سیره عبادی حضرت فاطمه: تفاوت میان نسخه‌ها

[[حضرت زهرا]] {{س}} بسیار [[اهل]] [[تهجد]] و [[عبادت]] بود به‌گونه‌ای که گفته شده پاهای آن حضرت از زیادی عبادت متورم می‌شد. اما این عبادت، همراه با [[خشوع]] و [[خضوع]] بود؛ او از پدر آموخته بود که چگونه عبادتی موجب [[سعادت انسان]] و باعث [[تکامل]] [[روح]] می‌شود.  

== مقدمه ==

فاطمه در دورانی که خود و خانواده‌اش در تنگنای [[اقتصادی]] بودند، نزد [[رسول خدا]] {{صل}} آمد و پرسید: «ای رسول خدا! غذای [[فرشتگان]]، [[حمد]] و [[تسبیح]] [[الهی]] است. غذای ما چیست؟» ایشان در پاسخ فرمود: قسم به آنکه مرا به [[حق]] [[مبعوث]] فرمود، سی [[روز]] است که در [[خانه]] [[آل محمد]] آتشی [برای تهیه [[غذا]]] افروخته نشده! اگر مایلی که پنج بز [از بزهایی که اخیراً برای ما آمده] به تو بدهم و یا پنج کلمه که [[جبرئیل]] به من آموخته، به تو بیاموزم؟

[[فاطمه]] تقاضا کرد آن کلمات را به او بیاموزد. رسول خدا {{صل}} نیز فرمود: ای فاطمه چنین بگو: {{متن حدیث|يَا أَوَّلَ الْأَوَّلِينَ وَ يَا آخِرَ الْآخِرِينَ يَا ذَا الْقُوَّةِ الْمَتِينَ وَ يَا رَاحِمَ الْمَسَاكِينِ وَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ}}<ref>{{متن حدیث|عن سوید بن غفله قال: اصابت علیا رضی الله عنه فاقه، فقال لفاطمة رضی الله عنها: لو اتیت رسول الله فسالتیه و کان عند ام ایمن رضی الله عنها، فلقت الباب، فقال النبی لام ایمن: ان هذا لدق فاطمه، و لقد اتتنا فی ساعه ما عودتنا ان تاتینا فی مثلها فقومی فافتحی لها الباب، قالت: ففتحت لها الباب فقال: یا فاطمه لقد اتیتنا فی ساعه ما عودتنا ان تأتینا فی مثلها، فقالت: یا رسول الله هذه الملائکه طعامها التسبیح والتحمید والتمجید، فما طعامنا؟ قال: والذی بعثنی بالحق ما اقتبس فی آل محمد نار منذ ثلاثین یوما، و قد اتانا اعتز فان شئت امرت لک بخمسه اعنز و ان شئت علمتک خمس کلمات علمنیهن جبریل آنفا. قالت: بل علمنی الخمس کلمات التی علمکهن جبریل. قال: قولی یا اول الاولین یا آخر الاخرین ذاالقوة المتین و یا راحم المساکین و یا ارحم الراحمین. قال فانصرفت حتی دخلت علی علی رضی الله عنهما فقالت: ذهبت من عندک الی الدنیا و اتیتک بالاخره، قال: خیرا یاتیک، خیرا یأتیک}}؛ طبرانی، کتاب الدعاء، ص۳۱۹؛ سیوطی، مسند فاطمه الزهراء ص۲۵، ح۶ و ۷.</ref>؛

== سیره عبادی ==

عبادات حضرت فاطمه {{س}} نیز [[الگوی عملی]] برای فرزندانش بود. آنان [[شاهد]] عبادت‌های طولانی مادرشان بودند که در آنها از سویی با [[خدا]] [[ارتباط]] داشت و از سویی دیگر از یاد [[مردم]] [[غافل]] نبود و برایشان [[دعا]] می‌کرد، بی‌آنکه برای خود دعایی بکند<ref>صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، ج۱، ص۱۸۲؛ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۷، ص۱۱۳.</ref>.

