شفاعت تشریعی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

[[شفاعت]] [[تشریعی]]، مربوط به رابطه [[انسان]] با [[خداوند]] از جهت [[اعتقادات]] و [[احکام]] است؛ که [[تکلیف]] و نهایتاً [[عقوبت]] را به دنبال دارد. خداوند بر اساس تقدیر خود، شفاعت را به عنوان یکی از [[قوانین]] خود، این‌گونه قرار داده که نهایتاً براساس [[اذن]] او انجام شود. بر این مبنا، کسب [[احکام شریعت]]، [[فیض]] [[معنوی]] راه [[سعادت]] و هر آنچه در مجموعه [[دین]] از طریق [[رسول خدا]] {{صل}} تحصیل می‌گردد، همگی بر اساس وساطت ایشان بین [[خدا]] و [[مخلوقات]] و مبتنی بر [[قانون]] شفاعت می‌باشد و این امر در [[دنیا]] و [[آخرت]] جریان دارد: {{متن قرآن|وَلَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ}}<ref>«و میانجیگری نزد او سودی ندارد مگر برای آن کس که او به وی اجازه دهد» سوره سبأ، آیه ۲۳.</ref>، {{متن قرآن|وَكَمْ مِنْ مَلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ لَا تُغْنِي شَفَاعَتُهُمْ شَيْئًا إِلَّا مِنْ بَعْدِ أَنْ يَأْذَنَ اللَّهُ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَرْضَى}}<ref>«و بسا فرشته‌هایی در آسمان‌هاست که میانجیگریشان هیچ به کار نمی‌آید مگر پس از آنکه خداوند برای کسی که بخواهد و بپسندد، اجازه دهد» سوره نجم، آیه ۲۶.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴]] ص ۵۷۷.</ref>

== انواع شفاعت تشریعی ==

=== شفاعت در دنیا ===

# [[هدایت تشریعی]]: این قسم از شفاعت، اصلی‌ترین [[وظیفه انبیاء]] و [[اولیاء الهی]] ما بر اساس [[قاعده لطف]]<ref>ر. ک: برهان اول از براهین عقلی.</ref> برای [[انسان‌ها]] است. چنان‌که در [[براهین]] قبل اشاره شد<ref>ر. ک: آیات هدایت (برهان ششم از همین مجموعه).</ref>، در قالب [[هدایت ارشادی]] و ایصالی، خلایق را به سوی مراتب عالی‌تر [[ایمان]] و [[اسلام]] و در نتیجه، [[قرب الهی]] و [[فلاح]] [[ابدی]] [[هدایت]] می‌کنند.

# هدایت به [[مغفرت الهی]] و [[توبه]] از [[گناهان]]: [[گناه]]، اصلی‌ترین عامل دور ماندن [[انسان‌ها]] از [[خداوند]] است. وجود [[اولیاء]] {{عم}} و هدایت آنان به [[راه و رسم]] توبه و نیز دعای آنان، موجب پاک‌شدن [[مؤمنان]] از گناهان و در نتیجه، باز شدن راه آنان در [[سیر]] به سوی [[مقام قرب الهی]] است. {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ}}<ref>«و خداوند بر آن نیست تا تو در میان آنان هستی آنان را عذاب کند و تا آمرزش می‌خواهند خداوند بر آن نیست که عذاب کننده آنها باشد» سوره انفال، آیه ۳۳.</ref>. {{متن قرآن|خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا وَصَلِّ عَلَيْهِمْ إِنَّ صَلَاتَكَ سَكَنٌ لَهُمْ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ}}<ref>«از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی و برای آنها (به نیکی) دعا کن که دعای تو (مایه) آرامش آنان است و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۱۰۳.</ref>. اصولاً ایمان به [[رسول خدا]] {{صل}}، که نتیجه آن غفران گناهان گذشته [[بنده]] است، [[شفیع]] [[بندگان]] در وساطت میان بنده و [[پروردگار]] است: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَآمِنُوا بِرَسُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِنْ رَحْمَتِهِ وَيَجْعَلْ لَكُمْ نُورًا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ}}<ref>«ای مؤمنان! از خداوند پروا کنید و به پیامبرش ایمان آورید تا از بخشایش خویش دو بهره به شما ارزانی دارد و در شما فروغی نهد که با آن راه بسپارید و شما را بیامرزد و خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است» سوره حدید، آیه ۲۸.</ref>.

