تفسیر ابن جریج: تفاوت میان نسخه‌ها

تفسیر ابن جریج (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۰۴

۱۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۴ اوت ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[ابن جریج]]''' است. </div>
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
 [[عبدالملک بن عبدالعزیز بن جریج]] - متوفای ۱۵۰ ق - تألیفی در [[تفسیر قرآن]] داشته که نام آن را برخی<ref>مانند داوودی در طبقات المفسرین، ج۱، ص۳۵۲.</ref> التفسیر و برخی<ref>مانند حاج خلیفة در کشف الظنون، ج۱، ص۴۳۷.</ref> [[تفسیر ابن جریج]] و برخی<ref>مانند بغدادی در هدیة العارفین، ج۵، ص۶۲۳.</ref> [[تفسیر القرآن]] ذکر کرده‌اند. [[فؤاد سزگین]] در بیان آثار ابن جریج از آن تفسیر با عنوان کتاب التفسیر یاد کرده و از [[اعتماد]] آن به [[کتاب‌های تفسیری]] [[ابن عباس]]، [[عکرمه]]، [[مجاهد]] و [[عطاء بن ابی رباح]] خبر داده و به اقتباس و استفاده [[طبری]] و [[ثعلبی]] از آن اشاره کرده است<ref>در بیان آثار ابن جریج گفته است: {{عربی|کتاب التفسیر یعتمد فی ما یبدو، علی کتب تفسیر ابن عباس و عکرمة و مجاهد و عطاء بن ابی رباح، و اقتبسه الطبری بروایة القاسم بن الحسن الهمدانی}} (المتوفی سنة ۲۷۲ ه‍‌. ق/ ۸۸۵ م)... {{عربی|و افاد منه الثعلبی بروایة علی بن المبارک الصنعانی}}، انظر الکشف و البیان: ۷ أ (سزگین، تاریخ التراث العربی، ج۱، جزء ۱، ص۱۶۷).</ref>.
-[[سید بن طاووس]] در [[سعد السعود]] با عبارت {{عربی|"فصل في ما نذكره من تفسير ابن جريج من نسخة عتيقة جیّدة"}} از این تفسیر یاد و تفسیر {{متن قرآن|مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ}}<ref>«خداوند تو را به (تولّد) یحیی نوید می‌دهد که «کلمه‌ای از خداوند» را راست می‌شمارد» سوره آل عمران، آیه ۳۹.</ref> را از آن نقل کرده است<ref>ر.ک: سید بن طاووس، سعد السعود للنفوس، ص۳۵۳.</ref>.
+[[سید بن طاووس]] در [[سعد السعود]] با عبارت {{عربی|"فصل في ما نذكره من تفسير ابن جريج من نسخة عتيقة جیّدة"}} از این تفسیر یاد و تفسیر {{متن قرآن|مُصَدِّقًا بِكَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ}}<ref>«خداوند تو را به (تولّد) یحیی نوید می‌دهد که «کلمه‌ای از خداوند» را راست می‌شمارد» سوره آل عمران، آیه ۳۹.</ref> را از آن نقل کرده است<ref>ر. ک: سید بن طاووس، سعد السعود للنفوس، ص۳۵۳.</ref>.
-برخی این تفسیر را یکی از [[دوازده]] [[تفسیری]] که مبنای تألیف «کتاب [[نزول القرآن فی شأن امیر المؤمنین]]{{ع}}» اثر [[ابو بکر محمد بن مؤمن شیرازی]] بوده، به شمار آورده‌اند <ref>ر.ک: اتان گلبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص۴۸۴.</ref>، ولی در هر صورت، اکنون از این تفسیر اطلاعی در دست نیست. به تازگی [[علی حسن عبدالغنی]] با گردآوری [[آثار تفسیری]] نقل شده از ابن جریج یک جلد تفسیر در ۲۴۲ صفحۀ تألیف<ref>مقدمه آن ۲۶ صفحه و بقیه آن نقل آثار تفسیری منسوب به ابن جریج است.</ref> و با عنوان [[تفسیر]] [[ابن جریج]] چاپ و منتشر کرده است.
+برخی این تفسیر را یکی از [[دوازده]] [[تفسیری]] که مبنای تألیف «کتاب [[نزول القرآن فی شأن امیر المؤمنین]] {{ع}}» اثر [[ابو بکر محمد بن مؤمن شیرازی]] بوده، به شمار آورده‌اند <ref>ر. ک: اتان گلبرگ، کتابخانه ابن طاووس و احوال و آثار او، ص۴۸۴.</ref>، ولی در هر صورت، اکنون از این تفسیر اطلاعی در دست نیست. به تازگی [[علی حسن عبدالغنی]] با گردآوری [[آثار تفسیری]] نقل شده از ابن جریج یک جلد تفسیر در ۲۴۲ صفحۀ تألیف<ref>مقدمه آن ۲۶ صفحه و بقیه آن نقل آثار تفسیری منسوب به ابن جریج است.</ref> و با عنوان [[تفسیر]] [[ابن جریج]] چاپ و منتشر کرده است.
 وی [[آثار تفسیری]] ابن جریج را از [[تفاسیر اهل تسنن]] مانند [[جامع البیان]] [[طبری]]، [[معالم التنزیل]] [[بغوی]]، [[الجامع الاحکام القرآن]] [[قرطبی]]، [[البحر المحیط‍]] [[ابو حیّان]]، [[تفسیر القرآن العظیم]] [[ابن کثیر]] و در المنثور [[سیوطی]] جمع‌آوری کرده است.
@@ خط ۱۳: / خط ۱۳: @@
 این تفسیر به ترتیب سور [[قرآن]] تنظیم شده است. دربارۀ برخی [[سوره‌ها]] مانند [[سوره قارعه]]، [[سوره تکاثر]]، [[سوره عصر]]، [[سوره همزه]]، [[سوره فیل]]، [[سوره قریش]]، [[سوره کوثر]]، [[سوره کافرون]]، [[سوره نصر]]، [[سوره مسد]]، [[سوره فلق]] و [[سوره ناس]] هیچ مطلبی و نکته‌ای ندارد و در سوره‌های دیگر نیز تنها در مورد برخی [[آیات]] تفسیر یا نکته‌ای از ابن جریج نقل شده است؛ برای مثال، در سورۀ [[حمد]] فقط‍ دربارۀ دو [[آیه]] {{متن قرآن|رَبِّ الْعَالَمِينَ}}، {{متن قرآن|مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ}}<ref>«مالک روز پاداش و کیفر» سوره فاتحه، آیه ۴.</ref> سه اثر از وی گرد آمده است.
-از آنجا که گردآورندۀ این تفسیر [[سنّی]] و مصادر آن تنها [[کتاب‌های تفسیری]] [[اهل تسنن]] است، آثار گرد آمده در این تفسیر با [[مذهب]] اهل تسنن موافق می‌باشد؛ برای نمونه، در مورد آیه {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ...}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> گفته که دربارۀ [[صهیب]] و [[ابوذر]] نازل شده و به [[نزول]] آن دربارۀ [[حضرت علی]]{{ع}} در [[لیلة المبیت]] اشاره‌ای نکرده است<ref>ر.ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۴۷.</ref>. [[داستان مباهله]] را به اختصار آورده، ولی از بیان اینکه [[پیامبر]]{{صل}} چه افرادی را با خود برای [[مباهله]] آورد، [[سکوت]] کرده است<ref>ر.ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۷۱.</ref>. نزول {{متن قرآن|الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ}}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند» سوره مائده، آیه ۳.</ref> را در [[روز عرفه]] می‌داند و در ذیل {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>.<ref>عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۷۱.</ref> گفته است: [[پیامبر]]{{صل}} بعد از [[نزول]] این [[آیه]] ۸۱ [[روز]] در قید [[حیات]] بوده است<ref>ر.ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۱۱۱.</ref>. در [[تفسیر]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> نقل کرده که هنگام [[وفات رسول خدا]]{{صل}} گروهی [[مرتد]] شدند و [[ابو بکر]] با آنان جنگید<ref>ر.ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۳۲۳-۳۲۴.</ref>
+از آنجا که گردآورندۀ این تفسیر [[سنّی]] و مصادر آن تنها [[کتاب‌های تفسیری]] [[اهل تسنن]] است، آثار گرد آمده در این تفسیر با [[مذهب]] اهل تسنن موافق می‌باشد؛ برای نمونه، در مورد آیه {{متن قرآن|وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ...}}<ref>«و از مردم کسی است که در به دست آوردن خشنودی خداوند از جان می‌گذرد و خداوند به بندگان مهربان است» سوره بقره، آیه ۲۰۷.</ref> گفته که دربارۀ [[صهیب]] و [[ابوذر]] نازل شده و به [[نزول]] آن دربارۀ [[حضرت علی]] {{ع}} در [[لیلة المبیت]] اشاره‌ای نکرده است<ref>ر. ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۴۷.</ref>. [[داستان مباهله]] را به اختصار آورده، ولی از بیان اینکه [[پیامبر]] {{صل}} چه افرادی را با خود برای [[مباهله]] آورد، [[سکوت]] کرده است<ref>ر. ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۷۱.</ref>. نزول {{متن قرآن|الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ دِينِكُمْ}}<ref>«امروز کافران از دین شما نومید شدند» سوره مائده، آیه ۳.</ref> را در [[روز عرفه]] می‌داند و در ذیل {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم» سوره مائده، آیه ۳.</ref>.<ref>عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۷۱.</ref> گفته است: [[پیامبر]] {{صل}} بعد از [[نزول]] این [[آیه]] ۸۱ [[روز]] در قید [[حیات]] بوده است<ref>ر. ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۱۱۱.</ref>. در [[تفسیر]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ}}<ref>«ای مؤمنان! هر کس از دینش برگردد خداوند به زودی گروهی را می‌آورد که دوستشان می‌دارد و دوستش می‌دارند» سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> نقل کرده که هنگام [[وفات رسول خدا]] {{صل}} گروهی [[مرتد]] شدند و [[ابو بکر]] با آنان جنگید<ref>ر. ک: عبد الغنی، تفسیر ابن جریج، ص۱۱۴.</ref>.<ref>[[علی اکبر بابایی|بابایی، علی اکبر]]، [[تاریخ تفسیر قرآن (کتاب)|تاریخ تفسیر قرآن]]، ص ۳۲۳-۳۲۴.</ref>
 == منابع ==