غدیر و فرهنگ مکتوب: تفاوت میان نسخه‌ها

غدیر و فرهنگ مکتوب (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۵۸

۱۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲

جز

وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم

دیداریویکی‌متن

HeydariBot

۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش

@@ خط ۸: / خط ۸: @@
 '''غدیر و فرهنگ مکتوب''' حادثۀ مهم [[غدیر خم]] به [[دلیل]] نقشی که در [[اعتقاد]]، [[اندیشه]]، عمل، جهتگیری [[سیاسی]] و [[اجتماعی]]، [[جایگاه علمی]] و [[احتجاج]] و [[پژوهش]] داشته، پیوسته مورد توجّه و بحث [[عالمان دین]] بوده است. نگاهی گذرا به [[سیر]] تلاش‌های معتقدان به [[غدیر]] در عرصۀ [[فرهنگ]] مکتوب می‌تواند مفید باشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۳۹.</ref>.
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-*ازاین‌رو گوشه‌ای از این [[سیر]] آورده می‌شود:<ref>خلاصه شده از مقاله‌ای در «گلستان قرآن»، شمارۀ ۴، اردی‌بهشت ۱۳۷۹ به قلم محمّد انصاری</ref> کتاب و قلم سابقۀ هزار و چهارصد ساله با [[غدیر]] دارند، از روزی که [[پیامبر]]، [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} را به عنوان [[جانشین]] خود به جهانیان معرفی کرد، کار [[حفظ]] و [[ثبت]] آن نیز آغاز شد و در هرزمانی حقایق آن انعکاس یافت. [[خداوند]] مردانی را برای [[ثبت]] این واقعۀ [[عظیم]] برانگیخت تا در کتابهای خود "[[غدیر]]" را به عنوان یک اصل [[اسلام]] [[ثبت]] کنند. [[غدیر]]، با به‌کارگیری قلم، از دست [[دشمنان]] مصون ماند و کسی نتوانست [[مانع]] این [[حقیقت]] بزرگ شود، به‌طوری‌که مؤلفین بزرگی از غیر [[شیعه]] هم دربارۀ [[غدیر]] کتاب‌هایی نوشتند. [[رسوخ]] [[غدیر]] در جهات مختلف [[دین]] در حدی است که در موضوعات متعددی مورد بحث قرار گرفته است. در [[کتب حدیثی]] به‌عنوان [[سند]] و متن آن، در کتب [[تاریخی]] به‌عنوان مهمترین واقعۀ [[اسلام]]، در کتب [[کلامی]] به‌عنوان مؤثرترین بحث [[اعتقادی]] که همان [[ولایت و خلافت]] است، در کتب [[تفسیر]] به‌عنوان [[تفسیر]] آیاتی که به [[خلافت]] برمی‌گردد، در کتب لغت به‌عنوان معنای کلمۀ "[[مولی]]" و در کتب [[ادب]] و [[شعر]] به‌عنوان قطعۀ زیبای [[تاریخ اسلام]] که در قالب [[نظم]] و [[نثر]] ارائه شده است. مسیر [[فرهنگی]] [[غدیر]] در چهارده قرن را می‌توان در چهارده مرحله ترسیم نمود:
