قرآن در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
وظیفهٔ شمارهٔ ۵، قسمت دوم
HeydariBot (بحث | مشارکتها) جز (وظیفهٔ شمارهٔ ۵) |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
| پرسش مرتبط = قرآن (پرسش) | | پرسش مرتبط = قرآن (پرسش) | ||
}} | }} | ||
'''[[قرآن]]''' [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} است که به دو صورت دفعی و تدریجی نازل شده است. [[الهی]] بودن آن، انتسابش به [[پیامبر خاتم]] {{صل}} و مطالب آن دارای اصالت است و موضوعات مختلفی در آن مطرح شده است. [[آیات قرآن]] دارای [[محکم و متشابه]]؛ [[ناسخ و منسوخ]] و... بوده و از ویژگی‌های آن [[جاودانگی]] و [[جامعیت]] است. | '''[[قرآن]]''' [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} است که به دو صورت دفعی و تدریجی نازل شده است. [[الهی]] بودن آن، انتسابش به [[پیامبر خاتم]] {{صل}} و مطالب آن دارای اصالت است و موضوعات مختلفی در آن مطرح شده است. [[آیات قرآن]] دارای [[محکم و متشابه]]؛ [[ناسخ و منسوخ]] و... بوده و از ویژگی‌های آن [[جاودانگی]] و [[جامعیت]] است. | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
[[کتاب آسمانی]] [[مسلمانان]] و [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} است. [[قرآن]] به صورت تدریجی در ۲۳ سال به واسطه [[جبرئیل]] {{ع}} [[فرشته]] بزرگ [[الهی]] نازل گشت. [[نزول قرآن]] افزون بر تدریجی، به صورت دفعی نیز بوده است<ref>{{متن قرآن|إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ }}؛ سوره قدر، آیه ۱.</ref>. این [[کتاب آسمانی]]، ۶۲۳۶ [[آیه]]، ۱۱۴ سوره و ۳۰ جزء دارد. بقره با ۲۸۶ [[آیه]] بزرگ‌ترین سوره و کوثر با ۳ [[آیه]] کوچک‌ترین سوره [[قرآن]] است. سوره‌هایی را که پیش از [[هجرت]] بر [[پیامبر]] فرود آمده‌اند، "مکی" گویند و سوره‌های پس از [[هجرت]] را "مدنی". [[قرآن]] نام‌های دیگری نیز دارد؛ از جمله فرقان، کتاب، تنزیل و نیز اوصافی همانند [[برهان]]، تبیان، [[روح]]، شفا، [[نور]]، [[بشیر]] و نذیر<ref>قاموس قرآن، ۷- ۶- ۵/ ۲۹۳- ۲۶۲؛ قدمی در شناخت قرآن، ۶۶- ۸۱ و ۸۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۶-۳۷۷.</ref> | [[کتاب آسمانی]] [[مسلمانان]] و [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} است. [[قرآن]] به صورت تدریجی در ۲۳ سال به واسطه [[جبرئیل]] {{ع}} [[فرشته]] بزرگ [[الهی]] نازل گشت. [[نزول قرآن]] افزون بر تدریجی، به صورت دفعی نیز بوده است<ref>{{متن قرآن|إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ }}؛ سوره قدر، آیه ۱.</ref>. این [[کتاب آسمانی]]، ۶۲۳۶ [[آیه]]، ۱۱۴ سوره و ۳۰ جزء دارد. بقره با ۲۸۶ [[آیه]] بزرگ‌ترین سوره و کوثر با ۳ [[آیه]] کوچک‌ترین سوره [[قرآن]] است. سوره‌هایی را که پیش از [[هجرت]] بر [[پیامبر]] فرود آمده‌اند، "مکی" گویند و سوره‌های پس از [[هجرت]] را "مدنی". [[قرآن]] نام‌های دیگری نیز دارد؛ از جمله فرقان، کتاب، تنزیل و نیز اوصافی همانند [[برهان]]، تبیان، [[روح]]، شفا، [[نور]]، [[بشیر]] و نذیر<ref>قاموس قرآن، ۷- ۶- ۵/ ۲۹۳- ۲۶۲؛ قدمی در شناخت قرآن، ۶۶- ۸۱ و ۸۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۶-۳۷۷.</ref> | ||
==چگونگی ثبت و ضبط [[آیات]]== | == چگونگی ثبت و ضبط [[آیات]] == | ||
زمانی که [[جبرئیل]] {{ع}} [[آیه]] یا آیاتی از [[قرآن]] را فرود می‌آورد، جای آن را به [[فرمان خدا]] تعیین می‌کرد و [[پیامبر اسلام]] {{صل}} آن را بر [[مسلمانان]] [[تلاوت]] می‌کرد و جایش را بدانان می‌آموخت و آنان بر [[الواح]] می‌نوشتند و گروهی نیز به خاطر می‌سپردند و دوباره بر [[پیامبر]] {{صل}} می‌خواندند تا درستی‌اش را تأیید کند. از این کسان بودند [[عبدالله بن مسعود]] و [[ابی بن کعب]]. برخی [[صحابه]] همانند [[حضرت علی]] {{ع}}، [[سعد بن عبید]]، [[ابوالدرداء]]، [[معاذ بن جبل بن اوس]]، [[ثابت بن نعمان]] و [[زید بن ثابت]] [[آیات قرآن]] را گرد هم آوردند و نوشتند و بدین سان، نسخه‌هایی پدید آمد؛ اما در [[عهد]] [[خلیفه سوم]] همه نسخه‌ها را ـ جز یکی ـ از میان بردند. [[امام علی]] {{ع}} نیز با این نسخه مخالفتی نکرد هرچند خود نسخه‌ای همراهِ [[تفسیر]] [[آیات]] و [[معارف الهی]] فراهم ساخته بود. از آن روزگار تا کنون همین نسخه ـ [[عهد]] [[عثمان]] ـ در دسترس است و هیچ تغییری بدان راه نیافته است<ref>معارف و معاریف، ۴/ ۱۷۶۹؛ تاریخ قرآن، ۸۸- ۳۸؛ کاوشی در تاریخ جمع قرآن، ۳۷- ۲۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷.</ref> | زمانی که [[جبرئیل]] {{ع}} [[آیه]] یا آیاتی از [[قرآن]] را فرود می‌آورد، جای آن را به [[فرمان خدا]] تعیین می‌کرد و [[پیامبر اسلام]] {{صل}} آن را بر [[مسلمانان]] [[تلاوت]] می‌کرد و جایش را بدانان می‌آموخت و آنان بر [[الواح]] می‌نوشتند و گروهی نیز به خاطر می‌سپردند و دوباره بر [[پیامبر]] {{صل}} می‌خواندند تا درستی‌اش را تأیید کند. از این کسان بودند [[عبدالله بن مسعود]] و [[ابی بن کعب]]. برخی [[صحابه]] همانند [[حضرت علی]] {{ع}}، [[سعد بن عبید]]، [[ابوالدرداء]]، [[معاذ بن جبل بن اوس]]، [[ثابت بن نعمان]] و [[زید بن ثابت]] [[آیات قرآن]] را گرد هم آوردند و نوشتند و بدین سان، نسخه‌هایی پدید آمد؛ اما در [[عهد]] [[خلیفه سوم]] همه نسخه‌ها را ـ جز یکی ـ از میان بردند. [[امام علی]] {{ع}} نیز با این نسخه مخالفتی نکرد هرچند خود نسخه‌ای همراهِ [[تفسیر]] [[آیات]] و [[معارف الهی]] فراهم ساخته بود. از آن روزگار تا کنون همین نسخه ـ [[عهد]] [[عثمان]] ـ در دسترس است و هیچ تغییری بدان راه نیافته است<ref>معارف و معاریف، ۴/ ۱۷۶۹؛ تاریخ قرآن، ۸۸- ۳۸؛ کاوشی در تاریخ جمع قرآن، ۳۷- ۲۲.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷.</ref> | ||
==اصالت‌های [[قرآن]]== | == اصالت‌های [[قرآن]] == | ||
[[قرآن]] دارای سه اصالت است: | [[قرآن]] دارای سه اصالت است: | ||
#'''اصالت انتساب:''' مراد این است که بی [[گمان]] آنچه امروز به نام [[قرآن]] شناخته می‌شود، عین همان کتابی است که بر [[پیامبر اسلام]] {{صل}} فرود آمده است. | # '''اصالت انتساب:''' مراد این است که بی [[گمان]] آنچه امروز به نام [[قرآن]] شناخته می‌شود، عین همان کتابی است که بر [[پیامبر اسلام]] {{صل}} فرود آمده است. | ||
#'''اصالت مطالب:''' بدان معنا است که [[معارف قرآن]] از آثار و [[اندیشه‌ها]] و [[معارف]] بشری و دیگر [[ادیان]] برگرفته نشده؛ بلکه معارفی است نو که بر [[پیامبر اسلام]] {{صل}} فرود آمده است. | # '''اصالت مطالب:''' بدان معنا است که [[معارف قرآن]] از آثار و [[اندیشه‌ها]] و [[معارف]] بشری و دیگر [[ادیان]] برگرفته نشده؛ بلکه معارفی است نو که بر [[پیامبر اسلام]] {{صل}} فرود آمده است. | ||
#'''اصالت [[الهی]]:''' [[قرآن]] پرداخته و برساخته [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نیست؛ بلکه [[کلام]] [[خدا]] است و [[پیامبر]] {{صل}} در این میان، تنها واسطه [[ابلاغ]] آن بوده است<ref>آشنایی با قرآن، ۲- ۱/ ۱۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷.</ref> | # '''اصالت [[الهی]]:''' [[قرآن]] پرداخته و برساخته [[پیامبر اسلام]] {{صل}} نیست؛ بلکه [[کلام]] [[خدا]] است و [[پیامبر]] {{صل}} در این میان، تنها واسطه [[ابلاغ]] آن بوده است<ref>آشنایی با قرآن، ۲- ۱/ ۱۹.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷.</ref> | ||
