حدیث غدیر در سیره و معارف معصومان: تفاوت میان نسخه‌ها

== [[اهل‌بیت]] و حدیث غدیر ==

پس از پیامبر اکرم {{صل}} [[اهل‌بیت]] [[معصوم]] او به تبلیغ و نشر حدیث غدیر پرداختند. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} این کار را آغاز کرد و [[صدیقه طاهره]] {{س}} نیز در این باره به [[یاری]] او شتافت. امیرالمؤمنین {{ع}} چه در دوران قبل و چه بعد از [[خلافت ظاهری]]، حدیث غدیر را تبلیغ کرد. [[امام]] {{ع}} در سخنانی که در شورای شش نفره‌ای- که از سوی [[عمر]] برای [[تعیین جانشین]] او تشکیل شده بود- ایراد کرد، [[فضائل]] و [[مناقب]] خود را بیان فرمود که حدیث غدیر از آن جمله است<ref>المناقب خوارزمی، ص۳۱۳، حدیث ۳۱۴.</ref>. همچنین در جمع عده‌ای از مسلمانان در [[مسجد پیامبر]] {{صل}} در دوران [[خلافت عثمان]] حدیث غدیر را به آنان یادآور شد<ref>فرائد السمطین، جوینی، ج۱، ص۳۱۲، حدیث ۲۵۰.</ref>.

مهم‌ترین [[اقدام]] امیرالمؤمنین {{ع}} در این باره در دوران خلافت ظاهری او در [[رحبه]] [[کوفه]] انجام گرفت، زیرا [[مردم]] را جمع کرد و از آنان خواست تا هر کس [[شاهد]] [[واقعه غدیر]] بوده و [[سخنرانی پیامبر]] {{صل}} را شنیده است بر آن [[گواهی]] دهد، که به [[نقل]] [[احمد بن حنبل]] سی نفر، و به گفته [[ابونعیم]]، افراد بسیاری بر پای خاستند و بر حدیث غدیر گواهی دادند<ref>المسند، احمد بن حنبل، تحقیق حمزة احمد الزین، ج۱۴، ص۴۳۶، حدیث ۱۹۱۹۸.</ref>.

پس از [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} دیگر [[امامان]] [[اهل‌بیت]] {{ع}} نیز در شرایط مناسب، [[حدیث غدیر]] را بازگو می‌کردند، تا این [[سند]] [[استوار]] [[ولایت]]، زنده و [[پایدار]] بماند، چنان‌که [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} پس از امضای [[عهدنامه]] [[صلح]] با [[معاویه]] برای [[مردم]] [[سخنرانی]] کرد و درباره [[فضایل]] و برجستگی‌های [[اهل‌بیت پیامبر]] {{صل}} [[سخن]] گفت که حدیث غدیر از آن جمله است<ref>کتاب الولایة، ابن‌عقده الکوفی، ص۱۸۲-۱۸۹، حدیث ۱۷.</ref>. [[امام]] {{ع}} با این کار خود می‌خواست مردم را از این [[حقیقت]] [[آگاه]] سازد که پیشوای [[واقعی]] و [[جانشین]] برحق [[پیامبر]] {{صل}} اوست نه معاویه، و امضای عهدنامه صلح و واگذار کردن امر [[خلافت]] به معاویه صرفاً برای [[حفظ مصالح امت اسلامی]] بوده است.

[[امام حسین]] {{ع}} نیز در [[خطبه]] غرّایی در جمع بسیاری از [[صحابه]] و [[تابعین]] - که شمار آنان هفتصد نفر [[نقل]] شده است - در [[سرزمین]] [[منی]] درباره [[فضائل]] و [[مناقب]] اهل‌بیت پیامبر {{صل}} و اینکه [[رهبری امت اسلامی]] [[حق]] آنان است نه معاویه، سخن گفت و از آن جمله حدیث غدیر را برای آنان [[یادآوری]] کرد، و از آنان خواست تا آن مطالب را برای کسانی که مورد [[اعتماد]] آنان است بازگو کنند<ref>کتاب سلیم بن قیس هلالی، ص۱۹۱-۱۹۴.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۲۱۶.</ref>

== تفسیر حدیث غدیر از زبان اهل‌بیت ==

[[پیامبر]] {{صل}} در [[حدیث ثقلین]] - که از [[احادیث متواتر]] و مورد قبول همه [[مسلمانان]] است- [[عترت]] و [[اهل بیت]] خود را [[همتای قرآن]] قرار داده و [[هدایت]] [[امت]] را در گرو [[پیروی]] از آنان قرار داده است. این [[حدیث]] بر [[عصمت]] و [[مرجعیت علمی]] و [[دینی]] اهل‌بیت پیامبر {{صل}} دلالت می‌کند و بیانگر این است که گفتار و [[رفتار]] آنان، معیار تشخیص [[حق و باطل]] است. همین افراد [[ولایت]] در حدیث غدیر را به ولایت امامت و [[رهبری امت اسلامی]] [[تفسیر]] کرده‌اند:

# از طریق [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] [[روایت]] شده است که [[فاطمه زهرا]] {{س}} حدیث غدیر را از [[دلایل امامت علی]] {{ع}} دانسته است. طبق [[نقل]] [[شمس‌الدین جزری دمشقی]] در کتاب [[اسنی المطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب (کتاب)|اسنی المطالب فی مناقب علی بن ابی‌طالب]] از فاطمه زهرا {{س}} روایت شده است که فرمود: {{متن حدیث|أنسیتم قول رسول الله یوم غدیر خم: مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}}، آیا [[سخن پیامبر]] را فراموش کرده‌اید که در [[غدیر خم]] فرمود: هر کس من مولای او هستم علی مولای اوست”<ref>الغدیر، ج۱، ص۳۹۶-۳۹۷.</ref>. [[ابن‌بابویه قمی]] نیز از [[محمود بن لبید]] (محمود أبی‌لبید) روایت کرده که گفته است از فاطمه زهرا {{س}} پرسیدم: “آیا [[رسول خدا]] قبل از وفاتش، [[امامت علی]] {{ع}} را بیان کرد؟ ” [[حضرت زهرا]] {{س}} پاسخ داد: {{متن حدیث|وا عجبا أنسیتم یوم غدیر خم}}<ref>غایة المرام، ج۱، ص۳۲۴-۳۲۵.</ref>، این [[پرسش]] شگفت‌آور است! آیا [[روز غدیر]] [[خم]] را فراموش کرده‌اید؟ ”

# در خطبه‌ای که [[امام حسن مجتبی]] {{ع}} در حضور [[مردم]] و [[معاویه]] ایراد کرد، فرمود: “بنی‌اسرائیل [[هارون]] را- که [[برادر]] و [[جانشین]] و [[وزیر]] [[موسی]] {{ع}} بود- رها کردند و از [[سامری]] پیروی کردند و گوساله‌پرست شدند. این امت نیز شنید که پیامبر {{صل}} درباره پدرم فرمود: علی {{ع}} نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی است مگر اینکه پس از من [[پیامبری]] نخواهد بود، و نیز [[پیامبر]] را دیدند که در [[غدیر خم]] او را به [[امامت]] [[نصب]] کرد و به آنان [[دستور]] داد که حاضران آن مطلب را به غایبان برسانند”<ref>غایة المرام، ج۱، ص۳۲۴-۳۲۳، به نقل از: امالی شیخ طوسی، ج۲، ص۱۷۴-۱۸۰؛ الغدیر، ج۱، ص۳۹۸؛ ینابیع المودة، ج۳، ص۱۵۰، باب ۹۰.</ref>.

# [[ابواسحاق]] از [[امام زین‌العابدین]] {{ع}} پرسید معنای [[سخن پیامبر]] {{صل}} که فرمود: {{متن حدیث|مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلَاهُ‌}} چیست؟ [[امام]] {{ع}} پاسخ داد: “به آنان فرمود که او امام پس از وی می‌باشد”<ref>غایة المرام، ج۱، ص۳۲۴-۳۲۳، به نقل از: امالی شیخ صدوق، ص۱۰۹.</ref>.

# از [[امام رضا]] {{ع}} [[روایت]] شده که پس از [[تلاوت]] [[آیه]] {{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}<ref>«امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم» سوره مائده، آیه ۳.</ref> فرمود: “امر امامت از تمامیت [[دین]] است و پیامبر {{صل}} از بین [[امت]] نرفت، مگر اینکه [[علی]] {{ع}} را به عنوان امام و راهنمای آنان [[منصوب]] کرد”<ref>اصول کافی، ج۱، ص۵۱۴؛ باب نادر جامع فی فضل الامام و صفاته، حدیث اول.</ref>. روشن است که سخن امام رضا {{ع}} ناظر به واقعه و [[حدیث غدیر]] است.

[[روایات]] [[اهل‌بیت]] {{عم}} درباره [[دلالت حدیث]] [[غدیر]] بر [[امامت امیرالمؤمنین]] {{ع}} بسیار است و به ذکر نمونه‌های بیشتری نیازی نیست، چنان که [[احتجاج‌ها]] و استدلال‌های [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} به حدیث غدیر بر امامت خود نیز از مسلمات [[تاریخ]] است<ref>ر. ک: الغدیر، ج۱، ص۳۲۷-۳۹۶.</ref>.<ref>[[علی ربانی گلپایگانی|ربانی گلپایگانی، علی]]، [[براهین و نصوص امامت (کتاب)|براهین و نصوص امامت]]، ص ۲۴۳.</ref>