سوره قریش: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

== ویژگی‌های سوره قریش ==

# چهار [[آیه]] به عدد اکثر مکتب‌های [[تفسیری]] از جمله عدد [[کوفی]]، پنج آیه به عدد حجازی، هفده یا نوزده کلمه و ۷۳ یا ۹۳ حرف دارد.

# در [[ترتیب نزول]]، بیست و نهمین و در [[مصحف شریف]] یکصد و ششمین سوره است.

# پس از [[سوره تین]] و پیش از [[سوره قارعه]] در مکه و پیش از [[هجرت]] نازل شد و هیچ آیه [[مدنی]] ندارد.

# از نظر کمیت، از سوره‌های مفصّل و از نوع قصار آن قلمداد می‌شود.

# برخی بر این باورند از نظر [[فقهی]]، در قرائت [[نماز]]، این سوره با سوره فیل یک سوره به شمار می‌آید؛ یعنی این دو سوره باید با هم خوانده شوند.

# نسخی در آن واقع نشده است.

و بعضی از [[روایت]] اولی پاسخ داده‌اند به این که معارض است با روایتی که گفته: در [[قرآن]] [[ابی بن کعب]] بین آن دو {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> بوده، و از دومی پاسخ داده‌اند به این که بر فرض که روایت درست باشد، احتمال دارد [[راوی حدیث]] {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> بین آن دو را از عمر بن خطاب نشنیده باشد، و یا [[عمر]] آن را آهسته خوانده باشد. علاوه بر این، روایت مذکور معارض است با روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} که فرمود: [[خدای تعالی]] [[قریش]] را بخاطر هفت [[خصلت]] بر دیگران [[برتری]] داد، از آن جمله فرمود: و در باره آنان سوره‌ای نازل شد که در آن سوره سخن از احدی به جز قریش نرفته است، و آن سوره لایلاف قریش است، (تا آخر [[حدیث]]). از همه این‌ها گذشته روایاتی که دلالت بر جدایی این دو سوره دارد، و این که بین آن دو {{متن قرآن|بِسْمِ اللَّهِ}}<ref>«به نام خداوند بخشنده بخشاینده» سوره فاتحه، آیه ۱.</ref> قرار دارد، [[متواتر]] است.

و اما مفسرانی که از [[شیعه]] قائل به وحدت این دو سوره شده‌اند استنادشان به روایتی است که [[طبرسی]] در [[مجمع البیان]] آن را از ابی العباس از یکی از دو [[امام]] بزرگوار [[امام باقر]] و [[امام صادق]] {{ع}} نقل کرده که فرموده: [[سوره]] {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ كَيْفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصْحَابِ الْفِيلِ}}<ref>«آیا ندیدی پروردگارت با پیلسواران چه کرد؟» سوره فیل، آیه ۱.</ref> و [[سوره]] {{متن قرآن|لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ}}<ref>«برای پیوستگی قریش» سوره قریش، آیه ۱.</ref> یک سوره‌اند.

و نیز روایتی است که [[شیخ طوسی]] در [[تهذیب]] به [[سند]] خود از [[علاء]] از [[زید شحام]] [[روایت]] کرده‌ که گفت: به [[امام صادق]] {{ع}} [[نماز صبح]] را [[اقتدا]] کردیم، در نمازش در یک رکعت سوره {{متن قرآن|وَالضُّحَى}}<ref>«سوگند به روشنایی روز،» سوره ضحی، آیه ۱.</ref> و سوره {{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ}}<ref>«آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.</ref> را خواند.

و روایت دیگری است که صاحب [[مجمع البیان]] از عیاشی از [[مفضل بن عمر]] از امام صادق {{ع}} نقل کرده که گفت: من از آن جناب شنیدم که می‌فرمود: در یک رکعت [[نماز]] بین دو سوره جمع مکن، مگر سوره {{متن قرآن|وَالضُّحَى}}<ref>«سوگند به روشنایی روز،» سوره ضحی، آیه ۱.</ref> و {{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ}}<ref>«آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.</ref> و سوره {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ كَيْفَ}} و سوره {{متن قرآن|لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ}}<ref>«برای پیوستگی قریش» سوره قریش، آیه ۱.</ref> و مثل این روایت را [[محقق حلی]] هم در کتاب معتبر از کتاب جامع نوشته [[احمد بن محمد بن ابی نصر]] از [[مفضل]] نقل کرده است.

و اما روایت زید شحام غیر از سند یاد شده به دو سند دیگر روایت شده، یکی باز در تهذیب است که شیخ به سند خود آن را از ابن مسکان از زید شحام نقل کرده که گفت: با امام صادق {{ع}} نماز خواندیم، در نمازش سوره {{متن قرآن|وَالضُّحَى}}<ref>«سوگند به روشنایی روز،» سوره ضحی، آیه ۱.</ref> و {{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ}}<ref>«آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.</ref> را خواند. و در سند دوم روایت زید شحام این روایت از ابن ابی [[عمیر]]، از بعضی از [[راویان شیعه]]، و از زید شحام نقل شده که گفت: به [[امامت امام صادق]] نماز خواندیم، در رکعت اول سوره و الضحی، و در دومی [[سوره]] {{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ}}<ref>«آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.</ref> را خواند.

پس [[حق]] مطلب آن است که [[روایات]] اگر در این باره دلالتی داشته باشد، دلالت دارد بر این که جائز است دو سوره {{متن قرآن|وَالضُّحَى}}<ref>«سوگند به روشنایی روز» سوره ضحی، آیه ۱.</ref> و {{متن قرآن|أَلَمْ نَشْرَحْ}}<ref>«آیا به دلت گشایش ندادیم؟» سوره انشراح، آیه ۱.</ref> و دو [[سوره فیل]] و [[ایلاف]] را در یک رکعت [[نماز واجب]] خواند، ولی غیر آنها را نمی‌توان خواند، و مؤید این [[دلالت روایت]] راوندی است که در کتاب [[الخرائج و الجرائح]] خود آن را از [[داوود رقی]] از [[امام صادق]] {{ع}} نقل کرده، و در آن آمده: همین که [[فجر]] طلوع کرد برخاست [[اذان]] و اقامه گفت، و مرا در طرف راست خود بپا داشت، و در رکعت اول [[سوره حمد]] و [[سوره ضحی]] را، و در رکعت دوم [[حمد]] و {{متن قرآن|قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ}}<ref>«بگو او خداوند یگانه است» سوره اخلاص، آیه ۱.</ref> را خواند، و سپس [[قنوت]] گرفت، و [[سلام]] داد آن گاه نشست<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۲۰، صفحه ۳۶۴؛ فیروز آبادی، محمد بن یعقوب، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، جلد۱، صفحه ۵۴۵؛ رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۹۱؛ زرکشی، محمد بن بهادر، البرهان فی علوم القرآن (باحاشیه)، جلد۱، صفحه ۱۹۳؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، جلد۲۷،صفحه ۳۴۵؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۶۰۳؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱، صفحه ۲۱۵.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ص:۳۰۲۷.</ref>

== اسامی [[سوره قریش]] ==

چون کلمه {{متن قرآن|لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ}}<ref>«برای پیوستگی قریش» سوره قریش، آیه ۱.</ref> در آغاز این [[سوره]] آمده، این سوره به نام «لایلاف» یا «ایلاف» خوانده شده است<ref>رامیار، محمود، تاریخ قرآن، صفحه ۵۹۱؛ قمحاوی، محمدصادق، البحث والاستقراءفی تراجم القراء، صفحه ۱۵۰</ref>.<ref>فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۷۹۸.</ref>