رابطه انتظار با فراگیر شدن ظلم و فساد: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

در [[منابع حدیثی]] [[اهل سنت]] در میان [[روایات]] مختلف [[مهدویت]]، [[روایات]] بسیاری [[نقل]] شده است که به نوعی معطوف به [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} است. برخی افراد با برداشت ظاهری و با [[استنباط]] سطحی از آنها این نگرش را ایجاد کرده‌اند که [[رخداد ظهور]] متفرع بر [[فراگیری ظلم و ستم]] در [[جامعه]] است؛ به بیان دیگر [[ظهور]] در رخدادش عوامل و خاستگاه مختلفی دارد که تحقق [[فراگیری ظلم و ستم]] در [[جامعه]] از جمله آنهاست؛ چنان‌که [[رسول گرامی اسلام]] {{صل}} می‌فرماید: "در [[آخر زمان]]، [[زمین]] از [[ظلم و جور]] پر می‌شود. در این هنگام مردی از [[خاندان]] من [[ظهور]] می‌کند که در مدت هفت سال یا نه سال که زمام [[قدرت]] را کاملاً در دست دارد، [[زمین]] را پر از [[عدل و داد]] می‌کند"<ref>{{متن حدیث|"تَملَأُ الْأَرْضُ جَوْراً وَ ظُلْماً فَيَخْرُجُ رَجُلٌ مِن عِتْرَتِي يَمْلِكُ سَبْعاً أَوْ تِسْعاً فَيَمْلَأُ الْأَرْضَ قِسْطاً وَ عَدْلاً"}}؛ ابن‌حنبل، مسند احمد، ص ۲۸۳.</ref>. ایشان همچنین می‌فرماید: "در آخرزمان، [[امت]] من به دشوارترین وضعی گرفتار [[پادشاهان]] می‌شوند، تا جایی که بلایی شدیدتر از آن شنیده نشده است و [[زمین]] پهناور بر آنها تنگ می‌شود، تا اینکه [[زمین]] پر از [[ظلم و ستم]] می‌شود و [[مؤمن]] هیچ جایی پیدا نمی‌کند که به آنجا [[پناه]] آورد. در این هنگام [[حق تعالی]]، مردی از [[خاندان]] مرا بر می‌انگیزد تا [[زمین]] را که [[ظلم و جور]] فراگرفته است، مملو از [[عدل و داد]] سازد"<ref> {{متن حدیث|"يَنْزِلُ بِأُمَّتِي فِي آخِرِ الزَّمانِ بَلاءٌ شَدِيدٌ مِن سُلْطانِهِمْ لَمْ يَسْمَعْ بَلاَءٌ أَشَدَّ مِنْهُ حَتَّی تَضِيقُ عَنْهُمُ الاَرضُ الرَّحْبَةِ وَ حَتَّی يَمْلأُ الأَرْضَ جَوْراً وَ ظُلْماً لاَ يَجِدُ الْمُؤْمِنُ مَلْجَأً يَلْتَجِئُ إِلَيْهِ مِنَ الظُّلْمِ فَيَبْعَثُ اللَّهُ تَعَالی رَجُلاً مِن عِتْرَتِي فَيَملَأُ الأَرضَ قِسطاً وَ عَدلاً كَما مُلِئَت ظُلماً وَ جَوراً"}}؛ الحاکم النیشابوری؛ مستدرک، ص ۳۳۰.</ref>.