==موضوع و محتوای [[قرآن]]== | == موضوع و محتوای [[قرآن]] == | ||
[[قرآن]] به زبانی [[فصیح]] و [[بلیغ]] با همه [[انسان‌ها]] سخن می‌گوید و [[ارشاد]] همه آنان را [[هدف]] گرفته است. موضوعاتی که [[قرآن]] بدانها پرداخته است، بر چند دسته‌اند: | [[قرآن]] به زبانی [[فصیح]] و [[بلیغ]] با همه [[انسان‌ها]] سخن می‌گوید و [[ارشاد]] همه آنان را [[هدف]] گرفته است. موضوعاتی که [[قرآن]] بدانها پرداخته است، بر چند دسته‌اند: | ||
#موضوعات [[اعتقادی]]؛ از قبیل [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] و آنچه بدین موضوعات مربوط است. | # موضوعات [[اعتقادی]]؛ از قبیل [[توحید]]، [[نبوت]] و [[معاد]] و آنچه بدین موضوعات مربوط است. | ||
# [[احکام]] و [[قوانین]] عملی که [[قرآن]] به کلیات آنها پرداخته و جزئیات را باید در سنت [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} پی جست. | # [[احکام]] و [[قوانین]] عملی که [[قرآن]] به کلیات آنها پرداخته و جزئیات را باید در سنت [[پیامبر]] {{صل}} و [[امامان معصوم]] {{عم}} پی جست. | ||
#قصص و [[تاریخ]] و زندگی‌نامه [[پیامبران]] و [[بندگان]] خاص [[خدا]] {{ع}} برای [[عبرت]] [[انسان‌ها]]<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷-۳۷۸.</ref>. | # قصص و [[تاریخ]] و زندگی‌نامه [[پیامبران]] و [[بندگان]] خاص [[خدا]] {{ع}} برای [[عبرت]] [[انسان‌ها]]<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۷-۳۷۸.</ref>. | ||
==[[محکمات]] و [[متشابهات]]== | == [[محکمات]] و [[متشابهات]] == | ||
[[آیات قرآن]] برخی دارای محتوایی روشن‌اند. این دسته را "[[محکمات]]" گویند. برخی دیگر تنها برای [[معصومین]] {{ع}} روشن‌اند و دیگر کسان باید برای راه یافتن به معنای آنها به [[آیات محکم]] [[رجوع]] کنند و از بزرگان [[معصوم]] {{ع}} مدد گیرند. این [[آیات]] را "[[متشابهات]]" گویند<ref>ر.ک: قرآن در اسلام، ۱۱ و ۲۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۸.</ref> | [[آیات قرآن]] برخی دارای محتوایی روشن‌اند. این دسته را "[[محکمات]]" گویند. برخی دیگر تنها برای [[معصومین]] {{ع}} روشن‌اند و دیگر کسان باید برای راه یافتن به معنای آنها به [[آیات محکم]] [[رجوع]] کنند و از بزرگان [[معصوم]] {{ع}} مدد گیرند. این [[آیات]] را "[[متشابهات]]" گویند<ref>ر. ک: قرآن در اسلام، ۱۱ و ۲۷.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۸.</ref> | ||
==[[ناسخ و منسوخ]]== | == [[ناسخ و منسوخ]] == | ||
مراد از [[ناسخ]]، آیه‌ای است که آیه‌ای دیگر را [[نسخ]] می‌کند و به جای [[حکم]] آن، حکمی دیگر می‌آورد. بدین‌سان، [[آیه]] [[منسوخ]]، آیه‌ای است که به [[دلیل]] [[مصلحت]]، [[حکم]] آن تنها برای مدتی نافذ بوده است<ref>ر.ک: قرآن در اسلام، ۴۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۷۸.</ref> | مراد از [[ناسخ]]، آیه‌ای است که آیه‌ای دیگر را [[نسخ]] می‌کند و به جای [[حکم]] آن، حکمی دیگر می‌آورد. بدین‌سان، [[آیه]] [[منسوخ]]، آیه‌ای است که به [[دلیل]] [[مصلحت]]، [[حکم]] آن تنها برای مدتی نافذ بوده است<ref>ر. ک: قرآن در اسلام، ۴۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص۳۷۸.</ref> | ||
==مهم‌ترین [[ویژگی‌های قرآن]]== | == مهم‌ترین [[ویژگی‌های قرآن]] == | ||
#'''[[اعجاز]]:''' [[قرآن]] از نظر لفظی و [[معنوی]] [[معجزه]] است. | # '''[[اعجاز]]:''' [[قرآن]] از نظر لفظی و [[معنوی]] [[معجزه]] است. | ||
