ضرورت نصب امام: تفاوت میان نسخه‌ها

== [[وجوب نصب امام بر خدا]] ([[امامت عامه]]) ==

== [[ضرورت عقلی نصب امام]] ==

== [[ضرورت شرعی نصب امام]] ==

== [[وجوب نصب امام]] پس از [[پیامبر خاتم]] ([[امامت خاصه]]) ==

یکی از مباحث [[امامت]] درباره [[اثبات]] "[[وجوب نصب امام]] پس از [[پیامبر خاتم]]" تا [[روز قیامت]] است. البته در [[عرف]] [[امامیه]] نیازی نیست خصوص "پس از [[پیامبر خاتم]]" بحث شود؛ زیرا [[امامیه]] به "[[وجوب]] [[نصب]] [[حجت]]" در هر زمان و هر مکان [[اعتقاد]] دارد؛ خواه این [[نصب]]، پس از [[پیامبر]] باشد، یا پیش از او. اما در [[عرف]] [[اهل‌سنت]]، مسئله [[امامت]]، پس از [[پیامبر اکرم]] {{صل}} مطرح است و اساساً "[[امامت]]" را "[[خلافت]] بعد النبی" تعریف می‌کنند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [https://www.aparat.com/v/2dil0?playlist=376197 درس دوم «امامت در اندیشه اسلامی»]</ref>.

* بحثی که در اینجا مطرح است این است که: چگونه می‌شود [[پیامبر اکرم]] {{صل}}، [[امت]] خود را رها کند بی‌آنکه برای آنها [[امام]] و [[رهبری]] [[نصب]] کرده باشد؟! و در نهایت نتیجه این باشد که {{متن حدیث|مَاتَ رسولُ اللهِ وَلَمْ يُوصِ}}<ref>مسند أحمد بن حنبل، ح۳۰۶۵.</ref>. البته [[تاریخ]] [[مسلمین]] و تجربه [[عینی]] مربوط به [[مفاسد]] عظیمی که بر ادعای عدم [[نصب امام]] بعدالنبی {{صل}} مترتب گردید، [[دلیل]] روشنی بر بطلان چنین نظریه‌ای است. گذشته از آنکه [[عقل]] و [[نصوص]] [[شرعی]] قطعی و [[متواتر]]، این ادعا را که [[پیامبر اکرم]]، [[امت]] را بدون [[نصب امام]] رها کرده است، به شدت [[نفی]] می‌کند<ref>[[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [https://www.aparat.com/v/2dil0?playlist=376197 درس دوم «امامت در اندیشه اسلامی»]</ref>.

== خطرات داخلی و خارجی [[صدر اسلام]] ==

وجود خطرات خارجی و داخلی مانند [[منافقان]] و [[ظهور]] [[پیامبران]] دروغین مانند [[مسیلمه کذاب]] برای [[حکومت اسلامی]] و از آن مهم‌‌تر خطر [[تحریف]] و [[بدعت]] برای آموزه‌‌های [[اسلام]] اقتضا می‌‌‌کرد که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} [[امت]] خود را در برابر این همه خطرات و هجمه‌‌ها تنها و رها نگذارد و با توجّه به [[علم لدنی]] که داشت [[بهترین]] گزینه برای [[تصدی]] [[مرجعیت علمی]] و [[مرجعیت دینی|دینی]] و نیز [[سیاست|سیاسی]] [[کشور]] را در نظر و [[نصب]] نماید. به عبارت ساده، [[مردم]] یک روستایی که [[گله]] خود را بدون چوپان نمی‌‌‌گذارند، چگونه ممکن است [[پیامبری]] مانند [[حضرت محمد]] {{صل}} [[امت]] خویش را بدون [[جانشین]] رها کند؟!<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۵۷.</ref>

== [[نصب]] عامل [[حفظ وحدت]] و جلوگیری از [[اختلافات]] قومی‌==

با [[رشد]] و نمو [[اسلام]] توسط [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} [[پیروان]] [[اسلام]] در مناطق و [[قبایل]] مختلف پراکنده و منتشر بودند، دو [[قطب]] قدرتمند [[مسلمانان]] یعنی [[مهاجران]] و [[انصار]] هر کدام به عنوان رقیب برای [[تصدی]] [[حکومت]] طرح و برنامه‌‌ای داشته و یا درصدد قبضه [[حکومت]] بعد از [[رحلت]] [[پیامبر اکرم]] {{صل}} بودند. این نکته را جریان [[سقیفه]] [[تأیید]] می‌‌‌کند. با وجود عدم [[تدفین]] جنازه [[مبارک]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}}، [[انصار]] با لفور در محلی به نام [[سقیفه]] جمع شده و برای خود شخصی به نام سعدبن‌‌عباده را به عنوان [[رهبر]] [[انتخاب]] نمودند؛ این طرح یا خبر به [[گوش]] [[عمر]] و [[ابوبکر]] رسیده و خودشان را شتاب‌‌زده به [[سقیفه]] رساندند و مدعی شدند که [[رهبری]] شما "[[انصار]]" را سران [[قریش]] نمی‌‌‌پذیرند، امّا با این [[دلیل]] [[انصار]] به عقب‌‌نشینی از صحنه [[قدرت]] و [[سیاست]] حاضر نشدند تا این‌‌که [[ابوبکر]] به اصل [[نص]] [[نبوی]] [[متوسل]] شد که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} فرموده که [[امامت]] و [[خلافت]] باید از [[قریش]] باشد، [[ابوبکر]] برای تکمیل نظر خود به [[انصار]] [[وعده]] [[وزارت]] داد. از این قطعه [[تاریخی]] روشن می‌‌‌شود که اصل [[نص]] [[نبوی]] بود که شعله [[اختلاف]] و مناقشه را به نفع [[ابوبکر]] خاموش کرد.

اگر مصلحت‌‌اندیشی [[حضرت علی]] {{ع}} نبود، [[شیعیان]] آن [[حضرت]] [[خلافت]] [[ابوبکر]] را برنتافته و دامن [[اختلاف]] و [[جنگ]]، [[اسلام]] را فراگرفته و درخت نوپای [[حکومت اسلامی]] را [[تهدید]] می‌‌‌کرد.

== [[علم]] به شخص [[اصلح]] و [[لزوم]] معرفی و [[نصب]] آن ==

گفته شد که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} هم از کانال عادی و هم کانال [[وحی]] به فرد [[شایسته]] و [[اصلح]] از همه جهات برای [[تصدی]] [[مرجعیت دینی]] و [[سیاست|سیاسی]] [[علم]] و [[آگاهی]] داشت، اگر با این فرض [[حضرت]] فرد مزبور را به این [[مقام]] [[نصب]] ننماید، نه تنها [[امت]] خویش را از [[رهبری دینی]] و [[سیاست|سیاسی]] فرد [[اصلح]] [[محروم]] نموده است، بلکه به نوعی با روی کار آمدن شخص غیر [[اصلح]] و چه‌‌بسا شخص ناکارآمد به آسیب‌‌پذیری دو نهال نوپای خود نیز کمک نموده است.

چنین فرضی از [[پیامبر]] [[حکیم]] و [[دلسوز]] به [[دین]] و [[امت]] بعید و بلکه محال است. به تقریر دیگر، [[عقل]] به تقدیم [[فاضل]] بر [[مفضول]] و ترجیح [[اصلح]] بر [[صالح]] [[حکم]] می‌‌‌کند و این [[حکم عقل]] نیز مورد [[تأیید]] [[قرآن کریم]] است: {{متن قرآن|قُلْ هَلْ مِن شُرَكَائِكُم مَّن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ قُلِ اللَّهُ يَهْدِي لِلْحَقِّ أَفَمَن يَهْدِي إِلَى الْحَقِّ أَحَقُّ أَن يُتَّبَعَ أَمَّن لاَّ يَهِدِّيَ إِلاَّ أَن يُهْدَى فَمَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ}}<ref> بگو آیا از شریکانتان کسی هست که به سوی «حق» رهنمون باشد؟ بگو خداوند به «حق» رهنماست؛ آیا آنکه به حقّ رهنمون می‌گردد سزاوارتر است که پیروی شود یا آنکه راه نمی‌یابد مگر آنکه راه برده شود؟ پس چه بر سرتان آمده است؟ چگونه داوری می‌کنید؟؛ سوره یونس، آیه: ۳۵.</ref>.

بر این اساس [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نیز خود به عنوان یکی از عقلا بلکه [[عقل]] کل بر [[حکم]] فوق مطلع بوده و می‌‌‌بایست عمل نیز بنماید و لازمه عمل آن [[تعیین]] فرد [[اصلح]] و [[شایسته]] است وگرنه [[مخالفت]] با [[حکم عقل]] لازم می‌‌‌آید که از [[شأن]] و [[منزلت]] آن حضرت بعید می‌‌‌باشد.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۵۸.</ref>

== اعتبار [[عصمت امام]] مقتضی [[نصب]] ==

با این نگاه به [[امامت]] و شخص [[امام]] روشن می‌‌‌شود که راهکار دیگر یعنی [[تعیین امام]] از طریق [[شورا]] یا [[بیعت]] ممکن نیست؛ چراکه آنان به [[عصمت]] شخص [[معصوم]] [[علم]] ندارند و [[علم]] آن در [[اختیار]] [[خداوند]] است که آن را به پیامبرش منتقل می‌‌‌نماید<ref>ر. ک: [[کشف]] المراد، ص ۴۹۵؛ الشافی فی الأمامه، ج ۲، ص ۵.</ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۵۹.</ref>

== [[نصب]] لازمه [[دین]] خاتم و جاودان ==

== [[تعیین جانشین]] رویه [[پیامبران پیشین]] ==

== [[تعیین جانشین]] و [[وصی]] سفارش [[قرآن]] ==

[[قرآن کریم]] که به [[وصیت]] در امور جزئی و [[خانوادگی]] این همه اهمیت می‌‌‌دهد و تأکید می‌‌‌کند و [[مسلمانان]] نیز خود را [[متعهد]] به آن می‌‌‌دانند چگونه ممکن است که درباره یک مسئله مهم و کلیدی یعنی [[تعیین]] [[جانشینی]] [[دینی]] و [[سیاست|سیاسی]] برای [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} هیچ سخنی نگفته باشد و [[پیامبر]] نیز بدون [[وصیت]] از کنار آن بگذرد؟ آیا این نسبت [[طعن]] و زیر سؤال بردن [[شخصیت]] [[پیامبر]] نیست که آن [[حضرت]] برخلاف [[آیه]] مزبور هیچ وصیتی درباره [[امت]] خود نکرده است؟ <ref>ر. ک فضل بن شاذات، الأیضاح، ص ۱۰۵.</ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۶۰.</ref>

== [[تعیین جانشین]] مبنا و رویه [[پیامبر]] در [[اداره کشور]] ==

نگاهی به [[تاریخ]] [[حکومت]]‌‌داری [[پیامبر اعظم]] {{صل}} نشان می‌‌‌دهد آن [[حضرت]] در سفرهای مختلفی مانند شرکت در جبهه‌‌های [[جنگ]] که از پایتخت [[حکومت]] خویش یعنی [[مدینه]] خارج می‌‌‌شد [[جانشین]] خود را [[تعیین]] می‌‌‌کرد تا در غیاب [[حضرت]]، امور [[اداری]]، [[سیاست|سیاسی]] و [[حکومت|حکومتی]] تعطیل نماند. [[حضرت علی]] {{ع}}، این مکتوم و معاذ از شمار صحابه‌‌ای هستند که در غیاب [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} [[جانشین]] آن حضرت شدند.

حال این سؤال پیش می‌‌‌آید [[پیغمبری]] که به مسائل [[حکومت]] این همه توجّه و [[عنایت]] دارد، چگونه ممکن است از [[تعیین جانشین]] خود بعد از [[رحلت]] چشم‌‌پوشی کند؟ <ref>ر. ک: کشف‌المراد، ص ۴۹۶.</ref> در حالی که خطر و آسیب آنبه مراتب بیشتر است، که به بعضی اشاره شد.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۶۱.</ref>

== لازمه عدم [[نص]]، [[برتری]] دو [[خلیفه اول]] بر [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} ‌==

[[عمر]] نیز نزدیک فوت خود بدون توجّه به [[انتخاب]] مرد در [[اندیشه]] [[تعیین]] [[حاکم]] و [[جانشین]] خود برآمد ولکن به‌جای یک نفر شش نفر به نام‌های: [[عثمان]]، [[طلحه]]، [[زبیر]]، [[عبدالرحمن]]، [[سعد بن ابی وقاص]] و [[امام علی|علی]] {{ع}} را مشخص کرد و [[دستور]] داد یکی از این شش تن با [[رأی]] یثسه به عنوان [[خلیفه]] [[برگزیده]] و [[انتصاب]] گردد. در متن کتاب خواهد آمد - چنان‌که [[امام علی|علی]] {{ع}} نیز به آن تصریح می‌‌کند - نتیجه و برآیند [[شورای شش‌نفره]] فوق یعنی [[انتخاب]] [[عثمان]] پیشاپیش معلوم بود. بر این اساس [[خلیفه اول]] و دوم به [[فکر]] [[مردم]] و [[آینده]] [[کشور]] و به حسب ظاهر [[آینده]] [[دین]] نیز بودند و برای جلوگیری از هر نوع خطر احتمالی پیش از [[مرگ]] خودشان به چاره پرداختند.