بر اساس نظرگاه غالب [[اندیشمندان]] و علمای [[اهل سنت]]، [[روایات]] [[مهدویت]] با موضوعیت [[فراگیری ظلم و ستم]] و نیز فراگیری [[عدل و قسط]] - که یکی مربوط به [[قبل از ظهور]] و دیگری مربوط به [[بعد از ظهور]] است - جزو [[روایات]] [[متواتر]] و قطعی به حساب می‌آیند<ref>{{عربی|إِنَّ عَقِيدَةَ خُرُوجُ الْمَهْدِيِّ عَقِيدَةٌ ثَابِتَةٌ مُتَوَاتِرَةٌ عَنْهُ {{صل}} يَجِبُ الْإِيمَانُ بِهَا لِأَنَّهَا مِنْ أُمُورِ الْغَيْبِ وَ الْإِيمَانُ بِهَا مِنْ صِفَاتِ الْمُتَّقِينَ}} (العلامة الإمام مجدد العصر محمد ناصرالدین الألبانی ج ۹، ص ۲۷۷). {{عربی|إِنَّ أَحَادِيثَ الْمَهْدِيِّ الْكَثِيرَةِ الَّتِي أَلَّفَ فِيهَا مُؤَلَّفُونَ وَ حَكَی تَواتُرَها جَمَاعَةٌ وَ اعْتَقَدَ مُوجِبُهَا أهلُ السُّنَّةِ وَ الْجَمَاعَةِ وَ غَيْرِهِمْ مِنَ الْأَشَاعِرَةِ تَدُلُّ عَلَی حَقِيقَةٍ ثَابِتَةٍ بِلاَ شَكٍّ هِيَ حُصُولُ مُقْتَضَاهَا فِي آخِرِ الزَّمَانِ}} (عبدالمحسن العباد؛ عقیدة أهل السنة و الأثر فی المهدی المنتظر؛ ص ۱۵۸).</ref>. برخی افراد با نگرش سطحی و با [[درک]] نادرست از این [[روایات]]، شبهه‌ای مطرح کرده‌اند که اصل رخداد [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} متفرع بر تحقق [[فراگیری ظلم و ستم]] است و تا این پدیده [[اجتماعی]] در [[جامعه]] گسترش پیدا نکند، ظهوری در کار نخواهد بود و بعد از برداشت ظاهری و نگرش سطحی به این نکته اشاره می‌کنند که وقتی [[روایات]] و [[اندیشه مهدویت]] چنین اثرهای منفی و چنین بازتاب مخربی در [[جامعه]] و در میان [[مردم]] دارد و [[مردم]] نیز بر اساس این [[اندیشه]] به سوی [[کارها]] و [[اعمال]] غیر [[صالح]] سوق پیدا می‌کنند، بهتر است جهت رفع این نگرانی و تصحیح این نگرش و برای رفع [[روحیه]] خمودگی و ایستایی و نیز جهت سوق پیدا کردن [[مردم]] به سوی تحرک و [[پویایی]]، به کل از این [[اعتقاد]] دست بشوییم و آن را از اساس [[انکار]] نکنیم.

[[محمد العثیمین]] در کتاب لقاءات الباب المفتوح می‌نویسد: [[زمان ظهور امام مهدی]] {{ع}} وابسته به [[حکمت الهی]] است و این [[حکمت الهی]] در زمان [[فراگیری ظلم و ستم]] بر روی [[زمین]] به منصه [[ظهور]] می‌رسد و [[فراگیری ظلم و ستم]] نیز به این معناست که بر روی [[زمین]] هیچ‌گونه [[عدل]] و احسانی رواج نداشته باشد و به صورت مطلق همه جا را [[ظلم]] فراگرفته باشد. در این هنگام است که [[امام مهدی]] {{ع}} با [[حکمت]] و [[اذن]] [[خدا]] [[ظهور]] می‌کند و [[زمین]] را پر از [[حق]] و [[حقانیت]] می‌سازد<ref>{{عربی|وَ الصَّحِيحُ أَنَّهُ سَيَخْرُجُ إِذَا اقتَضَتْ حِكْمَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ خُرُوجَهُ؛ حِينَ تَمْلَأُ الْأَرْضُ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ أنْتَبِهُوا لِكَلِمَة (تَمْلَأُ الْأَرْضُ) أَيْ: لا يبْقی عَدْلٌ وَ لا إِحْسَانٌ؛ فَإِذَا مُلِئَتِ الْأَرْضُ جَوْراً و ظُلْماً وَ لَمْ يَبْقَ عَدْلٌ وَ لا إِحْسانٌ حِينَئِذٍ يَبْعَثُ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعالی الْمَهْدِيّ؛ يُبَيِّنُ لِلنَّاسِ الْحَقَّ وَ يَدْعُوهُمْ إِلَيْهِ وَ يَهْدِيهُمُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلی يَدَيْهِ؛ هَذَا هُوَ الصَّحِيحُ المُعتَقِدُ عِنْدَنا}} (محمد العثیمین؛ لقاءات الباب المفتوح؛ ص ۸).</ref>.