+* ازاین‌رو گوشه‌ای از این [[سیر]] آورده می‌شود:<ref>خلاصه شده از مقاله‌ای در «گلستان قرآن»، شمارۀ ۴، اردی‌بهشت ۱۳۷۹ به قلم محمّد انصاری</ref> کتاب و قلم سابقۀ هزار و چهارصد ساله با [[غدیر]] دارند، از روزی که [[پیامبر]]، [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} را به عنوان [[جانشین]] خود به جهانیان معرفی کرد، کار [[حفظ]] و [[ثبت]] آن نیز آغاز شد و در هرزمانی حقایق آن انعکاس یافت. [[خداوند]] مردانی را برای [[ثبت]] این واقعۀ [[عظیم]] برانگیخت تا در کتابهای خود "[[غدیر]]" را به عنوان یک اصل [[اسلام]] [[ثبت]] کنند. [[غدیر]]، با به‌کارگیری قلم، از دست [[دشمنان]] مصون ماند و کسی نتوانست [[مانع]] این [[حقیقت]] بزرگ شود، به‌طوری‌که مؤلفین بزرگی از غیر [[شیعه]] هم دربارۀ [[غدیر]] کتاب‌هایی نوشتند. [[رسوخ]] [[غدیر]] در جهات مختلف [[دین]] در حدی است که در موضوعات متعددی مورد بحث قرار گرفته است. در [[کتب حدیثی]] به‌عنوان [[سند]] و متن آن، در کتب [[تاریخی]] به‌عنوان مهمترین واقعۀ [[اسلام]]، در کتب [[کلامی]] به‌عنوان مؤثرترین بحث [[اعتقادی]] که همان [[ولایت و خلافت]] است، در کتب [[تفسیر]] به‌عنوان [[تفسیر]] آیاتی که به [[خلافت]] برمی‌گردد، در کتب لغت به‌عنوان معنای کلمۀ "[[مولی]]" و در کتب [[ادب]] و [[شعر]] به‌عنوان قطعۀ زیبای [[تاریخ اسلام]] که در قالب [[نظم]] و [[نثر]] ارائه شده است. مسیر [[فرهنگی]] [[غدیر]] در چهارده قرن را می‌توان در چهارده مرحله ترسیم نمود:
 '''مرحله اول [[فرهنگ غدیر]]: [[روایت]]'''
-در [[قرن اول]] [[هجری]] که تدوین [[معارف]] [[اسلام]] ممنوعیت رسمی داشت و اگر هم کتابی نوشته می‌شد مخفیانه بود، [[بهترین]] کتاب برای [[غدیر]] سینه‌های [[امین]] و حافظه‌های [[قوی]] افراد بود که به مثابۀ [[کتاب عمل]] کرد و به خوبی توانست این راه صدساله را بپیماید و این ودیعۀ [[آل محمد]]{{صل}} را در خود [[حفظ]] کند. بیش از [[صد]] و بیست نفر از [[صحابه]] و عدۀ بسیاری از [[تابعین]]، [[واقعۀ غدیر]] را در محافل بیان می‌کردند و آن را به نسل‌های بعد از خود انتقال می‌دادند، به‌طوری که [[زید بن ارقم]] و [[حذیفة بن یمان]] متن کامل خطبۀ [[غدیر]] را که بیش از یک [[ساعت]] به طول انجامیده، [[حفظ]] کرده و برای [[مردم]] بازگو کرده‌اند. از سوی دیگر صاحب [[غدیر]] [[امام علی|امیر المؤمنین]]{{ع}} برای اتمام [[حجت]] و برای آنکه نسل‌های [[آینده]] راه خود را بیابند، در مناسبت‌ها و فرصت‌های گوناگون مسأله [[غدیر]] را مطرح می‌ساخت و دربارۀ آن از [[شاهدان]] [[عینی]] [[اقرار]] می‌گرفت، حتی در بحبوحۀ [[جنگ صفین]] بر فراز [[منبر]] رفت و در آن [[سخنرانی]] [[غدیر]] را به‌طور مفصل مطرح ساخت، و یا در روز [[عید غدیر]] در [[کوفه]] [[سخنرانی]] مفصلی درباره آن ایراد فرمود. [[فاطمه زهرا]]{{عم}} در [[عمر]] کمتر از سه‌ماهۀ خود پس از [[رحلت]] [[پیامبر]]{{صل}} بارها [[جریان غدیر]] را برای [[مردم]] متذکر شد. [[ائمه]]{{عم}} نیز از هرفرصت مناسبی برای [[تبلیغ پیام]] [[غدیر]] استفاده می‌کردند و آن را برای [[مردم]] بیان می‌نمودند، تا