عقل مسموع: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

* [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} در [[کلامی]] موزون، [[عقل]] طبیعی را به چشم و [[عقل]] [[تجربی]] را به [[نور]] [[خورشید]] [[تشبیه]] کرده است. می‌فرماید: "من [[عقل]] را بر دو گونه یافتم [[عقل]] طبیعی و [[عقل]] شنیدنی [[عقل]] شنیدنی نفعی ندارد اگر [[عقل]] طبیعی نباشد چنان که [[نور]] [[خورشید]] نفعی ندارد اگر [[نور]] دیده بسته باشد"<ref>حسن بن على سقاف، مصحیح شرح العقیدة الطحاویة ص۱۹۵.</ref>

* طبق این [[کلام]] [[شریف]]، [[درک]] حقایق همانند دیدن اشیای خارجی است، همان طور که دیدن اشیا از طرفی منوط به [[بینایی]] و از طرفی منوط به [[نور]] [[خورشید]] است، [[درک]] حقایق نیز از طرفی محتاج تجربه و از طرفی منوط به [[قوه]] مدركه [[انسان]] است و همان طور که [[نور]] [[خورشید]] نمی‌تواند [[نابینایی]] [[انسان]] را جبران کند و به [[تنهایی]] دیدن اشیا را باعث شود، [[آموزش]] و کسب تجربه هرچند پیوسته و [[قوی]] نمی‌تواند کمبود [[درک]] و [[فهم]] [[انسان]] را جبران کند.

* در روایتی از [[رسول خدا]] {{صل}} آمده است: "هیچ کس چیزی بهتر از [[عقل]] به دست نیاورده که او را به خوبی [[هدایت]] می‌کند و از [[گمراهی]] برمی گرداند"<ref>{{متن حدیث|ما کسب احد شيئا افضل من عقل يهديه إلي هدي او يرده عن ردي}}؛ راغب اصفهانی، مفردات، ۳۴۲ ماده عقل.</ref>.

* منظور از [[عقل]] در این [[حدیث شریف]] [[عقل]] اکتسابی است.

* در [[تفسیر]] [[آیه شریفه]]: {{متن قرآن|وَمَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا كَمَثَلِ الَّذِي يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَاءً وَنِدَاءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْيٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ}}<ref>«و داستان کافران، چون داستان کسی است که حیوانی را بانگ می‌کند که جز فراخواندن و آوایی نمی‌شنود؛ (اینان) کرند، لالند، نابینایند، از این رو خرد نمی‌ورزند» سوره بقره، آیه ۱۷۱.</ref>. برخی [[مفسران]] به صراحت نوشته‌اند که منظور از [[عقل]] در این [[آیه]]، [[عقل]] اکتسابی است<ref>محمد بن عمر رازی، تفسیر کبیر، ج۵، ص۹؛ ابوحیان اندلسی، البحر المحیط، ج۱، ص۶۵۸.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الاهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الاهی، ج۱]]، ص۱۶۹-۱۷۰.</ref>.