ذوالخویصره تمیمى: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[روایات]] پذیرفتنی‌ای درباره نام و [[نسب]] ذوالخویصره در دست نیست. براساس [[منابع تاریخی]] متقدم، وی در [[سال ۸ هجری]] همراه دیگر [[تمیمیان]] حاضر در [[سپاه]] [[پیامبر]] {{صل}} ضد قبایلی چون [[ثقیف]] و [[هوازن]]<ref>نک: المغازی، ج ۳، ص ۹۴۸.</ref> در [[نبرد حنین]] شرکت کرد. آن [[حضرت]] بیشتر [[غنایم]] این [[نبرد]] را میان [[قریش]] و برخی [[قبایل عرب]] پخش کرد. در پی این امر، اعتراض‌های متعددی از سوی [[انصار]] انجام گرفت. پیامبر {{صل}} در پاسخ آنان علّت این امر را [[تألیف قلوب]] و اسلام آوردن افراد آن [[قبایل]] ذکر کرد.<ref> المغازی، ج ۳، ص ۹۵۶ ـ ۹۵۸.</ref>

[[خدا]] در [[آیات]] {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ}}<ref>«و برخی از ایشان درباره زکات‌ها بر تو خرده می‌گیرند؛ اگر از آن به آنان داده شود خرسند می‌شوند و اگر داده نشود ناگهان به خشم می‌آیند» سوره توبه، آیه ۵۸.</ref>، {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا مَا آتَاهُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَقَالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ سَيُؤْتِينَا اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَرَسُولُهُ إِنَّا إِلَى اللَّهِ رَاغِبُونَ}}<ref>«و اگر آنها به آنچه خداوند و پیامبرش به آنان داده‌اند خرسند می‌شدند و می‌گفتند:» سوره توبه، آیه ۵۹.</ref> اشاره کرده که برخی درباره توزیع غنایم به پیامبر {{صل}} خرده گرفته‌اند، در حالی که بهتر است به آنچه خدا و رسولش به آنها داده‌اند، بسنده کنند و به [[فضل]] ایشان [[امیدوار]] باشند. در این نبرد، [[اقرع بن حابس]]، [[رهبر]] تمیمیان، ۱۰۰ شتر از [[رسول خدا]] {{صل}} دریافت کرد.<ref>المغازی، ج ۳، ص ۹۴۶، ۹۵۱.</ref> به [[روایت]] [[ابن اسحاق]] از [[امام باقر]] {{ع}}، نیز روایت [[مقسم ابی‌القاسم]] از [[عمروعاص]]، آن شخص تمیمی که پیامبر {{صل}} را به [[اجرای عدالت]] در توزیع غنایم فرا خواند، ذوالخویصره نام داشت.<ref>السیرة النبویه، ج ۲، ص ۴۹۶؛ تاریخ طبری، ج ۳، ص ۹۲.</ref>

بر پایه روایت [[زهری]] از [[ابو سعید خُدری]] [[انصاری]] نیز [[نزول]] این [[آیه]] در پی [[اعتراض]] ذوالخویصره انجام گرفته است.<ref>اسباب النزول، ص ۲۵۳.</ref> گزارش دیگری از [[ابو سعید خدری]] [[نقل]] شده که ذوالخویصره را نسبت به تقسیم اموالی که [[امیرمؤمنان علی]] {{ع}} در [[سال ۱۰ هجری]] از [[یمن]] با خود آورده بودند معترض می‌داند.<ref>تاریخ طبری، ج ۳، ص ۹۲.</ref> در سده سوم [[هجری]] اطلاعات دیگری به ذوالخویصره نسبت داده شده؛ مانند اینکه وی همان [[حرقوص بن زهیر]]، از [[رهبران]] نخستین [[خوارج]] بود <ref>الاخبار الطوال، ص ۲۱۰.</ref> که به سبب داشتن بافت‌های زایدی در سینه به وی ذو الثَدْیه می‌گفتند؛<ref>مسند احمد، ج ۳، ص ۵۶.</ref> همچنین گفته شده که برخی [[یاران پیامبر]] {{صل}} به [[جرم]] بی‌احترامی وی به آن [[حضرت]] خواستار [[قتل]] وی شدند؛ ولی ایشان اجازه نداد و [[پیش بینی]] کرد که در [[آینده]] پیروانی خواهد یافت و از [[دین]] خارج خواهد شد.<ref>صحیح البخاری، ج ۴، ص ۱۷۹؛ صحیح مسلم، ج ۳، ص ۱۱۲؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۲۱۹.</ref>

در دوره‌های متأخر که گویا پذیرفته شده بود که وی همان حرقوص بن زهیر است، [[روایات]] دیگری در [[نکوهش]] او افزوده‌اند؛ از جمله آنکه [[اصحاب پیامبر]] {{صل}} عبادت‌های فراوان شخصی را برای آن حضرت گزارش دادند؛ اما حضرت چنین کسی را در یارانش نمی‌شناخت و بی‌اطلاعی اظهار فرمود؛ یک بار وقتی سخن از این شخص در میان بوده، ذوالخویصره تمیمی به [[مسجد]] درآمد و بی‌سلام کردن در حالی که خود را [[برتر]] از همه حاضران حتی [[پیامبر]] {{صل}} می‌دانست، به [[عبادت]] پرداخت.<ref>مناقب، ج ۲، ص ۳۶۸ ـ ۳۶۹؛ الاصابه، ج ۲، ص ۳۴۱.</ref> گفته‌اند که در اینجا [[آیه]] {{متن قرآن|ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ}}<ref>«(در حالی که از تکبّر) شانه بالا می‌اندازد تا (مردم را) از راه خداوند گمراه کند؛ او را در این جهان خواری است و در رستخیز عذاب سوزان را به او می‌چشانیم» سوره حج، آیه ۹.</ref> نازل شد<ref>مناقب، ج ۲، ص ۳۶۹.</ref> برخی به نشانه [[تکبر]] روی خود را بر می‌گردانند تا گروهی را [[گمراه]] سازند؛ ولی در [[دنیا]] [[خوار]] خواهند شد و در [[آخرت]]، عذابی آتشین در انتظارشان خواهد بود. [[حرقوص بن زهیر]] در دوره [[خلیفه دوم]]، به [[فرماندهی سپاه]] [[مسلمانان]] [[اهواز]] رسید و مناطقی از [[خوزستان]] را [[فتح]] کرد و سپس به [[امارت]] آن مناطق رسید.<ref>تاریخ طبری، ج ۴، ص ۷۶.</ref> قابل ذکر است که شواهد [[تاریخی]]، یکی بودن حرقوص یا [[ذوالثدیه]] و ذوالخویصره را [[تأیید]] نمی‌کنند.<ref>[[علی رضا حاج‌امینی|حاج‌امینی، علی رضا]]، [[ذوالخویصره تمیمى (مقاله)|مقاله «ذوالخویصره تمیمى»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۱۳ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۱۳.</ref>