[[نمازها]] و شب‌زنده‌داری‌های طولانی آن حضرت‌{{س}} از ویژگی‌های [[سیره عبادی]] ایشان است. در [[روایت نبوی]] آمده است که فاطمه {{س}} آن قدر [[قنوت]] نماز‌های شبش طولانی بود که دچار [[ضعف]] می‌شد و به همین سبب مشمول [[رحمت خداوند]] شد<ref>ابن حمزه طوسی، الثاقب فی المناقب، ص۲۹۲.</ref>. [[حسن بصری]] گفته است: در این [[امت]] عابد‌تر از فاطمه‌{{س}} نیست، آن‌قدر به [[نماز]] و عبادت می‌ایستاد که پاهایش ورم می‌کرد<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۹۹.</ref>. از حضرت فاطمه {{س}} نمازهای ویژه‌ای به یادگار مانده است<ref>ابن‌طاووس، جمال الاسبوع، ص۹۳؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۸۶، ص۳۶۸.</ref>.

آن حضرت و پس از هر نماز، افزون بر [[تسبیح]] مشهور که هدیه پیامبر {{صل}} به ایشان بود<ref>برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۱، ص۳۶.</ref>، بر تعقیبات، [[التزام]] و [[مداومت]] داشت و دعاهایی سرشار از مضامین بلند و [[معارف]] عمیق [[دینی]] می‌خواند<ref>ر. ک: ابن‌طاووس، فلاح السائل، ص۱۷۳ - ۱۷۶، ۲۰۲ – ۲۰۶، ۲۳۸ – ۲۴۱ و ۲۵۰ – ۲۵۴.</ref>. علاقه آن حضرت به [[راز و نیاز]] به [[درگاه الهی]] و عمق [[معرفت]] و [[مقام معنوی]] ایشان، از دعاهایی که از آن حضرت {{س}} بر جای مانده است، روشن می‌شود. همه [[رفتارها]] و گفتارهای آن حضرت {{س}}، [[عبادی]] و [[معنوی]] و در [[راه خدا]] و برای [[خدا]] بوده است<ref>ر. ک: سید مرتضی، علی بن حسین، رسائل الشریف مرتضی، ج۳، ص۱۴۷ – ۱۴۸.</ref>.<ref>[[ابوالقاسم مقیمی حاجی|مقیمی حاجی، ابوالقاسم]]، [[زندگی‌نامه فاطمه (مقاله)| مقاله «زندگی‌نامه فاطمه»]]، [[دانشنامه فاطمی ج۱ (کتاب)|دانشنامه فاطمی ج۱]]، ص ۴۹-۶۲.</ref>

== [[عبادت]] [[فاطمه]] ==

عبادت [[دختر پیامبر]]، عبادت خشک و بی‌روح نبود؛ بلکه عبادت همراه با [[خشوع]] و [[خضوع]] بود. وی که بارها [[شاهد]] نجوای عارفانه و عاشقانه [[پدر]] بزرگوارش در [[محراب]] عبادت بود، از پدر آموخته بود که چگونه عبادتی موجب [[سعادت انسان]] و باعث [[تکامل]] [[روح]] می‌شود. او که [[تربیت]] شده [[مکتب]] [[وحی الهی]] بود، می‌دانست عبادتی موجب [[رستگاری]] است که همراه خشوع و [[خشیت الهی]] باشد<ref>{{متن قرآن|قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ}} «بی‌گمان مؤمنان رستگارند» سوره مؤمنون، آیه ۱.</ref>. او چندان [[اهل]] [[تهجد]]، عبادت و [[شب‌زنده‌داری]] بود که [[حسن بصری]] می‌گوید: «در میان [[امت]]، از نظر عبادت، والاتر از فاطمه {{س}} کسی نبود. او به قدری به [[نماز]] ایستاد که قدم‌هایش ورم کرد»<ref>مناقب، ج۳، ص۳۸۹.</ref>.

[[ابن عباس]] می‌گوید: [[پیامبر]] فرمود: دخترم زهرا {{س}}، [[حوراء]] [[انسیه]] است. هر وقت در محراب عبادت، برابر پروردگارش می‌ایستد، نورش به [[فرشتگان]] [[آسمان]] می‌تابد؛ همان گونه [[نور]] اختران بر [[زمین]] می‌تابد و [[خدای عزوجل]] به فرشتگانش! می‌فرماید: فرشتگانم! ببینید کنیزم فاطمه، بانوی کنیزانم، برابرم ایستاده و دلش از ترسم می‌لرزد و [[دل]] به عبادتم داده است. [[گواه]] باشید که شیعیانش را از [[آتش]] [[امان]] دادم<ref>امالی، ص۱۱۳.</ref>.<ref>[[حیدر مظفری ورسی|مظفری ورسی، حیدر]]، [[مادران چهارده معصوم (کتاب)|مادران چهارده معصوم]] ص ۱۱۳.</ref>

== درجه [[ایمان]] و خداپرستی‌==

همان‌گونه که در [[سوره]] [[مبارک]] دهر، [[قرآن کریم]] [[گواه]] بر کمال [[اخلاص]] و [[ترس]] و [[بیم]] زهرای مرضیّه از [[خدای متعال]] و ایمان بسیار قویّ او به خدا و [[روز]] جزاست و [[رسول اکرم]] {{صل}} نیز گواه دیگری بر ایمان آن بانوی دو [[جهان]] است آنجا که فرمود: {{متن حدیث|إِنَّ ابْنَتِي فَاطِمَةَ مَلَأَ اللَّهُ قَلْبَهَا وَ جَوَارِحَهَا إِيمَاناً إِلَى مُشَاشِهَا، فَتَفَرَّغَتْ لِطَاعَةِ اللَّهِ}}<ref>بحار الانوار، ج۴۳، ص۵۶- ۵۸.</ref>؛ [[خداوند]] [[دل]] و جوارح [[بدن]] دخترم را عمیقا سرشار از ایمان ساخته است، و بدین‌سان او همواره در [[اطاعت]] و [[فرمانبرداری]] خدا به‌سر می‌برد.

[[امام حسن مجتبی]] {{ع}} می‌فرماید: شب جمعه‌ای مادرم فاطمه را دیدم در محراب عبادت خویش ایستاده و تا سپیده‌دم همواره در [[رکوع]] و [[سجود]] بود، می‌شنیدم در [[حق]] [[زنان]] و مردان [[مؤمن]]، بسیار [[دعا]] می‌کند و آنان را نام می‌برد، ولی در حق خود دعایی نمی‌کند، عرض کردم: [[مادر]]! چرا همان‌گونه که برای دیگران دعا می‌کنی در حق خود دعا نمی‌کنی؟ فرمود: پسرم! نخست: [[همسایگان]]، سپس اعضای [[خانه]]<ref>بحار الانوار، ج۴۳، ص۸۱- ۸۲.</ref>.

[[فاطمه زهرا]] {{س}} ساعات پایانی [[روز جمعه]] را به [[دعا]] اختصاص می‌داد و شب‌های دهه آخر [[ماه مبارک رمضان]] را بیدار می‌ماند و همه اعضای [[خانواده]] خویش را با [[عبادت]] و دعا، به [[شب زنده‌داری]] [[تشویق]] می‌فرمود.

آیا فاطمه {{س}} در تمام مدت [[زندگی]] هیچ‌گاه از [[محراب]] عبادت خارج شد؟

آیا زهرای مرضیّه {{س}} در سراسر زندگی همواره در [[سجده]] نبود؟ او با [[نیک]] [[شوهرداری]] و [[تربیت]] [[فرزندان]] خویش، خدا را در خانه عبادت می‌کرد و در انجام [[خدمات عمومی]] نیز در [[اطاعت خدا]] می‌کوشید و او را [[پرستش]] می‌نمود، همان‌گونه که با [[دلجویی]] از فقراء و [[محرومان]] و ترجیح دادن آنها بر خویشتن، خود و اعضای خانواده‌اش به [[عبادت خدا]] می‌پرداختند<ref>[[سید منذر حکیم|حکیم، سید منذر]]، [[پیشوایان هدایت ج۳ (کتاب)|پیشوایان هدایت]] ج۳ ص ۵۱.</ref>.

  | کپی‌کاری = <!--از چند منبع، از تک منبع، ندارد-->