طغیان در جامعه‌شناسی اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

}}

طغیان یعنی گستاخی، گردنکشی، [[زیاده‌روی]]، [[نافرمانی]] و [[سرپیچی]] از [[حق]]<ref>حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۲۰.</ref>، [[تجاوز]] از حدود [[تعیین]] شده [[عقلی]] و [[شرعی]]<ref>[[سید محمد حسین طباطبایی|طباطبایی، سید محمد حسین]]، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۶۴۲.</ref> یا زیاده‌روی و تجاوز از حدود متعارف ([[نظم]] و [[اعتدال]]) در [[امور مادی]] یا [[معنوی]] است.

اگر قانون‌گرایی و [[التزام]] به رعایت [[حدود الهی]] در [[جامعه]] [[مؤمنان]] یکی از ارزش‌های برجسته [[اجتماعی]] و یکی از ویژگی‌های بارز [[جامعه دینی]] تلقی شود، قاعدتاً، “طغیان” به معنای سرپیچی و نقض آگاهانه و هواخواهانه این حدود، [[ضد ارزش]] خواهد بود. [[انحراف]] از حدود، دارای شدت و [[ضعف]] است و [[قرآن کریم]] برای کسانی که [[تعدی]] و انحراف و [[تباهی]] را به [[درجه]] نهایی رسانده‌اند، عنوان “طاغوت” (معرف گستره و عمق [[نافرمانی]]) را [[برگزیده]] است. واژه “بطر” به معنی نوعی [[کم‌خردی]] هم [[انسان]] را به [[طغیان]] و [[ناسپاسی]] از [[نعمت‌های خداوند]]، تن‌آسایی در وفای به [[حق]]، [[سستی]] در ادای [[وظایف]] و [[مصرف]] [[نعمت‌ها]] در غیر موردش سوق می‌دهد<ref>حسین بن محمد راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، ص۱۲۹.</ref>. همچنین واژه “عتو” مرادف طغیان است و به [[مبالغه]] در [[سلوک]] طریق [[شر]] و [[فساد]] و [[افراط]] در تعدی از حدود، [[تفسیر]] شده است<ref>حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن، ج۸، ص۳۴.</ref>. از واژه “اشر” نیز [[تفسیری]] مشابه ارائه شده است.

# طغیان [[ظالمان]] و [[تبهکاران]] در مقابل حق: {{متن قرآن|اذْهَبْ إِلَى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغَى}}<ref>«به سوی فرعون روان شو که او سرکشی کرده است» سوره طه، آیه ۲۴.</ref>.

# [[طاغیان]]، در برخی آیات به [[محرومیت]] از [[رحمت]] و [[عنایات]] [[خداوند]]<ref>{{متن قرآن|مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَا هَادِيَ لَهُ وَيَذَرُهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ}} «کسانی را که خداوند در گمراهی وانهد هیچ رهنمایی ندارند و آنان را سرگردان در سرکشی‌شان وا می‌گذارد» سوره اعراف، آیه ۱۸۶.</ref> و [[ابتلا]] به [[عذاب]] سخت [[اخروی]] [[تهدید]] شده‌اند<ref>{{متن قرآن|هَذَا وَإِنَّ لِلطَّاغِينَ لَشَرَّ مَآبٍ}} «این است (پاداش پرهیزگاران) و به راستی برای سرکشان بدترین سرانجام خواهد بود» سوره ص، آیه ۵۵.</ref>.<ref>[[سید حسین شرف‌الدین|شرف‌الدین، سید حسین]]، [[ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم (کتاب)|ارزش‌های اجتماعی از منظر قرآن کریم]]، ص ۱۶۶.</ref>