پرش به محتوا

تفسیر قرآن به قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
 
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تفسیر قرآن به قرآن در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[تفسیر قرآن به قرآن در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
روش [[تفسیری]] [[قرآن]] با قرآن از جمله روش‌هایی است که در متون [[علوم قرآنی]] از آن فراوان یاد شده است.
روش [[تفسیری]] [[قرآن]] با قرآن از جمله روش‌هایی است که در متون [[علوم قرآنی]] از آن فراوان یاد شده است.


خط ۱۱: خط ۱۱:


با این همه، [[تفسیر قرآن به قرآن]] محدودیت‌هایی دارد که در دو زمینه اصلی قابل طرح است:
با این همه، [[تفسیر قرآن به قرآن]] محدودیت‌هایی دارد که در دو زمینه اصلی قابل طرح است:
#محدودیت‌های ناشی از کاربرد این روش در آیات. این روش در صورتی موفق خواهد بود که میان آیات نگاه متقابل و تفسیرگرایانه ملاحظه شده باشد، که این نگاه دست‌کم در برخی آیات، روشن نیست.
# محدودیت‌های ناشی از کاربرد این روش در آیات. این روش در صورتی موفق خواهد بود که میان آیات نگاه متقابل و تفسیرگرایانه ملاحظه شده باشد، که این نگاه دست‌کم در برخی آیات، روشن نیست.
#محدودیت‌های مربوط به توان [[علمی]] [[مفسر]] در احاطه بر جوانب آیات و [[درک]] تمام پیوندهای ممکن میان آیات.
# محدودیت‌های مربوط به توان [[علمی]] [[مفسر]] در احاطه بر جوانب آیات و [[درک]] تمام پیوندهای ممکن میان آیات.


با توجه به این محدودیت‌ها، روش تفسیری قرآن به قرآن را نمی‌توان روشی اطمینان‌آور دانست.
با توجه به این محدودیت‌ها، روش تفسیری قرآن به قرآن را نمی‌توان روشی اطمینان‌آور دانست.


[[غیبت طولانی]] این تفسیر، پس از [[عصر ائمه]]{{ع}} تا سده اخیر نیز خبر از نوعی [[دشواری]] و ابهام برخی زوایای آن دارد.
[[غیبت طولانی]] این تفسیر، پس از [[عصر ائمه]] {{ع}} تا سده اخیر نیز خبر از نوعی [[دشواری]] و ابهام برخی زوایای آن دارد.


از دیگر موضوعات مهم درباره [[تفسیر قرآن]] با قرآن [[ارزش]] [[عقل]] و [[سنت]] در این شیوه تفسیری است.
از دیگر موضوعات مهم درباره [[تفسیر قرآن]] با قرآن [[ارزش]] [[عقل]] و [[سنت]] در این شیوه تفسیری است.


درباره نقش عقل در تفسیر قرآن به قرآن باید گفت به [[شهادت]] [[تاریخ ائمه]]{{ع}} که [[اسوه]] تفسیرند، در لابه‌لای مباحث [[قرآنی]] خود از [[استدلال‌های عقلی]] استفاده کرده‌اند، و میان [[تابعین]] نیز کسانی چون [[مجاهد]] و [[زید بن مسلم]] به نوعی [[عقل‌گرایی]] [[گرایش]] داشته‌اند.
درباره نقش عقل در تفسیر قرآن به قرآن باید گفت به [[شهادت]] [[تاریخ ائمه]] {{ع}} که [[اسوه]] تفسیرند، در لابه‌لای مباحث [[قرآنی]] خود از [[استدلال‌های عقلی]] استفاده کرده‌اند، و میان [[تابعین]] نیز کسانی چون [[مجاهد]] و [[زید بن مسلم]] به نوعی [[عقل‌گرایی]] [[گرایش]] داشته‌اند.


اما در زمینه استفاده از نقل در [[تفسیر قرآن به قرآن]] دو نظریه کاملاً متفاوت وجود دارد:
اما در زمینه استفاده از نقل در [[تفسیر قرآن به قرآن]] دو نظریه کاملاً متفاوت وجود دارد:
# [[نفی]] هرگونه احتیاج به [[سنت]]؛
# [[نفی]] هرگونه احتیاج به [[سنت]]؛
# [[توانایی]] [[روایات]] صحیح در کمک به تبیین پاره‌ای از [[آیات]] مثل آیات‌الاحکام و [[قصص]]؛ با [[اذعان]] به اینکه [[قرآن]] خود مبین خویش است<ref>زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)،جلد۲، صفحه ۱۷۵؛ اوسی، علی، روش علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان، صفحه ۱۷۴؛ ذهبی، محمد سین، التفسیر و المفسرون، جلد۱، صفحه (۴۰-۴۳)؛ طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، صفحه (۸۵-۱۰۲)؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن،صفحه ۲۸۸؛ خرمشاهی، بهاء الدین، قرآن پژوهی(هفتادبحث وتحقیق قرآنی)،صفحه ۳۲۳؛ سبحانی، جعفر، الایمان والکفرفی الکتاب والسنة، صفحه ۲۱۰؛ صالح، صبحی،مباحث فی علوم القرآن،صفحه (۲۹۹-۳۱۲)؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، جلد۱۱، صفحه (۲۸-۳۹).</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۸۲۲.</ref>
# [[توانایی]] [[روایات]] صحیح در کمک به تبیین پاره‌ای از [[آیات]] مثل آیات‌الاحکام و [[قصص]]؛ با [[اذعان]] به اینکه [[قرآن]] خود مبین خویش است<ref>زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۲، صفحه ۱۷۵؛ اوسی، علی، روش علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان، صفحه ۱۷۴؛ ذهبی، محمد سین، التفسیر و المفسرون، جلد۱، صفحه (۴۰-۴۳)؛ طباطبایی، محمد حسین، قرآن در اسلام، صفحه (۸۵-۱۰۲)؛ عمید زنجانی، عباسعلی، مبانی و روشهای تفسیر قرآن، صفحه ۲۸۸؛ خرمشاهی، بهاء الدین، قرآن پژوهی(هفتادبحث وتحقیق قرآنی)، صفحه ۳۲۳؛ سبحانی، جعفر، الایمان والکفرفی الکتاب والسنة، صفحه ۲۱۰؛ صالح، صبحی، مباحث فی علوم القرآن، صفحه (۲۹۹-۳۱۲)؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، جلد۱۱، صفحه (۲۸-۳۹).</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۸۲۲.</ref>


==[[تفسیر مأثور]]==
== [[تفسیر مأثور]] ==


==[[تفاسیر قرآن]] به [[قرآن]]==
== [[تفاسیر قرآن]] به [[قرآن]] ==
به تفسیرهایی که [[مفسر]] با استفاده از [[سیاق آیات]] مختلف قرآن به شرح و توضیح مفهوم [[آیه]] یا مراد از مفردات آن می‌پردازد تفاسیر قرآن به قرآن می‌گویند. مفسر هنگام [[تعارض]] میان چنین مفهومِ صرفاً [[قرآنی]] با آن‌چه از قول [[مفسران]] یا [[روایات]] آنان نقل شده است، وجه اول را [[انتخاب]] می‌کند که مبتنی بر کتاب است. در این شیوه، مفسر با کنار هم نهادن [[آیات]] مختلف قرآن در موضوع واحد، به استنباطی [[بدیع]] یا نکته‌ای تازه دست می‌یابد. [[اهل‌بیت]]{{ع}} قرآن را به‌این شیوه [[تفسیر]] می‌کردند.  
به تفسیرهایی که [[مفسر]] با استفاده از [[سیاق آیات]] مختلف قرآن به شرح و توضیح مفهوم [[آیه]] یا مراد از مفردات آن می‌پردازد تفاسیر قرآن به قرآن می‌گویند. مفسر هنگام [[تعارض]] میان چنین مفهومِ صرفاً [[قرآنی]] با آن‌چه از قول [[مفسران]] یا [[روایات]] آنان نقل شده است، وجه اول را [[انتخاب]] می‌کند که مبتنی بر کتاب است. در این شیوه، مفسر با کنار هم نهادن [[آیات]] مختلف قرآن در موضوع واحد، به استنباطی [[بدیع]] یا نکته‌ای تازه دست می‌یابد. [[اهل‌بیت]] {{ع}} قرآن را به‌این شیوه [[تفسیر]] می‌کردند.  


[[علامه طباطبایی]] در مقدمه تفسیر [[شریف]] [[المیزان]] پس از ذکر شیوه‌های مختلف [[تفسیر قرآن]] (مانند: [[شیوه]] [[کلامی]]، [[فلسفی]]، [[عرفانی]] و [[مأثور]]) می‌گوید: نقطه اشتراک این شیوه‌ها، [[تحمیل]] دستاوردهای [[علمی]] و فلسفی [[بیگانه]] با مدلول آیات بر [[قرآن‌کریم]] و [[تطبیق]] آیات با آرای [[بشر]] است. از سوی دیگر، چگونه ممکن است قرآن که خود را [[هدی]] للعالمین و [[نور]] مبین و تبیان لکل شیء می‌داند، در افاده مفهوم محتاج به غیر باشد.
[[علامه طباطبایی]] در مقدمه تفسیر [[شریف]] [[المیزان]] پس از ذکر شیوه‌های مختلف [[تفسیر قرآن]] (مانند: [[شیوه]] [[کلامی]]، [[فلسفی]]، [[عرفانی]] و [[مأثور]]) می‌گوید: نقطه اشتراک این شیوه‌ها، [[تحمیل]] دستاوردهای [[علمی]] و فلسفی [[بیگانه]] با مدلول آیات بر [[قرآن‌کریم]] و [[تطبیق]] آیات با آرای [[بشر]] است. از سوی دیگر، چگونه ممکن است قرآن که خود را [[هدی]] للعالمین و [[نور]] مبین و تبیان لکل شیء می‌داند، در افاده مفهوم محتاج به غیر باشد.
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش