شق القمر در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

قول مشهور ـ بلکه [[اجماع]] در بین [[مسلمانان]]، اعم از [[شیعه]] و [[سنی]] ـ این است که [[نبی]] مکرم {{صل}} علاوه بر [[قرآن]]، [[معجزات]] دیگری چون [[شق القمر]] و [[رد الشمس]] داشته است. در مقابل آن به [[گواه]] مستنداتی از [[آیات قرآن]] و دیگر منابع، بسیاری از [[مفسران]] معاصر بر این باورند که [[پیامبر]] [[عظیم]] الشأن [[اسلام]] {{صل}} معجزه‌ای جز [[قرآن]] نداشته است. این نظریه مبتنی بر انحصار [[معجزه]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} در [[قرآن]] به عنوان [[تحدی]] و [[اثبات]] [[رسالت]] است. مهم‌ترین [[دلیل]] این قائلان آیاتی از [[قرآن]] است که در برابر این [[پرسش]] که چرا [[قرآن]] [[آیات]] [[تکوینی]] همانند [[معجزات]] [[پیامبران پیشین]] نمی‌آورد، پاسخ می‌دهد: {{متن قرآن|وَقَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ لَوْلَا يُكَلِّمُنَا اللَّهُ أَوْ تَأْتِينَا آيَةٌ كَذَلِكَ قَالَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِثْلَ قَوْلِهِمْ تَشَابَهَتْ قُلُوبُهُمْ قَدْ بَيَّنَّا الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يُوقِنُونَ}}<ref>«و نادانان گفتند: چرا خداوند با ما سخن نمی‌گوید یا برای ما نشانه ای نمی‌آید؟ کسانی که پیش از اینان بودند نیز همانند گفتار آنان را گفتند، دل‌هاشان همگون است؛ ما نشانه‌های (خود) را برای گروهی که یقین دارند روشن گردانده‌ایم» سوره بقره، آیه ۱۱۸.</ref> [[خدا]] در این [[آیه]] از عدم فایده ی آوردن [[معجزه]] ی دیگر خبر داده است چراکه پیشینیان آنها نیز چنین در خواست‌هایی داشتند ولی [[ایمان]] نیاوردند. امت‌های گذشته این‌گونه [[معجزات]] را [[باطل]] و بازیگری دانند: {{متن قرآن|وَلَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ}}<ref>«و بی‌گمان ما در این قرآن برای مردم هر گونه مثلی زده‌ایم و اگر برای آنان نشانه‌ای بیاوری کافران خواهند گفت: شما تباه‌اندیشانی بیش نیستید» سوره روم، آیه ۵۸.</ref>» در باره آوردن کارهای [[خارق عادت]] می‌گوید که این کار بدون [[اذن]] [[خدا]] عملی نیست: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ}}<ref>«و بی‌گمان پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و به آنان همسران و فرزندانی دادیم و هیچ پیامبری را نسزد که معجزه‌ای بیاورد مگر با اذن خداوند؛ هر سرآمدی، زمانی نگاشته دارد» سوره رعد، آیه ۳۸.</ref>» یا در برابر [[نشانه‌های پیامبران]] آن را [[سحر]] می‌دانند: {{متن قرآن|وَإِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ}}<ref>«و چون معجزه‌ای ببینند روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی همیشگی است» سوره قمر، آیه ۲.</ref>». {{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِنْ رَبِّهِ}}<ref>«و گفتند: چرا نشانه‌هایی از سوی پروردگارش بر او فرو فرستاده نمی‌شود؟ بگو: جز این نیست که نشانه‌ها نزد خداوند است و من تنها بیم‌دهنده‌ای آشکارم» سوره عنکبوت، آیه ۵۰.</ref>... {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَكْفِهِمْ أَنَّا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ يُتْلَى عَلَيْهِمْ}}<ref>«و آیا همین برای آنان بسنده نیست که ما بر تو کتاب (آسمانی) را فرو فرستاده‌ایم که بر آنان خوانده می‌شود؟ به راستی در این (کار) بخشایش و یادکردی برای گروه مؤمنان است» سوره عنکبوت، آیه ۵۱.</ref>» که [[قرآن]] را آیت و معجزۀ [[پیامبر]] داند. اینها و [[آیات]] دیگر نمونه‌ای از تعبیراتی بود که در کلمه [[آیه]] برای [[کارهای خارق‌العاده]] و معجزه‌گونه با تعبیر آیت بکار گرفته شده است. لذا از [[نظام]] و گروهی از معتزلۀ آشنا به [[فلسفه]] [[نقل]] شده است که این [[معجزات]] را ثابت نمی‌دانسته‌اند؛ نه از چنان که غالب [[متکلمان]] گفته‌اند، [[پیامبر]] معجزاتی داشته است که مهم‌ترین آنها [[قرآن]] است و در ثبوت سایر [[معجزات]] که به [[نقل]] آحاد به ما رسیده‌اند [[اختلاف]] است. از آن رو که در امکان آن تردید داشته‌اند، بلکه چون در صحت [[نقل]] آنها مردد بوده‌اند ([[شهرستانی]]؛ ۷۲:۱؛ قس. ولفسن؛ فلسفۀ [[علم کلام]]، ۶۱۱). {{متن قرآن|اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانْشَقَّ الْقَمَرُ * وَإِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ}}<ref>«رستخیز بسی نزدیک شد و ماه از میان شکافت * و چون معجزه‌ای ببینند روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی همیشگی است» سوره قمر، آیه ۱-۲.</ref>