#'''[[تحدی]]:''' مراد این است که [[قرآن]]، [[انسان‌ها]] را به هماوردی خوانده و از آنان خواسته است اگر می‌توانند سوره‌ای همانند [[سوره‌های قرآن]] برسازند<ref>{{متن قرآن|قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا }}؛ سوره اسراء، آیه ۸۸؛ {{متن قرآن| أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ}}؛ سوره هود، آیه ۱۳؛ {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ }}؛ سوره یونس، آیه ۳۸.</ref>؛ اما این هماوردطلبی هیچ گاه پاسخ خویش را نگرفته و کسی را یارای [[مبارزه]] با [[قرآن]] نبوده است. | # '''[[تحدی]]:''' مراد این است که [[قرآن]]، [[انسان‌ها]] را به هماوردی خوانده و از آنان خواسته است اگر می‌توانند سوره‌ای همانند [[سوره‌های قرآن]] برسازند<ref>{{متن قرآن|قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَى أَن يَأْتُواْ بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ يَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ كَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِيرًا }}؛ سوره اسراء، آیه ۸۸؛ {{متن قرآن| أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِعَشْرِ سُوَرٍ مِّثْلِهِ مُفْتَرَيَاتٍ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ}}؛ سوره هود، آیه ۱۳؛ {{متن قرآن|أَمْ يَقُولُونَ افْتَرَاهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَةٍ مِّثْلِهِ وَادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ }}؛ سوره یونس، آیه ۳۸.</ref>؛ اما این هماوردطلبی هیچ گاه پاسخ خویش را نگرفته و کسی را یارای [[مبارزه]] با [[قرآن]] نبوده است. | ||
#'''[[جاودانگی]]:''' [[تعالیم قرآن]] [[کریم]]، هیچ گاه کهنه نمی‌شوند و از میدان [[زندگی]] [[انسان]] به در نمی‌روند<ref>عیون اخبار الرضا، ۱/ ۹۳.</ref>. | # '''[[جاودانگی]]:''' [[تعالیم قرآن]] [[کریم]]، هیچ گاه کهنه نمی‌شوند و از میدان [[زندگی]] [[انسان]] به در نمی‌روند<ref>عیون اخبار الرضا، ۱/ ۹۳.</ref>. | ||
#'''[[جامعیت]]:''' مراد از [[جامعیت قرآن]] این است که [[تعالیم]] [[قرآنی]] همه ساحت‌های وجود [[آدمی]] را می‌پوشانند و برای همه نیازهای او رهنمودهایی مشکل‌گشا و کارآمد دارند و می‌توانند او را به [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] راه نمایند<ref>{{متن قرآن|وَمَا مِن دَابَّةٍ فِي الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم مَّا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِن شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ }}؛ سوره انعام، آیه ۳۸؛ قرآن اثری جاوید، ۱۵ و ۱۶.</ref>. دیگر [[ویژگی‌های قرآن]] عبارت‌اند از: [[فصاحت]] و [[بلاغت]]، تحریف‌ناپذیری، [[اخبار از غیب]] و هماهنگی و یکدستی [[تعالیم]]<ref>المیزان، ۱/ ۹۰- ۵۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۸.</ref> | # '''[[جامعیت]]:''' مراد از [[جامعیت قرآن]] این است که [[تعالیم]] [[قرآنی]] همه ساحت‌های وجود [[آدمی]] را می‌پوشانند و برای همه نیازهای او رهنمودهایی مشکل‌گشا و کارآمد دارند و می‌توانند او را به [[سعادت دنیوی]] و [[اخروی]] راه نمایند<ref>{{متن قرآن|وَمَا مِن دَابَّةٍ فِي الأَرْضِ وَلاَ طَائِرٍ يَطِيرُ بِجَنَاحَيْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثَالُكُم مَّا فَرَّطْنَا فِي الْكِتَابِ مِن شَيْءٍ ثُمَّ إِلَى رَبِّهِمْ يُحْشَرُونَ }}؛ سوره انعام، آیه ۳۸؛ قرآن اثری جاوید، ۱۵ و ۱۶.</ref>. دیگر [[ویژگی‌های قرآن]] عبارت‌اند از: [[فصاحت]] و [[بلاغت]]، تحریف‌ناپذیری، [[اخبار از غیب]] و هماهنگی و یکدستی [[تعالیم]]<ref>المیزان، ۱/ ۹۰- ۵۸.</ref>.<ref>[[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۳۷۸.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||