آنجا که [[امام باقر]]{{ع}} متن کامل [[خطبه غدیر]] را برای [[مردم]] بازگو فرمود و [[امام رضا]]{{ع}} مناظراتی در این‌باره برقرار نمود و حقایق مهمی از آن را بیان فرمود. از سوی دیگر [[اصحاب]] [[ائمه]] حاملان [[پیام غدیر]] بودند و در حضور [[امامان]] [[اقدام]] به [[حفظ]] و نشر [[غدیر]] نمودند. [[شعر]] [[شاعران]] نیز نقش مهمی در [[حفظ]] [[غدیر]] در طول زمان‌های ظلمانی داشته چه آنکه قالب [[شعر]] محفوظتر است و [[مردم]] علاقه خاصی به آن دارند. از ساعتی که [[خطبه]] [[پیامبر]] پایان یافت [[حسّان بن ثابت]] اولین [[شعر]] را در حضور آن [[حضرت]] سرود و [[دلیل]] روشنی شد تا [[شاعران]] در طول چهارده قرن در قالب [[شعر]] که [[تبلیغ]] نافذی است [[غدیر]] را [[حفظ]] کنند و براحتی به نسل‌های بعد برسانند. اینها شکل‌های مختلف [[فرهنگی]] بود که [[غدیر]] را در [[قرن اول]] [[حفظ]] کرد و البته این طرق در قرنهای بعد نیز ادامه یافت.
+در [[قرن اول]] [[هجری]] که تدوین [[معارف]] [[اسلام]] ممنوعیت رسمی داشت و اگر هم کتابی نوشته می‌شد مخفیانه بود، [[بهترین]] کتاب برای [[غدیر]] سینه‌های [[امین]] و حافظه‌های [[قوی]] افراد بود که به مثابۀ [[کتاب عمل]] کرد و به خوبی توانست این راه صدساله را بپیماید و این ودیعۀ [[آل محمد]] {{صل}} را در خود [[حفظ]] کند. بیش از [[صد]] و بیست نفر از [[صحابه]] و عدۀ بسیاری از [[تابعین]]، [[واقعۀ غدیر]] را در محافل بیان می‌کردند و آن را به نسل‌های بعد از خود انتقال می‌دادند، به‌طوری که [[زید بن ارقم]] و [[حذیفة بن یمان]] متن کامل خطبۀ [[غدیر]] را که بیش از یک [[ساعت]] به طول انجامیده، [[حفظ]] کرده و برای [[مردم]] بازگو کرده‌اند. از سوی دیگر صاحب [[غدیر]] [[امام علی|امیر المؤمنین]] {{ع}} برای اتمام [[حجت]] و برای آنکه نسل‌های [[آینده]] راه خود را بیابند، در مناسبت‌ها و فرصت‌های گوناگون مسأله [[غدیر]] را مطرح می‌ساخت و دربارۀ آن از [[شاهدان]] [[عینی]] [[اقرار]] می‌گرفت، حتی در بحبوحۀ [[جنگ صفین]] بر فراز [[منبر]] رفت و در آن [[سخنرانی]] [[غدیر]] را به‌طور مفصل مطرح ساخت، و یا در روز [[عید غدیر]] در [[کوفه]] [[سخنرانی]] مفصلی درباره آن ایراد فرمود. [[فاطمه زهرا]] {{عم}} در [[عمر]] کمتر از سه‌ماهۀ خود پس از [[رحلت]] [[پیامبر]] {{صل}} بارها [[جریان غدیر]] را برای [[مردم]] متذکر شد. [[ائمه]] {{عم}} نیز از هرفرصت مناسبی برای [[تبلیغ پیام]] [[غدیر]] استفاده می‌کردند و آن را برای [[مردم]] بیان می‌نمودند، تا آنجا که [[امام باقر]] {{ع}} متن کامل [[خطبه غدیر]] را برای [[مردم]] بازگو فرمود و [[امام رضا]] {{ع}} مناظراتی در این‌باره برقرار نمود و حقایق مهمی از آن را بیان فرمود. از سوی دیگر [[اصحاب]] [[ائمه]] حاملان [[پیام غدیر]] بودند و در حضور [[امامان]] [[اقدام]] به [[حفظ]] و نشر [[غدیر]] نمودند. [[شعر]] [[شاعران]] نیز نقش مهمی در [[حفظ]] [[غدیر]] در طول زمان‌های ظلمانی داشته چه آنکه قالب [[شعر]] محفوظتر است و [[مردم]] علاقه خاصی به آن دارند. از ساعتی که [[خطبه]] [[پیامبر]] پایان یافت [[حسّان بن ثابت]] اولین [[شعر]] را در حضور آن [[حضرت]] سرود و [[دلیل]] روشنی شد تا [[شاعران]] در طول چهارده قرن در قالب [[شعر]] که [[تبلیغ]] نافذی است [[غدیر]] را [[حفظ]] کنند و براحتی به نسل‌های بعد برسانند. اینها شکل‌های مختلف [[فرهنگی]] بود که [[غدیر]] را در [[قرن اول]] [[حفظ]] کرد و البته این طرق در قرنهای بعد نیز ادامه یافت.
 '''مرحله دوم [[فرهنگ غدیر]]: از [[روایت]] به تألیف'''
@@ خط ۲۱: / خط ۲۱: @@
 '''مرحلۀ چهارم [[فرهنگ غدیر]]: [[شکوفایی]] [[علمی]] [[غدیر]]'''
-از اوایل [[قرن یازدهم]] [[هجری]] تا به امروز با ایجاد میدان باز [[علمی]]، محققین و [[اندیشمندان]] [[اسلام]] تألیفات بسیار مهمی درباره [[غدیر]] تألیف کرده و به خوبی از زحمات هزار ساله نتیجه‌گیری نمودند. در این دوران تمام جوانب [[غدیر]] مورد جمع و بررسی و [[تحقیق]] قرار گرفت و در هرجنبه‌ای به‌طور جداگانه کتاب نوشته شد. [[ارتباط]] [[غدیر]] با [[قرآن]]، بحث‌های مفصل در اسناد [[غدیر]]، بررسی‌های عمیق در متن [[حدیث غدیر]]، جمع‌آوری و تدوین اشعار مربوط به [[غدیر]] و جوانب دیگر آن مورد توجّه خاص واقع شد و در هرمورد کتبی تدوین گردید. تحقیقات بزرگانی همچون [[قاضی]] شوشتری، [[علامه مجلسی]]، [[شیخ حر عاملی]]، [[سید هاشم بحرانی]]، [[میرحامد حسین هندی]]، [[علامه امینی]]، و بسیاری دیگر از [[علما]]، [[بهترین]] [[شاهد]] این مدعاست.(...)<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۳۹.</ref>.
+از اوایل [[قرن یازدهم]] [[هجری]] تا به امروز با ایجاد میدان باز [[علمی]]، محققین و [[اندیشمندان]] [[اسلام]] تألیفات بسیار مهمی درباره [[غدیر]] تألیف کرده و به خوبی از زحمات هزار ساله نتیجه‌گیری نمودند. در این دوران تمام جوانب [[غدیر]] مورد جمع و بررسی و [[تحقیق]] قرار گرفت و در هرجنبه‌ای به‌طور جداگانه کتاب نوشته شد. [[ارتباط]] [[غدیر]] با [[قرآن]]، بحث‌های مفصل در اسناد [[غدیر]]، بررسی‌های عمیق در متن [[حدیث غدیر]]، جمع‌آوری و تدوین اشعار مربوط به [[غدیر]] و جوانب دیگر آن مورد توجّه خاص واقع شد و در هرمورد کتبی تدوین گردید. تحقیقات بزرگانی همچون [[قاضی]] شوشتری، [[علامه مجلسی]]، [[شیخ حر عاملی]]، [[سید هاشم بحرانی]]، [[میرحامد حسین هندی]]، [[علامه امینی]]، و بسیاری دیگر از [[علما]]، [[بهترین]] [[شاهد]] این مدعاست. (...)<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص۴۳۹.</ref>.
 == منابع ==