حضرت سمانه مغربیه: تفاوت میان نسخه‌ها

'''[[سمانه مغربیه]]'''، [[مادر امام علی النقی]] {{ع}} یکی از کنیزانی است که به دستور امام جواد {{ع}} خریداری شد و حضرت با ایشان [[ازدواج]] کرد و حاصل این ازدواج، [[امام هادی]] {{ع}} است. از ایشان با ویژگی باتقواترین [[بانوان]] عصر خود یاد کرده‌اند و دارای چنان فضلی بود که به وی کنیه امّ الفضل داده بودند.

== [[سمانه]]، [[مادر امام علی النقی]] {{ع}} ==

[[مکتب]] حیات‌بخش [[اسلام]] در محیط [[جهل]]، [[اختناق]]، تبعیضات ناروا و نابرابری‌های آن [[روز]] [[بشریت]]، با [[شعار]] و طرحی نوظهور کرد. یکی از تبعیضات ناروای آن [[روزگار]]، مسئله برده و [[برده‌داری]] بود که صاحبان برده با آنها همانند حیوان [[رفتار]] کرده و قیود [[بندگی]] غیر [[حق]] به گردن آنها آویخته بودند؛ لذا [[پیامبر اسلام]] {{صل}} از همان ابتدا، راه‌ها و عناوین مختلف را برای [[آزادی]] آنها ایجاد کرد؛ مانند ثواب‌های فراوان برای [[آزادی برده]] و [[کفاره]] گناهانی چون [[افطار]] [[روزه]] [[ماه رمضان]] و شکستن [[عهد]] و [[نذر]] که در [[کتب فقهی]]، مفصّل بیان شده است.

بعد از [[پیامبر]] {{صل}} [[امامان معصوم]] {{عم}} نیز از هر راه ممکن برای آزادسازی بردگان وارد می‌شدند. از این رو، [[ازدواج]] [[ائمه معصوم]] با [[کنیزان]]، یک [[مبارزه]] عملی با برده‌داری بود. بنابر آنچه از ابواب مختلف [[ارشاد]] مفید به دست می‌آید، [[مادران]] گرامی عده‌ای از [[ائمه]] {{عم}} [[کنیز]] بوده‌اند؛ از جمله مادران [[امام سجاد]] {{ع}}، [[امام کاظم]] {{ع}}، [[امام رضا]] {{ع}}، [[امام جواد]] {{ع}}، [[امام هادی]] {{ع}}، [[امام عسکری]] {{ع}} و [[امام زمان]] {{ع}}. به نظر می‌رسد علت این کار آن بوده که [[امامان]] خواسته‌اند در عمل بفهمانند میان [[آزاد]] و کنیز فرقی نیست؛ لذا آن [[بانوان]] بعد از دیدن [[تربیت اسلامی]]، دارای بزرگ‌ترین [[مقام]] شدند و عده‌ای از حجج [[خداوند]] از آنها به [[دنیا]] آمدند<ref>خاندان وحی، ص۵۸۱. درباره ازدواج ائمه با کنیزان ممکن است سؤالاتی ایجاد شود که ما در این جا برای دور نشدن از موضوع، به همین مقدار بسنده می‌کنیم. درباره علل و اسباب ازدواج ائمه با کنیزان، ر. ک: حیاة الامام موسی بن جعفر {{ع}}، ج۱، ص۳۷ و ۴۰.</ref>.

امام جواد {{ع}} با کنیزی از [[مغرب]] به نام سمانه ازدواج کرد که حاصل این پیوند [[مبارک]]، وجود نازنین امام علی النقی {{ع}} بود<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۷۵.</ref>.

== نام، [[لقب]] و کنیه ==

[[سیره‌نویسان]] و [[محدثان]] درباره نام مادر امام علی النقی {{ع}} [[اختلاف]] فراوان دارند. نام او را [[سمانه مغربیه]]، [[سوسن]] و [[ماریه قبطیه]]<ref>الارشاد، ص۶۳۵؛ بحارالانوار، ج۵۰، ص۱۱۴.</ref> نوشته‌اند. از [[مادر]] [[امام علی النقی]] {{ع}} با ویژگی باتقواترین [[بانوان]] عصر خود یاد کرده‌اند<ref>عیون المعجزات، ص۱۳۰.</ref>. تنها لقبی که برای آن بانوی گرامی ذکر شده، سیّده (بانوی بزرگ عصر خود) است<ref>مناقب آل ابی‌طالب، ج۴، ص۴۳۳.</ref>.

مادر گرامی [[امام هادی]] {{ع}} دارای چنان فضل و شایستگی‌هایی بود که به وی [[کنیه]] امّ الفضل داده بودند<ref>الدرّ النظیم، ص۷۲۱.</ref>.

در اعلام النساء المؤمنات آمده است: [[سمانه مغربیه]]، [[مادر امام هادی]] {{ع}} باشد، به «[[سیده]]» معروف بود و کُنیه وی «امّ الفضل» بود. او از [[بهترین زنان]] عصر خود، بلکه بافضیلت‌ترین آنها بود و هیچ‌کس مانند او در [[زهد]] و [[تقوا]] نبود. او بیشتر روزها، [[روزه]] می‌گرفت. [[خداوند]] نیز به او [[شرافت]] بخشید؛ زیرا او را مادر امامی [[معصوم]] {{عم}} قرار داد<ref>أعلام النساء المؤمنات، ص۴۴۸.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۷۶.</ref>

== از کنیزی تا [[حریم]] [[امامت]] ==

[[محمد بن فرج]] می‌گوید: [[حضرت امام جواد]] {{ع}} مرا‌ طلبید و فرمود: قافله‌ای از طرف [[مغرب]] آمده که برده‌فروشی در بین آنهاست و با او چند [[کنیز]] است. این هفتاد دینار را بگیر، جاریه‌ای برایم خریداری کن که علامت و نشانه‌های آن کنیز چنین و چنان باشد. من رفتم جاریه‌ای را که [[امام]] {{ع}} نشانه‌های آن را داده بود، پیدا کردم و به هفتاد دینار خریدم.

== [[تکامل]] و [[شایستگی]] ==

[[تاریخ]] ازدواج [[امام جواد]] {{ع}} با سمانه معلوم نیست. امام جواد {{ع}} با کنیزی که محمد بن فرج برای آن حضرت خریده بود، [[ازدواج]] کرد. ثمره این ازدواج بابرکت، امام هادی {{ع}} بود. آن حضرت برای [[تهذیب]] و تربیت [[همسر]] خود ـ که با مفاهیم [[اسلامی]] آشنا نبود ـ وی را در کنار [[دختران پیامبر]] قرار داد و خود عهده‌دار [[تعلیم]] وی گشت. [[سلوک]] [[روحی]] و [[جاذبه]] امام هادی {{ع}} و [[زنان]] [[حرم]]، آن چنان نیرومند و پرجذبه بود که به تدریج از این [[کنیز]]، [[پارسایی]] شب زنده‌دار، [[صالح]] و [[قاری قرآن]] ساختند. این [[زن]] [[شایسته]]، نتیجه [[تهجد]] و [[تلاوت]] شبانه خود را دید و به بالاترین مرتبه [[افتخار]] دست یافت؛ زیرا افتخار [[مادری]] امامی از [[امامان شیعه]] و [[سروری]] از سروران [[مسلمین]] را کسب کرده بود. او عضوی از خاندانی گشته بود که [[خداوند]] آنان را [[پناهگاه]] [[بندگان]] و [[کشتی نجات]] قرار داده بود<ref>حیاة الامام علی الهادی {{ع}}، ص۱۲.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۷۷.</ref>

== بانوی بهشتی ==

[[حضرت هادی]] {{ع}} درباره مادرش فرمود: [[مادر]] من [[دانا]] و [[عارف]] به [[حق]] من است. او از [[اهل بهشت]] است. او بانویی است که [[شیطان]] [[سرکش]] به او نزدیک نشد. [[مکر]] و [[نیرنگ]] ستم‌کاران [[جور]] پیشه او را در نیابد. او زیر نظر توجه و [[الطاف]] خدایی که [[خواب]] ندارد، محافظت شده است<ref>اعلام الوری، ص۳۳۹؛ الدر النظیم، ص۷۲۲؛ اعیان الشیعه، ج۲، ص۳۶.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۷۸.</ref>

== [[تولد]] فرزند ==

[[سمانه مغربیه]] از اینکه به افتخار همسری [[امام جواد]] {{ع}} دست یافته بود، خوشحال بود و همیشه [[خدا]] را [[سپاس]] می‌گفت. شبی مژده‌هایی پیاپی دریافت کرد که تو بعد از این، بار گران‌بهای [[الهی]] و دهمین [[وصیّ]] بر حق [[پیامبر خاتم]] {{صل}} را حمل می‌کنی<ref>امام صادق {{ع}} فرمود: «مادران اوصیا وقتی حامله شدند، بشارت‌هایی از غیب می‌شنوند». ر. ک: اصول کافی، ج۲، ص۲۹۹.</ref>.

[[امام هادی]] {{ع}} در نیمه [[رجب]] [[سال ۲۱۲ق]] در بصریا (روستایی در سه میلی [[مدینه]]) به [[دنیا]] آمد. [[پدر]] بزرگوارش، امام جواد {{ع}}، در گوش راست او [[اذان]] و در گوش چپ او اقامه گفت و در [[روز]] هفتم تولد او سرش را تراشید و به وزن موهای سرش، نقره به [[فقیران]] داد و گوسفندی را [[عقیقه]] نمود<ref>حیاة الامام علی الهادی {{ع}}، ص۱۴.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۷۸.</ref>