مطلب بالا در واقع به این نکته اشاره می‌کند که [[در آستانه ظهور]] در [[جوامع بشری]]، [[ظلم و ستم]] به صورت مطلق، فراگیر می‌شود و فراگیری مطلق نیز به این معناست که سراسر [[جهان]] یکپارچه ظلمانی و پر از [[ضلالت]] می‌شود و اصلاً شاخصه‌ای به نام [[صداقت]] و درستکاری در آن پیدا نمی‌شود. در این صورت است که [[امام مهدی]] {{ع}} [[ظهور]] و [[جهان]] را از لوث [[بی‌عدالتی]] و [[ظلم]] به سوی [[پاکی]] و [[نور]] [[هدایت]] می‌کند. این برداشتی است که برخی [[اندیشمندان]] [[اهل سنت]] (البته بسیار محدود) بدان [[اذعان]] و اعتراف دارند. در پاسخ به این برداشت، به دیدگاه عبدالمحسن العباد [[صاحب]] کتاب عقیدة أهل السنة و الاثر فی المهدی المنتظر [[تمسک]] می‌جوییم، ایشان می‌نویسد: [[روایات]] [[مهدویت]] که اشاره به [[فراگیری ظلم و ستم]] دارند، به این معنا نیستند که همه [[جهان]] یکپارچه به این معضل دچار شده باشد و هیچ‌گونه خوبی و صلاحی در آن وجود نداشته باشد؛ زیرا [[روایات]] فراوانی داریم که به وجود [[هدایت]] و [[صلاح]] در [[عصر انتظار]] اشاره می‌کند و [[منتظران]] با همین [[روحیه]] انقلابی و اصلاح‌گری به سوی [[ظهور امام مهدی]] {{ع}} سوق می‌یابند؛ روایاتی نظیر {{متن حدیث|"لاَ تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِهِ عَلَی الْحَقِّ ظَاهِرِينَ حَتَّی يَأْتِي أَمْرُ اللَّهِ"}} و {{متن حدیث|"لَا تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِي يُقَاتِلُونَ عَلَی الْحَقِّ ظَاهِرِينَ إِلَی يَوْمِ الْقِيَامَةِ قَالَ فَيَنْزِلُ عيسی بْنَ مَرْيَمَ فَيَقُولُ أَمِيرُهُمْ تَعَال صَلِّي لَنَا فَيَقُولُ لاَ إِنَّ بَعْضَكُمْ عَلَی بَعْضٍ أُمَرَاءُ تَكْرِمَهُ اللَّهِ"}}. این‌گونه [[روایات]] [[دلیل]] بر استمرار وجود [[حق]] و [[حقیقت]] در [[عصر انتظار]] است<ref>عبد المحسن العباد؛ عقیدة أهل السنة و الأثر فی المهدی المنتشر؛ ص ۱۵۵.</ref> و ایشان در جای دیگری درباره این مطلب می‌نویسد: "ملئت" به کثرت و غالبیت است؛ یعنی در [[جهان]] [[قبل از ظهور]]، [[ظلم و ستم]] فراوان و غالب بوده و در [[جهان]] [[بعد از ظهور]] خیرات و [[عدالت]] فراوان و غالب است، نه اینکه در [[جهان]] [[قبل از ظهور]] هیچ خیراتی یافت نشود و نیز نه اینکه در [[جهان]] [[بعد از ظهور]] هیچ ظلمتی پیدا نشود<ref>{{عربی|لِأَنَّ الْمُرادَ مِمَّا جاءَ فِي أَحَادِيثِ الْمَهْدِيِّ كَثْرَةُ الْخَيْرِ وَ قُوَّةُ أَهْلِ الإِسْلامِ وَ حُصُولِ الْغَلَبَةِ لَهُمْ وَ قَهْرِهِمْ لِغَيْرِهِمْ وَ هَذَا لاَ يَنْفِي وُجُودَ أَشْرَارٍ مَخْمُورِينَ فِي زَمَانِهِ}}؛ عبد المحسن العباد؛ عقیدة أهل السنة و الأثر فی المهدی المنتشر؛ ص ۱۵۴).</ref><ref>[[حسین الهی‌نژاد|الهی‌نژاد، حسین]]، [[بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت (کتاب)|بررسی و تحلیل انتظار در اهل‌سنت]]، ص 127-130.</ref>.

