تیهان انصاری: تفاوت میان نسخه‌ها

وی [[پدر]] [[ابو الهیثم بن تیهان]] ([[صحابی]] مشهور) بود، ولی در صحابی بودن تیهان تردید است. براساس چاپ جدید [[اسد الغابه]]، [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۳۶.</ref> با عنوان «[[تیهان بن تیهان]]» از وی یاد کرده و نام پدرش را نیز تیهان آورده است، ولی به نظر می‌رسد درست نیست و ناشی از [[اشتباه]] در چاپ جدید است؛ زیرا در «تجرید اسماء الصحابه» [[ذهبی]]<ref>ذهبی، تجرید أسماء الصحابه، ج۱، ص۶۰.</ref> که ناظر به اسد الغابه است، {{عربی|"التيهان والد ابي‌الهيثم"}} آمده و در چاپ قدیم اسد الغابه<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۱۹.</ref> نیز عنوان یاد شده وجود ندارد، بلکه همان عنوان «التیهان ابو ابی الهیثم بن تیهان» آمده است. در صحابی بودن وی تردید است. [[ابن حبان]]<ref>ابن حبان، کتاب الثقات، ج۳، ص۴۲.</ref>، [[طبرانی]]<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۶۴.</ref> و به گفته [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۹۹.</ref>، [[مطین]] و به [[پیروی]] از او [[باوردی]]، وی را در شمار [[صحابه]] آورده‌اند. به ظاهر مستند صحابی دانستن وی، خبری است که به نقل از [[یونس بن بکیر]] از [[ابن اسحاق]] گفته‌اند: [[ابوالهیثم بن تیهان]] از پدرش نقل کرده که گفت: در مسیر غزوۀ [[خیبر]] از [[رسول خدا]] {{صل}} شنیده است که به [[عامر بن یکوع]] فرمود: از اشعار و سخنانت برای ما بگو و او نیز رجزی برای آن [[حضرت]] خواند <ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۲، ص۶۴؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۶۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۳۶؛ و به اختصار ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۹۹.</ref>. [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۶۲.</ref> و [[ابن اثیر]]<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۳۶.</ref>، پس از اشاره به این خبر می‌گویند: یونس بن بکیر چنین گفته، ولی درست آن است که این خبر را پسر ابوالهیثم بن تیهان از پدرش «ابوالهیثم» نقل کرده است. ابن حجر<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۹۹.</ref> نیز با اشاره به این خبر، آن را نتیجه اشتباه یونس بن بکیر - [[راوی]] خبر – می‌داند. اما آنچه در نسخه موجود از سیره [[ابن اسحاق]] آمده، نشان می‌دهد [[یونس بن بکیر]] این خبر را از «[[ابوالهیثم بن نصر بن دهر اسلمی]]» از پدرش (نصر) نقل کرده و در خبر او، سخنی از [[ابو الهیثم بن تیهان]] و پدرش نیست. بنابراین، با این [[اشتباه]] از طرف «مطین» (منبع این خبر) صورت گرفته، یا نسخه‌ای که منابع یاد شده از آن نقل کرده‌اند، با نسخه موجود تفاوت داشته است. به هر حال، افزون بر [[مشکلات]] یاد شده در نقل این خبر، به [[دلایل]] دیگری پذیرش این خبر و [[صحابی]] بودن «تیهان» دشوار می‌نماید. نخست اینکه برخی صحابه‌نگاران همچون [[ابونعیم]]<ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۶۲.</ref> در این خبر تردید کرده‌اند و [[ابن حجر]]<ref>ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۹۹.</ref> نیز این نام و اشاره به این خبر را در بخش چهارم کتاب خود (توهمات) آورده و [[معتقد]] است اصلاً «تیهان» [[اسلام]] را [[درک]] نکرده است. دوم آنکه خبر یاد شده را به چند نفر، از جمله خود [[ابوالهیثم بن تیهان]]، [[پدر]] ابراهیم <ref>ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۱، ص۴۶۲.</ref>، تیهان پدر اسعد<ref>ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۳۶.</ref>، [[نصر بن دهر اسلمی]]، پدر تیهان بن نصر<ref>احمد بن حنبل، مسند، ج۳، ص۴۳۱؛ ابن حجر، فتح الباری، ج۷، ص۳۵۶.</ref>، [[تمیم بن ابی الهیثم]]<ref>ذهبی، تجرید أسماء الصحابه، ج۱، ص۶۰.</ref>، [[سلمة بن اکوع]]<ref>طبرانی، المعجم الکبیر، ج۷، ص۲۵.</ref> و دیگران<ref>ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۴، ص۲۲۷.</ref> نسبت داده‌اند. البته [[نقل روایت]] [[خیبر]] از چند صحابی تناقضی با هم ندارد. از این رو، هم «تیهان» و هم «[[سلمة بن اکوع]]» می‌‌توانند این [[رجز]] را شنیده و نقل کرده باشند، ولی انتساب این خبر به نام‌های بیشتر مشابه، احتمال اشتباه را افزایش می‌دهد. برخی منابع، از صحابی دیگری با عنوان «کیهان» یاد کرده و برای او مدخلی مستقل قرار داده‌اند، ولی عده‌ای او را مجهول دانسته و با این حال روایتی را به او نسبت داده‌اند و گروهی دیگر، او را با همین تیهان یکی دانسته و این [[روایت]] را هم از او نقل کرده‌اند که چون نام او را «نبهان» آورده‌اند، در مدخل مستقلی خواهد آمد.<ref>[[قاسم خانجانی|خانجانی، قاسم]]، [[دانشنامه سیره نبوی ج۲ (کتاب)|مقاله «تیهان انصاری»، دانشنامه سیره نبوی]] ج۲، ص: ۲۹۱.</ref>