# مؤمنین؛ که برای خود و برای [[برادران ایمانی]] خود [[استغفار]] می‌کنند: {{متن قرآن|وَاعْفُ عَنَّا وَاغْفِرْ لَنَا وَارْحَمْنَا أَنْتَ مَوْلَانَا}}<ref>«و از ما درگذر و ما را بیامرز و بر ما ببخشای؛ تو سرور مایی» سوره بقره، آیه ۲۸۶.</ref>.

# هر امری که با [[عمل صالح]] ارتباطی دارد؛ که موارد آن متعدّد است؛ از جمله مسجدها و اماکن شریفه و متبرکه، ایام شریفه و [[انبیاء]] و [[رسولان]] [[خدا]] {{عم}} که برای [[امّت]] خود طلب مغفرت می‌کنند: {{متن قرآن|وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوكَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِيمًا}}<ref>«و ما هیچ پیامبری را نفرستادیم مگر برای آنکه به اذن خداوند از او فرمانبرداری کنند و اگر آنان هنگامی که به خویش ستم روا داشتند نزد تو می‌آمدند و از خداوند آمرزش می‌خواستند و پیامبر برای آنان آمرزش می‌خواست خداوند را توبه‌پذیر بخشاینده می‌یافتند» سوره نساء، آیه ۶۴.</ref>.<ref>[[محمد تقی فیاض‌بخش|فیاض‌بخش]] و [[فرید محسنی|محسنی]]، [[ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴ (کتاب)|ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۴]] ص ۵۷۸.</ref>

=== [[شفاعت]] در [[قیامت]] ===

# [[انبیاء]] و [[اولیاء الهی]] {{عم}}: {{متن قرآن|وَقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَدًا سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ... وَلَا يَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَى}}<ref>«و گفتند خداوند بخشنده (از فرشتگان) فرزندی گزیده است؛ پاکا که اوست؛ بلکه (فرشته‌ها تنها) بندگانی ارجمندند؛... و (آنان) جز برای کسی که (خداوند) از او خرسند باشد میانجیگری نمی‌کنند» سوره انبیاء، آیه ۲۶-۲۸.</ref>، {{متن قرآن|وَلَا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«و کسانی که (مشرکان آنان را) به جای او (به پرستش) می‌خوانند اختیار میانجیگری ندارند مگر آنان که با دانایی به حق گواهی دهند» سوره زخرف، آیه ۸۶.</ref>.

# [[شهداء]]: اصل در معنای [[شهادت]]، حضور و [[شهود]] در نزد امری است و [[شهید]] به کسی گفته می‌شود که به [[مقام]] حضور در مراتبی از [[عالم غیب]] رسیده باشد. کسی که در میدان [[جهاد]] با [[دشمنان دین]] کشته می‌شود، [[خداوند]] تفضّلاً [[مقامات]] عالی در [[برزخ]] و [[قیامت]] را به او [[عنایت]] می‌کند؛ از جمله حضور در مراتبی از [[عوالم ملکوت]] و [[مشاهده]] مراتبی از عالم غیب و [[ارتزاق]] از رحمت‌های خاص و [[معارف الهی]] به وی ارزانی می‌شود؛ در نتیجه، اصطلاحاً به او «[[شهید]]» گفته می‌شود: {{متن قرآن|وَلَا تَحْسَبَنَّ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتًا بَلْ أَحْيَاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ يُرْزَقُونَ}}<ref>«و کسانی را که در راه خداوند کشته شده‌اند مرده مپندار که زنده‌اند، نزد پروردگارشان روزی می‌برند» سوره آل عمران، آیه ۱۶۹.</ref>. خلاصه آنکه، همه [[شهداء]]، خواه شهید در میدان [[جهاد اصغر]] باشند و یا اکبر، اجازه [[شفاعت]] دیگران را در قیامت دارند: {{متن قرآن|وَلَا يَمْلِكُ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ الشَّفَاعَةَ إِلَّا مَنْ شَهِدَ بِالْحَقِّ وَهُمْ يَعْلَمُونَ}}<ref>«و کسانی که (مشرکان آنان را) به جای او (به پرستش) می‌خوانند اختیار میانجیگری ندارند مگر آنان که با دانایی به حق گواهی دهند» سوره زخرف، آیه ۸۶.</ref><ref>برای مطالعه بیشتر، ر. ک: برهان دوازدهم از این مجموعه، آیه شهادت.</ref>