پرش به محتوا

سوره فاطر: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۱: خط ۱:
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[سوره فاطر در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}
{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[سوره فاطر در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط  = }}


==مقدمه==
== مقدمه ==
«[[فاطر]]» یعنی شکافنده یا پدیدآورنده. در نخستین [[آیه]] با این صفت از [[خدا]] [[ستایش]] شده است: «خدایی که [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را با شکافتن پرده عدم پدید آورد»؛ لذا «فاطر» نام [[سوره]] شد. نام دیگر آن، «[[ملائکه]]» است؛ چون در همین آیه اول از [[فرشتگان]] به عنوان [[رسولان]] حامل [[فرمان خدا]] و مجری [[اوامر]] او در [[جهان]] یاد شده است.
«[[فاطر]]» یعنی شکافنده یا پدیدآورنده. در نخستین [[آیه]] با این صفت از [[خدا]] [[ستایش]] شده است: «خدایی که [[آسمان‌ها]] و [[زمین]] را با شکافتن پرده عدم پدید آورد»؛ لذا «فاطر» نام [[سوره]] شد. نام دیگر آن، «[[ملائکه]]» است؛ چون در همین آیه اول از [[فرشتگان]] به عنوان [[رسولان]] حامل [[فرمان خدا]] و مجری [[اوامر]] او در [[جهان]] یاد شده است.


خط ۸: خط ۸:
گفته شده: این سوره در [[مکه]] نازل شده، و [[سیاق]] آیاتش نیز بر این معنا دلالت دارد؛ بعضی از [[مفسرین]] دو آیه از آن را استثناء کرده و گفته‌اند: این دو در [[مدینه]] نازل شده است. و آن دو [[آیه]] عبارتند از آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ}}<ref>«کسانی که کتاب خداوند را می‌خوانند» سوره فاطر، آیه ۲۹.</ref> و آیه {{متن قرآن|ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا}}<ref>«سپس این کتاب را به کسانی از بندگان خویش که برگزیده‌ایم به میراث دادیم» سوره فاطر، آیه ۳۲.</ref>.
گفته شده: این سوره در [[مکه]] نازل شده، و [[سیاق]] آیاتش نیز بر این معنا دلالت دارد؛ بعضی از [[مفسرین]] دو آیه از آن را استثناء کرده و گفته‌اند: این دو در [[مدینه]] نازل شده است. و آن دو [[آیه]] عبارتند از آیه {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ}}<ref>«کسانی که کتاب خداوند را می‌خوانند» سوره فاطر، آیه ۲۹.</ref> و آیه {{متن قرآن|ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا}}<ref>«سپس این کتاب را به کسانی از بندگان خویش که برگزیده‌ایم به میراث دادیم» سوره فاطر، آیه ۳۲.</ref>.


==ویژگی‌های سوره فاطر==
== ویژگی‌های سوره فاطر ==
#این [[سوره]] ۴۵ آیه، طبق عدد شامی ۴۶ آیه، ۷۷۰، ۷۸۰ یا ۷۹۸ کلمه و ۳۲۲۸، ۳۱۳۰ یا ۳۱۳۳ حرف دارد.
# این [[سوره]] ۴۵ آیه، طبق عدد شامی ۴۶ آیه، ۷۷۰، ۷۸۰ یا ۷۹۸ کلمه و ۳۲۲۸، ۳۱۳۰ یا ۳۱۳۳ حرف دارد.
#در [[ترتیب نزول]]، چهل و سومین و در [[قرآن کریم]] سی و پنجمین سوره است.
# در [[ترتیب نزول]]، چهل و سومین و در [[قرآن کریم]] سی و پنجمین سوره است.
#پس از [[سوره فرقان]] و پیش از [[سوره مریم]] و پیش از [[هجرت]] در [[مکه]] نازل شد. برخی [[آیات]] {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«و زندگان و مردگان برابر نیستند؛ بی‌گمان خداوند به هر که خواهد، می‌شنواند و تو، به آن کسان که در گورهایند نمی‌توانی شنواند» سوره فاطر، آیه ۲۲.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ}}<ref>«کسانی که کتاب خداوند را می‌خوانند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه روزیشان کرده‌ایم پنهان و آشکار می‌بخشند، به داد و ستدی امید بسته‌اند که هرگز زیان ندارد» سوره فاطر، آیه ۲۹.</ref> آن را [[مدنی]] دانسته‌اند؛ ولی دلیلی برای این گفته نیست.
# پس از [[سوره فرقان]] و پیش از [[سوره مریم]] و پیش از [[هجرت]] در [[مکه]] نازل شد. برخی [[آیات]] {{متن قرآن|وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ}}<ref>«و زندگان و مردگان برابر نیستند؛ بی‌گمان خداوند به هر که خواهد، می‌شنواند و تو، به آن کسان که در گورهایند نمی‌توانی شنواند» سوره فاطر، آیه ۲۲.</ref> و {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ}}<ref>«کسانی که کتاب خداوند را می‌خوانند و نماز را برپا می‌دارند و از آنچه روزیشان کرده‌ایم پنهان و آشکار می‌بخشند، به داد و ستدی امید بسته‌اند که هرگز زیان ندارد» سوره فاطر، آیه ۲۹.</ref> آن را [[مدنی]] دانسته‌اند؛ ولی دلیلی برای این گفته نیست.
#از سُوَر [[مثانی]]، شامل حدود یک [[حزب]] [[قرآن]] است.
# از سُوَر [[مثانی]]، شامل حدود یک [[حزب]] [[قرآن]] است.
#پنجمین سوره از سور حامدات به‌شمار می‌آید.
# پنجمین سوره از سور حامدات به‌شمار می‌آید.
#یک آیه [[منسوخ]] دارد.
# یک آیه [[منسوخ]] دارد.


==مطالب مهم سوره فاطر==
== مطالب مهم سوره فاطر ==
# [[خلقت]] [[آسمان]] و [[زمین]] و [[فرشتگان]]؛
# [[خلقت]] [[آسمان]] و [[زمین]] و [[فرشتگان]]؛
# [[توحید]] و [[ربوبیّت]] و رزّاقیت [[خداوند]]؛
# [[توحید]] و [[ربوبیّت]] و رزّاقیت [[خداوند]]؛
# [[نبوت]] و [[رهبری]] و [[نبرد]] [[پیامبران]] با [[کافران]] لجوج؛
# [[نبوت]] و [[رهبری]] و [[نبرد]] [[پیامبران]] با [[کافران]] لجوج؛
#شمارش برخی از [[نعمت‌های خداوند]]؛
# شمارش برخی از [[نعمت‌های خداوند]]؛
# [[رستاخیز]] و بیان نتایج [[اعمال انسان‌ها]]؛
# [[رستاخیز]] و بیان نتایج [[اعمال انسان‌ها]]؛
# [[پشیمانی]] کافران در [[قیامت]]<ref>سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۱۸۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۷، صفحه ۵؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۴۳و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۸، صفحه ۱۶۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۰۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۳۸۶</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۳۰۱۱.</ref>
# [[پشیمانی]] کافران در [[قیامت]]<ref>سخاوی، علی بن محمد، جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱، صفحه ۱۸۱؛ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۷، صفحه ۵؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱، صفحه ۴۳و۴۱؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۶؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۳۱۵؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۱۸، صفحه ۱۶۱؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۳۰۹؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائرذوی التمییزفی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۳۸۶</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۳۰۱۱.</ref>
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش