شورش خوارج در دوران امویان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[خوارج]] که در هیاهوی [[جنگ نهروان]] تشکیل یافته بود، هم مخالف [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} بودند و هم [[معاویه]]؛ چراکه او را [[منحرف]] می‌دانستند لذا معاویه نیز از خوارج نفرت داشت. در [[زمان]] حکومت معاویه چندین [[شورش]] علیه او انجام دادند که همگی سرکوب شد مانند شورش خوارج کوفه به [[رهبری]] "فروة بن نوفل اشجعی"؛ شورش "مستورد بن علقمه"؛ شورش "حیان بن ظبیان سلمی" و شورش "سهم بن غالب" و "خطیم باهلی".

== جنبش خوارج ==

[[جنگ صِفِّین]]، نتایج بسیار مهمی بر اوضاع کلی [[اسلامی]] داشت و آن، گام دیگر در راهی بود که با کشته شدن [[عثمان بن عفان]] آغاز شده بود. هنگامی که خطر [[شکست]] [[شام]] آشکار شد، سپاه شام با رهنمود [[عمرو بن عاص]] قرآن‌ها را بر روی نیزه‌های‌شان برافراشتند. این کار در میان عراقیان، به‌ویژه [[قاریان]]<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۸۸؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۱۶۱؛ قاریان با گرایش‌های سیاسی متفاوت، به تقوا مشهور بودند (ج).</ref> تأثیر گذاشت. [[امام علی]] {{ع}} به این [[خدعه]] پی برده، اصحابش را از [[پیروی]] از این [[نیرنگ]] برحذر داشت؛ اما او نه تنها نتوانست اثر این کار را از میان [[جان‌ها]] و [[عقل‌ها]] بزداید، بلکه عده‌ای از افرادش به دلیل اینکه [[امام]] به [[کتاب خدا]] پاسخ مثبت نداد<ref>طبری، تاریخ الرسل والملوک، ج۵، ص۴۹.</ref>، او را [[تهدید]] کردند. به این ترتیب، بیشتر یارانش راه او را نرفتند و او را به آنچه [[دوست]] نمی‌داشت، وادار کردند. گروهی نیز از میان سپاهش با حَکَمیّت [[مخالفت]] کرده، پذیرش آن را از طرف او [[ناپسند]] شمردند و [[اصرار]] داشتند که همراه ایشان به جنگ برود تا [[حکم خدا]] جاری شود، اینان [[خوارج]] بودند.

برخی از کسانی که [[آتش بس]] را قبول کردند، دریافتند که در کاری [[عجله]] به [[خرج]] داده‌اند که در درون خود، [[بشارت]] [[پیروزی]] [[معاویه]] را می‌دهد و این کار، منافع‌شان را خیلی بیشتر از گذشته تهدید می‌کند. از این رو [[توبه]] کرده مجدداً خواستار جنگ شدند و فشارهای گوناگونی بر امام علی {{ع}} وارد کردند تا توبه کرده، جنگ را از نو آغاز کند؛ اما امام علی {{ع}} از اعتراف خودداری کرد؛ لذا این افراد با تمّرد از امام<ref>عیسی، ریاض، الحزبیة السیاسیة منذ قیام الاسلام حتی سقوط الدولة الامویه، ص۹۱.</ref> به گروه خوارج متمایل شدند.

در نتیجه این [[اختلاف]] موضع، [[دوازده]] هزار نفر از [[سپاه امام علی]] {{ع}} بیرون آمدند و به حَرَوْرا<ref>حَرَوْرا، از روستاهای کوفه.</ref> رفته، در آنجا [[عزلت]] گزیدند و به حروریّه معروف شدند<ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی ج۲، ص۹۲؛ ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۳، ص۱۶۵.</ref>. از آن [[روز]] به بعد، در [[اسلام]] [[حزب]] جدیدی به وجود آمد که از نظر [[سیاسی]] و [[دینی]] تأثیر بسیاری در [[تاریخ اسلام]] برجای گذاشت.

== معاویه و خوارج ==

[[معاویه]] بیش از [[امام علی]] {{ع}} از [[خوارج]] [[نفرت]] داشت؛ زیرا به [[اعتقاد]] آنان معاویه از مسیر اسلام [[منحرف]] شده بود. از سوی دیگر، کار ایشان، [[خلیفه]] [[اموی]] را پریشان کرد؛ زیرا مخالف راه‌های [[مسالمت‌آمیز]] بودند، از این رو وی با [[خشونت]] به آنان پاسخ داد.

=== سرکوب خوارج توسط فرمانداران معاویه ===

[[خوارج کوفه]] به [[رهبری]] [[فروة بن نوفل اشجعی]] با صلحی که میان [[امام حسن]] {{ع}} و معاویه صورت گرفت، [[مخالفت]] کردند و [در زمانی که هنوز معاویه کوفه را ترک نکرده بود] بر آن شوریدند و به سوی کوفه بازگشته، در [[نخیله]] اردو زدند. درگیری‌هایی میان ایشان و نیروهای نظامی که معاویه برای سرکوب‌شان فرستاد، رخ داد<ref>در مورد این درگیری‌ها ر. ک: یعقوبی، تاریخ الیعقوبی، ج۲، ص۱۲۴؛ خلیفة بن خیاط، تاریخ خلیفة بن خیاط، ج۱، ص۱۸۸؛ طبری، تاریخ الرسل والملوک، ج۵، ص۱۶۶ و ۱۷۳ - ۱۷۴.</ref>.

جنبشی را که [[مستورد بن علقمه]] (در سال ۴۳) در برابر [[معاویه]] [[رهبری]] کرد، از بزرگ‌ترین شورش‌های آنان است. [[مغیرة بن شعبه]]، [[استاندار]] [[اموی]] [[کوفه]] در منطقه مذار میان واسط و [[بصره]] با آنان درگیر شد، رهبران‌شان را کشت و موفق شد جلوی فعالیت آنان را گرفته و خطر آنان را از کوفه دور کند. در این کار مهم عوامل چندی به کمک او شتافتند: پراکندگی [[قبایل]] [[خوارج]] و [[مردم کوفه]]، [[نیرومندی]] [[حکومت]] مرکزی و [[سیاست]] [[سختی]] که در برابر ایشان در [[عراق]] اتخاذ کرد و [[گرایش]] [[کوفیان]] به [[تشیّع]] [[آل]] [[امام علی]] {{ع}}. شایان ذکر است که خوارج چندین مرتبه تلاش کردند صفوف کوفیان را برای [[جنگ]] [[متحد]] کنند، ولی ناکام شدند. حتی کوفیان جنگ با ایشان را به علت [[منافع]] سیاسی‌شان ترجیح دادند<ref>عیسی، ریاض، الحزبیة السیاسیة منذ قیام الاسلام حتی سقوط الدولة الامویه، ص۱۱۷ - ۱۱۸.</ref>.