و برای تو مَثَلی نیاوردند، مگر آنکه ما [[[حق]] را با [[نیکوترین]] بیان برای تو آوردیم". {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلًا}}<ref>«و کافران گفتند: چرا قرآن بر او یکجا فرو فرستاده نشده است؟ این چنین (فرو فرستادهایم) تا دلت را بدان استوار داریم و آن را (بر تو) بسیار آرام خواندیم» سوره فرقان، آیه ۳۲.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلَّا جِئْنَاكَ بِالْحَقِّ وَأَحْسَنَ تَفْسِيرًا}}<ref>«و (دشمنانت) هیچ مثلی برای تو نمیآورند مگر آنکه ما (پاسخی) راستین و بیانی نیکوتر برای تو میآوریم» سوره فرقان، آیه ۳۳.</ref> | ||
این ویژگی قرآن اقتضا کرده است که قرآنپژوهان، اعم از [[مسلمان]] و خاورشناس در پی [[شناخت]] مناسبت [[تاریخی]] واحدهای نزول و [[زمان]] نازل شدن آنها برآمده و [[دانش]] تاریخگذاری قرآن را بنیان نهند.<ref>[[جعفر نکونام|نکونام، جعفر]]، [[تاریخگذاری قرآن (مقاله)|مقاله «تاریخگذاری قرآن»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | این ویژگی قرآن اقتضا کرده است که قرآنپژوهان، اعم از [[مسلمان]] و خاورشناس در پی [[شناخت]] مناسبت [[تاریخی]] واحدهای نزول و [[زمان]] نازل شدن آنها برآمده و [[دانش]] تاریخگذاری قرآن را بنیان نهند.<ref>[[جعفر نکونام|نکونام، جعفر]]، [[تاریخگذاری قرآن (مقاله)|مقاله «تاریخگذاری قرآن»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۷ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۷.</ref> | ||
==اهمیت تاریخگذاری قرآن== | == اهمیت تاریخگذاری قرآن == | ||
==پیشینه تاریخگذاری قرآن== | == پیشینه تاریخگذاری قرآن == | ||
==منابع تاریخگذاری قرآن== | == منابع تاریخگذاری قرآن == | ||
===خود [[قرآن]]=== | === خود [[قرآن]] === | ||
===[[استقلال]] لفظی و محتوایی=== | === [[استقلال]] لفظی و محتوایی === | ||
==دشواریهای تاریخگذاری قرآن== | == دشواریهای تاریخگذاری قرآن == | ||
== منابع == | == منابع == |