'''نکته''': در این دو [[آیه]] بر طبق برداشت مشهور رویگردانی [[کافران]]، از [[پذیرش]] [[رسالت پیامبر]] به رغم [[مشاهده]] [[معجزه]] [[شق القمر]] (طبق نظر مشهور [[مفسران]] سنتی) است: زیرا آنان ذیل [[آیه]] [[معجزه]] [[پیامبر]] در مورد [[شق القمر]] به در خواست [[مشرکان]] و رویگردانی آنها و [[سحر]] نامیدن آن را آورده‌اند و می‌گویند همه [[اهل حدیث]] و [[مفسرین]] بر قبول آن أحادیث اتفاق دارند، و کسی از ایشان [[مخالفت]] نکرده به جز [[حسن]]، عطاء و بلخی که گفته‌اند: معنای: «اِنْشَق الْقَمَرُ» این است که به زودی در [[هنگام قیام]] [[قیامت]] قمر دو نیم می‌شود، و اگر فرموده: دو نیم شده، از باب این است که بفهماند حتما واقع می‌شود. از سوی دیگر این [[مفسران]] دلالت [[آیه]] بعدی که می‌فرماید: {{متن قرآن|وَإِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ}}<ref>«و چون معجزه‌ای ببینند روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی همیشگی است» سوره قمر، آیه ۲.</ref>را [[شاهد]] بر این [[اعجاز]] می‌شمرند و قول برخی از [[مفسران]] را رد می‌کنند، برای اینکه سیاق آن [[آیه]] روشن‌ترین [[شاهد]] است بر اینکه منظور از "آیة" [[معجزه]] به قول مطلق است، که شامل دو نیم کردن قمر هم می‌شود، یعنی حتی اگر دو نیم شدن قمر را هم ببینند می‌گویند [[سحری]] است پشت سرهم. ([[المیزان]]، ج ۱۹، ص: ۸۹)<ref>برخی از مفسران گفته‌اند: «و معنای اینکه فرمود:" وَ انْشَق الْقَمَرُ "این است که اجزای قرص قمر از هم جدا شده، دو قسمت گردید، و این آیه به معجزه شق القمر که خدای تعالی به دست رسول خدا {{صل}} در مکه و قبل از هجرت و به دنبال پیشنهاد مشرکین مکه جاریش ساخت اشاره می‌کند. روایات این داستان هم بسیار زیاد است، و به طوری که می‌گویند «۱» همه اهل حدیث و مفسرین بر قبول آن أحادیث اتفاق دارند، و کسی از ایشان مخالفت نکرده به جز حسن، عطاء و بلخی که گفته‌اند: معنای اینکه فرمود:" انْشَق الْقَمَرُ" این است که به زودی در هنگام قیام قیامت قمر دو نیم می‌شود، و اگر فرموده: دو نیم شده، از باب این است که بفهماند حتما واقع می‌شود. لکن این معنا بسیار بی‌پایه است، و دلالت آیه بعدی که می‌فرماید:" {{متن قرآن|وَإِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ}} «و چون معجزه‌ای ببینند روی می‌گردانند و می‌گویند: جادویی همیشگی است» سوره قمر، آیه ۲. "آن را رد می‌کند، برای اینکه سیاق آن آیه روشن‌ترین شاهد است بر اینکه منظور از" آیة "معجزه به قول مطلق است، که شامل دو نیم کردن قمر هم می‌شود، یعنی حتی اگر دو نیم شدن قمر را هم ببینند می‌گویند سحری است پشت سرهم، و معلوم است که روز قیامت روز پرده‌پوشی نیست، روزی است که همه حقایق ظهور می‌کند، و در آن روز همه در بدر دنبال معرفت می‌گردند، تا به آن پناهنده شوند، و معنا ندارد در چنین روزی هم بعد از دیدن شق القمر باز بگویند این سحری است مستمر، پس هیچ چاره‌ای نیست جز اینکه بگوییم شق القمر آیت و معجزه‌ای بوده که واقع شده تا مردم را به سوی حق و صدق دلالت کند، و چنین چیزی را ممکن است انکار کنند و بگویند سحر است: (ترجمه المیزان ج ۱۹ ص ۹۰)</ref>  

== شق القمر در سیرت جاودانه ==

ولی بعضی‌ها به وقوع چنین معجزه‌ای اشکال کرده و گفته‌اند: این که [[معجزات پیامبر]] {{صل}} با اقتراح و پیشنهاد [[مردم]] انجام شود، با آیه {{متن قرآن|وَمَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآيَاتِ إِلَّا أَنْ كَذَّبَ بِهَا الْأَوَّلُونَ وَآتَيْنَا ثَمُودَ النَّاقَةَ مُبْصِرَةً فَظَلَمُوا بِهَا وَمَا نُرْسِلُ بِالْآيَاتِ إِلَّا تَخْوِيفًا}}<ref>«و چیزی ما را از فرستادن نشانه‌ها باز نداشت جز اینکه پیشینیان آن را دروغ می‌شمردند و ما برای ثمود آن ناقه را روشنگرانه فرستادیم اما به آن ستم روا داشتند و ما نشانه‌ها را جز برای بیم دادن نمی‌فرستیم» سوره اسراء، آیه ۵۹.</ref> منافات دارد، برای این که از این [[آیه]] یا چنین استفاده می‌شود که ما دیگر برای این [[امّت]] معجزاتی نمی‌فرستیم برای این که هرچه [[معجزه]] برای امت‌های سابق فرستادیم همه را [[تکذیب]] کردند، و این امّت هم مثل همان [[امّت‌ها]] و دارای [[طبیعت]] همان‌ها هستند، و در نتیجه اینان نیز [[معجزات]] ما را تکذیب خواهند کرد، و وقتی معجزه اثر نداشته باشد، دیگر چه فایده‌ای در فرستادن آن است؟

البته این اشکال همان طور که اشاره شد در خصوص معجزاتی است که با اقتراح و پیشنهاد [[مردم]] جاری شود، نه آن معجزاتی که خود خدای تعالی و بدون اقتراح مردم به منظور [[تأیید]] [[رسالت]] یک [[پیامبر]] جاری می‌کند، مانند [[معجزه قرآن]] برای [[پیامبر اسلام]] و دو معجزه [[عصا]] و ید (بیضا) برای موسی {{ع}} و معجزه [[زنده کردن]] [[مردگان]] و غیره برای عیسی {{ع}} و همچنین [[آیات]] نازله دیگر که همه لطفی است از ناحیه خدای تعالی و نیز مانند معجزاتی که از پیامبر اسلام سر زد، بدون این که مردم از او خواسته باشند.

