زبان در معارف و سیره سجادی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[امام سجاد]] {{ع}} در [[صحیفه]] به برخی کارکردهای مثبت یا منفی زبان اشاره فرموده و سپس از [[خدای متعال]] [[توفیق]] در کارکردهای صحیح آن، و [[مصونیت]] از کارکردهای منفی آن را درخواست نموده است. از جمله کارکردهای مثبت زبان عبارت است از:

# '''[[حمد]] و [[شکر]] [[خدا]]''': {{متن حدیث|تَحْمَدُكَ نَفْسِي وَ لِسَانِي‏ وَ عَقْلِي‏، حَمْداً يَبْلُغُ‏ الْوَفَاءَ }}<ref>دعای ۵۱.</ref>؛ «ای خداوند [[جان]] من و زبان من و [[عقل]] من حمد و [[سپاس]] تو گویند، حمدی به کمال رسیده! و نیز می‌فرماید: «ای خداوند زبانم را به حمد خود، شکر خود، و ذکر خود و ثنای [[نیک]] خود گویا کن»<ref>نیایش بیست‌وسوم.</ref>.

# '''وصفِ [[احسان خدا]]''': «بار خدایا... گشادگی زبان ما را در [[وصف]] احسانت قرار ده»<ref>نیایش پنجم.</ref>.

# '''جلب [[ثواب]] [[الهی]]''': «بار خدایا... [[سخن]] گفتن‌های ما را چنان گردان که موجب ثواب تو باشد»<ref>نیایش نهم.</ref>.

# '''[[توبه]]''': «ای خداوند به درگاه تو توبه می‌کنم... از هر سخن بی‌جا که بر زبانم جاری گشته»<ref>نیایش سی‌ویکم.</ref>.

# '''عذرخواهی''': «بار خدایا حمد تو راست... و از سر [[صدق]] از تو پوزش می‌طلبیم»<ref>نیایش چهل‌و‌پنجم.</ref>.

# '''گویایی زبان در برابر مخاصمه‌گر''': «بار خدایا... در برابر آن کس که با من به بحث و [[جدل]] برخاسته زبانی گویا ده»<ref>نیایش بیستم.</ref>.

# '''[[قرائت قرآن]]''': «ای خداوند همچنان که ما را به [[تلاوت قرآن]] [[یاری]] دادی و به عبارات نیکویش [[خشونت]] از زبان ما برگرفتی،.»..<ref>نیایش چهل‌ودوم.</ref>.

و اما برخی از کارکردهای منفی زبان که امام سجاد {{ع}} از [[خدای بزرگ]] مصونیت از آنها را درخواست می‌کند عبارت‌اند از:

# '''سخن به غیر آنچه [[رضا]] و [[دستور]] خداست''':... و زبانمان جز سخن تو نگوید<ref>نیایش چهل‌و‌چهارم.</ref>.

# '''[[ناسزا]] و [[دشنام]] و [[گواهی]] [[باطل]] و [[غیبت]]''': «ای [[خداوند]]... هر ناسزا و [[لغو]] و دشنام در [[آبرو]] یا [[شهادت]] باطل یا غیبت [[مؤمن]] [[غایب]] یا ناسزا به حاضر و از این‌گونه که [[اهریمن]] بر [[زبان]] من می‌افکند تو آن را به [[حمد]] و [[سپاس]] خود... بدل فرمای»<ref>نیایش بیستم.</ref>. هم‌چنین [[امام]] {{ع}} از [[خدای متعال]] بسته شدن زبان طعنه‌زنندگان را مسئلت فرموده است: {{متن حدیث|وَ لَا تَبْسُطْ عَلَيْنَا فِيهِ أَلْسُنَ الطَّاعِنِينَ}}<ref>دعای ۴۵.</ref>؛ «و زبان طاعنان در [[حق]] ما دراز مگردان»<ref>تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۴، چاپ اول؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵ چاپ دوم.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «زبان»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۲۵۷.</ref>