فرهنگ جهادی: تفاوت میان نسخهها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
}} | }} | ||
==فرهنگ جهادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی== | == فرهنگ جهادی در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی == | ||
===ویژگیها و عناصر اساسی=== | === ویژگیها و عناصر اساسی === | ||
بزرگترین [[افتخار]] [[انقلاب اسلامی]]، احیای [[روحیه جهادی]] بوده است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۹/۵/۱۳۶۷.</ref> و همین فرهنگ جهادی و روحیه جهادی است که اصل [[جهاد]] را زنده نگه میدارد. با توجه به ابعاد مختلف جهاد و اهمیت نقش آن در [[اسلام]]، بدون تحقق فرهنگ جهادی، اهداف این [[حکم]] اساسی اسلام قابل دستیابی نیست. | بزرگترین [[افتخار]] [[انقلاب اسلامی]]، احیای [[روحیه جهادی]] بوده است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۹/۵/۱۳۶۷.</ref> و همین فرهنگ جهادی و روحیه جهادی است که اصل [[جهاد]] را زنده نگه میدارد. با توجه به ابعاد مختلف جهاد و اهمیت نقش آن در [[اسلام]]، بدون تحقق فرهنگ جهادی، اهداف این [[حکم]] اساسی اسلام قابل دستیابی نیست. | ||
فرهنگ جهادی مجموعه عواملی است که در راستای [[جامعهسازی]] [[اسلامی]]، با ایجاد فضای [[پویایی]] و جوشش در [[خدمت]] به [[خلق]] و رفع موانع تحقق معیارهای اسلامی ایفای نقش میکند<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۷/۱۳۸۲؛ ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. اهمیت این [[فرهنگ]] در این است که در پرتو آن، افق پیاده شدن [[جامعه اسلامی]] با تکیه بر عناصر [[معنوی]] به طور جهشی ترسیم میگردد<ref>آیت الله خامنهای، ۱/۴/۱۳۸۳.</ref>. از اینرو در انقلاب اسلامی تقویت و گسترش فرهنگ جهادی در همه عرصهها اعم از [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و [[علمی]] و به ویژه در عرصه [[مدیریتی]] مورد توجه قرار گرفته است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰؛ آیتالله خامنهای، ۲۵/۴/۱۳۸۶.</ref>. | فرهنگ جهادی مجموعه عواملی است که در راستای [[جامعهسازی]] [[اسلامی]]، با ایجاد فضای [[پویایی]] و جوشش در [[خدمت]] به [[خلق]] و رفع موانع تحقق معیارهای اسلامی ایفای نقش میکند<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۷/۱۳۸۲؛ ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. اهمیت این [[فرهنگ]] در این است که در پرتو آن، افق پیاده شدن [[جامعه اسلامی]] با تکیه بر عناصر [[معنوی]] به طور جهشی ترسیم میگردد<ref>آیت الله خامنهای، ۱/۴/۱۳۸۳.</ref>. از اینرو در انقلاب اسلامی تقویت و گسترش فرهنگ جهادی در همه عرصهها اعم از [[اقتصادی]]، [[سیاسی]] و [[علمی]] و به ویژه در عرصه [[مدیریتی]] مورد توجه قرار گرفته است<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۸، ص۳۰۰؛ آیتالله خامنهای، ۲۵/۴/۱۳۸۶.</ref>. | ||
فرهنگ جهادیای که انقلاب اسلامی از آن سخن میگوید، بر پایه [[عقلانیت]]، [[دوری از افراط و تفریط]] و همراه با [[معنویت]] در ذیل [[هدایت]] [[قرآن]] و [[اهل بیت]]{{عم}} میباشد. تشابه صوری این فرهنگ با عملکرد یا برخی باورهای کسانی که مدعی جهادند، هرگز به معنی یکسان بودن آن با [[ارزشها]] و فرهنگ جهادی محسوب نمیشود؛ چراکه اینان فاقد چنین پایههایی هستند. از اینرو عقلگریزی، [[خشونت]] بیحد و [[حصر]]، [[تکفیر]] [[مسلمانان]] و... فارقهای اساسی میان این دو نگرشاند. | فرهنگ جهادیای که انقلاب اسلامی از آن سخن میگوید، بر پایه [[عقلانیت]]، [[دوری از افراط و تفریط]] و همراه با [[معنویت]] در ذیل [[هدایت]] [[قرآن]] و [[اهل بیت]] {{عم}} میباشد. تشابه صوری این فرهنگ با عملکرد یا برخی باورهای کسانی که مدعی جهادند، هرگز به معنی یکسان بودن آن با [[ارزشها]] و فرهنگ جهادی محسوب نمیشود؛ چراکه اینان فاقد چنین پایههایی هستند. از اینرو عقلگریزی، [[خشونت]] بیحد و [[حصر]]، [[تکفیر]] [[مسلمانان]] و... فارقهای اساسی میان این دو نگرشاند. | ||
انقلاب اسلامی پیوسته بر سه ویژگی اساسی در فرهنگ جهادی تأکید داشته است: | انقلاب اسلامی پیوسته بر سه ویژگی اساسی در فرهنگ جهادی تأکید داشته است: | ||
'''جهتگیری [[اعتقادی]] - عملی صحیح مبتنی بر منابع اصیل اسلامی، در عرصه اعتقادی''': فرهنگ جهادی باید در مسیر [[استواری]] و [[ترویج]] و [[تحکیم]] مبانی و ارزشهای [[اسلام ناب محمدی]]{{صل}} باشد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۰۴.</ref>. از مهمترین عناصر این مبانی، [[ایمان]] به [[ولایت]] است<ref>آیت الله خامنهای، مکتوبات، ۱۴/۲/۱۳۶۸.</ref>؛ زیرا این عنصر نقش مهمی در اجرایی کردن فرهنگ جهادی دارد. به تجربه نیز ثابت شده است که این امر موجب [[شور]] و نشاطی در وجود [[مجاهدان]] شده و در میدانهای [[دفاع مقدس]]، [[سازندگی]] روستاها و بازسازی مناطق جنگزده و [[محروم]] و دور افتاده، گامهای مجاهدان را مستحکم ساخته است. | '''جهتگیری [[اعتقادی]] - عملی صحیح مبتنی بر منابع اصیل اسلامی، در عرصه اعتقادی''': فرهنگ جهادی باید در مسیر [[استواری]] و [[ترویج]] و [[تحکیم]] مبانی و ارزشهای [[اسلام ناب محمدی]] {{صل}} باشد<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۲۱، ص۲۰۴.</ref>. از مهمترین عناصر این مبانی، [[ایمان]] به [[ولایت]] است<ref>آیت الله خامنهای، مکتوبات، ۱۴/۲/۱۳۶۸.</ref>؛ زیرا این عنصر نقش مهمی در اجرایی کردن فرهنگ جهادی دارد. به تجربه نیز ثابت شده است که این امر موجب [[شور]] و نشاطی در وجود [[مجاهدان]] شده و در میدانهای [[دفاع مقدس]]، [[سازندگی]] روستاها و بازسازی مناطق جنگزده و [[محروم]] و دور افتاده، گامهای مجاهدان را مستحکم ساخته است. | ||
[[باور]] به [[خدمت به مردم]] را میتوان در ذیل این جهتگیری اضافه نمود. بر همین اساس [[انسان]] در [[ایمان]] و [[آرمان]] [[خدمت]] به دیگران ذوب شده و خود را فراموش میکند و در پرتو چنین رویکردی [[جامعه]] با تقویت [[روحیه جهادی]] در خود، به رونق [[واقعی]] دست خواهد یافت<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. این [[روحیه]] همان روحیه [[بسیج]] در دوران دفاع مقدس است. | [[باور]] به [[خدمت به مردم]] را میتوان در ذیل این جهتگیری اضافه نمود. بر همین اساس [[انسان]] در [[ایمان]] و [[آرمان]] [[خدمت]] به دیگران ذوب شده و خود را فراموش میکند و در پرتو چنین رویکردی [[جامعه]] با تقویت [[روحیه جهادی]] در خود، به رونق [[واقعی]] دست خواهد یافت<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. این [[روحیه]] همان روحیه [[بسیج]] در دوران دفاع مقدس است. | ||
از دیگر عناصر مهم این مبانی، [[جهاد با نفس]] است که جایگاهی رفیع دارد<ref>ر.ک: امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۲.</ref> تا تلاشهای [[جهادگر]] دچار [[انحراف]] نگردد. | از دیگر عناصر مهم این مبانی، [[جهاد با نفس]] است که جایگاهی رفیع دارد<ref>ر. ک: امام خمینی، شرح چهل حدیث، ص۱۲.</ref> تا تلاشهای [[جهادگر]] دچار [[انحراف]] نگردد. | ||
[[آرمانگرایی]] در جهتگیری مورد نظر در فرهنگ جهادی نیز مهم بوده، چون آرمانگرایی سازنده واقعیتها است. اساساً [[پیشرفت]] و توسعه در [[دنیا]] نیز بر همین پایه اتفاق افتاده است؛ لذا کنار نهادن [[آرمانها]] به بهانه [[واقعبینی]] نوعی انحراف در فرهنگ جهادی محسوب میشود. نتیجه آرمانگرایی و [[ایستادگی]] در این راه، ایجاد واقعیتهای شیرین و مطلوب است<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. | [[آرمانگرایی]] در جهتگیری مورد نظر در فرهنگ جهادی نیز مهم بوده، چون آرمانگرایی سازنده واقعیتها است. اساساً [[پیشرفت]] و توسعه در [[دنیا]] نیز بر همین پایه اتفاق افتاده است؛ لذا کنار نهادن [[آرمانها]] به بهانه [[واقعبینی]] نوعی انحراف در فرهنگ جهادی محسوب میشود. نتیجه آرمانگرایی و [[ایستادگی]] در این راه، ایجاد واقعیتهای شیرین و مطلوب است<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴/۱۰/۱۳۸۲.</ref>. | ||
'''[[بصیرت]] در جهتگیریها''': نیروی جهادی باید در تحقق اهدافی چون قطع [[وابستگیها]] به قدرتها و رسیدن به خودکفایی حداکثری، همواره در مسیر درست گام نهاده و دچار [[اشتباه]] راهبردی نشود؛ زیرا در این صورت گرفتار [[روزمرگی]] یا [[بازی]] در میدان [[دشمن]] میشود و در [[حقیقت]] اهداف دشمن را برآورده خواهد ساخت<ref>ر.ک: همین مقاله، آسیبشناسی فرهنگ جهادی.</ref>. | '''[[بصیرت]] در جهتگیریها''': نیروی جهادی باید در تحقق اهدافی چون قطع [[وابستگیها]] به قدرتها و رسیدن به خودکفایی حداکثری، همواره در مسیر درست گام نهاده و دچار [[اشتباه]] راهبردی نشود؛ زیرا در این صورت گرفتار [[روزمرگی]] یا [[بازی]] در میدان [[دشمن]] میشود و در [[حقیقت]] اهداف دشمن را برآورده خواهد ساخت<ref>ر. ک: همین مقاله، آسیبشناسی فرهنگ جهادی.</ref>. | ||
'''[[شناخت]] دشمن''': [[دشمنشناسی]] که میتوان از آن به عنوان یک [[راهبرد کلان]] نام برد، بر اساس موقعیت افراد به لحاظ اهمیت و حساسیت دچار شدت و [[ضعف]] میباشد<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۶/۱۳۹۰.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۷.</ref> | '''[[شناخت]] دشمن''': [[دشمنشناسی]] که میتوان از آن به عنوان یک [[راهبرد کلان]] نام برد، بر اساس موقعیت افراد به لحاظ اهمیت و حساسیت دچار شدت و [[ضعف]] میباشد<ref>آیت الله خامنهای، ۲/۶/۱۳۹۰.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۷.</ref> | ||
===[[آسیبشناسی]] فرهنگ جهادی=== | === [[آسیبشناسی]] فرهنگ جهادی === | ||
جایگاه مهم [[جهاد]] در [[اسلام]] و نقش تعیین کننده آن، حساسیت ویژهای به آن بخشیده است، از اینرو ضروری است که آسیبشناسی دقیقی از آنچه به صورت فرهنگهای جهادی توسط گروههای تکفیری اشاعه میشود، صورت پذیرد. در طول [[زمان]]، [[کجفهمی]] یا [[سوء]] استفاده برخی [[دشمنان]] از این ظرفیت [[عظیم]] [[شریعت اسلامی]]، همواره آسیبهایی را متوجه آن کرده است؛ به طوری که به نام جهاد، اقدامات مخرب و غیر قابل جبرانی صورت گرفته است، چنانکه [[بنیامیه]]، با نام جهاد، برخی از [[مسلمانان]] را به [[جنگ با امام حسین]]{{ع}} کشاندند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۳۹ -۴۰.</ref> و یا [[امپراتوری عثمانی]]، به عنوان جهاد، علیه [[ایران]] اعلام [[جنگ]] کرد<ref>ربیعی، منیژه، سعیدی، فریده، «جهادیه»، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۱، ص۴۴۵.</ref>. | جایگاه مهم [[جهاد]] در [[اسلام]] و نقش تعیین کننده آن، حساسیت ویژهای به آن بخشیده است، از اینرو ضروری است که آسیبشناسی دقیقی از آنچه به صورت فرهنگهای جهادی توسط گروههای تکفیری اشاعه میشود، صورت پذیرد. در طول [[زمان]]، [[کجفهمی]] یا [[سوء]] استفاده برخی [[دشمنان]] از این ظرفیت [[عظیم]] [[شریعت اسلامی]]، همواره آسیبهایی را متوجه آن کرده است؛ به طوری که به نام جهاد، اقدامات مخرب و غیر قابل جبرانی صورت گرفته است، چنانکه [[بنیامیه]]، با نام جهاد، برخی از [[مسلمانان]] را به [[جنگ با امام حسین]] {{ع}} کشاندند<ref>مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، ج۱۷، ص۳۹ -۴۰.</ref> و یا [[امپراتوری عثمانی]]، به عنوان جهاد، علیه [[ایران]] اعلام [[جنگ]] کرد<ref>ربیعی، منیژه، سعیدی، فریده، «جهادیه»، دانشنامه جهان اسلام، ج۱۱، ص۴۴۵.</ref>. | ||
[[جهالت]]، بارزترین عامل اینگونه آسیبها است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۵/۱۰/۱۳۸۵.</ref> و اقدامات [[خشونتبار]] با نام جهاد، علاوه بر غیر [[مشروع]] بودن<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴۲۴، ۲۲۷.</ref> آسیبی جبرانناپذیر نسبت به اصل اسلام ایجاد میکند؛ که البته این نتیجه [[سیطره]] [[تحجر]] و دور بودن از [[عقلانیت]] است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۵/۵/۱۳۸۵؛ همو، مکتوبات، ۲۳/۶/۱۳۷۷.</ref>. خونریزیهایی که با سوء استفاده از نام جهاد انجام شده، دانسته یا ندانسته [[اهداف]] دشمنان دنیای اسلام را برآورده کرده، موجب تنها گذاشتن [[جبهه]] [[مقاومت]] و ویرانی زیرساختهای [[کشورهای اسلامی]]، [[منحرف]] ساختن [[شور]] [[جوانان]] [[مسلمان]]، [[ترور]] مسلمانان و [[انحراف]] [[بیداری اسلامی]] گردیده است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۲/۲/۱۳۸۸.</ref>. این آسیبها از سوی گروهها و جریانهایی وارد میشود که [[اطاعت]] و [[خاکساری]] در مقابل طاغوتهای زنده را [[شرک]] نمیدانند؛ ولی [[احترام]] به [[اولیای الهی]] و بزرگان [[تاریخ اسلام]] را شرک تلقی میکنند!<ref>آیت الله خامنهای، ۱۶/۲/۱۳۹۲.</ref> | [[جهالت]]، بارزترین عامل اینگونه آسیبها است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۵/۱۰/۱۳۸۵.</ref> و اقدامات [[خشونتبار]] با نام جهاد، علاوه بر غیر [[مشروع]] بودن<ref>آیت الله خامنهای، ۱۴۲۴، ۲۲۷.</ref> آسیبی جبرانناپذیر نسبت به اصل اسلام ایجاد میکند؛ که البته این نتیجه [[سیطره]] [[تحجر]] و دور بودن از [[عقلانیت]] است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۵/۵/۱۳۸۵؛ همو، مکتوبات، ۲۳/۶/۱۳۷۷.</ref>. خونریزیهایی که با سوء استفاده از نام جهاد انجام شده، دانسته یا ندانسته [[اهداف]] دشمنان دنیای اسلام را برآورده کرده، موجب تنها گذاشتن [[جبهه]] [[مقاومت]] و ویرانی زیرساختهای [[کشورهای اسلامی]]، [[منحرف]] ساختن [[شور]] [[جوانان]] [[مسلمان]]، [[ترور]] مسلمانان و [[انحراف]] [[بیداری اسلامی]] گردیده است<ref>آیت الله خامنهای، ۲۲/۲/۱۳۸۸.</ref>. این آسیبها از سوی گروهها و جریانهایی وارد میشود که [[اطاعت]] و [[خاکساری]] در مقابل طاغوتهای زنده را [[شرک]] نمیدانند؛ ولی [[احترام]] به [[اولیای الهی]] و بزرگان [[تاریخ اسلام]] را شرک تلقی میکنند!<ref>آیت الله خامنهای، ۱۶/۲/۱۳۹۲.</ref> | ||
خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در حقیقت نبود هر یک از ویژگیهای فرهنگ جهادی میتواند یک آسیب در فرهنگ جهادی غلط گروههای تکفیری تلقی شود. گروههایی که به خاطر [[فقدان بصیرت]] در قالب حرکتهای به اصطلاح جهادی، طبق خواسته دشمن عمل نموده و خواستههای او را بر آورده میسازند و اینها همه از نبود قومی تشخیص [[حق]] از [[باطل]] و فقدان قطبنمای [[شناخت]] [[حقایق]] اسلامی حکایت دارد<ref>آیت الله خامنهای، ۱/۲/۱۳۸۹.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۹.</ref> | در حقیقت نبود هر یک از ویژگیهای فرهنگ جهادی میتواند یک آسیب در فرهنگ جهادی غلط گروههای تکفیری تلقی شود. گروههایی که به خاطر [[فقدان بصیرت]] در قالب حرکتهای به اصطلاح جهادی، طبق خواسته دشمن عمل نموده و خواستههای او را بر آورده میسازند و اینها همه از نبود قومی تشخیص [[حق]] از [[باطل]] و فقدان قطبنمای [[شناخت]] [[حقایق]] اسلامی حکایت دارد<ref>آیت الله خامنهای، ۱/۲/۱۳۸۹.</ref>.<ref>[[محمد جواد ادرکنی|ادرکنی، محمد جواد]]، [[جهاد - ادرکنی (مقاله)| مقاله «جهاد»]]، [[مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی (کتاب)|مقالاتی از اندیشهنامه انقلاب اسلامی]] ص ۴۳۹.</ref> | ||
===تأثیر متقابل فرهنگ جهادی و انقلاب اسلامی=== | === تأثیر متقابل فرهنگ جهادی و انقلاب اسلامی === | ||
فرهنگ جهادی قلمروی اساسی دارد به طوری که در میان [[توده]] [[مردم]]، [[نخبگان]] و [[کارگزاران]]، بروز داشته و به عنوان مثال در بین کارگزاران تبلور آن در [[مدیریت]] جهادی است. | فرهنگ جهادی قلمروی اساسی دارد به طوری که در میان [[توده]] [[مردم]]، [[نخبگان]] و [[کارگزاران]]، بروز داشته و به عنوان مثال در بین کارگزاران تبلور آن در [[مدیریت]] جهادی است. | ||