توضیح مقدمه این است که: [[رسول خدا]] {{صل}} بر مشرکین عرب به [[تنهایی]] [[مبعوث]] نبود، و [[امّت]] او همه جهانیان تا [[روز قیامت]] هستند، به دلیل آیه شریفه {{متن قرآن|قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا}}<ref>«بگو: ای مردم! به راستی من فرستاده خداوند به سوی همه شمایم» سوره اعراف، آیه ۱۵۸.</ref>، و آیه شریفه {{متن قرآن|وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَكُمْ بِهِ وَمَنْ بَلَغَ}}<ref>«بگو: چه چیزی در گواهی بزرگ‌تر است؟ بگو: خداوند که میان من و شما گواه است و به من این قرآن وحی شده است تا با آن به شما و به هر کس که (این قرآن به او) برسد، هشدار دهم» سوره انعام، آیه ۱۹.</ref> و [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَلَكِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَخَاتَمَ النَّبِيِّينَ}}<ref>«محمّد، پدر هیچ یک از مردان شما نیست اما فرستاده خداوند و واپسین پیامبران است و خداوند به هر چیزی داناست» سوره احزاب، آیه ۴۰.</ref> و آیاتی دیگر.

و آنهایی که به آن جناب [[ایمان]] آوردند، هر چند نسبت به [[مشرکین]] کم بودند و در تحت [[شکنجه]] آنان قرار داشتند، اما برای خود جمعیتی بوده‌اند که [[قرآن]] درباره‌شان فرموده: {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ}}<ref>«آیا به (حال و روز) کسانی ننگریسته‌ای که به آنان گفته شد (چندی) دست (از جنگ) بکشید و نماز را بر پا دارید» سوره نساء، آیه ۷۷.</ref> حتی آن قدر زیاد بودند که از [[رسول خدا]] {{صل}} اجازه می‌خواستند تا با مشرکین [[مبارزه]] و [[نبرد]] کنند، ولی خدای تعالی اجازه نداد (به [[روایات]] وارده در [[شأن نزول آیه]] فوق مراجعه فرمایید).

پس معلوم می‌شود، [[مسلمانان]] مکّه عدّه و عدّه‌ای داشته‌اند و [[روز]] به روز به جمعیتشان اضافه می‌شده تا آنکه رسول خدا {{صل}} به [[مدینه]] [[مهاجرت]] کرد و در آنجا دعوتش گسترش و [[اسلام]] نشر یافت، مدینه و قبائل اطرافش را تا [[یمن]] و سایر اطراف شبه [[جزیره عربستان]] را گرفت، و از این [[سرزمین]] پهناور تنها مکّه و اطراف آن باقی ماند و این گستردگی همچنان ادامه یافت تا از مرز [[عربستان]] هم گذشت و رسول خدا {{صل}} در [[سال ششم هجرت]] نامه‌هایی به [[پادشاهان]] و بزرگان [[فارس]] و [[روم]] و [[مصر]] نوشت و در [[سال هشتم هجرت]] [[مکّه]] را هم [[فتح]] کرد و در این فاصله یعنی فاصله [[هجرت]] تا [[فتح مکّه]] عده زیادی از اهالی مکّه و اطرافش به [[دین اسلام]] درآمدند تا آنکه [[رسول خدا]] {{صل}} از [[دنیا]] [[رحلت]] نموده، انتشار [[اسلام]] به جایی رسید که همه می‌دانیم و به طور مداوم جمعیتش بیشتر و آوازه‌اش گسترده‌تر شد تا امروز که یک پنجم [[جمعیت]] دنیا را تشکیل داده‌اند.

حال که این مقدمه روشن شد، می‌گویید: [[آیه]] مورد بحث یعنی مسأله دونیم شدن قرص ماه معجزه‌ای بود پیشنهادی که [[مشرکین]] مکّه آن را از رسول خدا {{صل}} خواسته بودند، معجزه‌ای که اگر تکذیبش می‌کردند، دنبالش [[عذاب]] بود و تکذیبش هم کردند؛ برای این که گفتند، [[سحری]] است، مستمر و لکن [[تکذیب]] مشرکین باعث آن نمی‌شد که [[خدای تعالی]] تمامی [[امّت اسلام]] را که [[پیامبر اسلام]] [[رسول]] ایشان است هلاک کند، آری امّت اسلام تمامی ساکنان روی [[زمین]] هستند و در آن ایامی که مشرکین [[شق القمر]] را تکذیب کردند، [[حجت]] بر تمامی [[مردم]] روی زمین تمام نشده بود؛ چون این [[معجزه]] پنج سال [[قبل از هجرت]] اتفاق افتاد و خدای تعالی خودش فرموده: {{متن قرآن|لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ}}<ref>«....................».. سوره انفال، آیه ۴۲.</ref>.

از این هم که بگذریم، عموم [[اهل]] مکّه و حوالی آن اهل [[عناد]] و لجاج- که در بحث روایتی گذشته چند [[روایت]] از آنها را نقل کردیم- نبودند، و تنها صنادید و بزرگان ایشان عنان داشتند، و [[رسول خدا]] {{صل}} را [[استهزاء]] می‌کردند و [[مسلمانان]] را [[شکنجه]] می‌دادند و علیه رسول خدا {{صل}} پیشنهاد [[معجزه]] می‌دادند.

و امّا این که گفتیم: خدا نخواست فوری آنان را عذاب کند، علّت آن را خود [[خدای تعالی]] در جای دیگر توضیح داده و فرموده: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ}}<ref>«و خداوند بر آن نیست تا تو در میان آنان هستی آنان را عذاب کند و تا آمرزش می‌خواهند خداوند بر آن نیست که عذاب کننده آنها باشد» سوره انفال، آیه ۳۳.</ref>. پس، از این [[آیه]] برمی‌آید که علّت نفرستادن [[آیت]] و به دنبال [[تکذیب]] آن [[عذاب]] این نبوده که [[خدا]] نخواسته آیت و معجزه‌ای بفرستد، بلکه علّت این بوده که [[رسول خدا]] {{صل}} در بین آنان مانع فرستادن آیت بوده، همچنان که از [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَإِنْ كَادُوا لَيَسْتَفِزُّونَكَ مِنَ الْأَرْضِ لِيُخْرِجُوكَ مِنْهَا وَإِذًا لَا يَلْبَثُونَ خِلَافَكَ إِلَّا قَلِيلًا}}<ref>«و به راستی نزدیک بود که تو را از این سرزمین بلغزانند تا از آن بیرون رانند و در آن صورت (آنها نیز) پس از تو جز اندکی درنگ نداشتند» سوره اسراء، آیه ۷۶.</ref>. نیز همین معنا استفاده می‌شود.

و این [[آیات]] بعد از [[جنگ بدر]] نازل شد و این معنا را بیان می‌کند که از طرف [[کفار]] هیچ مانعی از [[نزول عذاب]] نیست، تنها مانع آن وجود رسول خدا {{صل}} در بین ایشان است. وقتی مانع برطرف شود، عذاب هم نازل می‌شود، همچنان که بعد از خارج شدن آن جناب از بین [[مشرکین قریش]]، [[خدای تعالی]] ایشان را در جنگ بدر به آن وضع عجیب از بین برد.

کوتاه سخن آنکه مانع از فرستادن آیات، تکذیب بود، هم در امّت‌های گذشته و هم در این [[امّت]]، چون [[مشرکین]] در خصیصه تکذیب مثل امّت‌های گذشته بودند و مانع از فرستادن عذاب، وجود رسول خدا {{صل}} بود. همین که مقتضی عذاب از قبیل سوت زدن و کف زدن موجود شد و یکی از دو رکن مانع که عبارت بود از وجود [[رسول خدا]] {{صل}} در بین آنان برطرف گردید، دیگر نه مانعی برای فرستادن [[آیت]] و [[معجزه]] باقی ماند و نه مانعی برای فرستادن [[عذاب]]؛ چون بعد از [[تکذیب]] معجزه، و به خاطر مقتضیات عذاب که همان سوت و کف زدن و امثال آن بود، [[حجت]] بر آنان تمام گردید.