* می‌دانیم که [[مأموریت]] [[مهدی]] {{ع}} از طرف [[خداوند]] بر طرف کردن [[ظلم و جور]] از سراسر [[گیتی]] و [[برقراری عدل]] و [[قسط]] در کل [[جهان]] است. این مطلب به صورت [[متواتر]] از [[رسول خدا]] {{صل}} و سایر [[پیشوایان معصوم]] {{عم}} [[نقل]] شده است. [[اهل سنت]] نیز این معنا را در [[احادیث]] خود [[نقل]] کرده‌اند. نمونه‌ای از [[احادیث]] [[شیعه]] را از زبان [[حضرت]] [[امام حسین]] {{ع}} [[نقل]] می‌کنیم: {{متن حدیث|"لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ اَلدُّنْيَا إِلاَّ يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اَللَّهُ ذَلِكَ اَلْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِي فَيَمْلَأَ اَلْأَرْضَ عَدْلاً وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً. کذلک سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ یقول"}}<ref>«اگر از ([[عمر]]) [[دنیا]] جز یک روز باقی نمانده باشد، [[خداوند]] آن روز را طولانی می‌گرداند تا این که مردی از [[فرزندان]] من [[قیام]] کند و [[دنیا]] را پر از [[عدل و قسط]] نماید همان گونه که از [[ظلم و جور]] پر شده است. این گونه از [[رسول خدا]] {{صل}} شنیدم» [[منتخب الاثر (کتاب)|منتخب الاثر]]، ص ۲۴۷، ح ۱.</ref>.

این عنوان، یعنی پر کردن [[دنیا]] از [[عدل و قسط]]، در برگیرنده تمام مأموریتی است که [[حضرت مهدی موعود]] {{ع}} از طرف [[خداوند]] دارند. مطابق آن چه [[صاحب]] کتاب شریف "مکیال المکارم" در توضیح [[حدیث]] آورده‌اند، "[[عدل]]" اعم از "[[قسط]]" است، چون [[قسط]] در موارد احقاق [[حق]] دیگری استعمال می‌شود ولی [[عدل]] اعم از این است. ایشان می‌فرمایند: {{متن حدیث|"الْعَدْلُ مُوَافَقَةِ الْحَقِّ مُطْلَقاً. وَ الْقِسْطِ مُوَافَقَةِ الْحَقِّ فی مَوْرِدَ الْخَلَائِقِ . . . . وَ الْجَوْرِ ضِدَّ الْقُسْطُ. وَ الظُّلْمِ ضِدُّ الْعَدْلِ. فالظلم هُوَ التَّجَاوُزُ عَنِ الْحَقِّ مُطْلَقاً. وَ الْجَوْرِ هُوَ التَّجَاوُزُ عَنِ الْحَقِّ الرَّاجِعُ الی الغیر"}}<ref>«[[عدل]] رعایت کردن هر حقی است، و [[قسط]] رعایت [[حقوق]] مخلوقات... . و [[جور]] ضد [[قسط]]، و [[ظلم]] ضد [[عدل]] است. بنابراین [[ظلم]] رعایت نکردن هر حقی است، ولی [[جور]] رعایت نکردن [[حق]] دیگران (مخلوقات) است» مکیال المکارم، ج ۱، ص ۱۱۹.</ref>. با این بیان، "[[عدل]]" یعنی رعایت [[حقوق]] همه صاحبان [[حق]]. هر کس بر [[انسان]] حقی داشته باشد، رعایت [[عدل]] در مورد او به این است که حقش ادا گردد. ولی "[[قسط]]" مربوط به رعایت [[حقوق مردم]] و سایر خلایق می‌باشد.  

== [[اندوه]] [[مؤمن]] از وقوع [[ظلم]] در هر نقطه [[زمین]] ==

== [[اندوه]] [[امام صادق]] {{ع}} از [[ظلم]] به یک [[شیعه]] ==

== پرسش مستقیم ==