سلام در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

* اصل در این واژه «س‌ل‌م» است که در مقابل [[خصومت]] و [[دشمنی]] به کار می‌رود. معنای «[[سلم]]» عبارت است از موافقت کامل با امری در ظاهر و [[باطن]]؛ به گونه‌ای که هیچ مخالفتی در بین نباشد و از لوازم آن، مفهوم [[انقیاد]] و [[صلح]] و [[رضا]] است. البته برخی، معنای محوری آن را به [[صحت]] و [[عافیت]] گرفته‌اند<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۹۰.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۲۲.</ref>

* اصل در معنای این لغت، [[برائت]] از [[زشتی‌ها]] است<ref>لسان العرب (ط. دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، ۱۴۱۴ ه. ق)، ج۱۲، ص۲۸۹.</ref> و در مقابل [[خصومت]] به کار می‌رود. «[[سلم]]» عبارت از موافقت شدید در ظاهر و [[باطن]] با امری است؛ به گونه‌ای که مخالفتی در بین نباشد. به همین دلیل، «[[سلام]]» از [[اسمای الهی]] است<ref>النهایة فی غریب الحدیث و الأثر (ط. مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، ۱۳۶۷ ه. ش.)، ج۲، ص۳۹۲.</ref>. از لوازم سلم، مفهوم [[انقیاد]]، [[صلح]] و [[رضا]] است<ref>{{عربی|ما يقابل الخصومة و هو الموافقة الشديدة في الظاهر و الباطن بحيث لا يبقى خلاف في البين. و من لوازم هذا المعنى مفاهيم الانقياد و الصلح و الرضا}} (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۵، ص۱۸۸ و ۳۸۷).</ref>. همچنین برخی از اهل لغت، معنای محوری آن را صحّت و [[عافیت]] گرفته‌اند<ref>معجم مقاییس اللغه (ط، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۰۴ ه. ق)، ج۳، ص۹۰.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۵ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل]]، ج۵ ص ۱۵۷.</ref>

== معنای واژه «[[السلام]]» ==

=== نکاتی پیرامون واژه «[[سلام]]» ===

در [[قرآن کریم]]، [[اولیای الهی]] {{عم}} [[مظهر]] سلام پروردگارند؛ چراکه هیچ گونه عدم اعتدال در [[اعتقاد]] و عمل آنان [[مشاهده]] نمی‌شود و [[دعوت]] آنان به دارالسلام در [[دنیا]]، به معنای [[تبعیت]] از ایشان و در [[آخرت]]، دعوت به [[خانه]] آنان است که [[بهشت]] می‌باشد:

در [[دین الهی]]، که [[مظهر]] [[سلام]] [[پروردگار]] است، هیچ خلاف و ناهماهنگی یافت نمی‌شود وکلام همه [[انبیا]] {{عم}} در طول [[تاریخ]]، یک [[پیام]] و یک سخن بوده است:

همچنین در مورد موافقت با [[رسول اکرم]] {{صل}} می‌فرماید:

بر این اساس، اصل اولی در معنای واژه مسلم یا [[مسلمان]] آن است که مسلمان به کسی می‌گویند که به طور کامل موافق و هماهنگ با امری باشد؛ به گونه‌ای که هیچ خلاف و منافرت یا مخالفتی در ظاهر و [[باطن]] با آن امر [[معنوی]] نداشته باشد؛ چنان که [[حضرت سلیمان]] {{ع}} خطاب به [[بلقیس]] می‌فرماید:

* [[سلام]] به معنای [[برائت]] کامل از [[عیوب]] است<ref>الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة (ط. دارالعلم للملایین، ۱۴۰۴ه. ق.)، ج۵، ص۱۹۵۱.</ref>. اگر سلام نسبت به امری مادی به کار رود، یعنی برائت از عیوب مادی، مانند آنکه [[خداوند]] درباره گاو [[بنی‌اسرائیل]] فرمود: {{متن قرآن|إِنَّهَا بَقَرَةٌ لَا ذَلُولٌ تُثِيرُ الْأَرْضَ وَلَا تَسْقِي الْحَرْثَ مُسَلَّمَةٌ لَا شِيَةَ فِيهَا}}<ref>«گفت: او می‌فرماید که آن، گاوی است نه رام، که زمین را شیار می‌زند و نه به کشت آب می‌دهد، تندرست است بی‌هیچ خالی در آن، گفتند: اکنون حقّ (جستار) را (بجای) آوردی و آن را سر بریدند و نزدیک بود که این کار را انجام ندهند» سوره بقره، آیه ۷۱.</ref>. سلام درامور [[معنوی]] نیز به معنای منزه بودن از آلودگی‌های معنوی است: {{متن قرآن|إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ}}<ref>«جز آن کس که دلی بی‌آلایش نزد خداوند آورد» سوره شعراء، آیه ۸۹.</ref>. بر همین اساس، هنگامی که این واژه درباره [[انسان]] به کار می‌رود، مراد برائت از عیوب مادی و معنوی است؛ زیرا متعلَّق سلام، تاب هر دو معنا را دارد و خداوند درباره بسیاری از [[انبیای الهی]] {{عم}} این واژه را در [[قرآن]] به کار برده است؛ مثلاً از زبان [[حضرت عیسی]] {{ع}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَالسَّلَامُ عَلَيَّ يَوْمَ وُلِدْتُ وَيَوْمَ أَمُوتُ وَيَوْمَ أُبْعَثُ حَيًّا}}<ref>«و بر من روزی که زاده شدم و روزی که درگذرم و روزی که زنده برانگیخته گردم درود باد» سوره مریم، آیه ۳۳.</ref>. همچنین خطاب به [[رسول خدا]] {{صل}} فرمود: {{متن قرآن|قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسَلَامٌ عَلَى عِبَادِهِ الَّذِينَ اصْطَفَى آللَّهُ خَيْرٌ أَمَّا يُشْرِكُونَ}}<ref>«بگو: سپاس خداوند را و درود بر آن بندگان وی که برگزیده است؛ آیا خداوند بهتر است یا آنچه (برای او) شریک می‌آورند؟» سوره نمل، آیه ۵۹.</ref>. و فرمود: {{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى نُوحٍ فِي الْعَالَمِينَ}}<ref>«در میان جهانیان بر نوح درود باد!» سوره صافات، آیه ۷۹.</ref>، {{متن قرآن|سَلَامٌ عَلَى إِبْرَاهِيمَ}}<ref>«درود بر ابراهیم» سوره صافات، آیه ۱۰۹.</ref>.

* اصلی‌ترین مصداق سلام، ذات باری [[متعال]] است که منزه از همه نواقص و آلودگی‌هاست: {{متن قرآن|هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ}}<ref>«اوست خداوندی که هیچ خدایی جز او نیست، فرمانفرمای بسیار پاک بی‌عیب، ایمنی‌بخش، گواه راستین، پیروز کام‌شکن بزرگ منش؛ پاکاکه خداوند است از آنچه (بدو) شرک می‌ورزند» سوره حشر، آیه ۲۳.</ref><ref>مفردات ألفاظ القرآن (مل، دارالقلم - الدار الشامیة، ۱۴۱۳ه. ق.)، ص۴۲۱.</ref>. چون واژه [[سلام]] لازم است و مفعول نمی‌گیرد، مفهومش حصول [[وفاق]] و رفع خلاف وخصومت در نفس ذات شیء است؛ خواه نسبت به خود یا غیر سنجیده شود.

* [[اسلام]] و [[تسلیم]] از همین ماده می‌باشند و عبارتند از آنکه شخص در فضایی وارد شود که کوچک‌ترین خلاف و منافرتی با محیط نداشته باشد؛ چنان‌که [[خداوند]] در [[هماهنگی]] [[نظام تکوینی]] و [[تشریعی]] موجودات با کلمه [[توحید]]، به این معنا اشاره می‌نماید: {{متن قرآن|أَفَغَيْرَ دِينِ اللَّهِ يَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«آیا جز دین خداوند را باز می‌جویند با آنکه آنان که در آسمان‌ها و زمینند خواه‌ناخواه گردن نهاده فرمان اویند و به سوی او بازگردانده می‌شوند» سوره آل عمران، آیه ۸۳.</ref>. و یا از زبان [[رسول خدا]] {{صل}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَأُمِرْتُ أَنْ أُسْلِمَ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ}}<ref>«و فرمان یافته‌ام که فرمانپذیر پروردگار جهانیان باشم» سوره غافر، آیه ۶۶.</ref>. و یا به [[مسلمانان]] امر به تسلیم در برابر [[رسول اکرم]] {{صل}} می‌نماید: {{متن قرآن|صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا}}<ref>«بر او درود فرستید و به شایستگی (بدو) سلام کنید» سوره احزاب، آیه ۵۶.</ref>. بنابراین، اسلام عبارت از [[انقیاد]] واطاعت کامل از کسی یا برنامه‌ای است؛ همان طور که [[مسلمان]] در لغت به کسی اطلاق می‌شود که از هرگونه [[مخالفت]] و [[امتناع]] از [[اوامر الهی]] به دور است<ref>معجم مقاییس اللغة، ج۳، ص۹۰.</ref>.

* چون [[خداوند]] مصداق کامل این معنی است، سلام را از [[اسمای الهی]] شمرده‌اند؛ چون هیچ گونه [[ضعف]]، [[حاجت]]، [[فقر]]، [[نقص]] یا محدودیتی در او نیست، در ذاتش اثری از خلاف وجود ندارد، حق مطلق است و از هر ضعفی منزه و مبرا است: {{متن قرآن|هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ}}<ref>«اوست خداوندی که هیچ خدایی جز او نیست، فرمانفرمای بسیار پاک بی‌عیب، ایمنی‌بخش، گواه راستین، پیروز کام‌شکن بزرگ منش؛ پاکاکه خداوند است از آنچه (بدو) شرک می‌ورزند» سوره حشر، آیه ۲۳.</ref>. اساساً [[خداوند]] در [[غایت]] [[وفاق]]، سلمیّت، [[صلح]]، [[رفق]] وسداد است و در نتیجه، اسم [[سلام]] در او [[مظهر]] صفات [[رحمت]]، [[عطوفت]] و [[کرم]] اوست؛ لذا خداوند حنّان، منّان، [[ودود]]، [[رحمان]] و [[رحیم]] است و رحمتش بر [[غضب]] او [[سبقت]] دارد. [[اولیای الهی]] {{عم}} در مرتبه بعد، مظهر [[سلام الهی]] هستند؛ چون هیچ گونه عدم [[اعتدال]] در [[فکر]]، [[اعتقاد]]، عمل و حتی [[سکوت]] و تقریر آنان وجود ندارد. خداوند از چنین بیوتی در [[دنیا]] و [[آخرت]] تعبیر به دارالسلام می‌نماید و می‌فرماید: {{متن قرآن|وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى دَارِ السَّلَامِ}}<ref>«و خداوند به بهشت فرا می‌خواند» سوره یونس، آیه ۲۵.</ref>. با توجه به آنکه «دار» از ریشه «دور» اشاره به احاطه کردن دایره‌وار امری بر امر دیگر دارد<ref>{{عربی|الدار: أصلٌ واحد يدلُّ على إحداق الشى‏ء بالشى‏ء من حوالَيهِ}}. (معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۳۱۰).</ref>، دارالسلام یعنی مکانی مادی و یا [[معنوی]] که [[سلامتی]] از آفات و [[گرفتاری‌ها]] آن را احاطه کرده است و ساکن در آن، در [[حفظ]] و [[حراست]] است. در نتیجه، [[دعوت]] به دارالسلام در دنیا، به معنای دعوت به حریمی است که با [[تمسک]] و ورود به آن، [[انسان]] از [[شرّ]] [[شیطان]] و وساوس [[نفس اماره]] در [[امان]] است. خداوند [[ولایت]] و [[تربیت]] چنین افرادی را خود بر عهده می‌گیرد و می‌فرماید: {{متن قرآن|لَهُمْ دَارُ السَّلَامِ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَهُوَ وَلِيُّهُمْ}}<ref>«سرای آرامش نزد پروردگارشان از آن آنهاست و او برای کارهایی که می‌کردند یار آنان است» سوره انعام، آیه ۱۲۷.</ref>. [[بدیهی]] است که چنین خانه‌ای [[بیت]] [[عصمت]] و [[طهارت]] است که در [[روایات]] به بیت [[ولایت حضرت علی]] {{ع}} و [[امامان]] از فرزندانشان {{عم}} [[تطبیق]] داده شده است.  

== سلام در سیره اجتماعی پیامبر اعظم ==