پس به طور خلاصه می‌گوییم: مفاد [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|وَمَا مَنَعَنَا أَنْ نُرْسِلَ بِالْآيَاتِ...}}<ref>«و چیزی ما را از فرستادن نشانه‌ها باز نداشت جز اینکه پیشینیان آن را دروغ می‌شمردند و ما برای ثمود آن ناقه را روشنگرانه فرستادیم اما به آن ستم روا داشتند و ما نشانه‌ها را جز برای بیم دادن نمی‌فرستیم» سوره اسراء، آیه ۵۹.</ref> یکی از دو احتمال است، یا این است که: مادامی‌که رسول‌ [[خدا]] {{صل}} در بین ایشان است، [[خدای تعالی]] از فرستادن معجزه [[امتناع]] می‌کند، که در این فرض آیه شریفه با فرستادن آیت «[[شق القمر]]» و «[[پیروزی]] [[بدر]]» و تأخیر عذاب تا آن جناب از میان آنان بیرون شود، منافاتی نداشته، و دلالتی بر امتناع از آن ندارد و چگونه ممکن است بر آن دلالت کند با این که [[خدای سبحان]] تصریح کرده به این که داستان بدر خود آیتی بوده، و کشته شدن [[کفار]] در آن واقعه هم عذابی بوده است.

یا این است که فرستادن آیت وقتی است که [[لغو]] نباشد، و اگر لغو بود خدای تعالی از فرستادن آن امتناع می‌نمود و چون کفار [[مکّه]] مجبور و سرشته بر تکذیب بودند، برای آنان آیت و معجزه نخواهد فرستاد که در این هم آیه شریفه با فرستادن معجزه و تأخیر عذاب کفار تا بعد از [[هجرت رسول خدا]] {{صل}} منافاتی ندارد. چون در این فرض فرستادن آیت لغو نیست، بلکه فایده [[احقاق حق]] و ابطال [[باطل]] دارد. پس چه مانعی دارد که آیت شق القمر هم از [[آیات]] و معجزاتی باشد که [[خدا]] نازل کرده، و فایده‌اش این باشد که [[کفار]] را به [[جرم]] تکذیبشان [[عذاب]] کند، البته بعد از آنکه مانع عذاب برطرف شده باشد، یعنی [[رسول خدا]] {{صل}} از میان آنان بیرون رفته باشد، آن وقت ایشان را در [[جنگ بدر]] نابود کند.

مفاد [[آیه شریفه]] این نیست که [[خدای سبحان]] [[نبوت]] رسول خدا {{صل}} را به وسیله [[معجزه]] [[تأیید]] نمی‌کند؛ چون مفاد آن، این است که بگو من از آنجا که یک [[بشر]] هستم که از ناحیه خدا فرستاده شده‌ام، از ناحیه خود قدرتی برای آوردن معجزه ندارم.

چون اگر مفاد آن [[انکار]] [[معجزات]] از رسول خدا {{صل}} باشد، انکار معجزه همه [[انبیاء]] هم خواهد بود؛ زیرا همه انبیای بشری [[رسول]] بودند و حال آنکه [[قرآن کریم]] در ضمن نقل داستان‌های انبیاء معجزاتی بسیار برای آنان [[اثبات]] کرده، و از همه آن معجزات روشن‌تر خود این آیه خودش را رد می‌کند، برای این که آیه شریفه یکی از [[آیات قرآن]] است که خود معجزه است و به بانگ بلند اعلام می‌کند، اگر قبول ندارید، یک آیه مثل آن بیاورید، پس چگونه ممکن است، این آیه معجزه را انکار کند، با این که خودش معجزه است؟

بلکه مفاد آیه این است که رسول خدا {{صل}} بشری است فرستاده شده، خودش از این جهت که بشر است، [[قادر]] بر هیچ چیز نیست تا چه رسد، به آوردن معجزه، تنها امر به دست خدای سبحان است، اگر بخواهد به دست او معجزه جاری می‌کند، و اگر نخواهد نمی‌کند. همچنان که در جای دیگر فرموده: