تفسیر اشاری: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تفسیر اشاری در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تفسیر اشاری در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
تفسیر اشاری یعنی [[تأویل آیات]] [[قرآنکریم]] برخلاف ظاهر آنها به دلیل اقتضای اشاراتی خفی که برای ارباب [[سلوک]] آشکار است؛ به بیان دیگر، [[تفسیری]] است دربرگیرنده تأملات و نکاتی که به [[ذهن]] [[مفسر]] [[عارف]] خطور کرده است. این تأملات عبارتند از نکات لطیفی که با [[ظواهر آیات]] سازگارند؛ گرچه در این [[تفسیر]]، [[آیات]] برخلاف ظاهرشان [[تأویل]] و تفسیر میشوند. | تفسیر اشاری یعنی [[تأویل آیات]] [[قرآنکریم]] برخلاف ظاهر آنها به دلیل اقتضای اشاراتی خفی که برای ارباب [[سلوک]] آشکار است؛ به بیان دیگر، [[تفسیری]] است دربرگیرنده تأملات و نکاتی که به [[ذهن]] [[مفسر]] [[عارف]] خطور کرده است. این تأملات عبارتند از نکات لطیفی که با [[ظواهر آیات]] سازگارند؛ گرچه در این [[تفسیر]]، [[آیات]] برخلاف ظاهرشان [[تأویل]] و تفسیر میشوند. | ||
[[علما]] در جواز اینگونه تفسیر اختلافنظر دارند؛ دستهای آن را جایز شمرده و عدهای با آن [[مخالفت]] کردهاند. به نظر دسته اوّل این تفسیر با [[عقل]] و [[شرع]] مخالفتی ندارد؛ بلکه تلاشی است [[عقلی]] بهمنظور [[تعمق]] در [[آیات قرآن]] که برای [[رشد]] [[قوه]] [[ایمان]] و صفای [[باطن]] به [[انسان]] کمک میکند. البته برای جواز آن شرایطی ذکر شده است؛ مانند: | [[علما]] در جواز اینگونه تفسیر اختلافنظر دارند؛ دستهای آن را جایز شمرده و عدهای با آن [[مخالفت]] کردهاند. به نظر دسته اوّل این تفسیر با [[عقل]] و [[شرع]] مخالفتی ندارد؛ بلکه تلاشی است [[عقلی]] بهمنظور [[تعمق]] در [[آیات قرآن]] که برای [[رشد]] [[قوه]] [[ایمان]] و صفای [[باطن]] به [[انسان]] کمک میکند. البته برای جواز آن شرایطی ذکر شده است؛ مانند: | ||
#تفسیر، منافی [[نظم]] و [[سیاق]] آیات قرآن نباشد؛ | # تفسیر، منافی [[نظم]] و [[سیاق]] آیات قرآن نباشد؛ | ||
# [[شاهد]] [[شرعی]]، این تفسیر را [[تأیید]] کند؛ | # [[شاهد]] [[شرعی]]، این تفسیر را [[تأیید]] کند؛ | ||
#شاهدی شرعی، معارض تفسیر نباشد؛ | # شاهدی شرعی، معارض تفسیر نباشد؛ | ||
#ادعا نشود که همین مراد [[آیه]] است، نه ظاهر. | # ادعا نشود که همین مراد [[آیه]] است، نه ظاهر. | ||
[[ذهبی]] تفسیر اشاری را نوعی تفسیر صوفیانه میداند و در تفاوت آن با تفسیر صوفیانه نظری میگوید: تفاوت تفسیر [[صوفی]] اشاری و تفسیر صوفی نظری از دو نظر است: | [[ذهبی]] تفسیر اشاری را نوعی تفسیر صوفیانه میداند و در تفاوت آن با تفسیر صوفیانه نظری میگوید: تفاوت تفسیر [[صوفی]] اشاری و تفسیر صوفی نظری از دو نظر است: | ||
#تفسیر نظری صوفی بر مقدماتی [[علمی]] [[استوار]] است که ابتدا در ذهن صوفی نقش بسته است و [[تفسیر قرآن]] بر آنها بنا میشود؛ در حالی که تفسیر اشاری مقدمات علمی ندارد، بلکه بر نوعی [[ریاضت]] [[روحی]] استوار است. | # تفسیر نظری صوفی بر مقدماتی [[علمی]] [[استوار]] است که ابتدا در ذهن صوفی نقش بسته است و [[تفسیر قرآن]] بر آنها بنا میشود؛ در حالی که تفسیر اشاری مقدمات علمی ندارد، بلکه بر نوعی [[ریاضت]] [[روحی]] استوار است. | ||
#در تفسیر صوفی نظری، مفسر [[اعتقاد]] دارد که هر چه آیه میگوید، همان معنایی است که او فهمیده و آیه بیشتر از این چیزی در خود ندارد؛ اما تفسیر اشاری چنین نیست و مفسر آنچه را که خود فهمیده، همه مراد آیه نمیداند؛ بلکه اعتقاد دارد در آیه، معنای ظاهری نیز هست که پیش از هر چیز، آن معنا مراد است<ref>ذهبی، محمد | # در تفسیر صوفی نظری، مفسر [[اعتقاد]] دارد که هر چه آیه میگوید، همان معنایی است که او فهمیده و آیه بیشتر از این چیزی در خود ندارد؛ اما تفسیر اشاری چنین نیست و مفسر آنچه را که خود فهمیده، همه مراد آیه نمیداند؛ بلکه اعتقاد دارد در آیه، معنای ظاهری نیز هست که پیش از هر چیز، آن معنا مراد است<ref>ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه (۳۷۷-۳۱)و۳۵۲؛ زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، جلد۲،صفحه ۸۶؛ عمیدزنجانی، عباسعلی، مبانی وروشهای تفسیرقرآن، صفحه ۲۵۰؛ صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، صفحه ۲۹۶.</ref>.<ref>[[فرهنگنامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۵۷.</ref> | ||