آیا [[پیامبر اعظم]] {{صل}} که همه هستی خویش را [[وقف]] [[دین]] [[اسلام]] کرده بود، به اندازه دو [[خلیفه]] آینده‌نگر و در [[مقام]] چاره‌اندیشی نبود؟ اهل سن باید جواب بدهند ک آیا [[سیره]] دو [[خلیفه اول]] در [[تعیین جانشین]] خودشان عمل [[مشروع]] و خالی از محذور بود یا نه؟

اگر عمل آن دو غیر [[مشروع]] و خالی از اشکال و محذور نبود، ما اینجا حرفی نداریم جز اینکه [[اهل سنت]] به عمل غیر [[مشروع]] [[شیخین]] خود اعتراف کردند. امّا اگر عمل [[مشروع]] و [[عقلانی]] و عقلایی بود، سؤال می‌‌کنیم، چرا [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} چنین نکرد؟ آیا - العیاذ بالله - [[حضرت]] با وجود اتصال به [[وحی]] در [[مقام ثبوت]] و [[شناخت]] به این [[درک]] نرسیده بود، یا اینکه - العیاذ بالله - عمدا [[مصلحت]] جامع و [[دین]] را نادیده انگاشت و [[امت]] را به حال خود رها کرد؟ لازمه این مبنای [[اهل سنت]] این است که [[شیخین]] - العیاذ بالله - حداقل در این [[مقام]] از [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} [[برتر]] و [[افضل]] باشند! و این لازمه را خود [[اهل سنت]] بر‌نمی‌تابند.

[[ابن ابی الحدید]] به عنوان یک [[سنی]] اعتراف می‌کند‌ که نفس من اجازه نمی‌دهد که [[صحابه]] را به [[عصیان پیامبر]] {{صل}} متهم کنم؟ {{عربی|" ان نفسی لا تسامحنی ان السب الی الصحابه عصیان رسول‌الله {{صل}} و دفع النص‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}.

در اینجا استاد [[ابن الی الحدید]] - که وی او را دانشمند منصف و وافر [[عقل]] توصیف می‌‌کند - چنین جواب می‌‌دهد که نفس من نیز اجازه نمی‌دهد که [[پیامبر خاتم|پیامبر]] {{صل}} ‌را به اهمال در امر [[امامت]] و [[رهبری]] [[امت]] خود و رها کردن آنان متهم کنم، [[پیامبری]] که در هر سفری در [[مدینه]] [[جانشین]] خود را مشخص می‌‌کرد. [[ابوجعفر]] به تفضیل جواب خود را توضیح می‌‌دهد تا اینکه [[ابن ابی الحدید]] قانع شده و می‌‌گوید در جواب من [[نیکو]] گفت: {{عربی|اندازه=۱۵۰%|"لقد احسنت فیما قلت"}}<ref>شرح نهج البلاغه، ج۹، صص۲۴۸، و۲۵۰. </ref>.<ref>[[محمد حسن قدردان قراملکی|قدردان قراملکی، محمد حسن]]، [[امامت - قدردان قراملکی (کتاب)|امامت]]، ص ۶۲.</ref>

== [[کشف]] نه [[نصب]] ==

نکته آخری که درباره [[نظریه انتصاب]] [[شیعه]] باید گفت این است که [[شیعه]] با [[الهام]] از [[آیات]] و صریح [[روایات نبوی]] بر این [[اعتقاد]] است که[[وجود نورانی]] [[حضرت علی]] {{ع}} پیش از [[آفرینش]] عالم مادی مورد توجّه و [[عنایت الهی]] بوده و در [[دنیا]] نیز صفات و [[فضایل]] لازم برای [[انسان کامل]] از جهت فردی و [[اجتماعی]] و [[دینی]] [[سیاست|سیاسی]] را کسب نموده بود. با این فرض آن [[حضرت]] از هان بدو [[رسالت]] خودبه‌خود ملاک [[جانشینی]] [[پیامبر خاتم|پیغمبر]] {{صل}} را دارا بود و اصلاً به [[نصب]] و [[تعیین]] نیازی نداشت.

== اشکالات [[علم فقه|فقهی]] و [[حقوقی]] نظریه رقیب "[[انتخاب]]"==