سنت پیامبر خاتم: تفاوت میان نسخه‌ها

== معناشناسی ==

«سنت بر چیزی اطلاق می‌گردد که به [[رسول خدا]] {{صل}} نسبت داده می‌شود و گفتار، [[رفتار]] و [[تأیید]] آن [[حضرت]] را در برمی گیرد».

== گفتار رسول خدا ==

گفتار منسوب به رسول خدا {{صل}} با توجه به دو نکته زیر [[حجت]] خواهد بود:

# رسول خدا {{صل}} آن سخن را گفته باشد و به عبارت دیگر، این [[کلام]] از رسول خدا {{صل}} صادر شده باشد؛

# دلالت سخن روشن باشد، به این معنی که اگر سخن رسول خدا {{صل}} بر مسئله‌ای دلالت داشت - به طوری که [[اجمال]] نداشته باشد - می‌توان به آن سخن [[استدلال]] کرد.

آنچه بیان شد، درباره استدلال به سخن رسول خدا {{صل}} است ولی در استدلال به سخن بقیه [[معصومان]]، گذشته از این دو نکته، باید به جهتِ صدور نیز توجه داشت؛ اینکه آیا [[امام]] درصدد بیان [[حکم واقعی]] بوده است یا نه؟ آیا این سخن را از روی [[تقیه]] گفته است یا نه؟ از این رو گاه می‌بینیم به عنوان مثال [[کلامی]] از [[امام صادق]] {{ع}} صادر شده است، که دلالت آن نیز روشن است، ولی با بقیه سخنان آن حضرت سازگار نیست که این [[ناسازگاری]] در مواردی به خاطر شرایط خاص [[اجتماعی]]، [[سیاسی]] بوده است. بدین‌سان سخنی که از روی تقیه بوده، درصدد بیان حکم واقعی نیست و از این جهت [[ارزش]] [[شرعی]] ندارد. البته این سخن درباره رسول خدا {{صل}} گفته نمی‌شود؛ زیرا آن حضرت بنیانگذار [[دین]] است و سخن او [[حکم]] پایه ریزی شالوده‌های دین را دارد و تقیه درباره رسول خدا {{صل}} روا نیست.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۵۶.</ref>

== رفتار رسول خدا ==

[[حجیت]] رفتار منسوب به رسول خدا {{صل}} نیز با توجه به دو نکته زیر کامل خواهد بود:

# این رفتار را رسول خدا {{صل}} انجام داده باشد؛ یا به تعبیر دیگر، این رفتار از [[رسول خدا]] {{صل}} سرزده باشد.

# دلالت [[رفتار]] بر مقصود روشن باشد.

== تأیید رسول خدا ==

مراد از تأیید یا تقریر این است که کاری در حضور رسول خدا {{صل}} انجام گرفته و [[حضرت]] از آن کار جلوگیری نکرده و آن را تأیید کرده است.

# چنین تأییدی از سوی رسول خدا {{صل}} انجام گرفته باشد؛

# این تأیید بر آن مطلب دلالت داشته باشد.

درباره تقریر [[امامان معصوم]] {{ع}} - گذشته از این نکته - باید جهتِ صدور نیز روشن باشد؛ یعنی [[تقریر امام]] در صورتی [[حجت]] خواهد بود که [[امام]] [[توانایی]] جلوگیری از کاری را داشته باشد و در همان حال از انجام آن کار جلوگیری نکرده، بلکه آن را تأیید کرده است که در این صورت تقریر امام حجت خواهد بود.

نکته دیگری که در [[حجیت]] [[سنت معصوم]] - چه [[رسول خدا]] {{صل}} و چه [[امامان معصوم]] - باید مورد توجه قرار گیرد این است که [[حجیت سنت]] در عرض [[کتاب خدا]] نیست، بلکه در طول آن است، به این معنی که اگر در موردی [[سنت رسول خدا]] {{صل}} [[تعارض]] آشکار با کتاب خدا داشته باشد، [[ارزش]] و اعتبار نخواهد داشت<ref>الموافقات فی اصول الشریعه، ج۴، ص۵.</ref>. البته تعارض [[سنت]] و کتاب در صورتی امکان دارد که هر دو در بیان روشن و صریح باشند و گرنه تعارض نیست؛ مثل اینکه آیه‌ای حکمی را به صورت [[اجمال]] بیان کند و سنت آن را توضیح دهد.<ref>[[سید محمد مرتضوی|مرتضوی، سید محمد]]، [[آیات ولایت در قرآن ج۱ (کتاب)|آیات ولایت در قرآن ج۱]]، ص ۵۹.</ref>