==[[مفسّران]] اشاری== | == [[مفسّران]] اشاری == | ||
برخی از مفسّران اشاری عبارتند از: | برخی از مفسّران اشاری عبارتند از: | ||
# [[سید محمد بن سید علی حسینی نجفی همدانی]] (عربزاده) از [[فقها]] و [[مفسران]] بنام [[امامیه]] و صاحب [[تفسیر]] [[فارسی]] به نام [[انوار درخشان در تفسیر قرآن (کتاب)|انوار درخشان در تفسیر قرآن]] ([[الأنوار الساطعة فی تفسیر القرآن (کتاب)|الأنوار الساطعة فی تفسیر القرآن]])؛ | # [[سید محمد بن سید علی حسینی نجفی همدانی]] (عربزاده) از [[فقها]] و [[مفسران]] بنام [[امامیه]] و صاحب [[تفسیر]] [[فارسی]] به نام [[انوار درخشان در تفسیر قرآن (کتاب)|انوار درخشان در تفسیر قرآن]] ([[الأنوار الساطعة فی تفسیر القرآن (کتاب)|الأنوار الساطعة فی تفسیر القرآن]])؛ | ||
خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
# [[نعمتالله بن محمود نخجوانی]] [[صوفی]] مذهب و معروف به [[شیخ علوان]] یا [[شیخ بابا نعمتالله]]، صاحب [[الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة]]؛ | # [[نعمتالله بن محمود نخجوانی]] [[صوفی]] مذهب و معروف به [[شیخ علوان]] یا [[شیخ بابا نعمتالله]]، صاحب [[الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الإلهیة و المفاتح الغیبیة]]؛ | ||
# [[ابوالفضل رشیدالدین میبدى]] از علمای [[شافعی]] صاحب کتاب [[کشف الاسرار و عدةالابرار (کتاب)|کشف الاسرار و عدةالابرار]] ([[تفسیر میبدی]])؛ | # [[ابوالفضل رشیدالدین میبدى]] از علمای [[شافعی]] صاحب کتاب [[کشف الاسرار و عدةالابرار (کتاب)|کشف الاسرار و عدةالابرار]] ([[تفسیر میبدی]])؛ | ||
#خانم [[سیده نصرت امین]] از مفسّران عالیقدر [[شیعه امامیه]] و صاحب تفسیر [[مخزن العرفان (کتاب)|مخزن العرفان]]؛ | # خانم [[سیده نصرت امین]] از مفسّران عالیقدر [[شیعه امامیه]] و صاحب تفسیر [[مخزن العرفان (کتاب)|مخزن العرفان]]؛ | ||
# [[آیت الله]] [[سید عبدالأعلی موسوی سبزواری]] از [[علمای امامیه]] صاحب [[مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن]]؛ | # [[آیت الله]] [[سید عبدالأعلی موسوی سبزواری]] از [[علمای امامیه]] صاحب [[مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن (کتاب)|مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن]]؛ | ||
# [[ابومحمد سهل بن عبدالله تستری]] صاحب [[تفسیر تستری (کتاب)|تفسیر شوشتری]]؛ | # [[ابومحمد سهل بن عبدالله تستری]] صاحب [[تفسیر تستری (کتاب)|تفسیر شوشتری]]؛ | ||
# [[ابوبکر محیی الدین محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله حاتمی طائی اندلسی]]، معروف به [[محییالدین ابن عربی]]، [[تفسیر ابن عربی]] به وی منسوب است<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم | # [[ابوبکر محیی الدین محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله حاتمی طائی اندلسی]]، معروف به [[محییالدین ابن عربی]]، [[تفسیر ابن عربی]] به وی منسوب است<ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۵۰؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه (۴۱۲-۴۴۲)؛ زرقانی، محمد عبد العظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، جلد۲،صفحه ۹۰؛ عقیقی بخشایشی، عبد الرحیم، طبقات مفسران شیعه، جلد۱،صفحه ۲۰۹</ref>.<ref>[[فرهنگنامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۴۴۸۳.</ref> | ||
{{تفسیر}} | {{تفسیر}} |